The surprising reasons animals play dead - Tierney Thys

Translator: laven ezat Reviewer: Daban Q. Jaff

Imagine you’re being attacked by a ferocious predator.

وێنا بكه‌ له ‌لایه‌ن گیاندارێکی دڕنده‌ ‌ هێرشت ده‌كرێته‌ سه‌ر.

With no chance of escape,

به‌ بێ بوونی هیچ ده‌رفه‌تێكی هه‌ڵاتن،

you do what any courageous, self-respecting possum would do:

ئه‌وه‌ ده‌كه‌یت كه‌ هه‌ر كه‌سێكی ئازا و بەڕێز و خانەدان دەیەوێت بیکات:

curl into an immobile state called catatonia,

جوڵەت پێناکرێت ‎ئه‌م بارەش ناسراوە بە بێ هیوابوون،

stick out your tongue,

زمانت ده‌رده‌هێنیت،

drool,

لیك دەردەدەیت،

and ooze some foul-smelling liquid from your anal glands.

‎کەمێک بۆنی ناخۆش (قێزەون) لە گلاندەکانی کۆمت دەردەدەیت.

Disgusted, your assailant loosens its grip,

جێگای شەرمەزارییە، هێرشبەرەکەت ‎ بەرەڵات دەکات،

decides you’re not the dinner it was looking for,

‎بریار دەدات تۆ ئەو ژەمی ئێوارەیە ‎نیت کەوا بەدوای دەگەڕا

and departs.

و ده‌ڕوات.

After 10 minutes, you resurrect and merrily saunter on.

دوای ١٠ خولەک، زیندوو دەبیتەوە و بە دڵخۆشیەوە دەست بە ڕۆشتن دەکەیت.

From lemurs to lizards,

له‌ ئاژه‌ڵی لیمۆرەوە تا مارمێلکەکان،

ants to amphibians,

لە مێروەکانەوە تا گیاندارە وشکانی و ئاویەکان،

sharks to chickens,

لە قرشەکانەوە تا مریشکەکان،

hundreds of animals "play dead" as a survival tactic.

‎سه‌دان گیاندار"وەکو مردوو خۆیان پیشان دەده‌ن" وەکو تاکتیکێک بۆ مانەوە لە ژیان.

Nicknamed "playing possum" after its star performer,

نازناوی"مردووی هەڵخەڵەتێنەر" ی لێدەندرێت ‎دوای نمایشەکە،

feigning death is also called thanatosis.

‎پێی دەوترێت دەرکەوتن لە مردن و هیوای مردن

That’s from Thanatos, the ancient Greek deity of death.

‎سەرچاوەی ئەمە تانتوس ‎خواوه‌ندی مردنی یۆنانی کۆنە.

But most scientists call it tonic immobility, or TI.

به‌ڵا‎م زانا گەورەکان ناوی دەنێن شڵەژانی جوله يان نەبوونی چالاکی یان تی ئای.

How and why TI occurs depends on the species and situation.

تی ئای چۆن و لەبەرچی دروست دەبێت ‎ئەمە پشت دەبەستێت بە شێواز و جۆر.

Spewing stench and adopting odd postures are common and often play important roles.

گرتنی بۆنی ناخۆش و نامۆ و ‎شتی ناڕاست زۆرجار ‎ڕۆڵی باشیان دەبێت لە نواندن.

‎ئاژەڵانی تر قوربانی دەدەن بە دراوسێکانیان.

Other animals sacrifice their neighbors:

quail chicks that freeze while their kin run amok

‎جوجه‌ڵه‌ی مریشک کە لە سەرما ڕەق دەبن ‎لە کاتێکدا نزیکەکانیان کە دەیان بینن ڕادەکەن.

have a better chance of survival when pursued by a cat.

‎هه‌لێکی گەورەتریان هەیە بۆ دەربازبوون ‎کاتێک پشیلەیەک دوایان دەکەوێت.

Speaking of cats, feline mothers can pinch the napes of their kittens’ necks

‎لە باسی پشیلەکاندا، پشیلەی دایک ‎بێچووەکەی بە دەمی خۆی هەڵدەگرێت

and induce another kind of immobility called clipnosis.

‎و توشی جۆرێکی تری شڵەژان ‎دەبێ کە پێی دەڵێن کلیبونایسس.

This keeps their kittens quiet and easy to transport.

‎ئەوە وا دەکات پشیلە بێچوەکان ئارام بکات.

