Inside your computer - Bettina Bair

Co kryje się wewnątrz komputera - Bettina Bair

Tłumaczenie: Kamil Dolata Korekta: Rysia Wand

Do you remember when you first realized

Czy pamiętasz, kiedy po raz pierwszy

that your computer was more

dotarło do ciebie, że komputer

than just a monitor and keyboard?

to coś więcej niż monitor i klawiatura?

That between the mouse click and the video playing,

Że między kliknięciem myszki a odtworzeniem filmiku,

there was something that captured your intention,

coś potrafi odczytać twój zamiar,

understood it,

zrozumieć go

and made it real?

i wprowadzić w życie?

What is that something?

Co to takiego?

Is it gremlins?

Krasnoludki?

Let's imagine that we can shrink down

Wyobraź sobie, że potrafisz skurczyć się

to the size of an electron

do rozmiarów elektronu

and inject ourselves into a click of a mouse.

i wejść do kliknięcia myszki.

If you took your mouse apart,

Gdyby ją rozebrać,

you'd see that it's really a very simple machine.

zobaczylibyśmy bardzo proste urządzenie.

It has a couple buttons

Dwa przyciski

and a system for detecting motion and distance.

oraz wykrywacz ruchu i położenia.

You might have an optical mouse

Myszka optyczna robi to

that makes these measurements with lights and sensors,

za pomocą światła i sensorów,

but older ones did this with a hard rubber ball

natomiast starsze modele

używały gumowej kulki

and some plastic wheels.

i plastikowych pokręteł.

Same concept.

Zasada działania pozostała ta sama.

When you click the button on your mouse,

Kliknięcie przycisku myszy

it sends a message to the computer

wysyła do komputera sygnał

with information about its position.

informujący o jej aktualnej pozycji.

When your mouse click is received,

Po odczytaniu, sygnał jest analizowany

it's handled by the basic input/output subsystem.

przez układ wejścia-wyjścia.

This subsystem acts like the eyes and ears

Ten układ działa jak oczy, uszy,

and mouth and hands of the computer.

usta oraz ręce komputera.

Generalnie pozwala komputerowi

Basically, it provides a way for the computer

to interact with its environment.

na interakcję z otoczeniem.

But it also acts like a buffer

Pełni też funkcję buforu,

to keep the CPU from being overwhelmed by distractions.

żeby nie dopuścić do zbytniego przeciążenia CPU informacjami.

In this case, the I/O subsystem decides

W tym wypadku układ wejścia-wyjścia decyduje,

that your mouse click is pretty important

że kliknięcie jest istotne,

so it generates an interrupt to the CPU.

więc przerywa procesorowi obecną pracę.

"Hey, CPU! Got a click here."

Procku! Masz kilknięcie!

The CPU, or central processing unit,

CPU, czyli inaczej procesor centralny,

is the brains of the whole computer.

stanowi mózg całego komputera.

Just like your brain doesn't take up your whole body,

Podobnie jak twój mózg nie zajmuje całego ciała,

the CPU doesn't take up the whole computer,

CPU nie zajmuje całego komputera,

but it runs the show all the same.

ale i tak o wszystkim decyduje.

And the CPU's job, its whole job,

Jedynym zadaniem CPU

is fetching instructions from memory

jest pobieranie poleceń z pamięci

and executing them.

i wykonywanie ich.

So, while you're typing, typing, typing,

Kiedy piszesz,

maybe really fast,

nawet bardzo szybko

like 60 words a minute,

z prędkością 60 słów na minutę,

the CPU is fetching and executing

CPU pobiera i wykonuje

billions of instructions a second.

miliardy poleceń na sekundę.

Yes, billions every second:

Tak, miliardy na sekundę.

instructions to move your mouse around on the screen,

Ruchy kursora myszki na ekranie,

to run that clock widget on your desktop,

wyświetlanie zegara na pulpicie,

play your internet radio,

odtwarzanie radia internetowego,

manage the files you're editing on the hard drive,

zarządzanie plikami na dysku twardym,

and much, much more.

i wiele, wiele więcej.

Your computer's CPU is one heck of a multitasker!

CPU to wielozadaniowa bestia!

"But oh my gosh

"Ojej!

there's a very important mouse click

Odczytuję bardzo ważne kliknięcie.

coming through now!

Let's drop everything now and deal with that!"

Zostawię wszystko i się tym zajmę!".

There are programs for everything

Istnieją programy do wszystkiego,

that the CPU does.

co wykonuje CPU.

A special program for the mouse,

Program sterujący myszką,

for the clock widget,

zegarem,

for the internet radio,

radiem internetowym

and for dealing with letters sent by the keyboard.

oraz przyciskami klawiatury.

Each program was initially written by a human

Każdy z tych programów został stworzony przez człowieka

in a human-readable programming language,

w języku mu przyjaznym,

like Java,

takim jak Java,

C++,

C++

or Python.

czy Python.

But human programs take up a lot of space

Jednak te programy zajmują dużo miejsca

and contain a lot of unnecessary information to a computer,

i zawierają dużo danych zbędnych dla komputera.

so they are compiled and made smaller

Kompiluje się je tak, by zajmowały mało miejsca

and stored in bits of ones and zeros in memory.

i przechowuje w pamięci w postaci zer i jedynek.

The CPU realizes that it needs instructions

CPU widzi, że potrzebuje instrukcji

for how to deal with this mouse click,

do przetworzenia kliknięcia myszki,

so it looks up the address for the mouse program

więc odnajduje program sterujący myszką

and sends a request to the memory subsystem

i wysyła do pamięci prośbę o instrukcje.

for instructions stored there.

Each instruction in the mouse device driver

Każda taka instrukcja sterownika myszki

is duly fetched and executed.

jest pobierana i wykonywana.

And that's not nearly the end of the story!

Ale to nie wszystko!

Because the CPU learns that the mouse was clicked

CPU dowiaduje się o kliknięciu myszki,

when the cursor was over a picture

kiedy kursor znajduje się nad przyciskiem

of a button on the monitor screen,

wyświetlanym na monitorze,

and so, the CPU asks memory for the monitor program

więc musi zapytać się pamięci,

jaki to przycisk został kliknięty.

to find out what that button is.

And then the CPU has to ask memory

Następnie, CPU musi się dowiedzieć,

for the program for the button,

jaką funkcję pełni przycisk,

which means that the CPU needs

więc po raz kolejny

the monitor program again

wysyła zapytanie do pamięci,

to show the video associated with the button,

żeby przycisk mógł zadziałać i odtworzyć filmik.

and so it goes.

Proszę bardzo.

And let's just say there are a lot of programs involved

Dodajmy jeszcze, że potrzeba ogromnej ilości programów,

before you even see the button on the screen

żeby przycisk na monitorze w ogóle się wyświetlił

light up when you clicked it.

lub podświetlił podczas kliknięcia.

So, just the simple task of clicking your mouse

Tak więc proste kliknięcie myszką

means visiting all of the critical components

oznacza udział wszystkich ważnych

of your computer's architecture:

podzespołów komputera,

peripherals,

urządzeń zewnętrznych,

the basic input-output system,

układu wejścia-wyjścia,

the CPU,

procesora, programów

programs,

and memory,

oraz pamięci.

and not one gremlin.

I ani jednego krasnoludka.