What you can do with an extra jaw - Darien Satterfield

Tłumaczenie: Barbara Dzięcioł Korekta: Łukasz Izmaiłowski

After stalking an unsuspecting cuttlefish across the seafloor,

Po polowaniu na dnie morza na nic niepodejrzewającą mątwę

this moray eel is finally ready to pounce.

ta murena jest w końcu gotowa do ataku.

As the eel snags the mollusk in its long teeth,

Gdy murena łapie mięczaka w swoje zębiska,

its prey struggles to escape.

jej ofiara stara się uciec.

But before it can wriggle away,

Ale zanim udaje jej się wymknąć,

a second set of teeth lunge from the eel's throat,

druga szczęka wysuwa się z gardła mureny,

making short work of the captive cuttlefish.

szybko rozprawiając się z ofiarą.

This adaptation is called a pharyngeal jaw.

To przystosowanie to szczęka gardłowa.

And while it might seem more fitting for an alien parasite than a fish,

Chodź bardziej pasuje do pasożyta-kosmity niż do ryby,

it's actually one of the most common adaptations under the sea.

w rzeczywistości to jedno z najczęstszych przystosowań w morzach.

At some point millions of years ago,

W którymś momencie miliony lat temu

early fish evolved a jointed oral jaw from one of the bony arches

pierwsze ryby rozwinęły połączoną szczękę z jednego z łuków kostnych,

that supported their frontal gills.

która podtrzymywała ich przednie skrzela.

This exterior, oral jaw was perfect for capturing or chewing prey,

Ta zewnętrzna, ustna szczęka była idealna do chwytania lub żucia zdobyczy,

but these early fish had a problem.

ale te pierwsze ryby miały problem.

They had no limbs to manipulate food while eating,

Nie miały kończyn do manewrowania jedzeniem podczas spożywania go,

making it easy for their mobile prey to escape

ułatwiając ich ruchliwym ofiarom ucieczkę,

before they took the first bite.

zanim wezmą pierwszy kęs.

Essentially, it was impossible for fish to capture and chew their prey

Zasadniczo ryby nie mogły złapać i przeżuć swojej zdobyczy

at the same time with just one set of jaws.

w tym samym czasie, posiadając tylko jedną szczękę.

So to hold their food and eat it too,

Więc żeby przytyrzmać ofiarę i ją zjeść,

an even deeper gill arch evolved into a secondary set of jaws.

jeszcze głębiej położony łuk skrzelowy przekształcił się w drugą szczękę.

Unlike oral jaws connected by a bone joint,

W przeciwieństwie do szczęk połączonych przez staw kostny,

these pharyngeal jaws were suspended in muscle,

te szczęki gardłowe były zawieszone w mięśniach,

offering them a wide range of motion to turn, tug, and tear on food.

zapewniając im szeroki zakres ruchu do obracania jedzeniem i rozrywania go

Some pharyngeal jaws actively chew,

Niektóre szczęki gardłowe aktywnie żują,

while others retract to pull chunks of food down the throat.

podczas gdy inne chowają się, aby wciągnąć kawałki jedzenia do gardła.

Of course, the teeth a jaw has also factor in here.

Oczywiście, zęby w szczęce też mają znaczenie

For example, an oral jaw with fangs is exceptional for catching and holding

Na przykład, szczęka z kłami jest wybitna do łapania i trzymania

on to fast-moving prey.

szybko poruszającej się zdobyczy.

But depending on what that prey is,

Ale w zależności od tego co jest ofiarą,

a fish might want sharp pharyngeal teeth to tear through tissue,

ryba może potrzebować ostrych zębów gardłowych do rozdzierania tkanki,

flat pharyngeal molars to grind plant matter,

płaskich zębów gardłowych do rozdrabniania materii roślinnej,

or a powerful pharyngeal bite to crush shelled prey.

lub potężnego zgryzu gardłowego do miażdżenia łusek ofiary.

Fortunately some fishes can change their secondary teeth

Na szczęście niektóre ryby mogą zmieniać swoje dodatkowe zęby,

to match a new diet over several years.

aby dopasować się do nowej diety w ciągu kilku lat

This flexibility allows fish to adapt

Ta elastyczność pozwala rybom na przystosowanie się

and find food in a huge variety of aquatic environments.

znaleźć pożywienie w ogromnej różnorodności środowisk wodnych.

