Can you outsmart the apples and oranges fallacy? - Elizabeth Cox

Tłumaczenie: Paulina Kaniewska Korekta: Ola Królikowska

Baking apple pie? Discount orange warehouse has you covered!

Pieczesz szarlotkę? Skład pomarańczy ma dla ciebie ofertę!

A fruit’s a fruit, right?

Owoc to owoc, nie?

It’s 1988, and scientist James Hansen has just testified

Jest 1988 rok. Klimatolog James Hansen zeznał właśnie

to the United States Congress that global warming trends

przed Kongresem USA, że globalne ocieplenie

are caused by human activity,

jest spowodowane działalnością człowieka

and will pose an increasing threat to humanity in the future.

i że w przyszłości będzie zagrażać ludzkości w coraz większym stopniu.

Well, well. That’s unusually prescient for a human.

Wyjątkowo przewidujący z niego człowiek.

Looking for a wedding dress? Try a new take on a timeless classic.

Szukasz sukni ślubnej? Spróbuj czegoś świeższego niż odwieczna klasyka.

It’s sleek, flattering and modest— just like the traditional dress.

Ten strój jest elegancki, twarzowy i skromny jak tradycyjna suknia ślubna!

Commercials. Could anything be more insufferable?

Reklamy. Czy może być coś bardziej nieznośnego?

It’s 1997, and the United States Senate has called a hearing about global warming.

Rok 1997. Senat USA zwołuje przesłuchanie w sprawie globalnego ocieplenia.

Some expert witnesses point out that past periods in Earth’s history

Niektórzy biegli podkreślają, że w przeszłości zdarzały się okresy,

were warmer than the 20th century.

kiedy było cieplej niż w XX wieku.

Because such variations existed long before humans,

Ponieważ takie odchylenia występowały na długo przed pojawieniem się ludzi,

the witnesses claim the current warming trend

świadek utrzymuje, że ocieplenie obserwowane teraz

is also the result of natural variation.

również jest skutkiem naturalnych wahań temperatury.

Ah, there is something more insufferable than a commercial.

Więc istnieje coś bardziej denerwującego niż reklamy.

Luckily for the humans, there’s one more expert witness.

Na wasze szczęście przed Senatem wypowie się jeszcze jeden ekspert.

What are you looking at? We’re all dressed.

Coś nie tak? Wszyscy mamy na sobie ubrania.

At least we are by the logic you just used.

W każdym razie zgodnie z tym rozumowaniem.

It’s as if you were to say apples and oranges are both fruits,

To tak, jakby twierdzić, że jabłko i pomarańcza są owocami,

therefore they taste the same.

więc oba smakują tak samo.

Or that underwear, wedding dresses, and suits are all clothes,

Albo że skoro i suknia ślubna, i garnitur to ubrania,

therefore, they’re all equally appropriate attire for a Senate hearing.

to każde z nich jest tak samo odpowiednim strojem na przesłuchanie w Senacie.

The European wars of the 19th century and World War I were all wars, right?

A europejskie wojny z XIX wieku i I wojna światowa? Wojna to wojna, tak?

So World War I couldn’t be any more devastating than those other wars,

Skutki I wojny światowej nie mogły być więc bardziej druzgocące niż innych wojen,

could it?

nie?

Let’s say two people have a fever.

Powiedzmy, że dwie osoby mają gorączkę.

They must have the same disease that’s causing that fever, right?

Czyli muszą cierpieć na tę samą chorobę wywołującą temperaturę, prawda?

Of course not. One fever could be caused by chicken pox,

Oczywiście, że nie. Gorączkę u jednej może powodować ospa wietrzna,

the other by influenza, or any number of other infections.

a u drugiej grypa albo dowolna inna infekcja.

Like your claim about rising global temperatures,

Twierdzenia jak pańskie na temat rosnących temperatur na Ziemi

these claims make a false analogy.

opierają się na fałszywej analogii.

You're assuming that because two phenomena share a characteristic,

Zakłada pan, że ponieważ dwa zjawiska mają wspólną cechę,

in this case warming, they are analogous in other ways,

jak w przypadku globalnego ocieplenia, są też podobne pod innymi względami,

like the cause of that warming.

jak w przypadku przyczyn globalnego ocieplenia.

But there’s no evidence that that’s the case.

