Why is it so hard to cure ALS? - Fernando G. Vieira

428,334 views ・ 2018-05-31

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Magdalena Góra Korekta: Barbara Guzik
00:07
In 1963, a 21-year-old physicist named Stephen Hawking
0
7138
4553
W 1963 roku u 21-letniego fizyka Stephena Hawkinga
00:11
was diagnosed with a rare neuromuscular disorder
1
11691
3178
zdiagnozowano rzadkie zaburzenie nerwowo-mięśniowe
00:14
called amyotrophic lateral sclerosis, or ALS.
2
14869
4720
zwane stwardnieniem zanikowym bocznym lub ALS.
00:19
Gradually, he lost the ability to walk,
3
19589
2429
Stopniowo stracił zdolność chodzenia,
00:22
use his hands,
4
22018
1310
posługiwania się rękoma,
00:23
move his face,
5
23328
1409
poruszania twarzą,
00:24
and even swallow.
6
24737
2023
a nawet przełykania.
00:26
But throughout it all, he retained his incredible intellect,
7
26760
3096
Jednak w tym wszystkim, zachował swój niesamowity intelekt
00:29
and in the more than 50 years that followed,
8
29856
2411
i ponad 50 lat później
00:32
Hawking became one of history’s most accomplished and famous physicists.
9
32267
4562
Hawking został jednym z najznakomitszych i najsławniejszych fizyków w historii.
00:36
However, his condition went uncured
10
36829
2629
Jednak jego schorzenie nie zostało wyleczone
00:39
and he passed away in 2018 at the age of 76.
11
39458
4821
i zmarł w 2018 roku w wieku 76 lat.
Dziesięciolecia po jego diagnozie
00:44
Decades after his diagnosis,
12
44279
1770
00:46
ALS still ranks as one of the most complex,
13
46049
3029
ALS wciąż jest uznawane za jedną z najbardziej złożonych,
00:49
mysterious,
14
49078
1201
zagadkowych
00:50
and devastating diseases to affect humankind.
15
50279
3639
i wyniszczających chorób, które dotknęły ludzkość.
00:53
Also called motor neuron disease and Lou Gehrig’s Disease,
16
53918
3950
ALS, zwana również chorobą neuronu ruchowego i chorobą Lou Gehriga,
00:57
ALS affects about two out of every 100,000 people worldwide.
17
57868
5572
dotyka około dwie na 100 000 osób na całym świecie.
01:03
When a person has ALS,
18
63440
2010
U osoby chorej na ALS
01:05
their motor neurons,
19
65450
1319
neurony ruchowe,
01:06
the cells responsible for all voluntary muscle control in the body,
20
66769
4249
komórki odpowiedzialne za całkowitą kontrolę mięśni,
01:11
lose function and die.
21
71018
2032
tracą funkcje i obumierają.
01:13
No one knows exactly why or how these cells die
22
73050
3645
Nikt nie wie dokładnie, dlaczego lub jak to się dzieje
01:16
and that’s part of what makes ALS so hard to treat.
23
76695
3665
i po części dlatego ALS jest tak trudne w leczeniu.
01:20
In about 90% of cases,
24
80360
2076
W 90% przypadków
01:22
the disease arises suddenly, with no apparent cause.
25
82436
4084
choroba pojawia się nagle, bez wyraźnej przyczyny.
01:26
The remaining 10% of cases are hereditary,
26
86520
2858
Pozostałe 10% to wynik dziedziczenia,
01:29
where a mother or father with ALS passes on a mutated gene to their child.
27
89378
5531
gdzie matka lub ojciec z ALS przekazują zmutowany gen dziecku.
01:34
The symptoms typically first appear after age 40.
28
94909
3686
Pierwsze symptomy pojawiają się po 40 roku życia.
01:38
But in some rare cases, like Hawking’s, ALS starts earlier in life.
29
98595
5031
Ale w niektórych rzadkich przypadkach, jak Hawkinga, o wiele wcześniej.
01:43
Hawking’s case was also a medical marvel because of how long he lived with ALS.
30
103626
5999
Długość jego życia z ALS uznawana jest za cud medycyny.
