The strange case of the cyclops sheep - Tien Nguyen

Translator: Ko Ko Oo Reviewer: Sanntint Tint

In the 1950s, a group of ranchers in Idaho

၁၉၅၀ လွန်နှစ်တွေက Idaho ရှိ လယ်သမားတွေဟာ

were baffled when their sheep gave birth to lambs with a singular deformity.

သူတို့သိုးတွေထဲက အချို့ဟာ ပုံမှန်မဟုတ်ဘဲ မျက်လုံးတစ်လုံးတည်းနဲ့

Mystified by these cyclops sheep,

မွေးဖွားလာကြလို့ ငြင်းခုန်နေကြပြီး

they called in scientists from the U.S. Department of Agriculture to investigate.

အမေရိကန် စိုက်ပျိုးရေးဌာနကို အကြောင်းကြားခဲ့ပါတယ်။

The researchers hypothesized that the pregnant ewes

လေ့လာသူတွေဟာ ကိုယ်ဝန်ဆောင်သိုးတွေ

had snacked on poisonous birth defect-causing plants.

အဆိပ်ရှိတဲ့အပင်ကို စားမိတယ် လို့ သုံးသပ်ကြပြီး

They collected the local flora and fed samples to lab rats,

အနီးနားက အပင်တွေကို စုဆောင်းပြီး ဓာတ်ခွဲခန်းကြွက်တွေနဲ့ စမ်းသပ်တဲ့အခါ၊

but struggled to replicate the effect.

တူညီတဲ့ အဖြေကို မရခဲ့ပါဘူး။

So they decided to directly observe the sheep

ဒါကြောင့်ပဲ သိုးတွေကို အနီးကပ်လေ့လာဖို့

with one scientist even living with the herd for three summers.

သိပ္ပံပညာရှင်တစ်ယောက်ဟာ နွေရာသီသုံးခုလုံး သိုးတွေနဲ့အတူ နေထိုင်လေ့လာခဲ့ပါတယ်။

After a decade of trial and error, the scientists finally found the culprit,

ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုကြာ လေ့လာခဲ့ပြီးနောက်မှာတော့ တရားခံဟာ

wild corn lilies.

ပြောင်းလီလီပန်းတွေဖြစ်ကြောင်း သိခဲ့ရပါတယ်။

The lilies contained an active molecule with six connected rings

ဒီလီလီပန်းတွေမှာ ကွင်းခြောက်ခုပါတဲ့ မော်လီကျူးပါဝင်ပြီး

that they named cyclopamine in reference to the cyclops sheep.

မျက်စိတစ်လုံး Cyclops သိုးတွေကို အစွဲပြုကာ Cyclopamine လို့ခေါ်ပါတယ်။

They didn't know exactly how cyclopamine caused the defect

အဲ့သည့်တုန်းက ဘယ်လိုကြောင့်ဖြစ်တယ်ဆိုတာ အသေးစိတ် သေချာမသိခဲ့ပေမဲ့၊

but told ranchers to steer clear.

ဒီပန်းတွေကို အရင်ဆုံး ရှင်းလင်းစေခဲ့ပါတယ်။

It took about four decades before a team of biologists,

နောက်ထပ်နှစ်လေးဆယ်ကြာတဲ့အခါမှာတော့ ပါမောက္ခ Philip Beachy ရဲ့

led by Professor Philip Beachy,

ဇီဝဗေဒပညာရှင်အဖွဲ့က

stumbled upon the answer.

အဖြေဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

His lab was studying a specific gene found in many species,

သူ့ရဲ့ဓာတ်ခွဲခန်းက လူကနေ ကြွက်အထိ မျိုးစိတ်ပေါင်းများစွာမှာ ပါဝင်တဲ့

from mice to humans,

ဗီဇတစ်ခုကို လေ့လာခဲ့ပြီး

called the hedgehog gene.

