First person vs. Second person vs. Third person - Rebekah Bergman

Аудармашы: Ainur Akhmetova Редактор: Bakytgul Salykhova

“I am an invisible man.”

«Мен көзге көрінбейтін адаммын».

“Mrs. Dalloway said she would buy the flowers herself.”

«Миссис Даллоуэй гүлдерді өзі сатып алатынын айтқан еді».

“You are about to begin reading Italo Calvino's new novel.”

«Сіз Итало Кальвиноның жаңа романын оқығалы жатырсыз».

These three opening lines, from Ralph Ellison’s "Invisible Man,"

Бұл үш кіріспе үш жол Ральф Эллисонның «Көрінбейтін адам»,

Virginia Woolf’s "Mrs. Dalloway,"

Вирджиния Вулфтың «Даллоуэй ханым» және

and Italo Calvino’s "If on a winter’s night a traveler,"

Итало Кальвиноның «Егер қысқы түн саяхатшы болса» туындыларынан алынған.

each establish a different point of view.

Мұның әрқайсысы әртүрлі көзқараспен берілген.

Who is telling a story, and from what perspective,

Оқиғаны кім айтатыны және қандай көзқараспен жеткізетіні –

are some of the most important choices an author makes.

автор жасайтын маңызды шешімнің бірі саналады.

Told from a different point of view, a story can transform completely.

Басқаша айтсақ, әңгіме толығымен өзгеруі мүмкін.

Take this fairytale:

Мына ертегіні алайық:

"Rapunzel, Rapunzel," the Prince called, "let down your hair."

«Рапунзель, Рапунзель», - деді ханзада, - шашыңды тарқатып жібер».

Rapunzel unbraided her hair and slung it out the window.

Рапунзель шашын тарқатып, терезеден сыртқа шығарды.

The prince climbed her tresses into the tower.

Ханзада бұрымын ұстап, мұнараға көтерілді.

Rapunzel is typically told like this, with the narrator outside the story.

Әңгімеден тыс тұрған баяндаушы тарапынан “Рапунзель” әдетте осылай баяндалады.

This point of view is called third person.

Бұл көзқарас үшінші жақ деп аталады.

But Rapunzel can also be told by a character in the story—

Бірақ “Рапунзель” әңгімедегі кейіпкер арқылы —

a first person narrator.

бірінші жақтан да айтыла береді.

The tail end of Rapunzel’s locks plopped down at my feet.

Рапунзельдің бұрымының ұшы аяғымның астына түсті.

I grabbed on and began to climb… ugh!

Мен ұстап алдым да өрмелей бастадым...

I couldn’t untangle myself.

Ааһ! Мен өрілген шашты тарқата алмадым.

Strands came off all over me, sticking to my sweat.

Шаш талшықтары үстіме түсіп, теріме жабысты.

In a first person narrative, the story can change dramatically

Бірінші жақтан баяндағанда әңгіме күрт өзгеруі мүмкін,

depending on which character is the narrator.

бұл қай кейіпкер баяндаушы екеніне де байланысты.

Say Rapunzel was narrating instead of the prince:

Рапунзель ханзаданың орнына әңгімеледі дейік: ол 25 фут шашты өруге

I hope he appreciates how long it takes to unbraid 25 feet of hair, I thought.

қанша уақыт кететінін есептейді деп ойладым.

OUCH! I'll be honest; I thought my scalp would stretch off of my skull.

Аһ! Шыным айтсам, бас терім сүйегінен созылып кетеді деп ойладым.

"Can you climb any faster?" I yelled.

“Тезірек көтеріле аласыз ба?” деп айқайладым.

In second person, the narrator addresses the story to the reader:

Екінші жақтан баяндаушы әңгімені оқырманға бағыттайды:

He calls your name. He wants you to let your hair down.

Ол сіздің атыңызды атайды. Шашыңызды таратқаныңызды қалайды.

You just finished braiding it, but hey– you don't get a lot of visitors.

Сіз жаңа ғана өріп болған шығарсыз, бірақ келушілер аз.

Third person, first person, and second person perspectives

Үшінші жақ, екінші жақ және екінші жақ көзқарасының

each have unique possibilities and constraints.

өзіндік мүмкіндіктері мен шектеулері де бар.

So how do you choose a point of view for your story?

Сонымен, әңгімеңізде көрінетін көзқарасты қалай таңдайсыз?

Constraints aren’t necessarily a bad thing—

Шектеу дегеніміз іске алғысыз нәрсе емес, олар оқиғаға

they can help focus a story or highlight certain elements.

назар аударуға немесе белгілі бір элементтерді ерекшелеуге септеседі.

For example,

Мысалы,

a third person narrator is necessarily a bit removed from the characters.