01:49
After diagnosis, most people with the disease live between 2 to 5 years
31
109625
5569
Większość ludzi żyje od 2 do 5 lat po postawieniu diagnozy,
01:55
before ALS leads to respiratory problems that usually cause death.
32
115194
4907
zanim dojdzie do problemów oddechowych, które są główną przyczyną śmierci.
02:00
What wasn’t unusual in Hawking’s case was that his ability to learn,
33
120101
4014
Nie było zadziwiające to, że w przypadku Hawkinga, jego zdolność do nauki,
02:04
think,
34
124115
840
02:04
and perceive with his senses remained intact.
35
124955
3121
myślenia
i postrzegania zmysłami pozostały nietknięte.
02:08
Most people with ALS do not experience impaired cognition.
36
128076
4329
Większość chorych na ALS nie doświadcza zaburzenia funkcji poznawczych.
02:12
With so much at stake for the 120,000 people
37
132405
3600
Z powodu 120 000 osób rocznie,
02:16
who are diagnosed with ALS annually,
38
136005
2391
u który zdiagnozowano ALS,
02:18
curing the disease has become one of our most important scientific
39
138396
3640
wyleczenie choroby stało się jednym z najważniejszych naukowych
02:22
and medical challenges.
40
142036
1840
i medycznych wyzwań.
02:23
Despite the many unknowns,
41
143876
1840
Pomimo wielu niewiadomych,
02:25
we do have some insight into how ALS impacts the neuromuscular system.
42
145716
5320
mamy pewien wgląd w to, jak ALS oddziałuje na układ nerwowo-mięśniowy.
02:31
ALS affects two types of nerve cells called the upper and lower motor neurons.
43
151036
5049
ALS wpływa na dwa typy komórek nerwowych, jakimi są górny i dolny neuron ruchowy.
02:36
In a healthy body, the upper motor neurons,
44
156085
2939
W zdrowym ciele, górny neuron ruchowy,
02:39
which sit in the brain’s cortex,
45
159024
1899
znajdujący się w korze mózgowej,
02:40
transmit messages from the brain to the lower motor neurons,
46
160923
3541
przekazuje sygnały z mózgu do dolnego neuronu ruchowego,
02:44
situated in the spinal cord.
47
164464
1971
ulokowanego w rdzeniu kręgowym.
02:46
Those neurons then transmit the message into muscle fibers,
48
166435
3440
Te neurony przekazują następnie wiadomość do włókien mięśniowych,
02:49
which contract or relax in response,
49
169875
2961
które w odpowiedzi kurczą się lub rozluźniają,
02:52
resulting in motion.
50
172836
1942
co skutkuje ruchem.
02:54
Every voluntary move we make occurs
51
174778
2457
Każdy dobrowolny ruch, który wykonujemy,
02:57
because of messages transmitted along this pathway.
52
177235
3501
ma miejsce dzięki sygnałom przekazywanym w ten sposób.
03:00
But when motor neurons degenerate in ALS,
53
180736
3261
Lecz gdy neurony ruchowe degenerują się w wyniku ALS,
03:03
their ability to transfer messages is disrupted,
54
183997
2979
ich zdolność do przekazywania sygnałów jest zaburzona
03:06
and that vital signaling system is thrown into chaos.
55
186976
3801
i cały system sygnalizacyjny popada w chaos.
03:10
Without their regular cues, the muscles waste away.
56
190777
3369
Bez regularnej stymulacji, mięśnie zanikają.
03:14
Precisely what makes the motor neurons degenerate
57
194146
2927
Przyczyna degeneracji neuronów ruchowych
03:17
is the prevailing mystery of ALS.
58
197073
2888
pozostaje główną niewiadomą ALS.
03:19
In hereditary cases, parents pass genetic mutations on to their children.
59
199961
4568
W przypadkach dziedzicznych, rodzice przekazują mutacje genetyczne dzieciom.
03:24
Even then, ALS involves multiple genes
60
204529
3232
Nawet wtedy, ALS obejmuje liczne geny
03:27
with multiple possible impacts on motor neurons,
61
207761
3371
z wieloma możliwościami wpływu na neurony ruchowe,
03:31
making the precise triggers hard to pinpoint.
