The surprising reasons animals play dead - Tierney Thys

Tłumaczenie: Karolina Kruk Korekta: Agnieszka Chrzanowska

Imagine you’re being attacked by a ferocious predator.

Wyobraźcie sobie, że atakuje was drapieżnik.

With no chance of escape,

Nie możecie uciec,

you do what any courageous, self-respecting possum would do:

więc robicie to, co zrobiłby każdy odważny i szanujący się opos.

curl into an immobile state called catatonia,

Zastygacie w stanie katatonii,

stick out your tongue,

wysuwacie język,

drool,

ślinicie się

and ooze some foul-smelling liquid from your anal glands.

i wydzielacie cuchnącą substancję z gruczołów odbytowych.

Disgusted, your assailant loosens its grip,

Napastnik, pełen obrzydzenia, rozluźnia chwyt,

decides you’re not the dinner it was looking for,

dochodzi do wniosku, że nie takiego posiłku szukał,

and departs.

i odchodzi.

After 10 minutes, you resurrect and merrily saunter on.

10 minut później wstajecie i radośnie idziecie dalej.

From lemurs to lizards,

Od lemurów po jaszczurki,

ants to amphibians,

od mrówek po płazy,

sharks to chickens,

od rekinów po kury,

hundreds of animals "play dead" as a survival tactic.

wiele zwierząt udaje martwe, by przetrwać.

Nicknamed "playing possum" after its star performer,

Ta charakterystyczna dla oposów reakcja, czyli udawanie martwego,

feigning death is also called thanatosis.

jest nazywana tanatozą,

That’s from Thanatos, the ancient Greek deity of death.

od Tanatosa, greckiego boga śmierci,

But most scientists call it tonic immobility, or TI.

ale naukowcy nazywają ją bezruchem tonicznym.

How and why TI occurs depends on the species and situation.

Jego formy i przyczyny zależą od gatunku i okoliczności.

Spewing stench and adopting odd postures are common and often play important roles.

Może to być wydzielanie brzydkiego zapachu i przyjmowanie dziwnych pozycji.

Other animals sacrifice their neighbors:

Inne zwierzęta poświęcają członków stada.

quail chicks that freeze while their kin run amok

Pisklęta przepiórek, które zastygają, kiedy inne ptaki biegają w amoku,

have a better chance of survival when pursued by a cat.

mają większe szanse przeżycia, kiedy goni je kot.

Speaking of cats, feline mothers can pinch the napes of their kittens’ necks

Kocice chwytają młode za kark

and induce another kind of immobility called clipnosis.

i wywołują inny rodzaj bezruchu, nazywany klipnozą.

This keeps their kittens quiet and easy to transport.

Kocięta są wtedy spokojne i łatwo je przenieść.

Most of the physiological mechanisms underlying these theatrics

Większość mechanizmów fizjologicznych odpowiedzialnych za takie reakcje

originate in the parasympathetic nervous system,

ma źródło w układzie przywspółczulnym,

better known for controlling cycles of resting and digesting.

który kontroluje też cykl snu i trawienia.

In possums,

W przypadku oposów

the parasympathetic nervous system causes their heart rates to drop by nearly half,

układ przywspółczulny sprawia, że ich serce bije prawie dwa razy wolniej,

respiration by a third,

oddech zwalnia o jedną trzecią,

and body temperatures by more than half a degree Celsius for up to an hour.

a temperatura ciała spada o ponad pół stopnia Celsjusza

nawet na godzinę.

The neurotransmitter dopamine also plays a part.

Ważną rolę odgrywa też neuroprzekaźnik dopamina.

Flour beetles with low dopamine levels play dead more frequently

Chrząszcze trojszyki o niskim poziomie dopaminy

udają martwe częściej niż te, które mają jej wysoki poziom,

than those with high levels,

and anything blocking dopamine receptor sites can lengthen catatonia.

a zablokowanie receptorów dopaminy może wydłużyć katatonię.

But maintaining a death ruse isn’t easy.

Pozorowanie śmierci nie jest jednak łatwe.

The performers are constantly gauging their surroundings

Udający muszą ciągle oceniać otoczenie,

for cues on when it’s safe to rise.

