This sea creature breathes through its butt - Cella Wright

427,070 views ・ 2020-04-30

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Nwe Nwe Aung
00:06
Can you guess what you’re looking at?
0
6842
2450
သင်ဘာကိုကြည့်နေတယ်ဆိုတာ ခန့်မှန်းနိုင်ပါသလား။
00:09
Is it a fuzzy sock? An overripe banana? A moldy tube of toothpaste?
1
9292
7293
အမွေးပွနေတဲ့ခြေအိတ်လား။ အမှည့်လွန်နေတဲ့ငှက်ပျောသီးလား။
00:16
In fact, this is the humble sea cucumber, and while it might look odd,
2
16585
4591
မှိုတက်နေတဲ့သွားတိုက်ဆေးဘူးလား? တကယ်တော့ ဒါကSea Cucumberပဲဖြစ်ပါတယ်။
00:21
its daily toil paves the way for entire ecosystems to thrive.
3
21176
5737
ထူးဆန်းနေပုံရသော်လည်း သူ့ရဲ့နေ့စဉ်အလုပ်က ဂေဟစနစ်တစ်ခုလုံးရှင်သန်ဖို့လမ်းခင်းပေးတယ်။
00:26
Sea cucumbers are members of the phylum Echinodermata,
4
26913
4067
Sea Cucumberတွေဟာ သံပါးချုပ်၊ကြယ်ငါးနဲ့
00:30
along with sea urchins, starfish and other radially symmetrical,
5
30980
4617
"အခြားဆူးထူတဲ့အရေခွံရှိတဲ့ ကျောရိုးမဲ့ရေနေသတ္တဝါတွေလို"
00:35
“spiny-skinned” marine invertebrates.
6
35597
3043
Echinodermata မျိုးပေါင်းစုမျိုးနွယ်ပဲဖြစ်တယ်။
00:38
Some sea cucumbers have feathery tentacles flowing from their mouths,
7
38640
3787
အချို့Sea Cucumberတွေဟာ"ပါးစပ်ကနေထွက်နေတဲ့ ငှက်မွေးလိုနူးညံ့သောလက်တွေ"ရှိတယ်၊
00:42
some are puffed like bloated balloons,
8
42427
2720
အချို့က "ဖောင်းပွနေတဲ့ပူဖောင်းတွေလို" ဖောင်းကားနေတယ်ပြီး၊
00:45
and others simply look like Headless Chicken Monsters—
9
45147
3330
အခြားကောင်တွေက Headless Chicken Monstersလို့ခေါ်တဲ့
00:48
the actual name given to a rare deep-sea species.
10
48477
4041
"ရှားပါးတဲ့ပင်လယ်ရေနက်မျိုးစိတ်တွေ" နဲ့တူတယ်။
00:52
But they are generally characterized by their long, cylindrical shape.
11
52518
4000
သူတို့တွေက "ရှည်လျားပြီးဆလင်ဒါပုံရှိတဲ့ ပုံသဏ္ဍန်သွင်ပြင်လက္ခဏာ"ရှိပါတယ်။
00:56
A sea cucumber is essentially a brainless, fleshy form surrounding a digestive tract,
12
56518
5737
Sea Cucumberဟာ "ပါးစပ်အစနဲ့ စအိုအဆုံး" အစာခြေလမ်းကြောင်းကိုဝန်းရံထားတဲ့
01:02
bookended by a mouth and an anus.
13
62255
3720
"ဦးနှောက်မပါသောအသား"ဖြစ်တယ်။
01:05
Adhesive tube feet run the length of their bodies
14
65975
2920
"စေးကပ်နေတဲ့ပြွန်ပုံခြေထောက်တွေက" ရှည်းလျားတဲ့ခန္ဓာကိုယ်ကို
01:08
and allow them to scoot along the seafloor.
15
68895
3200
သယ်ဆောင်ပြီး ပင်လယ်ကြမ်းပြင် တစ်လျှောက်ရွေ့လျားစေတယ်။
01:12
Specialized tube feet can be used for feeding and respiration,
16
72095
3585
Sea Cucumberတွေဟာ စအိုကနေတစ်ဆင့် အသက်ရှူသော်လည်း "ပြွန်ခြေထောက်တွေကို"လည်း
01:15
though many sea cucumbers actually breathe through their anuses.
