Can you solve the time travel riddle? - Dan Finkel

Аудармашы: Yerlan Umashev Редактор: Bakytgul Salykhova

Your internship in Professor Ramsey’s physics lab has been amazing.

Профессор Рэмсидің зертханасында жасаған тағылымдамаңыз қызықты болды.

Until, that is, the professor accidentally stepped through a time portal.

Яғни, профессор уақыт порталынан кездейсоқ өтіп кеткенге дейін.

You’ve got just a minute to jump through the portal to save him before it closes

Портал жабылам дегенше оны құтқарып қалуыңызға тек қана бір минутыңыз бар.

and leaves him stranded in history.

Құтқара алмасаңыз ол порталда мәңгіге қалып қояды.

Once you’re through it, the portal will close,

Сіз порталдан өткен бойда, ол жабылады

and your only way back will be to create a new one

және қайтудың жалғыз жолы - хронотүйіндерді пайдаланып

using the chrono-nodules from your lab.

жаңа портал ашу.

Activated nodules connect to each other

Іске қосылған түйіндер бір-бірімен қызыл немесе

via red or blue tachyon entanglement.

көк тахионды араластыру арқылы байланысады.

Activate more nodules and they’ll connect

Қосымша түйіндерді іске қосыңыз,

to all other nodules in the area.

сонда олар осы аймақтағы барлық басқа түйіндерге қосылады.

As soon as a red or blue triangle is created with a nodule at each point,

Әр нүктеде қызыл немесе көк үшбұрыш түйіндері пайда болғаннан кейін,

it opens a doorway through time that will take you back to the present.

уақыт өте келе порталды ашады және сізді қазіргі уақытқа қайтарады.

But the color of each individual connection manifests at random,

Бірақ әр байланыс кездейсоқ пайда болады

and there’s no way to choose or change its color.

және оның түсін өзгертуге мүмкіндік жоқ.

And there’s one more problem:

Тағы бір мәселе бар:

each individual nodule creates a temporal instability

әрбір жеке түйін уақытша тұрақсыздық жасайды және соның кесірінен

that raises the chances the portal might collapse as you go through it.

порталдан өту кезінде порталдың істен шығу ықтималдылығы артады.

So the fewer you bring, the better.

Сондықтан неғұрлым аз әкелсеңіз, соғұрлым жақсы.

The portal’s about to close.

Портал жабылғалы жатыр.

What’s the minimum number of nodules you need to bring

Сізге қызыл немесе көк үшбұрыш жасап,

to be certain you’ll create a red or blue triangle and get back to the present?

қайта оралатыныңызға сенімді болу үшін ең азы қанша түйін алып кетуіңіз керек?

Pause here if you want to figure it out for yourself!

Егер сіз мұны өзіңіз анықтағыңыз келсе, осы жерде тоқтатыңыз!

Answer in: 3

Жауабы: 3

Answer in: 2

Жауабы: 2

Жауабы: 1

Answer in: 1

This question is so rich that an entire branch of mathematics

Бұл сұрақтың күрделілігі сонша, осыған орай

known as Ramsey Theory developed from it.

математикада атақты Рэмси теориясы деген термин қалыптасқан.

Ramsey Theory is home to some famously difficult problems.

Рэмси теориясы күрдерлі мәселелердің негізі болып есептеледі.

This one isn’t easy, but it can be handled

Бұл оңай емес, бірақ егер сіз оған жүйелі түрде қарасаңыз,

if you approach it systematically.

оны шешуге болады.

Imagine you brought just three nodules.

Сіз небәрі үш түйін әкелдіңіз делік.

Бұл жеткілікті ме? Жоқ - мысалы, сізде екі көк және бір қызыл

Would that be enough? No - for example, you might have two blue

and one red connection, and be stuck in the past forever.

байланыс болуы мүмкін және сіз мәңгілікке өткенде қалып қоясыз.

Would four nodules be enough? No - there are many arrangements here

Төрт түйін жеткілікті ме? Жоқ - мұнда көк немесе

that don’t give a blue or red triangle.

қызыл үшбұрышты бермейтін композициялар көп.

What about five?

Бес түйін ше?

It turns out there is an arrangement of connections

Қызыл немесе көк үшбұрыш жасамайтын

that avoids creating a blue or red triangle.

байланыстардың орналасуы бар екен.

These smaller triangles don’t count because they don’t have a nodule at each corner.

Бұл кішірек үшбұрыштар есептелмейді, себебі олардың әр бұрышында түйіндері жоқ.

However, six nodules will always create a blue triangle or a red triangle.

Дегенмен, алты түйін әрқашан көк немесе қызыл үшбұрыш жасайды.

Here’s how we can prove that without sorting through every possible case.

Міне, біз мұны ықтимал жағдайдың бәрін сұрыптамастан дәлелдей аламыз.

Imagine activating the sixth nodule,

Алтыншы түйінді іске қостыңыз делік,

and consider how it might connect to the other five.

оның қалған бесеуіне қалай қосылуы мүмкін екенін қарастырыңыз.

It could do so in one of six ways:

Оны алты нұсқаның бірімен жасай алады:

бес қызыл, бес көк байланыс немесе көк және қызыл байланыстардың араласуы арқылы.

with five red connections, five blue connections, or some mix of red and blue.

Notice that every possibility has at least three connections of the same color

Әрбір нұсқада осы түйіннен шығатын бірдей түсті кемінде үш байланыс

coming from this nodule.

бар екеніне назар аударыңыз.

Let’s look at just the nodules on the other end

Сол үш түсті байланыстың екінші жағындағы

of those same three color connections.

түйіндерді ғана қарастырайық.

If the connections were blue,

Егер байланыстар көк болса,

then any additional blue connection between those three would give us a blue triangle.

онда осы үшеуінің арасындағы кез келген көк байланыс бізге көк үшбұрыш береді.

So the only way we could get in trouble

Сондықтан қиындыққа түсудің жалғыз жолы

is if all the connections between them were red.

байланыстардың арасында қызыл түсті байланыстардың болуы.

But those three red connections would give us a red triangle.

Бірақ бұл үш қызыл байланыс бізге қызыл үшбұрыш берер еді.

No matter what happens, we’ll get a red or a blue triangle,

Қандай жағдай болмасын біз қызыл немесе көк үшбұрыш аламыз

and open our doorway.

және порталды ашамыз.

On the other hand,

Басқа жағынан қарасақ:

if the original three connections were all red instead of blue,

егер бастапқы үш байланыс көк емес, қызыл болса,

the same argument still works, with all the colors flipped.

ештеңе өзгермес еді, тек түстердің бәрі орындарымен ауыса салады.

In other words, no matter how the connections are colored,

Басқаша айтсақ, байланыстар қандай түсте болғаны маңызды емес,

six nodules will always create a red or blue triangle and a doorway leading home.

алты түйін әрқашан қызыл немесе көк үшбұрыш жасап, порталды аша алады.

So you grab six nodules and jump through the portal.

Осылайша алты түйінді алып, порталға секіріңіз.

You were hoping your internship would give you valuable life experience.

Осы тағылымдамадан сіз құнды өмірлік тәжірибе аласыз.

Turns out, that didn’t take much time.

Бұл көп уақыт қажет етпейді екен.