Slowing down time (in writing & film) - Aaron Sitze

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

I got in my first car accident when I was sixteen.

ကျွန်တော့အသက် ၁၆ နှစ်မှာ ပထမဆုံး ကား မတော်တဆတိုက်မှု ဖြစ်ခဲ့တယ်။

I had just gotten my license and I was driving home

ကျွန်တော်က လိုင်စင် ရခါစ၊ အိမ်ကိုမောင်းပြန်တုန်း

when a car pulled into the intersection

ကားတစ်စီးက လမ်းဆုံကို ထိုးဝင်လာတယ်၊

and bang! It hit me.

ဝုန်း၊ ကျွန်တော့ကားကို ဝင်တိုက်တယ်၊

It had happened that quick.

အဖြစ်က ဒီလောက်ကိုမြန်တယ်။

Bang!

ဝုန်း။

But when I play that memory back,

ဒါပေမဲ့ ဒီအမှတ်ရမှုကို ပြန်ကြည့်တော့

it doesn't take two seconds.

နှစ်စက္ကန့် မကြာဘူး။

I see the tires of the car rolling through the stop sign,

ကား တာယာတွေဟာ ရပ်ဖို့အချက်ပြ ဆိုင်းဘုတ်ကိုဖြတ်ပြီးလိမ့်နေတာ မြင်ရတယ်။

I have time to think,

စဉ်းစားဖို့ အချိန်ရတယ်။

"You know, I think that car is going to hit me."

"သိတယ်၊ ဒီကားက ကျွန်တော့ကို တိုက်တော့မယ် ထင်တယ်။"

I see the right-hand corner of the hood

စက်ခေါင်းအဖုံးရဲ့ ညာဘက်ထောင့်ဟာ

crumple up like tin foil,

သတ္တုလွှာလို တွန့်ကြေသွားတာ မြင်ရတယ်။

I see the red paint flake off and drift off into the air,

ဆေးအနီ ကွာကျပြီး လေထဲလွင့် ပါသွားတာ မြင်မိတယ်။

I can see all of that, like it's happening in slow motion.

ဒါ အားလုံးကို မြင်ရတယ်၊ အနှေးပြကွက်မှာ ဖြစ်ပျက်နေတာမျိုးလေ။

In my memory, that experience takes ten seconds.

ကျွန်တော့မှတ်ဉာဏ်ထဲမှာ ဒီအတွေ့အကြုံက ဆယ်စက္ကန့်ကြာတယ်။

But why?

ဒါပေမဲ့ ဘာကြောင့်လဲ။

Why did that memory play back longer

ဘာကြောင့် မှတ်ဉာဏ် ပြန်ဖွင့်ကြည့်တာက

than the actual time it took?

တကယ် ဖြစ်ခဲ့တာထက် ပိုကြာရတာလဲ။

This is an interesting phenomenon

ဒါက စိတ်ဝင်စားစရာ ဖြစ်စဉ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး

and it's not just for car accidents,

ကား မတော်တဆမှုတွေ ရိုလာ ကိုစတာ၊

a roller coaster,

(သို့) ပထမဆုံးအနမ်း

or a first kiss.

ဒါတွေပဲ မဟုတ်ဘူး။

These events seem to take longer than they actually take.

ဒီအဖြစ်ပပျက်တွေဟာ တကယ်ဖြစ်တာထက် ပိုကြာပုံရတယ်။

But why?

And when it comes to writing about that experience,

ဒါပေမဲ့ ဘာကြောင့်လဲ။

ဒီအတွေ့အကြုံအကြောင်း ရေးဖို့ဖြစ်လာတဲ့အခါ

how do I get that peculiar feeling across?

ဒီထူးဆန်းတဲ့ ခံစားမှုက ဘယ်လိုရလာတာလဲ။

How do I slow down time as a writer?

စာရေးသူတစ်ယောက်အနေနဲ့ အချိန်ကို ဘယ်လို နှေးအောင်လုပ်ယူလဲ။

To get the answer, we have to visit Hollywood.

အဖြေရဖို့ ဟောလီဝုဒ်ကို သွားလည်ဖို့လိုပါတယ်။

You see, the way filmmakers create slow motion

အနှေးပြကွက်ကို ရုပ်ရှင်ရိုက်သူ တွေဖန်တီးပုံက

will tell us a lot about how writers can create slow motion.

စာရေးသူတွေ အနှေးပြကွက်ဖန်တီးပုံ အကြောင်းကို ပြောပြပါလိမ့်မယ်။

First, let's remember how film works.

ပထမဆုံး၊ ရုပ်ရှင်အလုပ်လုပ်ပုံကို သတိရလိုက်ရအောင်။

When the camera turns on, it's not recording motion,

ကင်မရာဖွင့်တဲ့အခါ လှုပ်ရှားမှုကို ရိုက်နေတာမဟုတ်ဘူး။

it's taking lots and lots of individual pictures.

