A brief history of goths - Dan Adams

Krótka historia gotów - Dan Adams

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Marta Grochowalska

What do fans of atmospheric post-punk music

Co mają ze sobą wspólnego fani klimatycznej post-punkowej muzyki

have in common with ancient barbarians?

ze starożytnymi barbarzyńcami?

Not much.

Niezbyt wiele.

So why are both known as goths?

To dlaczego jedni i drudzy są nazywani gotami?

Is it a weird coincidence

Czy to dziwny zbieg okoliczności,

or a deeper connection stretching across the centuries?

czy może jakieś głębsze powiązanie rozciągające się przez wieki?

The story begins in Ancient Rome.

Nasza opowieść zaczyna się w starożytnym Rzymie.

As the Roman Empire expanded, it faced raids and invasions

Cesarstwo Rzymskie rozrastając się, było nękane najazdami i inwazjami

from the semi-nomadic populations along its borders.

ze strony półkoczowniczych grup żyjących wzdłuż jego granic.

Among the most powerful were a Germanic people known as Goths

Jedną z najpotężniejszych był germański lud Gotów.

who were composed of two tribal groups,

Składał się z dwóch plemion,

the Visigoths

Wizygotów

and Ostrogoths.

i Ostrogotów.

While some of the Germanic tribes remained Rome's enemies,

Część plemion germańskich pozostała wrogami Rzymu,

the Empire incorporated others into the imperial army.

a część wcielono do cesarskiej armii.

As the Roman Empire split in two,

Kiedy rozpadło się Cesarstwo Rzymskie,

these tribal armies played larger roles in its defense

armie tych plemion odegrały ważną rolę w jego obronie

and internal power struggles.

i wewnętrznych walkach o władzę.

In the 5th century, a mercenary revolt lead by a soldier named Odoacer

W V wieku doszło do buntu najemników pod wodzą Odoakera,

captured Rome and deposed the Western Emperor.

który zajął Rzym i zdetronizował cesarza zachodniorzymskiego.

Odoacer and his Ostrogoth successor Theoderic

Odoaker oraz jego ostrogocki następca, Teodoryk Wielki,

technically remained under the Eastern Emperor's authority

właściwie pozostawali pod władzą wschodniego cesarza

and maintained Roman traditions.

i zachowali tradycje Rzymu,

But the Western Empire would never be united again.

ale Zachodnie Cesarstwo już nigdy nie było jednolitym państwem.

Its dominions fragmented into kingdoms ruled by Goths

Zostało podzielone na królestwa rządzone przez Gotów

and other Germanic tribes

i inne germańskie plemiona,

who assimilated into local cultures,

które asymilowały się z lokalnymi ludami,

though many of their names still mark the map.

chociaż ich liczne nazwy wciąż można znaleźć na mapach.

This was the end of the Classical Period

To był koniec okresu klasycznego

and the beginning of what many call the Dark Ages.

i początek tak zwanych wieków ciemnych.

Although Roman culture was never fully lost,

Chociaż rzymska kultura nie została całkowicie zniszczona,

its influence declined and new art styles arose

jej wpływy zmalały, a w sztuce powstały nowe nurty

focused on religious symbolism and allegory

skupiające się na religijnym symbolizmie i alegorii,

rather than proportion and realism.

zamiast na proporcjach i realizmie.

This shift extended to architecture

Podobna zmiana zaszła w architekturze

with the construction of the Abbey of Saint Denis in France in 1137.

wraz z budową bazyliki Saint-Denis we Francji w roku 1137.

Pointed arches, flying buttresses, and large windows

Ogromne okna, strzeliste łuki i łęki przyporowe sprawiały,

made the structure more skeletal and ornate.

że konstrukcje były bardziej szkieletowe i ozdobne.

That emphasized its open, luminous interior

To podkreślało ich otwarte, pełne światła wnętrza

rather than the sturdy walls and columns of Classical buildings.

w odróżnieniu od grubych ścian i kolumn klasycznych budowli.

Over the next few centuries,

Przez następne kilka wieków

this became a model for Cathedrals throughout Europe.

w tym stylu budowano katedry w całej Europie.

But fashions change.

Ale moda się zmienia.

With the Italian Renaissance's renewed admiration for Ancient Greece and Rome,

Włoski renesans przywrócił uwielbienie dla starożytnej Grecji i Rzymu,

the more recent style began to seem crude and inferior in comparison.

a bardziej współczesne style zaczęto uznawać za niezgrabne i gorsze.