żeby wiedzieć, kiedy zagrożenie minie.

Chickens, for instance, can sense when a predator’s eyes are upon them.

Na przykład kury potrafią wyczuć, kiedy drapieżnik je obserwuje.

Researchers know this because when they used a stuffed hawk in an experiment,

Dowiódł tego eksperyment z wypchanym jastrzębiem.

their chicken subjects came out of their catatonia quicker

Kury wychodziły z katatonii szybciej,

when the hawk’s eyes were averted.

kiedy jastrząb patrzył w inną stronę.

Other animals use TI for purposes other than defense.

Zwierzęta wykorzystują bezruch nie tylko do obrony.

When the sleeper cichlid feels peckish,

Kiedy ryba nimbochromis zgłodnieje,

it sinks to the lake floor and lies motionless,

opada na dno jeziora i leży nieruchomo.

its splotchy coloration making it seem like a rotting carcass.

Dzięki plamistemu ubarwieniu wygląda jak gnijąca padlina.

If a small scavenger investigates, this undead trickster strikes.

Jeśli zjawia się mały padlinożerca, ryba natychmiast go atakuje.

U niektórych zwierząt udawana śmierć to część strategii seksualnej.

Some animals even feign death as a sexual ploy.

Male nursery spiders offer gifts of silk-wrapped insects

Samce pająków darownikowatych ofiarują samicom owady owinięte w jedwab,

in hopes of wooing females.

żeby pozyskać ich względy.

But those females are known to eat love-seeking males.

Ale samice te pożerają swoich zalotników.

By playing dead while the female eagerly devours her snack,

Samiec udaje, że nie żyje, a samica ochoczo zjada przysmak.

these males can cautiously revive

Potem samiec może ostrożnie ożyć

and improve their chances of successfully mating.

i zwiększyć swoje szanse u samicy.

So TI can work to an animal’s advantage, unless someone else knows its secret.

Bezruch może zatem uratować życie, o ile ktoś inny nie zna tej sztuczki.

California orcas can flip over young great white sharks,

Kalifornijskie orki potrafią obrócić młode żarłacze białe,

inducing TI for so long the immobilized sharks,

wywołując u nich tanatozę na tak długo,

że rekiny, które muszą się ruszać, żeby oddychać, duszą się.

who must move to respire, essentially suffocate.

Humans can also flip sharks into TI.

Ludzie także potrafią wywołać tanatozę u rekina.

By stroking a shark’s electrically-sensitive snout

Pocierając jego pysk wrażliwy na impulsy elektryczne,

and gently turning it over,

a potem obracając go do góry brzuchem,

researchers can induce TI that lasts up to 15 minutes.

naukowcy potrafią wywołać tanatozę nawet na 15 minut.

That’s enough time to insert tags,

To wystarczy, żeby oznakować zwierzę,

remove hooks,

usunąć haczyki,

and even perform surgeries.

a nawet przeprowadzić operację.

There are risks however:

Istnieje jednak pewne ryzyko.

TI can hamper respiration and induce hyperglycemia, a sign of stress.

Tanatoza może utrudnić oddychanie

i wywołać hiperglikemię, która jest oznaką stresu.

So this technique should only be used when necessary.

Dlatego tę technikę należy stosować tylko wtedy, kiedy to konieczne.

Humans can also experience TI when they freeze with fear during violent assaults.

Ludzie też mogą doświadczyć tanatozy,

kiedy zastygają ze strachu w sytuacji agresywnej napaści.

Recognizing this ancient, involuntary form of self-defense

Wiedza o tej pierwotnej, mimowolnej formie samoobrony

has significant implications when trying to understand

pomaga zrozumieć,

why some victims don’t flee or fight in the face of danger.

dlaczego niektóre ofiary nie uciekają ani nie walczą w obliczu zagrożenia.

So, studying TI in non-human animals

Badanie tanatozy u zwierząt

not only helps us better understand some odd behaviors,

pomaga lepiej zrozumieć nie tylko ich dziwne zachowania,

it can also help us better understand our own,

ale też nasze, czasem sprzeczne z intuicją,

sometimes counterintuitive,

responses to violence.

reakcje na przemoc.