တစ်ပုံချင်းစီကို အများကြီး ရိုက်နေတာပါ။

Then when those pictures are played back in the projector,

ဒီနောက် ရုပ်ရှင်ပြစက်မှာ ပုံတွေကို ပြန်ဖွင့်တဲ့အခါ

they blend together and create the appearance of motion,

ပုံးတွေ ရောသွားပြီး လှုပ်ရှားတဲ့ အသွင်ကို ဖန်းတီးပေးတယ်။

like a flip book.

ဖွင့်ပိတ် စာအုပ်တစ်အုပ်လိုပေါ့။

So, let's imagine that a camera man needs

ဒီတော့ ကင်မရာသမားဟာ မင်းသမီး ဒေစီခင်းထဲမှာ

to film his actress skipping through a field of daisies

ပုံမှန်လှုပ်ရှားမှုနဲ့ တစ်လှမ်းချင်း ခုန်နေတာကို

in regular motion.

ရုပ်ရှင်ရိုက်ဖို့လိုတယ်ဆိုပါစို့။

Ready, action.

အသင့်ပြင်၊ စမယ်၊

She skips across the field,

သူမက ကွင်းပြင်မှာတစ်လှမ်းချင်းခုန်တယ်

he records it,

သူက ရိုက်ကူးပြီး

and...cut.

တည်းဖြတ်တယ်။

Let's say for the sake of easy math

အလွယ်သင်္ချာနည်းနဲ့ပဲဆို

that our camera man took 50 pictures,

ကင်မရာသမားက ပုံ ၅၀ ရိုက်ခဲ့တယ်ပေါ့။

50 little frames on that length of film.

အကွက်လေးတွေ ၅၀ အရှည်ရှိတဲ့ ရုပ်ရှင်ပေါ့။

Now, let's take that film and play it back

ကဲ၊ ဒီရုပ်ရှင်ကိုယူပြီး

at the rate of 50 frames per 5 seconds.

၅ စက္ကန့်ကို အကွက် ၅၀ နှုန်းနဲ့ ပြန်ဖွင့်ကြည့်ရအောင်။

This rate is constant,

ဒီနှုန်းက ပုံသေပါ၊

the projector will always go at the same speed.

ရုပ်ရှင်ပြစက်က ဒီနှုန်းအတိုင်း အမြဲသွားတယ်။

It's easy, we got 50 frames, so our film takes 5 seconds.

လွယ်ပါတယ်၊ အကွက် ၅၀ ဆိုတော့ ရုပ်ရှင်က စက္ကန့် ၅၀ ကြာတယ်။

She skips across the field...

သူမဟာ ကွင်းပြင်မှာ တစ်လှမ်းချင်းခုန်တယ်

...and cut!

ဖြတ်။

So, then, how do we slow down time in film?

ဒီနောက်တော့ ရုပ်ရှင်ထဲမှာ အချိန်ကို ဘယ်လို နှေးအောင်လုပ်လဲ။

How do we create slow motion?

အနှေးလှုပ်ရှားမှုကို ဘယ်လိုဖန်တီးကြလဲ။

Maybe this is a surprise, but we don't take less pictures,

ဒါက မျှော်လင့်မထားတာဖြစ်လောက်ပေမဲ့ ပုံတွေကို လျှော့ရိုက်တာမဟုတ်ဘဲ

we take more pictures.

ပုံတွေ ပိုရိုက်တာပါ။

Ready, action!

အသင့်ပြင်၊ စမယ်။

She skips across the field,

သူမက ကွင်းပြင်မှာတစ်လှမ်းချင်းခုန်တယ်၊

he records it,

သူက ရိုက်ကူးပြီး

and cut.

တည်းဖြတ်တယ်။

Now we have a lot of film, a long length,

အခု ရုပ်ရှင်အများကြီးရတယ်၊ အရှည်ကြီးပေါ့၊

let's say 100 frames long.

ဆိုပါစို့၊ အကွက် ၁၀၀ ရှည်တယ်ပေါ့။

Now, when we play it back,

အခု ဒါကို ပြန်ပြတဲ့အခါ

it takes a longer time to get through,

ကြည့်ရတာ အချိန်ပိုကြာတယ်။

and there's the actress in slow motion.

အနှေးပြကွက်ထဲမှာ မင်းသမီးရှိတယ်။

Skipping through the field of daisies!

ဒေစီခင်းမှာ တစ်လှမ်းချင်း ခုန်ရင်းပေါ့။

Which brings us now to writing.

ဒါက အခု ရေးသားတာကို ဖြစ်စေတယ်

When you're writing a narrative,

ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်ရေးတဲ့အခါ

you may want to use slow motion in one of your scenes.