17
75680
4503
အစာစားခြင်းနဲ့ အသက်ရှူခြင်းအတွက် သုံးနိုင်ကြတယ်။
01:20
Rhythmically contracting and relaxing their muscles,
18
80183
2880
သူတို့ရဲ့ကြွက်သားတွေကို စည်းချက်ညီစွာ
01:23
they draw water in and out over an internal lung-like structure
19
83063
4577
အကျုံ့အချဲ့လုပ်တဲ့အခါ "ပင်လယ်ရေအောက်မှ အောက်ဆီဂျင်ကို"ယူပေးတဲ့
01:27
called a respiratory tree that extracts oxygen from seawater.
20
87640
4462
"Respiratory Treeလို့ခေါ်တဲ့ အတွင်းပိုင်း အဆုတ်ပုံစံကနေ" ရေကိုအသွင်းအထုတ်လုပ်ပေးတယ်။
01:32
Certain species of crabs and pearlfish
21
92102
2270
ဂဏန်းနဲ့Pearlfishတွေက
01:34
take advantage of this rhythmic action and,
22
94372
2760
အဲဒီလုပ်ဆောင်ချက်ကိုအခွင့်ကောင်းယူပြီး
01:37
once the sea cucumber’s anus is dilated, they shimmy in and take shelter.
23
97132
5229
Sea Cucumberတွေရဲ့ စအိုကကျယ်လာပြီဆိုတာနဲ့ ဝင်ခိုအောင်းနေကြတယ်။
01:42
The rear end of a single sea cucumber can harbor up to fifteen pearlfish at a time.
24
102361
6287
Sea Cucumberတစ်ကောင်ရဲ့တင်းပါးဟာ တစ်ချိန်တည်းမှာ
01:48
However, it seems that not all sea cucumbers
25
108648
2680
Pearlfishအကောင်၅၀ခိုအောင်းနိုင်တယ်။
01:51
put up with this intrusive behavior.
26
111328
2620
Sea cucumberတိုင်းကတော့ ဒီလိုဖြစ်တာကိုသည်းမခံနိုင်ကြဘူး။
01:53
Some species are equipped with five teeth around their anus,
27
113948
3490
အချို့မျိုးစိတ်တွေက
01:57
suggesting that they may have taken an evolutionary stand
28
117438
3290
"မလိုလားတဲ့အကောင်တွေ ဝင်လာခြင်းကို" ဟန့်တားနိုင်ဖို့
02:00
against unwanted guests.
29
120728
2511
စအိုဝန်းကျင်မှာ သွား၅ချောင်းပါကြတယ်။
02:03
But even sea cucumbers that lack anal teeth
30
123239
2600
"စအိုဝန်းကျင်မှာသွားမပါတဲ့ Sea Cucumberတွေ"တောင်မှ
02:05
are outfitted with tools to defend themselves.
31
125839
2720
သူတို့ကိုယ်သူတို့ကာကွယ်ဖို့ လက်နက်တွေပါရှိကြတယ်။
02:08
They evade threats and launch counter-attacks
32
128559
2250
သူတို့က MCT သို့မဟုတ်
02:10
using their mutable collagenous tissue, or MCT.
33
130809
4111
Mutable Collagenous Tissueတွေကိုသုံးပြီး တန်ပြန်တိုက်ခိုက်မှုတွေစတင်ကြတယ်။
02:14
This gel-like tissue contains bundles of collagen, called “fibrils.”
34
134920
4799
ဒီ"ဂျယ်ပုံစံတစ်ရှူးတွေ"က"fibrils" လို့ခေါ်တဲ့collagenတွေများစွာပါဝင်တယ်။
02:19
Proteins can interact with these fibrils to slide them together,
35
139719
3790
Proteinsက fibrilsကို
02:23
stiffening the tissue, or apart, softening it.
36
143509
3900
အတူတကွလျှောဆင်းစေဖို့၊ တစ်ရှူးတွေမာစေဖို့၊ပျော့စေဖို့တုံ့ပြန်တယ်။
02:27
This versatile tissue has many advantages:
37
147409
3080
ဒီ"ဘက်စုံအသုံးပြုနိုင်တဲ့တစ်ရှူး"ဟာ အကျိုးကျေးဇူးများစွာရှိတယ်။
02:30
it aids in efficient locomotion,
38
150489
2130
အချိန်တိုတိုနဲ့ရွေ့လျားနိုင်အောင် ကူညီပေးတယ်။
02:32
enables sea cucumbers to fit into small spaces,
39
152619
2950
Sea Cucumberတွေကို နေရာငယ်လေးတွေထဲ ဝင်သွားနိုင်အောင်လုပ်ပေးတယ်။
02:35
and allows them to reproduce asexually by splitting apart.