ဒါကို ဖြူကောင်ဗီဇ လို့ခေါ်ပါတယ်။

It was named by two scientists, who later shared the Noble Prize for their work,

ဒီဗီဇကို နောင်တချိန် နိုဘယ်ဆုအတူရခဲ့တဲ့ ပညာရှင်နှစ်ယောက်က နာမည်ပေးခဲ့တာဖြစ်ပြီး

who found that mutating this gene in fruit flies

ဒီဗီဇအထွန်းကို ဖြူကောင်လို ခန္ဓာကိုယ်က အဆူးတွေထွက်နေတဲ့

produced pointy spikes like a hedgehog.

ယင်ကောင်တွေမှာ တွေ့ရှိခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

Beachy and his colleagues performed genetic modifications

Beachy နဲ့ သူ့အဖွဲ့ဟာ ဒီဗီဇ ပျောက်အောင်

to turn off the hedgehog genes in mice.

ကြွက်တွေမှာ ဗီဇပြင်ပြီး စမ်းသပ်ခဲ့ပါတယ်။

This resulted in severe defects in the development

အစပိုင်းမှာ အဆင်မပြေမှုတွေ ကြုံခဲ့ရပြီး

of their brains, organs, and eyes

အစမ်းသပ်ခံကြွက်တွေရဲ့ ဦးနှောက်၊ ကလီစာနဲ့ မျက်လုံးတွေမှာ

or, rather, eye.

ချို့ယွင်းမှုတွေ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

Then while perusing a textbook, Beachy came across photos of the cyclops sheep

Beachy က စာအုပ်တွေဖတ်ရင်း မျက်လုံးတစ်လုံးသိုးတွေကို

and realized what had eluded scientists for four decades.

တွေ့မိရာက နှစ်လေးဆယ်ကြာ ပဟေဠိကို ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

Something must have gone awry involving the hedgehog gene.

ဖြူကောင်ဗီဇနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တစ်ခုခုလွဲသွားတာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

Let's take a step back.

ပြန်လည်လေ့လာကြည့်ရရင်၊

Genes contain instructions that tell cells what to do and when to do it,

ဗီဇတွေမှာ ဆဲလ်တွေအတွက် ဘယ်အချိန်မှာ ဘာလုပ်ရမယ်ဆိုတဲ့ ညွှန်ကြားချက်ပါပါတယ်။

and they communicate their directives using proteins.

ဒီညွှန်ကြားချက်ကို ပရိုတိန်းတွေကတစ်ဆင့် သတင်းပို့ပါတယ်။

The hedgehog gene itself tells cells to release a so-called hedgehog protein,

ဖြူကောင်ဗီဇဟာ ဆဲလ်တွေကို ဖြူကောင်ပရိုတိန်း ထုတ်စေပါတယ်။

which kicks off a complex series of cellular signals.

ဒီပရိုတိန်းဟာ ရုပ်ထွေးတဲ့ ဆဲလ်အချက်ပြတွေ လွှတ်ထုတ်ပါတယ်။

Here's how it works in normal healthy development.

ပုံမှန်ဖြစ်စဥ်တွေမှာ ဘယ်လိုအလုပ်လုပ်လဲဆိုတော့

Hedgehog protein latches on to a protein called patched.

ဖြူကောင်ပရိုတိန်းဟာ ပရိုတိန်းတစ်ခုကို သွားပေါင်းပါတယ်။

That inhibits, or holds, patched back,

ဒီဖြစ်စဥ်က ပရိုတိန်းပေါင်းစည်းမှု ဖြစ်လာပြီး

allowing another protein called smoothened to freely signal the cells,

တခြားပရိုတိန်းကို လွတ်လပ်စွာ အချက်ပြစေပါတယ်။

telling them where to go and what kind of tissues to become.

ဒီအချက်ပြမှုက ဆဲလ်တွေကို ဘယ်သွား၊ ဘာဖြစ်လာဖို့ ညွှန်ကြားပါတယ်။

Cyclopamine, say in the form of a delicious corn lily,

အရသာရှိတဲ့ ပြောင်းလီလီပန်းထဲက Cyclopamine တွေဟာ

interrupts this pathway by binding onto smoothened.

အချက်ပြရမယ့် ပရိုတိန်းကို သွားပေါင်းလို့

That locks smoothened up so that it's unable to send the signals

အချက်ပြမှုတွေ မထုတ်လုပ်နိုင်တော့ပါဘူး။

needed to mold the brain into two hemispheres,

ဒါ့ကြောင့် ဦးနှောက်က ခန္ဓာကိုယ်ဘယ်ညာ ပုံသွင်းတာတွေ

and form fingers or separate eyes.