မြင်ကွင်းတစ်ခုမှာ အနှေးပြကွက်တစ်ခုကို သုံးချင်နိုင်တယ်။

It's a cool effect, just like it is in Hollywood,

ဒါက သားနားတဲ့ သက်ရောက်မှုပါ၊ ဟောလိဝုဒ်မှာ လိုလ​ေ

and it draws the reader's attention to important moments.

စာဖတ်သူရဲ့အာရုံစိုက်မှုကို အရေးပါတဲ့ ကာလတွေဆီ ဆွဲခေါ်တယ်

Well, here's how you do it.

ကဲ ဒီမှာတော့ သင်လုပ်လိုက်ပုံပါ။

You see, when we read,

ကျွန်တော်တို့ စာဖတ်တဲအခါ

our brain makes the words into pictures

ဦးနှောက်က စကားလုံးတွေကို ရုပ်ပုံတွေအဖြစ်ဖန်တီးပြီး

and the pictures blend into action.

ရုပ်ပုံတွေက လှုပ်ရှားမှုအဖြစ် ရောသွားတယ်။

So what we read is what we see

ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ဖတ်တာက ဒါကို ဖတ်ဖို့ ကြာတဲ့အချိန်ထဲမှာ

in the time it takes us to read it.

ကျွန်တော်တို့ မြင်တာပါ။

For example, imagine you're writing a narrative

ဥပမာ၊ ချန်ပီယံကစားပွဲထဲက သင့်ရဲ့ပွဲသိမ်း

about your game-winning free throw in the championship game.

အလွတ်ပစ်မြောက်မှုအကြောင်းဇာတ်လမ်း တစ်ပုဒ်ရေးတာ စိတ်ကူးကြည့်ပါ။

Here's a moment as a writer

ဒီမှာက စာရေးသူတစ်ဦးအနေနဲ့

that you might want to slow down time

သင်ဟာ မြင်ကွင်းထုတ်လုပ်ပေးတဲ့

to really capture the second-by-second tension

တစ်စက္ကန့်ချင်းရဲ့ အားပြိုင်မှုကို ရိုက်ယူဖို့ အချိန်ကို

produced by the scene.

နှေးပစ်ချင်လောက်တာပါ။

You concentrate,

သင် အာရုံကိုစုစည်းတယ်

you put the pencil to paper,

စာရွက်ပေါ် ခဲတံတင်တယ်၊

you really want to slow down time,

အချိန်ကို တကယ်ပဲ နှေးပစ်ချင်တယ်၊

you write,

သင် ရေးတာက

"I shot the ball in the hoop.

"ငါ ဘောလုံးကို ကွင်းထဲကို ပစ်လိုက်တယ်၊

Time slowed down. Then we won."

အချိန်ကို နှေးသွားတယ်၊ နောက် ငါတို့ နိုင်သွားတယ်။"

To read that, takes two seconds;

ဒါကိုဖတ်ဖို့ နှစ်စက္ကန့်ကြာတယ်၊

therefore, your reader imagines a scene that takes two seconds.

ဒါကြောင့် စာဖတ်သူဟာ နှစ်စက္ကန့်ကြာတဲ့ မြင်ကွင်းတစ်ခုကို စိတ်ကူးမိတယ်။

Ball goes up, comes down, done.

ဘောလုံး မြောက်တက်တယ်၊ ကျလာတယ်၊ ပြီးပြီလေ။

See, even though you wrote, "time slowed down,"

မြင်တယ်နော်၊ "အချိန်ကို နှေးပစ်တယ်" လို့ ရေးခဲ့တာတောင်

you didn't achieve that effect for your reader.

စာဖတ်သူအတွက် ဒီသက်ရောက်မှု မရခဲ့ဘူး။

Just saying it doesn't make it happen.

ပြောရုံသက်သက်နဲ့ ဖြစ်မလာဘူးလေ။

Now, let's take what we make about film,

အခုတော့ ရုပ်ရှင်ရိုက်တာကို ကြည့်ရအောင်။

time slows down with more pictures,

ပိုးများတဲ့ပုံတွေနဲ့ အချိန်က နှေးသွားတယ်

and try again.

ထပ်ကြိုးစားပါ။

This time write A LOT more.

ဒီတစ်ကြိမ်မှာ အများကြီး ပိုရေးတယ်။

"I bent my knees and held the ball loosely.

"ဒူးကွေးကာ ဘောလုံးကို လျော့လျော့လေးကိုင်တယ်

Letting the ball bounce on the floor once more,

ဘောလုံးကို ကြမ်းပြင်မှာ တစ်ချက် ပိုခုန်စေတယ်၊

I gathered my thoughts.

