Why is rice so popular? - Carolyn Beans

Translator: Thái Hưng Trần Reviewer: Trang Do Nu Gia

If you were to place all the rice consumed each year on one side of a scale,

Nếu bạn đặt tất cả lượng gạo tiêu thụ mỗi năm ở một bên của cái cân,

and every person in the world on the other,

và mọi người trên thế giới ở bên cân còn lại,

the scale would tip heavily towards rice's favor.

cân sẽ nghiêng về phía gạo.

This beloved crop contributes over 20% of the calories consumed by humans each year.

Cây trồng được yêu thích này đóng góp hơn 20% calo tiêu thụ bởi con người mỗi năm.

Korean bibimbap, Nigerian jollof, Indian biryani, Spanish paella,

Bibimbap Hàn Quốc, jollof Nigeria, biryani Ấn Độ, paella Tây Ban Nha

and countless other culinary masterpieces all begin with rice.

và vô số kiệt tác ẩm thực khác đều bắt đầu bằng cơm.

Làm sao mà loại ngũ cốc bình dân này lại xuất hiện trong nhiều nền ẩm thực đến vậy?

So how did this humble grain end up in so many cuisines?

The roots of rice go back thousands of years to when early farmers

Nguồn gốc của lúa gạo bắt đầu từ hàng ngàn năm trước

khi những người nông dân đầu tiên ở châu Á, châu Phi và Nam Mỹ

in Asia, Africa, and South America each independently domesticated the crop.

thuần hóa cây trồng một cách độc lập.

First came Asian rice,

Đầu tiên là gạo châu Á,

which many plant geneticists believe originated in what's now China.

mà nhiều nhà di truyền học thực vật tin rằng có nguồn gốc từ Trung Quốc ngày nay.

Over 10,000 years ago, nomadic hunters in the region

Hơn 10.000 năm trước, những thợ săn du mục trong khu vực

began gathering and eating seeds from a weedy grass.

bắt đầu thu thập và ăn các hạt giống từ một loại lúa dại.

Then, around 9,000 years ago, they started planting these seeds,

Sau đó, khoảng 9.000 năm trước, họ bắt đầu gieo trồng những hạt giống này,

việc này dần thúc đẩy những thợ săn du mục hình thành các cộng đồng nông nghiệp.

prompting nomadic hunters to settle into farming communities.

With each harvest, growers selected and replanted seeds

Với mỗi vụ thu hoạch, người trồng chọn và trồng lại hạt giống

from the rice plants that pleased them most—

từ những cây lúa họ hài lòng nhất—

like those with bigger and more plentiful grains or aromatic flavors.

ví dụ những cây có hạt to và nhiều hơn hoặc có hương vị thơm ngon hơn.

Over millennia, thousands of varieties of Asian rice emerged.

Qua nhiều thiên niên kỷ, hàng ngàn giống lúa châu Á đã xuất hiện.

A relative of the same weedy grass was also domesticated in Africa

Một họ hàng của loại lúa dại tương tự cũng đã được thuần hóa ở châu Phi

around 3,000 years ago.

khoảng 3.000 năm trước.

Today, its growth is mostly limited to West Africa.

Ngày nay, sự phân bố của nó chủ yếu chỉ giới hạn ở Tây Phi.

South American growers also domesticated rice around 4,000 years ago,

Những người trồng trọt ở Nam Mỹ cũng thuần chủng lúa khoảng 4.000 năm trước,

though the crop was lost after the arrival of Europeans.

mặc dù giống lúa này đã bị mất sau sự du nhập của người châu Âu.

Asian rice, however, spread widely,

Tuy nhiên, gạo châu Á vẫn được phổ biến rộng rãi,

and is now a cornerstone of diet and culture in Asia and beyond.

và hiện là nền tảng trong chế độ ăn uống và văn hóa ở châu Á và nhiều nơi khác.

In India and Nepal, many Hindus mark an infant's transition to solid foods

Ở Ấn Độ và Nepal, nhiều người đạo Hindu

đánh dấu việc trẻ sơ sinh chuyển sang thức ăn đặc

with a ceremony known as Annaprashan,

bằng một buổi lễ được gọi là Annaprashan,

where the baby tastes rice for the first time.

tại đó em bé lần đầu tiên ăn cơm.

in Japan, rice is so central to diets that the word "gohan"

Ở Nhật Bản, gạo cực kỳ quan trọng trong chế độ ăn đến nỗi từ “gohan”

means both "cooked rice" and "meal."

có cả hai nghĩa là “cơm nấu chín” và “bữa ăn”.

The global expansion of rice cultivation was only possible

Việc mở rộng canh tác lúa gạo trên toàn cầu chỉ có thể thực hiện được

because the plant can grow in many climates—

vì loại cây này có thể phát triển ở nhiều vùng khí hậu—

from tropical to temperate.

từ nhiệt đới đến ôn đới.

As a semi-aquatic plant, rice happily grows in submerged soils.

Là một loại cây bán thủy sinh, lúa có thể phát triển mạnh mẽ trong đất ngập nước.

Many other crops can't survive in standing water

Nhiều loại cây khác không thể sống trong nước đọng

because their root cells rely on air within soil to access oxygen.

bởi vì các tế bào rễ của chúng phải dựa vào nguồn không khí trong đất để lấy oxy.