40
155569
3770
ခန္ဓာကိုယ်ကို ခွဲထုတ်ပြီးတော့ လိင်မဲ့မျိုးပွားနိုင်အောင်လည်း လုပ်ပေးတယ်။
02:39
But MCT’s most explosive application is employed when a predator attacks.
41
159339
5937
"အသားစားကောင်တစ်ကောင်"တိုက်ခိုက်လာချိန်မှာ MCT ကပြင်းထန်စွာရုတ်တရက်တုံ့ပြန်တယ်။
02:45
By loosening the attachments of internal tissues
42
165276
2760
"အတွင်းပိုင်းတစ်ရှူးတွေရဲ့ တွယ်ကပ်မှုကို"လျှော့ခြင်းဖြင့်
02:48
then quickly softening and contracting their muscles,
43
168036
2580
ကြွက်သားတွေကိုပျော့ပြီးကျုံ့လိုက်တော့
02:50
many species are capable of shooting a wide range of organs
44
170616
3430
မျိုးစိတ်များသည် စအိုပေါက်ကနေ "များစွာသောကိုယ်တွင်းအင်္ဂါတွေ"
02:54
out of their anuses.
45
174046
1592
ထုတ်လွှတ်နိုင်တယ်။
02:55
This act is called “evisceration”
46
175638
2000
ဒီဖြစ်စဉ်ကို "evisceration"လို့ခေါ် ပြီး
02:57
and it’s a surprisingly effective defense mechanism.
47
177638
3420
"အကျိုးရှိတဲ့ခုခံရေးယန္တရား"လည်းဖြစ်တယ်။
03:01
In addition to startling and distracting predators,
48
181058
2930
"အသားစားကောင်တွေကိုလှန့်ခြင်းနဲ့ အာရုံပြောင်းစေခြင်း" အပြင်
03:03
the innards of some sea cucumber species are sticky and toxic.
49
183988
4241
"Sea Cucumberအချို့ရဲ့ ကလီစာတွေ"က စေးကပ်ပြီး အဆိပ်ဖြစ်စေတယ်။
03:08
Evisceration may seem drastic,
50
188229
2580
"Eviscerationဖြစ်စဉ်" ကပြင်းထန်တယ်။ ဒါပေမယ့်
03:10
but sea cucumbers are able to regenerate what they’ve lost to their gut reaction
51
190809
4110
Sea Cucumberတွေက"အူလမ်းကြောင်းတုံ့ပြန်မှု မှဆုံးရှုံးသွားသောအရာများကို" ရက်သတ္တပတ်
03:14
in just a few weeks’ time.
52
194919
1810
အနည်းငယ်အတွင်း ပြန်လည်ရရှိနိုင်တယ်။
03:16
Aside from the few species that have evolved to swim
53
196729
3160
ရွေ့လျားခြင်းမရှိဘဲ ရေကူးနိုင်ပြီး အစာစားနိုင်တဲ့
03:19
and those that feed without moving,
54
199889
1830
"အချို့မျိုးစိတ်တွေက" လွဲလို့
03:21
many of these cumbersome creatures pass their time grazing the seabed.
55
201719
4413
Sea Cucumberအများစုက ပင်လယ်ကြမ်းပြင်တွင် ကျက်စားခြင်းအားဖြင့်အချိန်ကုန်ဆုံးကြတယ်။
03:26
Sea cucumbers are found everywhere from shallow shores
56
206132
3290
Sea Cucumberတွေကို ရေတိမ်ပိုင်း ကမ်းခြေများမှ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အောက်
03:29
to abyssal trenches 6,000 meters below sea level.