62
211132
2989
utrudniając precyzyjne wskazanie czynników zapalnych.
03:34
When ALS arises sporadically, the list of possible causes grows:
63
214121
4711
Gdy ALS pojawia się sporadycznie, lista możliwych przyczyn zawiera:
03:38
toxins,
64
218832
808
toksyny,
03:39
viruses,
65
219640
832
wirusy,
03:40
lifestyle,
66
220472
801
styl życia
03:41
or other environmental factors may all play roles.
67
221273
3918
lub inne czynniki środowiskowe, które mogą mieć istotne znaczenie.
03:45
And because there are so many elements involved,
68
225191
2349
Ponieważ istnieje tak wiele czynników,
03:47
there’s currently no single test that can determine whether someone has ALS.
69
227540
5859
nie ma obecnie żadnego testu, który wskazałby, czy ktoś cierpi na ALS.
03:53
Nevertheless, our hypotheses on the causes are developing.
70
233399
4081
Niemniej jednak, nasze hipotezy dotyczące przyczyn wciąż są rozwijajane.
03:57
One prevailing idea is that certain proteins inside the motor neurons
71
237480
4292
Powszechną opinią jest, że pewne białka wewnątrz neuronów ruchowych
04:01
aren’t folding correctly,
72
241772
1869
nie składają się prawidłowo,
04:03
and are instead forming clumps.
73
243641
2089
a zamiast tego tworzą bryły.
04:05
The misfolded proteins and clumps may spread from cell to cell.
74
245730
4761
Źle złożone, zbrylone białka mogą rozprzestrzeniać się między komórkami.
04:10
This could be clogging up normal cellular processes,
75
250491
2980
To mogłoby blokować normalne procesy komórkowe,
04:13
like energy and protein production, which keep cells alive.
76
253471
4080
takie jak produkcja energii i białka, które utrzymują komórki przy życiu.
04:17
We’ve also learned that along with motor neurons and muscle fibers,
77
257551
3740
Wiemy również, że poza neuronami ruchowymi i włóknami mięśniowymi,
04:21
ALS could involve other cell types.
78
261291
3059
ALS może obejmować inne typy komórek.
04:24
ALS patients typically have inflammation in their brains and spinal cords.
79
264350
4811
U pacjentów z ALS z reguły występują stany zapalne mózgu i rdzenia kręgowego.
04:29
Defective immune cells may also play a role in killing motor neurons.
80
269161
5119
Komórki odpornościowe także mogą odegrać rolę w zabijaniu neuronów ruchowych.
04:34
And ALS seems to change the behavior of specific cells
81
274280
4072
Wydaje się, że ALS zmienia zachowanie określonych komórek,
04:38
that provide support for neurons.
82
278352
2679
które stanowią wsparcie dla neuronów.
04:41
These factors highlight the disease’s complexity,
83
281031
2892
Te czynniki ukazują złożoność choroby,
04:43
but they may also give us a fuller understanding of how it works,
84
283923
4038
ale mogą również pomóc nam zrozumieć mechanizmy jej działania
04:47
opening up new avenues for treatment.
85
287961
2169
i otworzyć nowe możliwości leczenia.
04:50
And while that may be gradual, we’re making progress all the time.
86
290130
4012
Chociaż stopniowo, jednak cały czas czynimy postępy.
04:54
We’re currently developing new drugs,
87
294142
2138
Obecnie pracujemy nad nowymi lekami,
04:56
new stem cell therapies to repair damaged cells,
88
296280
2951
terapią komórkami macierzystymi do odbudowy tych zniszczonych
04:59
and new gene therapies to slow the advancement of the disease.
89
299231
4360
oraz nad nową terapią genową, żeby spowolnić postęp choroby.
05:03
With our growing arsenal of knowledge,
90
303591
2450
Wraz z rosnącym arsenałem wiedzy,
05:06
we look forward to discoveries that can change the future
91
306041
2961
wyczekujemy odkryć, które mogą zmienić przyszłość
05:09
for people living with ALS.
92
309002
2009
dla ludzi żyjących z ALS.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7