ကျွန်တော့ အတွေးတွေစုတယ်၊

This was the moment.

ဒါက တဒင်္ဂပါ။

My right arm extended as I released the ball with a gentle flick,

ဘောလုံးကို ဖွဖွလေး လွတ်လိုက်စဉ်မှာ ကျွန်တော့ ညာလက်မောင်းဟာ ဆန့်သွားတယ်၊

it rotated slightly as it arched toward the rim.

အနားဆီ ခုံးတက်စဉ်မှာ မသိမသာလေး လည်သွားတယ်၊

I held my breath.

ကျွန်တော် အသက်အောင့်လိုက်တယ်။

The ball nudged the back rim,

ဘောလုံးဟာ အနောက်ဘက် အနားကို ပွတ်သွားတယ်၊

falling through the net with a gentle, satisfying swish.

ညင်သာတဲ့ ကျေနပ်စရာ အဝှေ့တစ်ခုနဲ့ ပိုက်ကနေ ကျလာတယ်။

And the crowd exploded from their seats."

လူစုဟာ သူတို့ရဲ့ထိုင်ခုံတွေကနေ ပွင့်ထွက်ကြတယ်။

See, we just slowed down time through our writing.

မြင်တယ်နော်၊ စာရေးခြင်းကနေ အချိန်ကို နှေးပစ်လိုက်တာပါ။

The bottom line is this:

အနှစ်ချုပ်က ဒါပါ။

there are moments in life that take longer

ဘဝမှာ တကယ် ကြာတာထက် ပိုကြာတဲ့

than they actually take.

ကာလတွေရှိပါတယ်။

When you're planning out your narrative,

သင့်ဇာတ်လမ်းကို စီစဉ်နေတုန်းမှာ

think about those moments,

ဒီကာလတွေအကြောင်း တွေးပါ၊

those snippets of life that took longer than the watch:

နာရီထက် အချိန်ပိုကြာတဲ့ ဘဝရဲ့အတိုအထွာတွေ၊

the moment of hearing bad news,

သတင်းဆိုးကြားတဲ့ ကာလ၊

the moment of hearing good news,

သတင်းကောင်းကြားတဲ့ ကာလ၊

the moment of exhilaration when you realize you hit the jump,

ရည်မှန်းချက်ရောက်တာသိတော့ ရင်ဖိုစရာကောင်းတဲ့ကာလ၊

or the moment when you realize you aren't going to land it.

(သို့) ရောက်တော့မှာမဟုတ်ဘူးလို့ သိလိုက်တဲ့ ကာလ။

Once you identify these moments in your narrative,

သင့်ဇာတ်လမ်းမှာ ဒီကာလတွေကို ရှာတွေ့တာနဲ့

you can use this effect of slow motion when you write.

သင်စာရေးတဲ့အခါ အနှေးပြကွက်ရဲ့ ဒီသက်ရောက်မှုကို အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။

Just remember, it's not enough to say, "time slowed down"

သတိတော့ရပါ၊ "အချိန်ကို နှေးလိုက်တယ်" ဆိုရုံနဲ့ မလုံလောက်ပါဘူး၊

and it's not enough to throw a couple adjectives

ဝါကျတစ်ကြောင်းမှာ နာမဝိသေသန တစ်လုံး၊ နှစ်လုံး

in a sentence and call it done either.

ပစ်ထည့်ပီး ပြီးပြီဆိုရုံနဲ့ မရပါဘူး။

Descriptive writing is good writing, that's true.

သရုပ်ဖော် အရေးအသားဟာ အရေးအသား ကောင်းပါ၊ ဒါမှန်ပါတယ်။

But if you want to express the feeling of slow motion in life,

ဒါပေမဲ့ ဘဝထဲက အနှေးပြကွက်တစ်ခုရဲ့ ခံစားချက်ကို ဖော်ပြချင်ရင်တော့

you have to actually take up

တကယ်ပဲ စာမျက်နှာပေါ်မှာ

more physical space on the page,

ရုပ်ပိုင်း နေရာလွတ်ပိုယူပြီး

use more film so to speak.

စကာပြောဖို့ ဖလင်ကို ပိုသုံးဖို့လိုပါတယ်။

In doing so, you will create tension

ဒီလိုလုပ်ခြင်းက အားပြိုင်မှုတစ်ခုဖြစ်စေကာ

and keep your reader interested.

သင့်စာဖတ်သူကို ဆက်လက် စိတ်ဝင်းစားစေလိမ့်မယ်။

And that way, the next time you write,

ဒီနည်းနဲ့ နောက် စာရေးတဲ့အခါ

you'll control the camera of your own writing.

သင့်ကိုယ်ပိုင်အရေးအသားရဲ့ ကင်မရာကို သင်ထိန်းချုပ်နိုင်လိမ့်မယ်။