57
209422
3800
"ပေ၆၀၀၀မီတာတွင်ရှိသောတွင်းနက်ကြီးများ" အထိ နေရာတိုင်းမှာတွေ့ရတယ်။
03:33
On the deep sea floor, they comprise the majority of animal biomass,
58
213222
4531
ပင်လယ်ကြမ်းပြင်မှာသူတို့က "တိရစ္ဆာန်ဇီဝလောင်စာအများစု" ပါဝင်ပြီး
03:37
reaching up to 95% in some areas.
59
217753
3816
အချို့နေရာတွေမှာ "၉၅ရာခိုင်နှုန်း" တောင်ရှိကြတယ်။
03:41
As these sausage-shaped wonders trudge along, they vacuum up sand,
60
221569
4585
ဒီ"ဝက်အူချောင်းပုံသဏ္ဍန်အကောင်လေးတွေ" က ခြေလှမ်းလိုက်တာနဲ့ သဲတွေကိုစားသုံးတယ်၊
03:46
digest the organic matter it contains, and excrete the byproduct.
61
226154
4302
ပါဝင်တဲ့အော်ဂဲနစ်တွေကိုအစာချက်ပြီး "ဘေးထွက်ပစ္စည်းတွေကို" အညစ်အကြေးစွန့်တယ်။
03:50
In this process, sea cucumbers clean and oxygenate the seafloor
62
230456
4307
ဒီဖြစ်စဉ်မှာSeaCucumberတွေကအမှိုက်တွေကို ဆွေးစေပြီး"အာဟာရတွေကို" ပြန်လည်
03:54
by breaking down detritus and recycling nutrients.
63
234763
3280
အသုံးပြုခြင်းဖြင့်ပင်လယ်ကြမ်းပြင်ကို သန့်ရှင်းစေပြီးအောက်ဆီဂျင်ပေးတယ်။
03:58
This creates the conditions for sea grass beds and shellfish to thrive.
64
238043
4747
ဒါက Sea Grass Bedsတွေနဲ့ ခရုတွေကို "ရှင်သန်ဖို့အခွင့်အရေးတွေ" ဖန်တီးပေးတယ်။
04:02
Sea cucumber excretions can also aid in coral formation
65
242790
4000
"Sea Cucumberတွေရဲ့မစင်" က"သန္တာကျောက်တန်း တည်ဆောက်ခြင်း"မှာကူညီပေးပြီး သမုဒ္ဓရာတွင်း
04:06
and may play a role in buffering marine environments from ocean acidification.
66
246790
4795
အက်စစ်ဓာတ်ပြုခြင်းမှ "အဏ္ဏဝါပတ်ဝန်းကျင်ကို ကာကွယ်ရန်" ကဏ္ဍတစ်ခုအဖြစ်ပါဝင်တယ်။
04:11
As the ocean’s vacuum cleaners, they are very good at their job:
67
251585
3780
"သမုဒ္ဓရာရဲ့လေဟာနယ်သန့်ရှင်းရေးသမားတွေ" ဖြစ်တာကြောင့်သူတို့ရဲ့အလုပ်မှာတော်ကြတယ်။
04:15
about half of the sandy seafloor
68
255365
1930
"သဲထူတဲ့ပင်လယ်ကြမ်းပြင်ရဲ့တစ်ဝက်ခန့်" က
04:17
is thought to have passed through the digestive tract of a sea cucumber.
69
257295
4165
"Sea Cucumberရဲ့အစာချေလမ်းကြောင်းကို" ဖြတ်သန်းသွားလာတယ်လို့ယူဆကြတယ်။
04:21
So next time you’re rejoicing in the feeling of sand
70
261460
3193
ဒါကြောင့်နောက်တစ်ခါ မင်းရဲ့ခြေချောင်းလေးတွေကို
04:24
crunching between your toes, consider this:
71
264653
3287
"သဲတွေလာထိတဲ့ခံစားချက်ကို" ပျော်မွေ့တဲ့အခါဒါကိုစဉ်းစားကြည့်ပါ။
04:27
those very grains of sand might have, at one point or another,
72
267940
4178
"ဖင်ကနေအသက်ရှူတဲ့ ပင်လယ်နေအကောင်လေးတွေ" ကနေစွန့်ထုတ်လိုက်တဲ့
04:32
been excreted by a pickle that breathes through its butt.
73
272118
3660
သဲမှုန်လေးတွေ "တစ်နေရာမှာရှိနေတယ်" ဆိုတဲ့အကြောင်းပေါ့။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7