Nie ma jednak dowodów na to, że tak jest.

Yes, there have been other warm periods in Earth’s history—

To prawda, że w dziejach Ziemi zdarzały się cieplejsze okresy.

no one’s disputing that the climate fluctuates.

Nikt nie neguje, że klimat podlega wahaniom.

But let's take a closer look at some of those older examples of global warming,

Przyjrzyjmy się jednak kilku przykładowym ociepleniom klimatu z przeszłości,

shall we?

co pan na to?

The Cretaceous Hot Greenhouse, 92 million years ago,

W okresie kredy, jakieś 92 miliony lat temu,

was so warm, forests covered Antarctica.

było tak gorąco, że Antarktydę porastały lasy.

Volcanic activity was likely responsible for boosting atmospheric carbon dioxide

Zapewne w wyniku aktywności wulkanicznej doszło do uwolnienia do atmosfery CO2,

and creating a greenhouse effect.

co wywołało efekt cieplarniany.

The Paleocene-Eocene Thermal Maximum, 55 million years ago,

Na przełomie paleocenu i eocenu, jakieś 55 milionów lat temu,

was so warm, crocodiles swam the waters of the Arctic Circle.

było tak gorąco, że w wodach koła podbiegunowego pływały krokodyle.

This warming may have been caused by the drying of inland seas

To ocieplenie mogło być konsekwencją wysychania mórz śródlądowych

and release of methane, a potent greenhouse gas,

i uwolnienia metanu, czyli gazu cieplarnianego o dużej szkodliwości,

from ocean sediments.

z osadów oceanicznych.

Even among these other warm periods, you’re making a false analogy.

Nawet między tymi najcieplejszymi okresami w historii tworzy pan fałszywe analogie.

Yes, they had natural causes.

To prawda, że wszystkie miały przyczyny naturalne,

But each had a different cause,

ale przyczyna każdego z nich była inna.

and involved a different amount and duration of warming.

W każdym z nich inne były stopień i czas trwania ocieplenia.

They’re as dissimilar as they are similar.

Łączy je tyle samo, co dzieli.

Taking them together, all we can reasonably conclude

Wywnioskować na ich podstawie można tylko tyle,

is that the Earth’s climate seems to change

że klimat Ziemi zmienia się

in response to conditions on the planet.

w odpowiedzi na warunki panujące na Ziemi.

Today, human activity is a dominant force shaping conditions on your planet,

Współcześnie to człowiek kształtuje warunki panujące na waszej planecie,

so the possibility that it’s driving global warming

a więc tego, że on jest siłą napędzającą globalne ocieplenie,

can’t be dismissed out of hand.

nie można z miejsca odrzucić.

I’ll grant that the more complicated something is,

A im bardziej rzecz jest skomplikowana,

the easier it is to make a mistaken analogy.

tym łatwiej jest popełnić błąd fałszywej analogii.

That’s especially true because there are many different types of false analogy:

A fałszywych analogii jest wiele.

that similar symptoms must share a cause,

Że podobne symptomy muszą mieć tę samą przyczynę,

that similar actions must lead to similar consequences, and countless others.

że podobne działania muszą prowadzić do podobnych konsekwencji i wiele innych.

Most false analogies you’ll come across are far less obvious

Większość fałszywych analogii jest mniej oczywista

than those comparing apples to oranges, and climate is notoriously complex.

niż porównanie jabłek do pomarańczy, a o klimacie wiemy, że to skomplikowane.

It requires careful, rigorous study and evidence collection—

Klimat wymaga starannych wnikliwych badań i zbierania dowodów,

and making a false analogy like this only impedes that process.

a fałszywe analogie, jak ta, tylko to utrudniają.

It’s 2013, and the United Nations Intergovernmental Panel on Climate Change

Jest 2013 rok. Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu

has found, aggregating decades of research,

na podstawie badań z dziesiątek lat doszedł do wniosku,

that there is more than a 95% chance the global warming trend

że prawdopodobieństwem przekraczającym 95% globalne ocieplenie

since the mid-20th century has been driven by human activity,

od połowy XX wieku było napędzane działalnością człowieka,

namely the burning of fossil fuels.

a konkretnie spalaniem paliw kopalnych.

You’re both pets,

Jesteście zwierzakami.

and he likes living in water, so you should, too.

on lubi pływać, więc i tobie się spodoba.