What you can do with an extra jaw - Darien Satterfield

Çeviri: Ozay Ozaydin Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

After stalking an unsuspecting cuttlefish across the seafloor,

Bu müren balığı, deniz tabanında hiçbir şeyden şüphelenmeyen

this moray eel is finally ready to pounce.

bir mürekkepbalığını takip ettikten sonra nihayet saldırmaya hazır.

As the eel snags the mollusk in its long teeth,

Yılanbalığı yumuşakçayı uzun dişlerine takarken

its prey struggles to escape.

avı kaçmaya çalışır.

But before it can wriggle away,

Ama daha kaçamadan,

a second set of teeth lunge from the eel's throat,

yılan balığının boğazından ikinci bir diş takımı fırlayarak

making short work of the captive cuttlefish.

tutsak mürekkepbalığının işini kısa sürede bitirir.

This adaptation is called a pharyngeal jaw.

Bu adaptasyona faringeal çene denir.

And while it might seem more fitting for an alien parasite than a fish,

Bir balıktan çok bir uzaylı parazit için daha uygun görünse de

it's actually one of the most common adaptations under the sea.

aslında deniz altındaki en yaygın adaptasyonlardan biri.

At some point millions of years ago,

Milyonlarca yıl önce bir zaman,

early fish evolved a jointed oral jaw from one of the bony arches

balıklar ön solungaçlarını destekleyen kemikli kemerlerden birinden

that supported their frontal gills.

eklemli bir çene oluşturan bir evrim geçirdiler.

This exterior, oral jaw was perfect for capturing or chewing prey,

Bu dış, ağız çenesi avı yakalamak ya da çiğnemek için mükemmeldi

but these early fish had a problem.

ancak bu balıkların bir sorunu vardı.

They had no limbs to manipulate food while eating,

Yemek yerken yiyecekleri hareket ettirecek uzuvları yoktu,

making it easy for their mobile prey to escape

bu da hareketli avlarından ilk ısırığı almadan önce

before they took the first bite.

onların kaçmasını kolaylaştırıyordu.

Essentially, it was impossible for fish to capture and chew their prey

Esasen, balıkların sadece bir çene seti ile

at the same time with just one set of jaws.

aynı anda avlarını yakalayıp çiğnemeleri imkânsızdı.

So to hold their food and eat it too,

Böylece yiyeceklerini hem tutmak hem de yemek için

an even deeper gill arch evolved into a secondary set of jaws.

daha da derin bir solungaç kemeri, ikincil bir çene grubuna evrildi.

Unlike oral jaws connected by a bone joint,

Bir kemik eklemi ile birbirine bağlanan ağız çenelerinden farklı olarak,

these pharyngeal jaws were suspended in muscle,

bu faringeal çeneler kasta asılıydı,

offering them a wide range of motion to turn, tug, and tear on food.

yiyecekleri çevirip, çekip, yırtmak için geniş bir hareket yelpazesi sunuyordu.

Some pharyngeal jaws actively chew,

Bazı faringeal çeneler aktif olarak çiğnerken

while others retract to pull chunks of food down the throat.

diğerleri yiyecek parçalarını boğazdan aşağı çekmek için geri çekilir.

Of course, the teeth a jaw has also factor in here.

Tabii burada çene dişlerinin de etkisi var.

For example, an oral jaw with fangs is exceptional for catching and holding

Örneğin, dişleri olan bir ağız çenesi, hızlı hareket eden bir avı yakalamak

ve tutmak için istisnai bir durumdur.

on to fast-moving prey.

But depending on what that prey is,

Ancak avın ne olduğuna bağlı olarak,

a fish might want sharp pharyngeal teeth to tear through tissue,

bir balık dokuyu yırtmak için keskin faringeal dişler,

flat pharyngeal molars to grind plant matter,

bitki öğütmek için düz faringeal azı dişi

or a powerful pharyngeal bite to crush shelled prey.

ya da kabuklu avlarını ezmek için güçlü bir faringeal ısırık isteyebilir.

Fortunately some fishes can change their secondary teeth

Neyse ki bazı balıklar ikincil dişlerini birkaç yıl içinde

to match a new diet over several years.

yeni bir beslenme alışkanlığına uydurmak için değiştirebilir.

This flexibility allows fish to adapt

Bu esneklik, balıkların uyum sağlayıp

and find food in a huge variety of aquatic environments.

çok çeşitli su ortamlarında yiyecek bulmalarına olanak tanır.