үшінші жақтан баяндаушы кейіпкерлерден сәл алшақ болуы керек.

But that can be good for stories where a feeling of distance is important.

Бірақ бұл қашықтықты сезінудің маңызды болуы әңгімелерге пайдалы болуы мүмкін.

A third person narrator can be either limited,

Үшінші жақ баяндаушысына шектеу болуы мүмкін,

meaning they stick close to one character’s thoughts and feelings,

бұл баяндаушы бір кейіпкердің ой-сезіміне жақын екенін білдіреді

or they can be omniscient, able to flit between characters’ minds

немесе олар бәрін білетін, кейіпкердің ақыл-ойында еркін ауыса алады

and give the reader more information.

және оқырманға көбірек ақпарат береді.

A first person story creates closeness between the reader and the narrator.

Әңгіменің бірінші жақтан берілуі баяндаушы мен оқырман арасында жақындық тудырады.

It’s also restricted by the narrator’s knowledge.

Бұл әрі баяндаушының білгенімен шектеліп қалады.

This can create suspense

Бұл күдік тудыруы да мүмкін,

өйткені оқырман ақпаратты кейіпкермен бірге біліп отырады.

as the reader finds out information along with the character.

A first person narrator doesn’t necessarily

Бірінші жақтан баяндаушы

have to represent the character’s experience faithfully—

кейіпкер тәжірибесін шынайы көрсетуінің қажеті жоқ —

they can be delusional or dishonest.

олар алдамшы немесе адал болмауы мүмкін.

In Kazuo Ishiguro’s novel "The Remains of the Day,"

Казуо Ишигуроның «Күннің қалдықтары» романында

Stevens, an aging British butler in 1956, recounts his many years of service,

1956 жылы қартайған ағылшын сарай қызметшісі көп жылғы қызметі туралы айтады

but fails to acknowledge the flaws of the man he serves.

бірақ өзі қызмет ететін адамның кемшіліктерін мойындамайды.

The cracks in his narrative eventually draw the reader’s attention

Оның баяндауындағы кемшіліктер оқырман назарын өзі мекендейтін

to the under-acknowledged failings of the culture and class system

мәдениет пен таптық жүйенің мойындалмаған кемшіліктеріне аударады.

he inhabits.

Justin Torres’s novel, "We the Animals,"

Жастин Торрестің «Біз жануармыз» романы

begins with a plural first person narrator:

көпше түрдегі бірінші жақта келесідей баяндаудан басталады:

“We were six snatching hands, six stomping feet;

«Ұсталған алты қол едік, алты тебілген аяқ болдық;

we were brothers, boys, three little kings locked in a feud for more.”

үш ағайынды едік, үш ұл едік, әрқашан көп үшін күрескен үш патша болдық».

Partway through the story, the point of view shifts

Әңгіменің бір бөлігінде көзқарас жекеше бірінші жаққа –

to first person singular, from we to I, as the boys come of age

“біз” “менге” ауысады. Бұл ұлдар кәмелетке толғанда

and one brother feels alienated from the others.

және бауырластардың бірі басқалардан өзін жат сезінгенде пайда болады.

Second person is a less common choice.

Екінші жақ – аз кездесетін таңдау.

It requires the writer to make the reader suspend disbelief to become another “you.”

Бұл автордан басқа «сен» болу үшін оқырманның күдігін тоқтатуды талап етеді.

Placing the reader in a character’s perspective

Оқырманды кейіпкер көзқарасы тұрғысынан беру

can build urgency and suspense.

шапшаңдық пен белгісіздікті күшейтуі мүмкін.

Sometimes, though,

second person is intended to distance the narrator from their own story,

Кейде екінші жақ оқырманды оқиғаға жақындатудың орнына

rather than bring the reader closer to the story.

баяндаушыны өз оқиғасынан алшақтатуды көздейді.

In these cases,

Мұндай жағдайда,

second person narrators refer to themselves as “you” rather than “I.”

екінші жақта баяндаушылар өздерін «мен» емес, «сен» деп атайды.

Writers are constantly experimenting with fresh variations on point of view.

Жазушылар үнемі жаңа көзқарастағы өзгерістермен тәжірибе жасайды.

New virtual and augmented reality technologies

Жаңа виртуалды және толықтырылған шындық технологиялары

may expand the possibilities for this experimentation.

бұл эксперименттің мүмкіндіктерін кеңейте алады.

By placing people at a particular vantage point in virtual space,

Адамдарды виртуалды кеңістікте белгілі бір нүктеге орналастыру арқылы

how might we change the way we tell and experience stories?

әңгімелеу және бастан кешіру тәсілін қалай өзгерте аламыз?