The Romans flooded the Colosseum for sea battles - Janelle Peters

Tłumaczenie: Aleksandra Gubała Korekta: Barbara Guzik

The cry of the crowd. The roar of a lion. The clash of metal.

Krzyk tłumu. Ryk lwa. Brzęk metalu.

Starting in 80 CE these sounds rang through the stands of the Colosseum.

Od 80 roku naszej ery dźwięki te grzmiały na trybunach Koloseum.

On hundreds of days a year,

Przez setki dni w ciągu roku

over 50,000 residents of Rome and visitors from across the Roman Empire

ponad 50 tys. mieszkańców Rzymu oraz przybyszy z całego Imperium

would fill the stadiums’ four stories to see gladiators duel, animals fight,

wypełniało cztery kondygnacje trybun, żeby zobaczyć pojedynki gladiatorów,

walki zwierząt i wyścigi rydwanów na arenie.

and chariots race around the arena.

And for the grand finale, water poured into the arena basin,

Na wielki finał woda wypełniała zagłębienie areny,

submerging the stage for the greatest spectacle of all:

przygotowując ją na najznakomitszy spektakl:

staged naval battles.

bitwę morską na scenie.

The Romans’ epic, mock maritime encounters, called naumachiae,

Wspaniałe fikcyjne rzymskie pojedynki, zwane naumachiami,

started during Julius Caesar’s reign in the first century BC,

wzięły swój początek podczas rządów Juliusza Cezara w I wieku przed naszą erą,

over a hundred years before the Colosseum was built.

ponad sto lat przed powstaniem Koloseum.

They were held alongside other aquatic spectacles

Odbywały się obok innych wodnych spektakli

on natural and artificial bodies of water around Rome

na naturalnych i sztucznych zbiornikach wodnych wokół Rzymu

up through Emperor Flavius Vespasian,

do momentu, gdy cesarz Flawiusz Wespazjan

who began building the Colosseum in 70 CE on the site of a former lake.

rozpoczął w roku 70 naszej ery budowę Koloseum w miejscu dawnego jeziora.

The Colosseum was intended to be a symbol of Rome’s power in the ancient world,

Koloseum miało pokazywać siłę Rzymian w antycznym świecie,

and what better way to display that power

a jak lepiej pokazać tę siłę,

than a body of water that could drain and refill at the Emperor’s command?

niż przez akwen, który może się zapełnić i opróżnić na zawołanie Cesarza?

Vespasian’s son Flavius Titus fulfilled his father’s dream in 80 CE

Syn Wespazjana, Flawiusz Tytus, spełnił marzenie ojca w roku 80,

when he used war spoils to finish the Colosseum–

gdy z pomocą łupów wojennych ukończył Koloseum,

or as it was known at the time, the Flavian Amphitheater.

znane wówczas jako amfiteatr Flawiuszów.

The grand opening was celebrated with 100 days of pageantry and gladiatorial games,

Wielkie otwarcie świętowano studniową galą i walkami gladiatorów

setting the precedent for programming that included parades,

rozpoczynającymi program przewidujący parady,

musical performances, public executions, and of course, gladiatorial combat.

występy muzyczne, publiczne egzekucje i oczywiście walki gladiatorów.

Unlike the games in smaller amphitheaters funded by wealthy Romans,

W przeciwieństwie do walk w mniejszych amfiteatrach zamożnych Rzymian

these lavish displays of Imperial power were financed by the Emperor.

te wystawne pokazy potęgi Imperium były finansowane przez Cesarza.

Parades of exotic animals, theatrical performances,

Parady egzotycznych zwierząt, występy teatralne,

and the awe-inspiring naumachiae were all designed

i godne podziwu naumachie przygotowywano,

to bolster faith in the god-like Emperor,

żeby podtrzymywać wiarę w boskiego Cesarza,

who would be declared a god after his own death.

który po śmierci miał być ogłoszony bogiem.

It’s still a mystery how engineers flooded the arena to create this aquatic effect.

Tajemnicą pozostaje, jak inżynierowie zalewali arenę, by uzyskać efekt morza.

Some historians believe a giant aqueduct was diverted into the arena.

Niektórzy historycy twierdzą, że na arenę skierowano spory akwedukt.

Others think the system of chambers and sluice gates used to drain the arena,

Inni twierdzą, że system komór i śluz, służący do osuszania areny,

were also used to fill it.

był też wykorzystywany do jej napełniania.

These chambers could’ve been filled with water prior to the event

Komory mogły być napełniane wcześniej,

and then opened to submerge the stage

a następnie otwierane, żeby zalać scenę

under more than a million gallons of water, to create a depth of five feet.

niemal czterema milionami litrów wody, osiągając głębokość półtora metra.

But even with all that water,

Ale mimo to

the Romans had to construct miniature boats with special flat bottoms

Rzymianie musieli skonstruować miniaturowe łodzie ze spłaszczonym dnem,

that wouldn’t scrape the Colosseum floor.

aby nie zarysować podłoża w Koloseum.

These boats ranged from 7 to 15 meters long,

Łodzie te miały od 7 do 15 metrów długości

and were built to look like vessels from famous encounters.

i były budowane na wzór okrętów biorących udział w słynnych bitwach.

During a battle, dozens of these ships would float around the arena,

Podczas bitwy na arenie pływało mnóstwo łodzi

crewed by gladiators dressed as the opposing sides of the recreated battle.

z gladiatorami przebranymi za walczące strony odtwarzanej walki.

These warriors would duel across ships;

Wojownicy pojedynkowali się na statkach,

boarding them, fighting, drowning, and incapacitating their foes

wdzierali się na pokład, walczyli, tonęli i obezwładniali przeciwników,

until only one faction was left standing.

dopóki na arenie nie pozostała tylko jedna ze stron.

Fortunately, not every watery display told such a gruesome story.

Na szczęście nie każde z przedstawień było tak drastyczne.

In some of these floodings,

Podczas niektórych z nich

a submerged stage allowed chariot drivers to glide across the water

na zalanej scenie pojawiały się rydwany, które sunęły po wodzie

as though they were Triton, making waves as he piloted his chariot on the sea.

niczym Tryton, który wytwarzał fale, pędząc swym rydwanem.

Animals walked on water, myths were re-enacted by condemned prisoners,

Na wodzie pojawiały się zwierzęta, skazani na śmierć odtwarzali mity,

and at night, nude synchronized swimmers would perform by torchlight.

a nocą nagie pływaczki występowały w świetle latarni.

But the Colosseum’s aquatic age didn’t last forever.

Jednak morska era Koloseum nie trwała wiecznie.

The naval battles proved so popular they were given their own nearby lake

Bitwy okazały się tak popularne, że cesarz Domicjan

by Emperor Domitian in the early 90s CE.

w 90 roku naszej ery przeznaczył na nie pobliskie jezioro.

The larger lake proved even better for naumachiae,

Większy zbiornik okazał się lepszy na naumachie.

and the Colosseum soon gained a series of underground animal cages

W Koloseum wkrótce pojawiły się podziemne klatki dla zwierząt,

and trap doors that didn’t allow for further flooding.

a zapadnie uniemożliwiały dalsze zalewanie areny.

But for a brief time,

Ale przez krótki czas

the Flavian Emperors controlled the tides of war and water

Flawiusze kontrolowali bieg wojny i wody

in a spectacular show of power.

w spektakularnym pokazie siły.