Why is rice so popular? - Carolyn Beans

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

If you were to place all the rice consumed each year on one side of a scale,

နှစ်စဉ် စားသုံးတဲ့ ဆန်အားလုံးကို ချိန်ခွင်တစ်ခုရဲ့ တစ်ဖက် မှာထားပြီး

and every person in the world on the other,

ကမ္ဘာပေါ်က လူတိုင်းကို အခြားတစ်ဖက်မှာ ထားရင်၊

the scale would tip heavily towards rice's favor.

ချိန်ခွင်က ဆန်ဘက်ကို အကြီးအကျယ် စောင်းသွားမှာပါ။

This beloved crop contributes over 20% of the calories consumed by humans each year.

ဒီချစ်ရတဲ့ ကောက်နှံက နှစ်စဉ် လူတွေ စားတဲ့ ကယ်လိုရီ ၂၀ %ကျော်ကို ထောက်ပံ့ပေးတယ်။

Korean bibimbap, Nigerian jollof, Indian biryani, Spanish paella,

ကိုရီးယား ဘီဘင်ဘာ့ပ်၊ နိုင်ဂျီးရီးယား ဂျိုလော့ဖ်၊အိန္ဒိယဒန်ပေါက်၊စပိန်ပါရေးလာနဲ့

and countless other culinary masterpieces all begin with rice.

မရေမတွက်နိုင်တဲ့ အခြား အချက်အပြုတ်ဆိုင်ရာ လက်ရာမွန်အားလုံးက ဆန်နဲ့ အစပြုတာပါ။

So how did this humble grain end up in so many cuisines?

ဒီလောက် သာမညဖြစ်တဲ့ အစေ့က ချက်ပြုတ်တာတွေထဲမှ ဘယ်လို အဆုံးသတ်သွားလဲ။

The roots of rice go back thousands of years to when early farmers

ဆန်ရဲ့ရင်းမြစ်တွေက အာရှ၊ အာဖရိကနဲ့ တောင်အမေရိကက အစောပိုင်းလယ်သမားတွေ

in Asia, Africa, and South America each independently domesticated the crop.

ဒီသီးနှံကို အိမ်တွင်းစိုက်ပျို့ခဲ့ချိန် နှစ်ပေါင်းထောင်ချီကတည်းကပါ။

First came Asian rice,

အပင်မျိုးရိုးဗီဇပညာရှင်များစွာက

which many plant geneticists believe originated in what's now China.

အခု တရုတ်နိုင်ငံမှာ အစပြုခဲ့တယ်လို့ ယုံကြည်တဲ့ အာရှဆန်က ပထမဆုံး ရောက်လာခဲ့တယ်။

Over 10,000 years ago, nomadic hunters in the region

လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ် ၁၀,၀၀၀ ကျော်က အဲဒီဒေသက အတည်တကျမနေတဲ့ မုဆိုးတွေဟာ

began gathering and eating seeds from a weedy grass.

ပေါင်းထူတဲ့မြက်တစ်ပင်ကနေ အစေ့တွေကို ခူးဆွတ် စားသုံးတာ စတင်တယ်။

Then, around 9,000 years ago, they started planting these seeds,

ဒီနောက် လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၉,၀၀၀ ခန့်က ဒီအစေ့တွေကို စတင်စိုက်ပျိုးခဲ့တယ်၊

prompting nomadic hunters to settle into farming communities.

အတည်တကျမနေတဲ့ မုဆိုးတွေကို လယ်ယာ ရပ်ရွာတွေမှာ အခြေချဖို့ စေ့ဆော်ခဲ့တာပါ။

With each harvest, growers selected and replanted seeds

ရိတ်သိမ်းမှုတစ်ခုစီနဲ့အတူ စိုက်ပျိုးသူတွေဟာ စိတ်အကျေနပ်ဆုံး

from the rice plants that pleased them most—

ဆန်ပင်တွေကနေ အစေ့တွေကို ရွေးပြီး ပြန်စိုက်ကြတယ်။

like those with bigger and more plentiful grains or aromatic flavors.

ဥပမာ ပိုကြီးပြီး အဆန် ပိုများတာတွေ ဒါမှမဟုတ် မွှေးကြိုင်တဲ့ အရသာတွေပါ။

Over millennia, thousands of varieties of Asian rice emerged.

