The surprising reasons animals play dead - Tierney Thys

Çeviri: Hatice Çulha Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Vahşi bir yırtıcı tarafından saldırıya uğradığınızı düşünün.

Kaçma şansınız yok,

cesur ve onurlu Avustralya sıçanının yapacağı şeyi yaparsınız:

katatoni denilen hareketsiz bir hâle bürün,

dilini çıkar,

salyan aksın

ve anal bezlerinden biraz kötü kokulu sıvı çıkar.

İğrenç, saldırgan pençelerini çeker,

onun aradığı akşam yemeği olmadığınıza karar verir

ve gider.

10 dakika sonra, dirilip neşeyle dolanmaya devam edersiniz.

Lemurlardan kertenkelelere,

karıncalardan amfibilere,

köpek balıklarından tavuklara,

yüzlerce hayvanın hayatta kalma taktiği olarak yaptığı şey "ölü taklidi".

Mükemmel performansının ardından "ölü taklidi yapan" takma adının yanı sıra,

bu yalandan ölüme tanatoz da denilir.

Bu, Eski Yunan Ölüm Tanrısı -Thanatos`tan geliyordu.

Fakat birçok bilim insanı bu olayı tonik hareketsizlik veya Tl olarak adlandırıyor.

Tl`nin nasıl ve neden ortaya çıktığı, türüne ve durumuna bağlıdır.

Kötü koku yaymak, tuhaf hâllere bürünmek yaygındır ve genelde önemli rollerdir.

Diğer hayvanlar kendi türlerini kurban ederler:

Bir kedi tarafından takip edildiğinde, bıldırcın civcivinin koşmak yerine

donmuş gibi yapıp kıpırdamayarak hayatta kalma şansı daha yüksek.

Kedi demişken, anne kediler yavrularını enselerinden ağızlarıyla tutarlar

ve "clipnosis" adı verilen başka bir hareketsizlik türüne neden olurlar.

Bu yavrularını sakinleştirir ve onların taşınmalarını kolaylaştırır.

Bu numaraların altında yatan fizyolojik mekanizmaların çoğu

daha çok dinlenme ve sindirim döngülerini kontrol etmesiyle bilinen

parasempatik sinir sisteminden kaynaklanır.

Avustralya sıçanlarında,

parasempatik sinir sistemi, kalp atışlarının neredeyse yarıya düşmesine,

üçte biri kadar solunuma

ve bir saatliğine vücut sıcaklıklarının 0,5 santigrattan çok düşmesine neden olur.

Sinir taşıyıcısı dopaminin de etkisi vardır.

Düşük dopamin seviyeli un kurdu yüksek seviyeli olanlardan

daha sık ölü taklidi yapar

ve dopamin alıcı bölgeleri engelleyen her şey katatoniyi uzatabilir.

Ama bunu devam ettirmek kolay değil.

Oyuncular, güvenliklerini artırmak için

sürekli etraflarını kontrol eder.

Örneğin tavuklar, bir yırtıcının gözleri üzerinde olduğunda hissederler.

Araştırmacılar bunu biliyor, çünkü doldurulmuş bir atmacayı

kullandıkları bir deneyde, atmacanın gözleri başka tarafa çevrildiğinde,

tavuk deneklerin katatoni hızı artmıştı.

Diğer hayvanlar ise TI'i savunma için kullanmıyorlardı.

Uykucu ciklet balığı acıktığında,

gölün zeminine gömülür ve hareketsiz kalır,

lekeli derisi onu çürümüş bir canlı gibi gösterir.

Küçük bir leş yiyici gelirse, bu hilekâr canlı onu yakalar.

Bazı hayvanlar ise cinsellik için ölü taklidi yapar.

Erkek ağ örümcekleri, böceklere kur yapmak için ipekle sarılmış

hediyeler sunarlar.

Ama bu hanımefendiler, aşk arayan erkekleri yemekle ünlüdürler.

Hanımefendi hevesle atıştırmasını silip süpürürken, ölü taklidi yapan bu erkekler

dikkatli bir şekilde yeniden canlanabilir

ve eşleşme şanslarını başarıyla artırabilirler.

Yani, TI bir hayvanın işine yarayabilir ta ki birisi bu sırrını keşfedene kadar.

Kaliforniya katil balinaları, büyük beyaz köpek balıklarını döndürürler,

nefes almaları için hareket etmesi gereken köpek balıklarının

uzun süre hareketsiz kaldığı TI

nihayetinde boğulmalarına neden olurlar.

Araştırmacılar, bir köpek balığının elektriksel hassasiyetli burnunu okşayarak

ve onu nazikçe döndürerek,

15 dakikaya kadar devam eden TI'ye neden olabilirler.

Bu, markayı takıp kancaları çıkarmak

ve ameliyat yapmak için bile

yeterli bir süre.

Yine de bazı riskler taşır:

TI, solunumu engelleyebilir ve stresin bir belirtisi olan

hiperglisemiye yol açabilir.

Yani bu yöntem sadece gerekli olduğunda kullanılmalıdır.

İnsanlar ayrıca şiddetli saldırılar sırasında korkudan dondukları zaman

TI'yi deneyimleyebilirler.

Bu eski, istemsiz öz savunma biçimini tanımanın,

bazı kurbanların korkuyla yüzleştiklerinde neden kaçmadığını

ya da karşı gelmediğini anlamaya çalışmada önemli etkileri vardır.

Bu yüzden, insan olmayan hayvanlar üzerindeki TI çalışmaları,

bazı tuhaf davranışları anlamamıza daha iyi yardımcı olmakla kalmaz,

aynı zamanda kendimizi anlamamıza daha iyi yardımcı olabilir

ve bazen de mantık dışı

şiddete yanıt verir.