What you can do with an extra jaw - Darien Satterfield

Translator: Stefan Mitikj

After stalking an unsuspecting cuttlefish across the seafloor,

После демнењето на несвесната сипа низ морското дно,

this moray eel is finally ready to pounce.

оваа мореј јагула е подготвена да се нафрли.

As the eel snags the mollusk in its long teeth,

Додека јагулата го закопува мекотелот во нејзините долги заби,

its prey struggles to escape.

пленот пробува да побегне.

But before it can wriggle away,

Но, пред да се извлече,

a second set of teeth lunge from the eel's throat,

втор сет на заби излегуваат од грлото на јагулата,

making short work of the captive cuttlefish.

правејќи лесна работа од заробената сипа.

This adaptation is called a pharyngeal jaw.

Оваа адаптација се нарекува фарингеална вилица.

And while it might seem more fitting for an alien parasite than a fish,

И иако тоа може да изгледа посоодветно за вонземски паразит отколку риба,

it's actually one of the most common adaptations under the sea.

таа е всушност едно од најчестите адаптации под морето.

At some point millions of years ago,

Во одреден момент пред милиони години,

early fish evolved a jointed oral jaw from one of the bony arches

раните риби развиле споена орална вилица од еден од коскените лакови

that supported their frontal gills.

кои ги поддржуваат фронталните жабри.

This exterior, oral jaw was perfect for capturing or chewing prey,

Оваа надворешна, орална вилица е совршена за фаќање или џвакање плен,

but these early fish had a problem.

но овие риби имале проблем.

They had no limbs to manipulate food while eating,

Немале зглобови за да манипулираат со храната додека ја јадат,

making it easy for their mobile prey to escape

што дозволувало пленот што се движи лесно да избега

before they took the first bite.

пред воопшто да го пробаат првото залче.

Essentially, it was impossible for fish to capture and chew their prey

Всушност, било невозможно за рибите да фатат и џвакаат плен

at the same time with just one set of jaws.

во исто време со само еден сет на вилици.

So to hold their food and eat it too,

Па, за да ја држат и јадат храната,

an even deeper gill arch evolved into a secondary set of jaws.

еволуирале уште подлабок лак на жабри во секундарен сет на вилици.

Unlike oral jaws connected by a bone joint,

За разлика од оралните вилици поврзани со коска,

these pharyngeal jaws were suspended in muscle,

овие фарингеални вилици биле суспендирани во мускулите,

offering them a wide range of motion to turn, tug, and tear on food.

нудејќи им широк опсег на движење да вртат, влечат и кинат храна.

Some pharyngeal jaws actively chew,

Некои фарингеални вилици активно џвакаат,

while others retract to pull chunks of food down the throat.

додека другите се враќаат за да повлечат парчиња храна низ грлото.

Of course, the teeth a jaw has also factor in here.

Се разбира, забите кои вилицата ги има исто така играат улога.

For example, an oral jaw with fangs is exceptional for catching and holding

Пример, орална вилица со песјаци е совршена за фаќање и држење

on to fast-moving prey.

на брзодвижечки плен.

But depending on what that prey is,

Но, во зависност од тоа што е тој плен,

a fish might want sharp pharyngeal teeth to tear through tissue,

рибата може да сака остри фарингеални заби да се кине преку ткиво,

flat pharyngeal molars to grind plant matter,

рамни фарингеални катници за мелење растителна материја,

or a powerful pharyngeal bite to crush shelled prey.

или моќен фарингеален загриз да го уништи пленот со оклоп.

Fortunately some fishes can change their secondary teeth

За среќа, некои риби можат да ги сменат нивните секундарни заби

to match a new diet over several years.

да одговараат на нова диета низ годините.

This flexibility allows fish to adapt

Оваа флексибилност помага при адаптација

and find food in a huge variety of aquatic environments.

и наоѓање храна во разновидни водени средини.

Some pharyngeal jaws have formed to eat food too hard for most fishes.

Некои фарингеални вилици се создадени да јадат храна претешка за мноштвото риби.

California Sheephead use pointed teeth from their oral jaws

Калифорниски овчарци користат шилести заби од нивните усни вилици

to pry urchins off rocks before crushing their spiny exteriors

да мачат ежови од карпи пред да ги уништат нивните шилести екстериери

in strong pharyngeal jaws that have fused with the bones of their skulls.

во силните фарингеални вилици кои се комбинирале со коските од нивните черепи.

Other fish prioritize eating huge quantities of food.

Други риби имаат приоритет да јадат огромни количини храна.

The pharyngeal jaws of grass carp have two bone components

Фарингеалните вилици на тревестиот крап имаат две коскени компоненти

that move in unison to pull plant life into their stomachs,

кои се движат заедно да извлекуваат растенија во стомаците,

consuming over 18 kilograms of seaweed a day.

конзумирајќи преку 18 кгр. алги дневно.

Other pharyngeal jaws are adapted to suit incredibly specific circumstances.

Другите фарингеални вилици се прилагодени да одговараат на мн. специфични околности.

Consider this species of pearlfish that lives inside sea cucumbers

Погледнете го овој вид бисерна риба што живее во морските краставици

and feeds on their guts.

и се храни со нивните црева.

Fish are the most diverse group of vertebrates

Рибите се најразновидната група на ’рбетници

with over 30,000 unique species,

со над 30.000 уникатни видови,

and much of that diversity is due to the hundreds of unique jaws

и голем дел од таа разновидност се должи na стотиците уникатни вилици

separating otherwise identical species.

кои двојат навидум слични видови.

Perhaps the best example of this dental diversity can be seen in cichlids.

Можеби најдобриот пример за оваа вилична разновидност ја има кај циклидите.

This family of fish is primarily found in select African and South American lakes.

Ова семејство риби најмногу го има во одредени африкан. и јужноамер. езера

Typically, large lakes like these would be occupied

Најчесто, вакви големи езера би биле полни

by a handful of distantly related species,

со огромен број видови - далечни роднини,

each adapted to consume one of the lake's limited food sources.

секој адаптиран да конзумира еден од лимитираните извори на храна во езерата.

But here, almost every corner of the ecosystem

Но тука, скоро секој агол од екосистемот

is occupied by a different species of cichlid.

е окупиран од различни видови на циклида.

There are over 1,700 cichlid species,

Има преку 1.700 видови циклиди,

many almost identical save for their uniquely adapted jaws

многу скоро идентични освен нивните уникатно адаптирани вилици

which have evolved to eat crustaceans, mollusks, worms, algae, plankton,

кои еволуирале да јадат ракови, мекотели, црви, алги, планктони,

and even the scales of other fish.

и дури и жабрите на други риби.

These oral adaptations are so essential for survival,

Овие орални адаптации се неизбежни за преживување,

that different species use their pharyngeal jaws

па различни видови ги користат нивните фарингеални вилици

to make unique mating sounds

за да направат уникатни звуци за парење

that allow female cichlids to identify males of their own species.

кои им овозможуваат на женските циклиди да ги идентификуваат мажјаците.

This technique limits interspecies breeding,

Оваа техника ограничува размножување на исти видови

and ensures the parent fish will pass on their specialized jaws.

и овозможува родителите да генетски да ги пренесат специјализираните вилици.

Scientists are still discovering all the ways

Научниците сè уште ги откриваат сите начини

this incredible skeletal mechanism functions.

на кои овој неверојатен скелетен механизам работи.

But given what we know already, it's fair to say that for most fish,

Но според тоа што досега го знаеме, можеме да кажеме дека за повеќето риби,

two jaws are better than one.

две вилици се подобри од една.