The surprising reasons animals play dead - Tierney Thys

Tłumaczenie: Karolina Kruk Korekta: Agnieszka Chrzanowska

Wyobraźcie sobie, że atakuje was drapieżnik.

Nie możecie uciec,

więc robicie to, co zrobiłby każdy odważny i szanujący się opos.

Zastygacie w stanie katatonii,

wysuwacie język,

ślinicie się

i wydzielacie cuchnącą substancję z gruczołów odbytowych.

Napastnik, pełen obrzydzenia, rozluźnia chwyt,

dochodzi do wniosku, że nie takiego posiłku szukał,

i odchodzi.

10 minut później wstajecie i radośnie idziecie dalej.

Od lemurów po jaszczurki,

od mrówek po płazy,

od rekinów po kury,

wiele zwierząt udaje martwe, by przetrwać.

Ta charakterystyczna dla oposów reakcja, czyli udawanie martwego,

jest nazywana tanatozą,

od Tanatosa, greckiego boga śmierci,

ale naukowcy nazywają ją bezruchem tonicznym.

Jego formy i przyczyny zależą od gatunku i okoliczności.

Może to być wydzielanie brzydkiego zapachu i przyjmowanie dziwnych pozycji.

Inne zwierzęta poświęcają członków stada.

Pisklęta przepiórek, które zastygają, kiedy inne ptaki biegają w amoku,

mają większe szanse przeżycia, kiedy goni je kot.

Kocice chwytają młode za kark

i wywołują inny rodzaj bezruchu, nazywany klipnozą.

Kocięta są wtedy spokojne i łatwo je przenieść.

Większość mechanizmów fizjologicznych odpowiedzialnych za takie reakcje

ma źródło w układzie przywspółczulnym,

który kontroluje też cykl snu i trawienia.

W przypadku oposów

układ przywspółczulny sprawia, że ich serce bije prawie dwa razy wolniej,

oddech zwalnia o jedną trzecią,

a temperatura ciała spada o ponad pół stopnia Celsjusza

nawet na godzinę.

Ważną rolę odgrywa też neuroprzekaźnik dopamina.

Chrząszcze trojszyki o niskim poziomie dopaminy

udają martwe częściej niż te, które mają jej wysoki poziom,

a zablokowanie receptorów dopaminy może wydłużyć katatonię.

Pozorowanie śmierci nie jest jednak łatwe.

Udający muszą ciągle oceniać otoczenie,

żeby wiedzieć, kiedy zagrożenie minie.

Na przykład kury potrafią wyczuć, kiedy drapieżnik je obserwuje.

Dowiódł tego eksperyment z wypchanym jastrzębiem.

Kury wychodziły z katatonii szybciej,

kiedy jastrząb patrzył w inną stronę.

Zwierzęta wykorzystują bezruch nie tylko do obrony.

Kiedy ryba nimbochromis zgłodnieje,

opada na dno jeziora i leży nieruchomo.

Dzięki plamistemu ubarwieniu wygląda jak gnijąca padlina.

Jeśli zjawia się mały padlinożerca, ryba natychmiast go atakuje.

U niektórych zwierząt udawana śmierć to część strategii seksualnej.

Samce pająków darownikowatych ofiarują samicom owady owinięte w jedwab,

żeby pozyskać ich względy.

Ale samice te pożerają swoich zalotników.

Samiec udaje, że nie żyje, a samica ochoczo zjada przysmak.

Potem samiec może ostrożnie ożyć

i zwiększyć swoje szanse u samicy.

Bezruch może zatem uratować życie, o ile ktoś inny nie zna tej sztuczki.

Kalifornijskie orki potrafią obrócić młode żarłacze białe,

wywołując u nich tanatozę na tak długo,

że rekiny, które muszą się ruszać, żeby oddychać, duszą się.

Ludzie także potrafią wywołać tanatozę u rekina.

Pocierając jego pysk wrażliwy na impulsy elektryczne,

a potem obracając go do góry brzuchem,

naukowcy potrafią wywołać tanatozę nawet na 15 minut.

To wystarczy, żeby oznakować zwierzę,

usunąć haczyki,

a nawet przeprowadzić operację.

Istnieje jednak pewne ryzyko.

Tanatoza może utrudnić oddychanie

i wywołać hiperglikemię, która jest oznaką stresu.

Dlatego tę technikę należy stosować tylko wtedy, kiedy to konieczne.

Ludzie też mogą doświadczyć tanatozy,

kiedy zastygają ze strachu w sytuacji agresywnej napaści.

Wiedza o tej pierwotnej, mimowolnej formie samoobrony

pomaga zrozumieć,

dlaczego niektóre ofiary nie uciekają ani nie walczą w obliczu zagrożenia.

Badanie tanatozy u zwierząt

pomaga lepiej zrozumieć nie tylko ich dziwne zachowania,

ale też nasze, czasem sprzeczne z intuicją,

reakcje na przemoc.