Most of the physiological mechanisms underlying these theatrics

زۆربەی میکانیزمە فیسیۆلۆجیەکان لە دوای ئەم شانۆییانە بگوازرێنەوە.

originate in the parasympathetic nervous system,

‎دروستبوون لە دەزگای توڕه‌ی پاراسمپاتیک.

better known for controlling cycles of resting and digesting.

ئه‌‎مە بەناوبانگە زیاتر بەزاڵ بوون ‎ به‌سه‌ر خولی ئارام گرتن و هه‌رس.

In possums,

له‌ مشكه‌كاندا،

the parasympathetic nervous system causes their heart rates to drop by nearly half,

‎دەزگای توڕه‌ی پاراسمپاتیک دەبێتە ‎هۆی دابەزاندنی لێدانی ڕێژەی دڵ بۆ نیوه‌

respiration by a third,

و ڕێژەی هەناسەدان بۆ سێ هەندە کەمتر،

and body temperatures by more than half a degree Celsius for up to an hour.

و‎ دابەزینی پلەی گەرمی لەش بۆ زیاتر لە نیوەی پلەی سەدی بۆ ماوەی کاتژمێرێك.

The neurotransmitter dopamine also plays a part.

گو‎ێزەرەوەی توڕه‌ی دۆپامین بەهەمان ‎شێوە دەوری خۆی دەبینێت. ‎

Flour beetles with low dopamine levels play dead more frequently

‎ ‎ ئه‌سپێی ئارد کە دۆپامینی نزمە ‎ ڕۆڵی شڵەژان دەبینێت به‌ ئاستێکی زیاتر.

than those with high levels,

له‌‎ دروستکراوەکان بە دۆپامین ڕێژەی بەرزه،

and anything blocking dopamine receptor sites can lengthen catatonia.

‎هەر شتێک ڕێگە بگرێت له‌ هاتنی دۆپامین ‎ لەوانەیە دڵەڕاوکێ درێژە بکێشێت تێیدا.

But maintaining a death ruse isn’t easy.

‎بەڵام پارێزگاری له‌ مردن کارێکی ئاسان نییه‌.

The performers are constantly gauging their surroundings

‎بۆ ئەکتەری ئەمانە پێویستە ‎بە بەردەوامی شوێنەکانیان بپشکنن

for cues on when it’s safe to rise.

بۆ ئه‌وه‌ی ئاماژەی هەڵسانەوە وەربگرن.

Chickens, for instance, can sense when a predator’s eyes are upon them.

‎مریشك وەک نموونەیەک دەتوانێ هەست ‎بەچاوی دڕندە بکات کاتێک سەیری دەکات.

Researchers know this because when they used a stuffed hawk in an experiment,

لێکۆڵەران ئەوە دەزانن لەبەرئەوەی لە کاتی ‎توێژەران یاری شێوەی باز بەکاردەهێنن.

their chicken subjects came out of their catatonia quicker

مریشك لە شڵەژان زووتر ڕزگاری دەبێت. ‎

when the hawk’s eyes were averted.

کاتێک چاوی یاریەکە لەسەر لایەکە.

Other animals use TI for purposes other than defense.

‎ئاژه‌ڵانی تر ئای تی به‌كارده‌هێنن ‎بۆ لایه‌نی تر جگه‌ له‌ به‌رگری كردن.

When the sleeper cichlid feels peckish,

كاتێک ماسی تیلا پیای نووستوو هەست بەبرسیەتی دەکات،

it sinks to the lake floor and lies motionless,

‏‎نقوم دەبێت بۆ زەوی دەریاکە (ژێر دەریا) و بە بێ جووڵە دەمینیتەوە،

its splotchy coloration making it seem like a rotting carcass.

په‌ڵه‌ ڕەنگاو ڕەنگەکانی وا لێدەکات وەک لاشەیەکی بۆگەن دەربکەوێت.

If a small scavenger investigates, this undead trickster strikes.

كاتێ گیاندارە ورده‌كان دەگه‌ڕێن بەدوای خۆراك ئەوا ماسیەکە هێرش دەکاتە سەریان،

Some animals even feign death as a sexual ploy.

هه‌ندێک لە ئاژەڵان هەڵدەستن بە خۆدەرخستن وەک مردوو بۆ فێڵی سێكسی.