နှစ်ထောင်ချီအကြာမှာ ထောင်ချီတဲ့ အာရှ ဆန်မျိုးစိတ်တွေ ပေါ်ထွက်လာခဲ့တယ်။

A relative of the same weedy grass was also domesticated in Africa

လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း ၃,၀၀၀ လောက်က အလားတူ ပေါင်းထူတဲ့ မြက်ရဲ့ မျိုးနွယ်တစ်ခုကိုလည်း

around 3,000 years ago.

အာဖရိကမှာ အိမ်တွင်းစိုက်ပျိုးခဲ့တယ်။

Today, its growth is mostly limited to West Africa.

ဒီနေ့မှာ ဒီမြက်ရဲ့ကြီးထွားမှုကို အနောက် အာဖရိကမှာ အများစု ကန့်သတ်ထားတယ်။

South American growers also domesticated rice around 4,000 years ago,

ဥရောပသားတွေ ရောက်ရှိလာပြီးနောက် ဒီသီးနှံတွေ ပျောက်သွားပေမဲ့၊ တောင်အမေရိက

though the crop was lost after the arrival of Europeans.

စိုက်ပျိုးသူတွေကလည်း လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပ ၄၀၀၀ ခန့်က ဆန်ကို အိမ်တွင်းစိုက်ပျိုးခဲ့တယ်။

Asian rice, however, spread widely,

ဒါပေမဲ့ အာရှဆန်က ကျယ်ပြန့်စွာ ပျံ့နှံ့သွားပြီး

and is now a cornerstone of diet and culture in Asia and beyond.

အခု အာရှနဲ့ အခြားနိုင်ငံတွေမှာ အစားအစာ၊ ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ အခြေခံအုတ်မြစ်တစ်ခုပါ။

In India and Nepal, many Hindus mark an infant's transition to solid foods

အိန္ဒိယနဲ့ နီပေါမှာ ဟိန္ဒူအများစုက ကလေးက ဆန်ကို ပထမအကြိမ် မြည်းစမ်းတဲ့

with a ceremony known as Annaprashan,

အန်နာပရာရှန်လို့ လူသိများတဲ့ အခမ်းအနားတစ်ခုနဲ့အတူ

where the baby tastes rice for the first time.

နို့စို့ကလေး အစာခဲတွေဆီ ကူးပြောင်းတာကို အမှတ်အသားတယ်။

in Japan, rice is so central to diets that the word "gohan"

ဂျပန်မှာ ဆန်က အစားအစာအတွက် အလွန် အရေးပါတာကြောင့်"ဂေါဟန်" ဆိုတဲ့ စကားလုံးက

means both "cooked rice" and "meal."

"ထမင်း" နဲ့ "ဟင်းလျာ" နှစ်မျိုးစလုံးကို ဆိုလိုတယ်။

The global expansion of rice cultivation was only possible

အပူပိုင်းဒနေ သမပိုင်းအထိ ရာသီဥတု များစွာမှာ ဒီအပင်ကို

because the plant can grow in many climates—

စိုက်နိုင်တာကြောင့် ကမ္ဘာချီတဲ့ ဆန်စိုက်ပျိုးရေး

from tropical to temperate.

ကျယ်ပြန်မှု ဖြစ်နိုင်တာပါ။

As a semi-aquatic plant, rice happily grows in submerged soils.

ရေတစ်ပိုင်း၊ကုန်းတစ်ပိုင်း အပင်အနေနဲ့ ဆန်က ရေမြုပ်နေတဲ့ မြေတွေမှာ အဆင်ပြေပြေပေါက်တယ်။

Many other crops can't survive in standing water

အမြစ် ဆဲလ်တွေက အောက်ဆီဂျင် ဝင်နိုင်တဲ့ မြေဆီလွှာအတွင်းက လေကို အားထားတာကြောင့်

because their root cells rely on air within soil to access oxygen.

