What you can do with an extra jaw - Darien Satterfield

Translator: Liên Lâm Reviewer: Nhu PHAM

After stalking an unsuspecting cuttlefish across the seafloor,

Sau một hồi rình rập mực nang khắp thềm đại dương,

this moray eel is finally ready to pounce.

lươn Moray cũng đã sẵn sàng hành động.

As the eel snags the mollusk in its long teeth,

Khi lươn ngoặm lấy mực bằng bộ răng dài,

its prey struggles to escape.

con mồi vùng vẫy để thoát thân.

But before it can wriggle away,

Nhưng trước khi nó kịp giãy giụa bơi đi,

a second set of teeth lunge from the eel's throat,

bộ răng thứ hai đã nhào ra từ họng lươn,

making short work of the captive cuttlefish.

kết liễu mực.

This adaptation is called a pharyngeal jaw.

Đặc điểm thích nghi này được gọi là hàm pharyngeal (hàm 2 trong 1).

And while it might seem more fitting for an alien parasite than a fish,

Và dù có vẻ ngoài hợp với loài ngoài hành tinh hơn là cá,

it's actually one of the most common adaptations under the sea.

nó lại là một trong những đặc điểm thích nghi phổ biến nhất dưới biển sâu.

At some point millions of years ago,

Hàng triệu năm về trước,

early fish evolved a jointed oral jaw from one of the bony arches

cá cổ đại hình thành nên bộ hàm miệng từ một trong số các xương vòm

that supported their frontal gills.

chống đỡ cho mang trước của chúng.

This exterior, oral jaw was perfect for capturing or chewing prey,

Bộ hàm miệng ngoài này giúp giữ hay nhai con mồi một cách hoàn hảo.

but these early fish had a problem.

Nhưng loài cá cổ đại này gặp một vấn đề.

They had no limbs to manipulate food while eating,

Chúng không có khớp nối để giữ thức ăn khi ăn,

making it easy for their mobile prey to escape

khiến con mồi còn ngọ nguậy dễ dàng trốn thoát trước khi bị xơi tái.

before they took the first bite.

Essentially, it was impossible for fish to capture and chew their prey

Về bản chất, cá không thể giữ và nhai mồi cùng một lúc

at the same time with just one set of jaws.

với chỉ một bộ hàm.

So to hold their food and eat it too,

Vì để có thể giữ thức ăn và ăn,

an even deeper gill arch evolved into a secondary set of jaws.

một phần mang dạng vòm sâu hơn đã tiến hóa thành bộ hàm thứ hai.

Unlike oral jaws connected by a bone joint,

Không giống hàm miệng được nối lại bằng một khớp xương,

these pharyngeal jaws were suspended in muscle,

hàm pharyngeal được nâng đỡ bằng cơ,

offering them a wide range of motion to turn, tug, and tear on food.

cho phép chúng thực hiện các chuyển động như xoay, giật và cắn xé thức ăn.

Some pharyngeal jaws actively chew,

Một số hàm pharyngeal có thể chủ động nhai

while others retract to pull chunks of food down the throat.

trong khi một số khác co lại để hút các mẩu thức ăn xuống cổ họng.

Of course, the teeth a jaw has also factor in here.

Dĩ nhiên, loại răng của bộ hàm cũng là một nhân tố ảnh hưởng.

For example, an oral jaw with fangs is exceptional for catching and holding

Ví dụ, một bộ hàm miệng với răng nanh phù hợp để bắt và giữ chặt

on to fast-moving prey.

con mồi nhanh nhảu.

But depending on what that prey is,

Nhưng tùy thuộc vào loại mồi,

a fish might want sharp pharyngeal teeth to tear through tissue,

cá cần một bộ răng pharyngeal sắc nhọn để đâm thủng các mô,

flat pharyngeal molars to grind plant matter,

bộ răng hàm pharyngeal phẳng để nhai nghiến các loài thực vật biển,

or a powerful pharyngeal bite to crush shelled prey.

hay một bộ răng pharyngeal đầy uy lực để nghiền nát con mồi có vỏ.

Fortunately some fishes can change their secondary teeth

May thay, một số loài cá có thể thay đổi bộ răng thứ hai này

to match a new diet over several years.

để phù hợp với chế độ ăn mới theo thời gian.

This flexibility allows fish to adapt

Tính linh hoạt này cho phép cá thích ứng

and find food in a huge variety of aquatic environments.

và tìm kiếm thức ăn trong nhiều loại môi trường nước.