Some pharyngeal jaws have formed to eat food too hard for most fishes.

Bazı faringeal çeneler, çok sert yiyecekleri yiyebilmeleri için oluşmuştur.

California Sheephead use pointed teeth from their oral jaws

Kaliforniya Davarbaşı, kafa kemikleriyle kaynaşmış,

to pry urchins off rocks before crushing their spiny exteriors

güçlü faringeal çenelerinde dikenli dış kısımlarını ezmeden önce

in strong pharyngeal jaws that have fused with the bones of their skulls.

kestaneleri kayalardan kaldırmak için ağız çenelerindeki sivri dişleri kullanır.

Other fish prioritize eating huge quantities of food.

Diğer balıklar dev miktarlarda yemek yemeye öncelik verir.

The pharyngeal jaws of grass carp have two bone components

Ot sazanının faringeal çeneleri,

that move in unison to pull plant life into their stomachs,

bitkileri midelerine çekmek için birlikte hareket eden

consuming over 18 kilograms of seaweed a day.

ve günde 18 kilogramdan fazla deniz yosunu tüketen iki kemik bileşenine sahiptir.

Other pharyngeal jaws are adapted to suit incredibly specific circumstances.

Diğer faringeal çeneler, son derecede özel koşullara uyacak şekilde uyarlanmıştır.

Consider this species of pearlfish that lives inside sea cucumbers

Deniz hıyarlarının içinde yaşayan ve bağırsaklarıyla beslenen

and feeds on their guts.

bu sedef balığı türünü düşünün.

Fish are the most diverse group of vertebrates

Balıklar, 30.000′den fazla benzersiz türle

with over 30,000 unique species,

en çeşitli omurgalı grubudur

and much of that diversity is due to the hundreds of unique jaws

ve bu çeşitliliğin çoğu, aksi takdirde özdeş olacak türleri birbirinden ayıran

separating otherwise identical species.

yüzlerce benzersiz çeneden kaynaklanmaktadır.

Perhaps the best example of this dental diversity can be seen in cichlids.

Bu diş çeşitliliğinin belki de en iyi örneği çiklitlerde görülebilir.

This family of fish is primarily found in select African and South American lakes.

Bu balık ailesi, öncelikle seçkin Afrika ve Güney Amerika göllerinde bulunur.

Typically, large lakes like these would be occupied

Tipik olarak, bunun gibi büyük göller,

her biri gölün sınırlı besin kaynaklarından birini tüketmeye

by a handful of distantly related species,

each adapted to consume one of the lake's limited food sources.

adapte olmuş uzaktan akraba bir avuç tür tarafından işgal edilir.

But here, almost every corner of the ecosystem

Ancak burada, ekosistemin neredeyse her köşesi

is occupied by a different species of cichlid.

farklı bir çiklit türü tarafından işgal edilmiştir.

There are over 1,700 cichlid species,

1.700′den fazla çiklit türü vardır

many almost identical save for their uniquely adapted jaws

ve bunların çoğu, kabukluları, yumuşakçaları, solucanları, yosunları,

which have evolved to eat crustaceans, mollusks, worms, algae, plankton,

planktonları ve hatta diğer balıkların pullarını yemek için evrimleşmiş,

and even the scales of other fish.

benzersiz uyarlanmış çeneleri dışında neredeyse aynıdır.

These oral adaptations are so essential for survival,

Bu ağız adaptasyonları, hayatta kalmak için o kadar önemlidir ki

that different species use their pharyngeal jaws

farklı türler, dişi çiklitlerin kendi türlerinin erkeklerini

to make unique mating sounds

tanımlamasına izin veren

that allow female cichlids to identify males of their own species.

benzersiz çiftleşme sesleri çıkarmak için faringeal çenelerini kullanır.

This technique limits interspecies breeding,

Bu teknik, türler arası üremeyi sınırlar

and ensures the parent fish will pass on their specialized jaws.

ve ebeveyn balığın özel çenelerini yeni nesillere aktarmasını sağlar.

Scientists are still discovering all the ways

Bilim insanları hala bu inanılmaz iskelet mekanizmasının

this incredible skeletal mechanism functions.

nasıl çalıştığını keşfediyorlar.

But given what we know already, it's fair to say that for most fish,

Ancak zaten bildiklerimizi düşünürsek

çoğu balık için iki çenenin bir çeneden daha iyi olduğunu söylemek doğru olur.

two jaws are better than one.