အခြားကောက်ပဲသီးနှံ အများအပြားက ရေအမြဲရှိရာမှာ မရှင်နိုင်ဘူး။

But rice plants have air channels in their roots that allow oxygen to travel

ဒါပေမဲ့ ဆန်ပင်တွေရဲ့ အမြစ်တွေမှာ အရွက်တွေ ကနေ ရိုးတံတွေ၊ ရေနစ်နေတဲ့ တစ်ရှူးတွေအထိ

from the leaves and stems to the submerged tissues.

အောက်ဆီဂျင် ရောက်စေတဲ့ လေစီးမြောင်းတွေရှိတယ်။

Traditionally, growers plant rice in paddy fields—

အစဉ်လာအရ စိုက်ပျိုးသူတွေဟာ စိုက်ပျိုး ရာသီတစ်လျှောက်

flat land submerged under as much as 10 centimeters of water

ရေ ၁၀ စင်တီမီတာအထိ နစ်နေတဲ့ စပါးခင်း အပြန့်တွေမှာ

throughout the growing season.

စိုက်ပျိုးကြတယ်။

This practice returns high yields since many competing weeds

အပြိုင်ဖြစ်နေတဲ့ ပေါင်းပင်တွေက ရေဝန်းကျင်ကို မဝင်နိုင်တာကြောင့်၊

can't hack it in the aquatic environment.

ဒီအလေ့အထက အထွက်ကောင်းစေတယ်။

But the technique is also water intensive.

ဒါပေမဲ့ ဒီနည်းစနစ်က ရေအလွန်အမင်းလည်း လိုအပ်တယ်။

Rice covers 11% of global cropland,

ဆန်က ကမ္ဘာလုံး ကောက်နှံစိုက်မြေရဲ့ ၁၁ %ကို ဖုံးလွှမ်းပေမဲ့၊

but uses over a third of the world's irrigation water.

ကမ္ဘာ့ ဆည်မြောင်း ရေရဲ့ သုံးပုံတစ်ပုံကျော်ကို အသုံးပြုတာပါ။

This form of rice production also pumps out

ဆန်ထုတ်လုပ်မှုပုံစံကလည်း အံ့ဩလောက်တဲ့ ဖန်လုံအိမ်

a surprising amount of greenhouse gas emissions.

ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှု ပမာဏကို ထုတ်လွှတ်ပေးတယ်။

Flooded fields are the perfect breeding grounds for microorganisms

ရေလွှမ်းနေတဲ့ လယ်ကွင်းတွေက မီသာနိုဂျင်တွေ လို့ သိကြတဲ့ အဏုဇီဝရုပ်တွေအတွက်

known as methanogens.

အကောင်းဆုံး မျိုးပွားရာနေရာတွေပါ။

These microscopic lifeforms thrive in environments lacking oxygen,

ဒီမှုန်မွှားတဲ့ သက်ရှိပုံစံတွေက အောက်ဆီဂျင်မဲ့တဲ့ဝန်းကျင်တွေမှာ ရှင်သန်တာက

ကမ္ဘာမြေမှာ ဒီဓာတ်ငွေ့အနည်းငယ် ပါဝင်တဲ့အခါ၊ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲတာကြောင့်ပါ။

because they evolved when the Earth contained little of this gas.

Methanogens are the only organisms known to produce methane—

လေထုထဲမှာ ပိတ်မိနေတဲ့ အပူမှာ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ထက်

a greenhouse gas 25 times more potent than carbon dioxide

၂၅ ဆ ပိုပြင်းတဲ့ ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့၊ မီသိန်း ထုတ်လုပ်ဖို့

at trapping heat in the atmosphere.

ဇီဝရုပ်က မီသာနိုဂျင်တွေပဲလို့ သိကြပါတယ်။

Cows, for example, are infamous for burping out methane

ဥပမာ၊ နွားတွေဟာ အစာအိမ်ထဲက မီသာနိုဂျင်တွေကြောင့် မီသိန်းဓာတ်

due to methanogens in their stomachs.

ထုတ်ပေးတာအတွက် မကောင်းသတင်းကျော်ပါတယ်။

In a flooded paddy field, methanogens set to work eating away at organic material

ရေလွှမ်းစပါးကွင်းတစ်ခုမှာ မီသာနိုဂျင်တွေက မြုပ်နေတဲ့ မြေဆီလွာထဲက အော်ဂဲနစ်ပစ္စည်းကို

in the submerged soil and multiplying rapidly,

စားပြီး အမြန် တိုးများလာစေဖို့ စတင်လုပ်ဆောင်ပြီး၊

all the while releasing copious amounts of methane.