Some pharyngeal jaws have formed to eat food too hard for most fishes.

Vài hàm pharyngeal thích ứng để ăn thức ăn quá cứng với đa số loài cá.

California Sheephead use pointed teeth from their oral jaws

Cá đầu cừu California dùng các răng nhọn từ hàm miệng

to pry urchins off rocks before crushing their spiny exteriors

để cạy nhím biển khỏi đá trước khi nghiền nát vỏ ngoài đầy gai của chúng

in strong pharyngeal jaws that have fused with the bones of their skulls.

bằng bộ hàm pharyngeal chắc khỏe hợp nhất với xương sọ.

Other fish prioritize eating huge quantities of food.

Các loài cá khác ưu tiên việc ăn một lượng lớn thức ăn.

The pharyngeal jaws of grass carp have two bone components

Hàm pharyngeal của cá trắm cỏ có hai phần xương

that move in unison to pull plant life into their stomachs,

chuyển động cùng lúc để hút thực vật biển vào khoang bụng,

consuming over 18 kilograms of seaweed a day.

tiêu thụ đến hơn 18 kg rong biển trong một ngày.

Other pharyngeal jaws are adapted to suit incredibly specific circumstances.

Các hàm pharyngeal khác thích ứng một cách đáng kinh ngạc

với những điều kiện cụ thể.

Consider this species of pearlfish that lives inside sea cucumbers

Như loài cá ngọc trai sống trong cơ thể các loài hải sâm

and feeds on their guts.

và ăn ruột của chúng.

Fish are the most diverse group of vertebrates

Cá là nhóm động vật có xương sống đa dạng nhất

with over 30,000 unique species,

với hơn 30.000 loài khác nhau,

and much of that diversity is due to the hundreds of unique jaws

và sự phong phú ấy phần lớn nhờ vào hàng trăm bộ hàm đặc trưng

separating otherwise identical species.

giúp phân biệt những loài gần giống nhau.

Perhaps the best example of this dental diversity can be seen in cichlids.

Ví dụ tiêu biểu nhất cho sự đa dạng về răng hàm này có lẽ là họ cá hoàng đế.

This family of fish is primarily found in select African and South American lakes.

Họ cá này chủ yếu sinh sống ở một số hồ ở Châu Phi và Nam Mỹ.

Typically, large lakes like these would be occupied

Những hồ lớn như thế này thường là môi trường sống

by a handful of distantly related species,

của nhiều loài cá,

each adapted to consume one of the lake's limited food sources.

mỗi loài thích ứng để tiêu thụ một trong những nguồn thức ăn ít ỏi của hồ.

But here, almost every corner of the ecosystem

Nhưng ở đây, hầu như mọi ngóc ngách của hệ sinh thái

is occupied by a different species of cichlid.

đều có một loài cá thuộc họ hoàng đế sinh sống.

There are over 1,700 cichlid species,

Có hơn 1.700 loài cá họ hoàng đế,

many almost identical save for their uniquely adapted jaws

phần lớn gần giống nhau ngoại trừ bộ hàm thích nghi đặc trưng

which have evolved to eat crustaceans, mollusks, worms, algae, plankton,

để ăn các loài giáp xác, thân mềm, giun, tảo, sinh vật phù du,

and even the scales of other fish.

thậm chí là vảy của các loài cá khác.

These oral adaptations are so essential for survival,

Những đặc điểm thích nghi này của khoang miệng là thiết yếu để sinh tồn,

that different species use their pharyngeal jaws

đến nỗi những loài cá khác nhau dùng hàm pharyngeal

to make unique mating sounds

để tạo ra tiếng gọi bạn tình đặc trưng,

that allow female cichlids to identify males of their own species.

cho phép cá hoàng đế cái xác định các con đực cùng loài.

This technique limits interspecies breeding,

Kĩ thuật này hạn chế việc giao phối khác loài,

and ensures the parent fish will pass on their specialized jaws.

đảm bảo rằng cá cha mẹ sẽ di truyền lại bộ hàm thích ứng đặc trưng.

Scientists are still discovering all the ways

Các nhà khoa học vẫn đang cật lực nghiên cứu

this incredible skeletal mechanism functions.

về chức năng cơ chế xương đáng kinh ngạc này.

But given what we know already, it's fair to say that for most fish,

Nhưng với những gì ta đã biết, không ngoa khi nói rằng ở hầu hết loài cá,

two jaws are better than one.

hai bộ hàm vẫn tốt hơn là một.