But rice plants have air channels in their roots that allow oxygen to travel

Nhưng cây lúa có các kênh dẫn khí trong rễ cho phép oxy di chuyển

from the leaves and stems to the submerged tissues.

từ lá và thân đến các mô ngập nước.

Theo truyền thống, người ta trồng lúa trong các ruộng lúa nước—

Traditionally, growers plant rice in paddy fields—

flat land submerged under as much as 10 centimeters of water

một vùng đất bằng phẳng được ngâm trong một lớp nước cao 10 cm

throughout the growing season.

trong suốt vụ mùa.

This practice returns high yields since many competing weeds

Kỹ thuật này mang lại năng suất cao vì nhiều loại cỏ dại không thể

can't hack it in the aquatic environment.

cạnh tranh với nó trong môi trường nước.

But the technique is also water intensive.

Nhưng kỹ thuật này cũng tốn nhiều nước.

Rice covers 11% of global cropland,

Lúa chiếm 11% diện tích đất canh tác toàn cầu,

but uses over a third of the world's irrigation water.

nhưng lại dùng đến hơn một phần ba lượng nước tưới tiêu của thế giới.

This form of rice production also pumps out

Hình thức sản xuất lúa gạo này

cũng tạo ra một lượng khí thải nhà kính đáng ngạc nhiên.

a surprising amount of greenhouse gas emissions.

Flooded fields are the perfect breeding grounds for microorganisms

Những cánh đồng ngập lụt là nơi sinh sản hoàn hảo cho loài vi sinh vật

known as methanogens.

có tên là vi khuẩn sinh khí metan.

These microscopic lifeforms thrive in environments lacking oxygen,

Những dạng sống siêu nhỏ này phát triển mạnh mẽ trong môi trường thiếu oxy,

because they evolved when the Earth contained little of this gas.

bởi vì chúng đã tiến hóa khi Trái đất chứa ít khí này.

Methanogens are the only organisms known to produce methane—

Vi khuẩn sinh khí metan là sinh vật duy nhất có khả năng tạo ra khí metan—

a greenhouse gas 25 times more potent than carbon dioxide

một loại khí nhà kính mạnh gấp 25 lần so với carbon dioxide

at trapping heat in the atmosphere.

trong việc giữ nhiệt trong khí quyển.

Cows, for example, are infamous for burping out methane

Ví dụ, bò nổi tiếng với việc ợ ra khí metan

due to methanogens in their stomachs.

là nhờ vào vi khuẩn sinh khí metan trong dạ dày chúng.

In a flooded paddy field, methanogens set to work eating away at organic material

Trong đồng lúa ngập nước, vi khuẩn sinh khí metan bắt đầu phân giải chất hữu cơ

in the submerged soil and multiplying rapidly,

trong đất ngập nước và nhân lên nhanh chóng,

all the while releasing copious amounts of methane.

đồng thời giải phóng một lượng lớn khí metan.

The result: rice cultivation contributes around 12%

Kết quả: việc trồng lúa đóng góp khoảng

of human-caused methane emissions each year.

12% lượng khí thải metan do con người thải ra mỗi năm.

But there's good news.

Nhưng vẫn có tin tốt.

Lúa không nhất thiết là phải trồng trong những cánh đồng ngập nước liên tục.

Rice doesn't actually need to grow in continuously flooded paddies.

Researchers and growers are exploring water management strategies

Những nhà nghiên cứu và nông dân đang khám phá các chiến lược quản lý nước

có thể cắt giảm lượng khí metan trong khi vẫn duy trì được năng suất.

that can cut the methane while keeping the yield.

One promising technique is known as alternate wetting and drying.

Một kỹ thuật đầy hứa hẹn được gọi là làm ướt và sấy khô xen kẽ.

Growers periodically let the water level drop,

Người trồng sẽ định kỳ để mực nước giảm xuống,

which keeps methanogen growth in check.

giúp kiểm soát sự phát triển của vi khuẩn sinh khí metan.

Alternate wetting and drying can cut water use by 30%

Làm ướt và sấy khô xen kẽ có thể làm giảm 30% lượng nước sử dụng

and methane emissions by 30 to 70% without impacting yield.

và khí thải metan từ 30 đến 70% mà không ảnh hưởng đến năng suất.

Greenhouse gases come from many— sometimes unexpected— places.

Khí nhà kính đến từ nhiều nơi— đôi khi từ những nơi không ngờ đến.

Making rice growing more sustainable is just one of the many challenges

Giúp việc trồng lúa trở nên bền vững hơn chỉ là một trong nhiều thách thức

we'll need to face to avoid catastrophic warming.

mà chúng ta sẽ cần phải đối mặt để ngăn chặn sự nóng lên toàn cầu.

Today, many rice growers still flood fields all season long.

Ngày nay, nhiều nông dân vẫn dẫn nước ngập ruộng suốt mùa vụ.

Changing millennia-old practices requires a major mindset shift.

Thay đổi các tập quán đã có từ hàng thiên niên kỷ trước

đòi hỏi một sự thay đổi lớn về mặt tư duy.

But going against the grain could be just what we need

Nhưng đi ngược lại với khuynh hướng cũng có thể là điều chúng ta cần

to keep our planet healthy and our bowls full.

để giữ cho hành tinh của ta luôn khỏe mạnh và giữ cho bát cơm của ta luôn đủ đầy.