Some pharyngeal jaws have formed to eat food too hard for most fishes.

Niektóre szczęki gardłowe uformowały się by jeść pokarm zbyt twardy dla innych ryb.

California Sheephead use pointed teeth from their oral jaws

Owczarek kalifornijski używa swoich spiczastch zębów z szczęki ustnej

to pry urchins off rocks before crushing their spiny exteriors

aby zdjąć jeżowce ze skał, przed zmiażdżeniem ich kolczastej powłoki

in strong pharyngeal jaws that have fused with the bones of their skulls.

silnymi gardłowymi szczękami które są połączone z czaszką.

Other fish prioritize eating huge quantities of food.

Inne ryby priorytetyzują spożywania ogromych ilości jedzenia

The pharyngeal jaws of grass carp have two bone components

Szczęki gardłowe karpi trawiastych mają dwa elementy kostne,

that move in unison to pull plant life into their stomachs,

które poruszają się synchronicznie, aby wciągnąć rośliny do ich żołądków,

consuming over 18 kilograms of seaweed a day.

konsumując ponad 18 kilogramów wodorostów dziennie.

Other pharyngeal jaws are adapted to suit incredibly specific circumstances.

Inne szczęki gardłowe są przystosowane do niewiarygodnie specyficznych warunków.

Consider this species of pearlfish that lives inside sea cucumbers

Rozważmy ten gatunek perłopława, który żyje wewnątrz ogórków morskich

and feeds on their guts.

i żywi się ich wnętrznościami.

Fish are the most diverse group of vertebrates

Ryby są najbardziej zróżnicowaną grupą kręgowców

with over 30,000 unique species,

z ponad 30 000 unikalnymi gatunkami,

and much of that diversity is due to the hundreds of unique jaws

a duża część tej różnorodności wynika z setek unikalnych szczęk

separating otherwise identical species.

odróżniających w przeciwnym razie identyczne gatunki.

Perhaps the best example of this dental diversity can be seen in cichlids.

Być może najlepszy przykład tej rożnicy w uzębieniu można zobaczyć u pielęgnic.

This family of fish is primarily found in select African and South American lakes.

Ta rodzina ryb żyje głównie w jeziorach afrykańskich i południowoamerykańskich.

Typically, large lakes like these would be occupied

Zazwyczaj duże jeziora, takie jak te byłyby zajmowane

by a handful of distantly related species,

przez garstkę odległych od siebie gatunków,

each adapted to consume one of the lake's limited food sources.

z których każdy mogłby żywić się tylko jednym z ograniczonych rodzajów jedzenia.

But here, almost every corner of the ecosystem

Ale tutaj prawie każdy zakątek ekosystemu

is occupied by a different species of cichlid.

jest zajęty przez inny gatunek pielęgnic.

There are over 1,700 cichlid species,

Istnieje ponad 1700 gatunków pielęgnic,

many almost identical save for their uniquely adapted jaws

z których wiele jest niemal identycznych, poza unikalnie przystosowanymi szczękami,

which have evolved to eat crustaceans, mollusks, worms, algae, plankton,

które ewoluowały do jedzenia skorupiaków, mięczaków, robaków, glonów i planktonu,

and even the scales of other fish.

a nawet łusek innych ryb.

These oral adaptations are so essential for survival,

Te przystosowania jamy ustnej są tak istotne dla przetrwania,

that different species use their pharyngeal jaws

że różne gatunki używają swoich szczęk gardłowych

to make unique mating sounds

do wydawania unikalnych dźwięków godowych,

that allow female cichlids to identify males of their own species.

które pozwalają samicom pielęgnic rozpoznać samce swojego gatunku.

This technique limits interspecies breeding,

Technika ta ogranicza rozmnażanie międzygatunkowe

and ensures the parent fish will pass on their specialized jaws.

i zapewnia, że rodzice przekazują swoje wyspecjalizowane szczęki.

Scientists are still discovering all the ways

Naukowcy wciąż odkrywają wszystkie zachowania

this incredible skeletal mechanism functions.

tego niesamowitego mechanizmu szkieletowego.

But given what we know already, it's fair to say that for most fish,

Ale biorąc pod uwagę to, co już wiemy, można powiedzieć, że dla większości ryb,

two jaws are better than one.

dwie szczęki są lepsze niż jedna.