Almudena Toral: Documentary films that explore trauma -- and make space for healing | TED Fellows

Translator: Miri Chan Reviewer: Nguyen Minh

[ĐỊNH HÌNH TƯƠNG LAI CỦA BẠN]

Một buổi sáng ám áp, xung quanh tôi là những cô cậu bé 6 tuổi trong lớp học.

Từng em một vui vẻ ôm lấy người bạn của mình.

[SHAPE YOUR FUTURE]

It’s a warm morning and I’m surrounded by six-year-old children in a classroom.

Đó là một bé gái, người vừa trở về từ chuyến đi xa.

Bọn trẻ bình luận về chiếc váy và mái tóc mới của cô bé.

One by one, they cheerfully hug one of their friends

Nhưng em lại đứng bất động.

who just came back home from a trip.

Em nhìn xa xăm vào khoảng không phía trước, đôi mắt em kiên định.

They comment on her new dress and her new hairstyle.

Lũ trẻ bắt đầu tự hỏi sao em không nói lời nào.

But the girl does nothing.

She looks towards the distant horizon, eyes fixed.

Tên cô bé là Adayanci,

và chuyến đi vừa qua của cô bé không phải là một kì nghỉ.

The kids start wondering why she doesn't speak.

Cô bé rời khỏi Guatemala cùng với bố vào tháng 5 năm 2018 để đến Hoa Kỳ.

The girl's name is Adayanci,

and the trip she has just returned from is not a vacation.

Vài tháng sau, cô bé trở về, nhưng trở nên trầm tính hẳn.

She left Guatemala with her dad in May 2018 for the United States.

Tôi quay bộ phim này với nhiều cảm xúc lẫn lộn,

và cảm thấy khó khăn khi nhìn thẳng vào kính ngắm máy quay.

Several months later, she's back, but she has gone silent.

Chứng hậu rối loạn sang chấn tâm lý của bé thể hiện rất rõ.

I'm filming this, feeling overwhelmed,

Tôi đã khóc rất nhiều.

and finding it difficult to look through the viewfinder of my camera.

Tôi là nhà báo kiếm sống bằng cách viết về các hậu quả xấu của cuộc sống.

Her post-traumatic stress disorder is so visible.

Các ảnh hưởng và hậu quả vô hình.

I am in tears.

Điều gì sẽ xảy ra khi ánh hào quang của truyền thông biến mất?

I am a journalist who documents aftermaths for a living.

Đó là lý do tôi dành ra hàng giờ để lắng nghe những người

The impact, the invisible consequences.

bị ảnh hưởng nặng nề bởi sang chấn tâm lý.

What happens when the media spotlight is gone?

Những nạn nhân của nạn buôn người, cưỡng hiếp trẻ em, nô lệ, cưỡng ép lao động

That's why I've spent hundreds of hours listening to and watching people

và thực thi luật ngăn cách dân nhập cư.

deeply affected by trauma.

Survivors of trafficking, child rape, gang slavery, forced labor

Khác với cách làm việc của bác sỹ tâm lý và nhân viên y tế,

tôi cống hiến cả đời để lắng nghe các nạn nhân,

and immigration enforcement.

đưa câu chuyện của họ ra ánh sáng,

Different from the job of psychiatrist and aid workers,

ở ngôi thứ nhất, qua giọng nói của chính họ.

Bất kể những hạn chế về ngôn từ, ảnh và phim,

I've dedicated my life to listening to them

to make their stories public,

in first person, in their own voice.

tôi tin việc kể lại những câu chuyện về ảnh hưởng nặng nề của sang chấn

trong cuộc sống con người là cần thiết.

Despite all of the limitations of words and photographs and films,

Chúng có thể cho ta thấy hậu quả thực tế của những chính sách tưởng như trừu tượng.

I believe better stories about the effects of trauma

in people's lives are essential.

Chúng có thể khơi gợi sự hiểu biết vượt qua các phân cách chính trị

They can show us the real consequences of seemingly abstract government policies.

và đánh thức sự đồng cảm trong mỗi chúng ta.

Một nạn nhân nay đã qua đời tên Jennifer

They can trigger understanding across political divides

dạy tôi rằng nạn bạo hành trói buộc đến tàn bạo chẳng xảy ra ở nơi xa xôi,

and awaken our universal sense of empathy.

David dạy tôi rằng nỗi kinh hoàng mà những người tị nạn phải chạy trốn

Survivors like the now deceased Jennifer

taught me that brutal bondage does not happen far away.

đáng sợ hơn bất kỳ trở ngại nào trên đường đến với an toàn.

David taught me the horrors refugees flee from

Với Adayanci, đó là chính quyền ở những nước phát triển

are scarier than any obstacle in the quest for safety.

cũng tấn công bằng cách dùng sang chấn tâm lý như 1 thứ vũ khí.

Bản thân từ “sang chấn” bắt nguồn từ Hy Lạp cổ đại,

Adayanci brought home for me that governments of developed nations

mang nghĩa “chấn thương”.

also harm using trauma as a weapon.

Một vết thương tâm lý ở lại với chúng ta

sau khi điều tệ hại xảy ra.

The word "trauma" comes from ancient Greek.

Nó ảnh hưởng tới cơ thể ta, tâm trí ta,

It's the word for "injury".