Male nursery spiders offer gifts of silk-wrapped insects

جاڵجاڵۆکەی نێری هەڵبەستراو دیاری پێشکەش ‎دەکات وەک مێشوولە لول دراو له‌ ئاوریشم

in hopes of wooing females.

و‎ەک هیوایەک بۆ ڕاکێشانی مێینەکانیان.

But those females are known to eat love-seeking males.

‎بەڵام ئەم مێینانه‌ به‌وه‌ نا سراون نێرەکان دەخۆن.

By playing dead while the female eagerly devours her snack,

له‌‎ کاتی ڕۆڵ بینین لە یاری مردن مێیەکان ژەمی خۆراکی سووک دەخۆن.

these males can cautiously revive

‎نێره‌كان هەڵدەستن بە گەڕانەوەیان بۆ ژیان بەوردی.

and improve their chances of successfully mating.

و باشترکردنی هەلی جووت بوون بەسەرکەوتوویی.

So TI can work to an animal’s advantage, unless someone else knows its secret.

‎تی ئای کار دەکات بۆ بەرژەوەندی ئاژەڵان ‎مەگەر کەسێک نهێنیەکان نازانێت.

California orcas can flip over young great white sharks,

ما‎سی کالیفۆڕنی دەتوانێت ماسی قرشی سپی هەڵبگرێتەوە.

inducing TI for so long the immobilized sharks,

بۆ کاتێکی زۆر تی ئای هەوڵ و کۆشش کرد بۆ ماسی قرشی شڵەژاو.

who must move to respire, essentially suffocate.

ئه‌مەی کە دەبێت لەسەری جووڵە بکات و هەناسە بدات لە کاتێکدا لە خنکاندایە.

Humans can also flip sharks into TI.

له‌‌ توانای مرۆڤیش دایە کە قرشەکان بخاتە حاڵەتی تی ئای.

By stroking a shark’s electrically-sensitive snout

ئه‌‎مەش لە ڕێگەی بەرکەوتنی قرشەکان بۆ تەزووی کارەبای تایبەت

and gently turning it over,

و ‎هەڵگێڕانەوەیان بەباشی.

researchers can induce TI that lasts up to 15 minutes.

لێكۆڵەران دەتوانن هەوڵی تی ئای بدەن ‎بۆ نزیک ١٥ خوولەك.

That’s enough time to insert tags,

‎ئەم کاتەش بەسە بۆدانانی نیشانەکان.

remove hooks,

لابردنی دەزگاکان.

and even perform surgeries.

هەروەها پێداویستی نەشتەرگەری.

There are risks however:

‎له‌گەڵ ئەوەشدا ترسی هەیە.

TI can hamper respiration and induce hyperglycemia, a sign of stress.

له‌وانەیە تی ئای ببێتە هۆی هه‌ناسه‌ته‌نگی و بەرزبوونەوەی شەکر وەک نیشانەی دڵەڕاوکێ.

So this technique should only be used when necessary.

‎له‌بەر ئەوە پێویستە ئەم تەکنەلۆجیایە ‎کاتێک بەکار دێت کە زۆر پێویست بێت.

Humans can also experience TI when they freeze with fear during violent assaults.

‎له‌وانەیە مرۆڤ بتوانێت تی ئای بەکاربهێنێت ‎کاتێک ڕوبەڕوی توندو تیژی دەبێت.

Recognizing this ancient, involuntary form of self-defense

ناساندن بە ڕێگەی کۆنی بەرگری لەخود ‎بە بێ ئیراده‌

has significant implications when trying to understand

‎ئه‌مەش نیشانەی گرنگی دەبێت ‎کە دەمانەوێت لێی تێبگەین

why some victims don’t flee or fight in the face of danger.

بۆ‎چی هەندێک لە قوربانیەکان ناجوڵێن و ‎بەرگری ناکەن کاتێک توشی هێرش دەبنەوە .

So, studying TI in non-human animals

بۆیە، توێژینەوە لەسەر ئای تی ئاژەڵان

not only helps us better understand some odd behaviors,

‎یارمه‌تیمان دەدات نەوەک تەنها بۆ تێگەشتن ‎لە چەند هەڵسوکەوتێکی نامۆ،

it can also help us better understand our own,

به‌ڵكو بۆ هەڵسوکەوتی ئێمەش گرنگە،

sometimes counterintuitive,

هه‌ندێك جار بە پێچەوانەوەی تێگەیشتنە باوەکانە،

responses to violence.

وەک وەڵامدانەوەی توندوتیژی.