မျက်လုံးနှစ်လုံး လက်လေးချောင်းပုံစံတွေ ဖြစ်ဖို့ ခက်လာပါတယ်။

So even though the hedgehog protein is still doing its job

ဖြူကောင်ဗီဇက သူ့ပုံမှန်အလုပ်ကိုလုပ်ပြီး

of keeping the way clear for smoothened,

တစ်ဖက်ပရိုတိန်းကို အချက်ပြစေပေမယ့်

cyclopamine blocks smoothened from passing along its chemical message.

Cyclopamine က ပိတ်ထားလို့ ဓာတုအချက်ပြတွေ မထွက်တော့ပါဘူး။

That settled the science behind the one-eyed sheep,

ဒါဟာ မျက်လုံးတစ်လုံးသိုးတွေရဲ့ နောက်ကွယ်က တရားခံပါပဲ။

but Beachy and his team caught the glimmer

Beachy တို့အဖွဲ့ဟာ ဒီကိစ္စနဲ့ စပ်ဆက်ပြီး

of another more beneficial connection.

နောက်ထပ်တန်ဖိုးရှိတဲ့ အချက်တစ်ခုကို ရှာတွေ့ခဲ့ပါတယ်။

They noted that uncontrolled activation of the smoothened protein

အချက်ပြပရိုတိန်းကို မထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်းက

was associated with a human syndrome.

ရောဂါတစ်မျိုးနဲ့ ပတ်သက်နေတာကို တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။

It's known as Basal Cell Nevus Syndrome, and it predisposes people to certain cancers.

Basal Cell Nevus Syndrome ဆိုတဲ့ ကင်ဆာဖြစ်စေတဲ့ ရောဂါပါ။

The scientists proposed

ဒါ့ကြောင့် ပညာရှင်တွေဟာ

putting cyclopamine's smoothened binding powers to good use

Cyclopamine ရဲ့ ပေါင်းစည်းထိန်းချုပ်နိုင်တဲ့စွမ်းအားကို

as a treatment for these cancers,

ကင်ဆာကုတဲ့နေရာမှာ အသုံးချနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

as long as the patient wasn't pregnant.

(ကိုယ်ဝန်ဆောင်တွေက လွဲရင်ပေါ့)

Unfortunately, researchers eventually found that cyclopamine

ဒါပေမဲ့၊ Cyclopamine ရဲ့ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေကိုလည်း

causes negative side effects,

တွေ့ရှိခဲ့ပြန်ပါတယ်။

and its chemical properties make it difficult to work with.

သူ့ရဲ့ ဓာတုဖွဲ့စည်းပုံကလည်း အသုံးချဖို့ ခက်တာကို တွေ့ရပါတယ်။

But they did discover that closely related molecules are safe and effective,

ဒါပေမဲ့၊ ဘေးကင်းလုံခြုံစွာ သုံးနိင်မယ့် နီးစပ်ရာ မော်လီကျူးတွေကို တွေ့ရှိခဲ့ပြီး

and two of these drugs were approved in 2012 and 2015 as skin cancer medicines.

၂၀၁၂ နဲ့ ၂၀၁၅ မှာ အရေပြားကင်ဆာ ကုဖို့အတွက် ခွင့်ပြုချက်ရခဲ့ပါတယ်။

When those farmers first saw the cyclops sheep,

မျက်စိတစ်လုံး သိုးတွေကို စတင်တွေ့ရှိစဥ်က

they could have chalked it up to a freak genetic mutation and walked away.

လစ်လျူရှုထားခဲ့တာမျိုး မလုပ်ခဲ့ဘဲ

Instead, their decision to investigate turned a mystery into medicine

စူးစမ်းဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာကနေ ဆေးဝါးတွေ ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

showing that sometimes there's more than meets the eye.

ဒါကြောင့် အမြင်ထက် အလုပ်ကပိုပြီး အရေးကြီးပါတယ်။