တစ်ချိန်တည်းမှာ မီသိန်းပမာဏ များစွာ ထုတ်လွှတ်ပေးတယ်။

The result: rice cultivation contributes around 12%

အကျိုးဆက်က ဆန် စိုက်ပျိုးရေးက နှစ်စဉ် လူသားကြောင့် ဖြစ်ပွားတဲ့

of human-caused methane emissions each year.

မီသန်း ထုတ်လွှတ်မှုရဲ့ ၁၂ % ခန့်ကို ဖြစ်စေတာပါ။

But there's good news.

ဒါပေမဲ့ သတင်းကောင်းရှိပါတယ်။

Rice doesn't actually need to grow in continuously flooded paddies.

ဆန်ကို အမြဲမပြတ် ရေလွှမ်းတဲ့ စပါးခင်းတွေမှာ စိုက်ပျိုးဖို့ မလိုပါဘူး။

Researchers and growers are exploring water management strategies

သုတေသီတွေနဲ့ စိုက်ပျိုးသူတွေက အထွက်နှုန်းကို ဆက်ထိန်းရင်း၊

မီသိန်း လျှော့ချနိုင်တဲ့ ရေ စီမံမှု ဗျူဟာတွေကို စူးစမ်းနေပါတယ်။

that can cut the methane while keeping the yield.

အလားအလာရှိတဲ့ နည်းတစ်ခုက တစ်လှည့်စီ စိုစွတ်၊ ခြောက်သွေ့စေတာလို့ သိကြပါတယ်။

One promising technique is known as alternate wetting and drying.

Growers periodically let the water level drop,

စိုက်ပျိုးသူတွေက ရေပမာဏကို ပုံမှန် လျော့ချတာပါ၊

which keeps methanogen growth in check.

ဒါက မီသာနိုဂျင် ကြီးထွားမှုကို ထိန်းချုပ်ပေးတယ်။

Alternate wetting and drying can cut water use by 30%

တစ်လှည့်စီ စိုစွတ်၊ ခြောက်သွေ့စေတာက၊ အထွက်နှုန်း မထိခိုက်ဘဲ၊

and methane emissions by 30 to 70% without impacting yield.

ရေ အသုံးပြု မှု ၃၀% နဲ့ မီသိန်း ထုတ်လွှတ် မှု ကို ၃၀ ကနေ ၇၀% ထိ လျှော့ချ နိုင်တယ်။

Greenhouse gases come from many— sometimes unexpected— places.

ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့တွေက တစ်ခါတစ်ရံ မမျှော်လင့်တဲ့ နေရာများစွာကနေ လာတာပါ။

Making rice growing more sustainable is just one of the many challenges

ဆန်စိုက်တာကို ပိုတည်တံ့စေတာက ကပ်ဆိုက်တဲ့ ပူနွေးလာမှုကို ရှောင်ရှားဖို့

we'll need to face to avoid catastrophic warming.

ရင်ဆိုင်ရမယ့် စိန်ခေါ်မှုများစွာထဲမှ တစ်ခုသာပါ။

Today, many rice growers still flood fields all season long.

ဒီနေ့ ဆန်စိုက်သူများစွာဟာ တစ်ရာသီလုံး လယ်ကွင်းတွေ ရေလွှမ်းနေဆဲပါ။

Changing millennia-old practices requires a major mindset shift.

နှစ်ထောင်ချီတဲ့ အလေ့အကျင့်တွေက အဓိက စိတ်ထားပြောင်းလဲမှုတစ်ခုကို တောင်းဆိုတယ်။

But going against the grain could be just what we need

ဒါပေမဲ့ ဘဝင်မကျတာက ကမ္ဘာဂြိုဟ် ကျန်းမာပြီး ဇလုံတွေကို

to keep our planet healthy and our bowls full.

ပြည့်အောင် ဆက်ထိန်းထားဖို့ လိုအပ်တာပဲဖြစ်နိုင်ပါတယ်။