Writing in his 1550 book, "Lives of the Artists,"

W 1550 roku powstały

"Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów",

Giorgio Vasari was the first to describe it as Gothic,

gdzie Giorgio Vasari jako pierwszy określił ten styl gotyckim,

a derogatory reference to the Barbarians

co było pogardliwym porównaniem do barbarzyńców,

thought to have destroyed Classical civilization.

którym przypisywano zniszczenie cywilizacji klasycznej.

The name stuck, and soon came to describe the Medieval period overall,

Nazwa przylgnęła i szybko zaczęto tak określać całe średniowiecze,

with its associations of darkness, superstition, and simplicity.

jako okres ciemnoty, przesądów i prymitywizmu.

But time marched on, as did what was considered fashionable.

Czas płynął dalej, zmieniała się też moda.

In the 1700s, a period called the Enlightenment came about,

W XVIII wieku nadeszło oświecenie,

which valued scientific reason above all else.

które ponad wszystko stawiało naukę.

Reacting against that, Romantic authors like Goethe and Byron

W opozycji do tej postawy, romantyczni autorzy jak Goethe czy Byron

sought idealized visions of a past of natural landscapes

szukali wyidealizowanych obrazów przeszłości, natury

and mysterious spiritual forces.

i tajemniczych sił duchowych.

Here, the word Gothic was repurposed again

Słowo gotycki znowu zmieniło znaczenie

to describe a literary genre that emerged as a darker strain of Romanticism.

i określało teraz gatunek literacki będący mroczniejszą stroną romantyzmu.

The term was first applied by Horace Walpole

Pierwszy raz użył go Horace Walpole

to his own 1764 novel, "The Castle of Otranto"

w swojej powieści z 1764 roku, "Zamczysko w Otranto",

as a reference to the plot and general atmosphere.

w odniesieniu do fabuły i atmosfery.

Many of the novel's elements became genre staples

Wiele motywów tej powieści stało się stałymi elementami gatunku,

inspiring classics and the countless movies they spawned.

będąc inspiracją dla powieści oraz niezliczonych filmów.

The gothic label belonged to literature and film until the 1970s

Etykieta gotyku przetrwała w literaturze i kinie aż do lat 70. XX wieku,

when a new musical scene emerged.

kiedy powstało nowe środowisko muzyczne.

Taking cues from artists like The Doors and The Velvet Underground,

Inspirując się artystami takimi jak The Doors czy The Velvet Underground,

British post-punk groups,

brytyjskie kapele post-punkowe,

like Joy Division,

jak Joy Division,

Bauhaus,

Bauhaus

and The Cure,

i The Cure

combined gloomy lyrics and punk dissonance

połączyły mroczne teksty i punkowe brzmienie

with imagery inspired by the Victorian era,

z metaforyką inspirowaną epoką wiktoriańską,

classic horror,

klasyką horroru

and androgynous glam fashion.

i androgynicznym stylem glam.

By the early 1980s, similar bands were consistently described

We wczesnych latach 80. XX wieku podobne zespoły zaczęto określać

as Gothic rock by the music press,

w prasie muzycznej jako przedstawicieli gotyckiego rocka.

and the stye's popularity brought it out of dimly lit clubs

Rosnąca popularność wyniosła je z mrocznych klubów

to major labels and MTV.

do wielkich wydawnictw muzycznych i MTV.

And today, despite occasional negative media attention and stereotypes,

Dziś pomimo pojawiania się negatywnych informacji w mediach i stereotypów,

Gothic music and fashion continue as a strong underground phenomenon.

muzyka i moda gotycka wciąż są silnym podziemnym nurtem.

They've also branched into sub-genres,

Gotyk podzielił się na różne podgatunki

such as cybergoth,

jak cybergoth,

gothabilly,

gothabilly,

gothic metal,

metal gotycki,

and even steampunk.

a nawet steampunk.

The history of the word gothic is embedded

Historia słowa gotyk jest naznaczona

in thousands of years worth of countercultural movements,

tysiącami lat zmian kulturowych,

from invading outsiders becoming kings

od inwazji najeźdźców, którzy zostają królami,

to towering spires replacing solid columns

przez strzeliste iglice, zastępujące solidne kolumny,

to artists finding beauty in darkness.

po artystów odnajdujących piękno w mroku.

Each step has seen a revolution of sorts

Na każdym z tych etapów widać rewolucyjne zmiany

and a tendency for civilization to reach into its past to reshape its present.

i ludzką skłonność do sięgania wstecz, żeby kształtować teraźniejszość.