What is dust made of? - Michael Marder

Tłumaczenie: Agata Szczytnicka Korekta: Ola Królikowska

Meet Dermatophagoides farinae.

Poznajcie Dermatophagoides farinae.

Crawling around on eight legs,

Ta pełzająca istotka o ośmiu nogach

this creature has no eyes to appreciate the kaleidoscope of colors around her.

nie ma oczu pozwalających docenić kalejdoskop barw wokoło.

She relies on her extraordinary sense of smell

Polega na nadzwyczajnym zmyśle powonienia,

to lead her to food and safe places to lay eggs.

dzięki któremu znajduje pożywienie i bezpieczne miejsce do złożenia jaj.

And she’s smaller than a pinhead.

Jest mniejsza niż główka szpilki.

Dermatophagoides farinae is a dust mite.

Dermatophagoides farinae to roztocze kurzu domowego.

Less than a tenth the size of an ant,

Jest ponad 10 razy mniejsze od mrówki.

a dust mite’s whole world is contained in the dusty film under a bed

Cały świat roztoczy mieści się w warstwie kurzu pod łóżkiem

or in a forgotten corner.

albo w zapomnianym kącie.

This realm is right under our noses, but from our perspective,

To królestwo mamy tuż pod nosem, ale z naszej perspektywy

the tiny specks of brilliant color blend together into a nondescript grey.

maleńkie kolorowe pyłki mieszają się w nijaką szarość.

What are these colorful microscopic particles?

Czym są te kolorowe, mikroskopijne cząstki?

What distinguishes the dust in your house from, say, sand on a beach

Co odróżnia kurz w domu od piasku na plaży,

is that it is a mixture of many different ingredients.

to mieszanka wielu różnych składników.

It can contain grains of sand,

Może zawierać ziarna piasku,

kawałki martwego naskórka,

dead skin cells,

tiny hairs and threads,

włoski lub strzępki włókien,

animal dander,

sierść,

pollen,

pyłki kwiatów,

manmade pollutants,

sztuczne zanieczyszczenia,

minerals from outer space,

minerały z przestrzeni kosmicznej

and, of course, dust mites.

i roztocza.

Dust mites eat animal dander,

Roztocza żywią się sierścią,

human skin,

kawałkami naskórka

and some fungi.

i niektórymi grzybami.

We shed dead skin cells constantly,

Cały czas tracimy martwy naskórek

and wherever we live, they mix into the household dust.

i, gdziekolwiek byśmy nie mieszkali, martwe komórki mieszają się z kurzem.

The same goes for our pets:

To samo dotyczy zwierząt domowych.

their dander and hairs enter the mix,

Ich sierść i martwy naskórek dołączają do mieszanki,

as do tiny pieces of thread and cotton fibers from our clothes.

tak jak nitki i włókna z ubrań.

These components make every household’s dust

Te składniki tworzą kurz w każdym gospodarstwie,

a unique blend of bits from its particular inhabitants.

unikalną mieszankę cząstek pochodzących od jego mieszkańców.

Household dust also contains substances that blow in from the wider world.

Kurz domowy zawiera też substancje ze świata zewnętrznego.

Depending on the local geology,

W zależności od lokalnej budowy geologicznej

finely ground quartz, coal, or volcanic ash

drobinki kwarcu, węgla czy pyłu wulkanicznego

might enter the air as atmospheric dust,

mogą dostawać się do powietrza i tworzyć aerozole atmosferyczne

along with pollen and fungal spores.

razem z pyłkami i zarodnikami grzybów.

Industrial activities also contribute cement powder,

Przemysł dodaje do tej mieszanki

particles from car tires,

pył cementowy,

and other chemicals to the airborne mix.

cząstki ze ścieranych opon i inne chemikalia.

The combination of these elements can be as unique as a fingerprint.

Kompozycja składników kurzu może być tak unikalna, jak odcisk palca.

In Spain, where the land is rich in carbonate materials,

W bogatej w skały węglanowe Hiszpanii

dust contains 20 times as much calcium as dust in Nigeria,

kurz zawiera 20 razy więcej wapnia niż kurz w Nigerii,

where the geology is quite different.

gdzie budowa geologiczna jest zupełnie inna.

After a particularly violent storm,

Po wyjątkowo potężnych burzach

scientists identified dust from the Sahara Desert

naukowcy stwierdzili obecność pyłów z Sahary

thousands of miles away in London,

w odległym o tysiące kilometrów Londynie

based on its specific composition.

na podstawie jego składu.

In the future,

W przyszłości

we may be able to pinpoint the origins of dust samples even more specifically,

może będziemy w stanie rozpoznać pochodzenie próbek pyłu jeszcze lepiej,

down to a particular neighborhood or even house -

z dokładnością do okolicy, a nawet domu.

something that may be of great help for forensic specialists.

To może być bardzo pomocne dla specjalistów medycyny sądowej.

In addition to markers of humans, animals, and landscapes,

Oprócz cząstek pochodzenia ludzkiego, zwierzęcego i geologicznego

dust also contains particles from further afield.

kurz zawiera też cząstki z odleglejszych miejsc.

When a star explodes in a distant galaxy,

Kiedy w dalekiej galaktyce wybucha gwiazda,

super hot gases vaporize everything nearby.

gorące gazy zmieniają w parę wszystko w okolicy.

Then, the dust settles; minerals condense out of the gas.

Później, kiedy pył się stabilizuje, z gazu krystalizują się minerały.

Floating out there between planets and galaxies,

Unosząc się między planetami i galaktykami,

this extraterrestrial dust contains tiny pieces of extinguished stars

ten pozaziemski pył zawiera drobinki wygasłych gwiazd

and the building blocks of future celestial bodies.

i budulec dla nowych ciał niebieskich.

Every year, tens of thousands of tons of cosmic dust

Co roku dziesiątki tysięcy ton gwiezdnego pyłu

lands on Earth and mingles with terrestrial minerals.

opada na Ziemię i miesza się z ziemskimi minerałami.

This blend of chemicals, minerals, and intergalactic particles

Mieszanka chemikaliów, minerałów i cząstek gwiezdnego pyłu

settles out of the air onto surfaces in our homes,

osiada w domach,

mixing with the detritus of each house’s occupants.

mieszając się z pozostałościami po wszystkich mieszkańcach.

Stars explode,

Gwiazdy wybuchają,

mountains erode,

góry erodują,

and buildings, plants, and animals

a budynki, rośliny i zwierzęta

are all slowly but surely pulverized into fine grey powder.

powoli, choć nieubłaganie rozpadają się w drobny, szary pył.

We’re all destined to become dust,

Wszyscy kiedyś zmienimy się w pył,

but it’s also possible that we came from it.

ale to może z niego pochodzimy.

Interstellar dust has been found to carry organic compounds through space.

Odkryto, że w pyle kosmicznym znajdują się też cząsteczki organiczne.

It’s possible that billions of years ago,

Możliwe, że miliardy lat temu

some of these cosmic particles were the seed of life

te gwiezdne pyłki były zalążkami życia

on our little blue planet.

na naszej małej, niebieskiej planety.