It's the psychological wound that stays

trí nhớ của ta và cảm giác an toàn của ta trong thế giới này.

after something really terrible has happened to us.

Chiến tranh, bạo lực, bắt cóc, tra tấn,

It affects our body, our mind,

our memory and our sense of safety in the world.

đều tạo nên chấn thương tâm lý.

Nhưng nó không xảy ra ở đâu xa cả.

War, violence, kidnapping, torture,

Ví dụ như ngay tại Mỹ,

they are all causes of trauma.

một số bài nghiên cứu quy mô lớn

But it does not only happen far away, far from you.

đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc với bạo lực và nỗi sợ hãi,

In the United States, for example,

như hãm hiếp, bạo hành gia đình hay nạn buôn người

several large-scale community studies

rất phổ biến và gây thương tổn ngay cả vào thời bình.

have shown that exposure to violence and terror,

Điều tôi chứng kiến trong lớp học đó ở Guatemala

like rape, domestic abuse or trafficking

chính là hậu quả của chính sách không khoan nhượng.

are common and damaging in times of peace.

Chính sách này chia rẽ trẻ em khỏi cha mẹ của mình tại biên giới Mỹ - Mexico.

What I witnessed in that classroom in Guatemala

was the aftermath of the zero-tolerance policy.

Adayanci được đưa tới một chỗ trú cùng hai gia đình nhận nuôi

It separated children from parents at the US-Mexico border.

trong khi bố em bị bắt về nước.

Trong lúc tuyệt vọng, em đã cầm lấy một cây kéo

Adayanci was sent to a shelter and two foster families

và cắt tóc mình như một cách phản kháng.

while her dad was deported.

Một nhà tâm lý học chẩn đoán em bị căng thẳng nặng,

In her despair, she took a pair of scissors

and cut her own hair as a form of protest.

và cảnh báo rằng điều đó có thể trở thành hậu chấn tâm lý

nếu để quá lâu.

A psychologist diagnosed her with acute stress,

Chấn thương tâm lý vì chia cách với người thân

khi tuổi còn nhỏ,

warning it would become post-traumatic stress disorder

cũng giống như các phương pháp bạo hành khác,

the longer time passed.

sẽ mãi tồn tại nếu đứa trẻ không được giúp đỡ để vượt qua.

The damage of this type of separation

Để biện minh cho hành vi bạo lực này,

at an early age,

just like other forms of abuse,

một số kẻ khiến cho một số người có vẻ khác biệt với chúng ta.

can be permanent if the child doesn't receive help.

In order to justify this kind of violence,

Ác quỷ, yêu râu xanh, súc vật, tội phạm.

there is a will to make certain people seem very different from us.

Cởi bỏ nhân tính

là cách chủ đích chính quyền dùng

Evil, rapists, animals, criminals.

được minh họa bằng đầy ví dụ thực tế từ sách lịch sử.

Trong trường hợp này, kẻ được gọi là ác quỷ, tội phạm, hay con vật,

Stripping off their humanity

is a deliberate technique used by governments

with plenty of examples in history books.

là một bé gái yếu ớt sáu tuổi.

In this case, the so-called evil, criminal and animal

Chúng tôi đã công chiếu phim tài liệu về Adayanci.

Câu chuyện đã đoạt Giải thưởng Ảnh Báo chí Thế giới

was a shattered six-year-old girl.

nhờ nó mà Adayanci đã được tiếp nhận điều trị ở Guatemala.

We published Adayanci's documentary.

Cô bé đang chầm chậm hồi phục, bắt đầu nhảy múa và mơ mộng.

The story won a World Press Photo award

thanks to which Adayanci is receiving therapy in Guatemala.

Nhưng hầu hết các nạn nhân chẳng được chữa trị và chăm sóc.

She's on her slow way back to recovery, dancing and daydreaming.

Hàng nghìn người chẳng thể đoàn tụ với gia đình.

Sang chấn mà những chính sách này tạo nên còn có thể gây ra hiệu ứng thế hệ.

But most others have not gotten access to care.

Ngay cả trong trường hợp may mắn của Adayanci,

Hundreds haven't even been reunited with their families.

gia đình em không nhận được hỗ trợ nào từ chính quyền, và đang nợ nần chồng chất.

The trauma these policies cost can have generational effects.

Even in Adayanci's fortunate case,

Con người chúng ta được chữa lành khỏi sang chấn thông qua cảm giác an toàn,

the family has no institutional support and is in deep debt.

nhờ những câu chuyện kể,

và bằng cách tạo nên những kết nối với mọi người trong cộng đồng.

We humans heal from trauma through feeling safe,

Dành cho cô gái nhỏ đang định hình lại câu chuyện của mình, em sẽ nói với bản thân

through storytelling

đây là một phần trong hành trình chữa lành của mình.

and through establishing connection with others in our communities.

Dành cho chúng ta - một xã hội,

For this little girl reframing the story she will tell herself

giúp lan tỏa câu chuyện đúng của cô bé và gây sức ép để chính phủ làm việc hiệu quả

it's part of her healing.

là một phần để đòi lại sự bình đẳng trong phẩm cách của chúng ta.

For us as a society,

reframing her story and pressuring our governments to do better

Xin cảm ơn!

is part of reclaiming our dignity as equals.

Thank you.