The interspecies Internet? An idea in progress...

Translator: Hồng Khánh Lê Reviewer: Pham Mai Anh

Diana Reiss: You may think you're looking

Diana Reiss: Có thể bạn nghĩ bạn đang nhìn

through a window at a dolphin spinning playfully,

một con cá heo quay lộn tinh nghịch ở một cửa sổ

but what you're actually looking through

nhưng cái bạn đang thực sự nhìn thấy

is a two-way mirror at a dolphin

là một con cá heo qua một tấm gương 2 chiều

looking at itself spinning playfully.

đang soi gương và quay lộn tinh nghịch.

This is a dolphin that is self-aware.

Đó là một con cá heo nhận ra chính mình.

This dolphin has self-awareness.

Cá heo này có ý thức về mình.

It's a young dolphin named Bayley.

Chú cá heo trẻ này tên là Bayley.

I've been very interested in understanding the nature

Tôi đã rất quan tâm tìm hiểu bản chất

of the intelligence of dolphins for the past 30 years.

của sự thông minh ở những chú cá heo từ 30 năm qua.

How do we explore intelligence in this animal

Làm thế nào ta biết được trí thông minh của động vật này

that's so different from us?

khi chúng rất khác với ta?

And what I've used is a very simple research tool,

Và những gì tôi sử dụng là một công cụ nghiên cứu rất đơn giản,

a mirror, and we've gained great information,

một cái gương, và chúng tôi thu được thông tin thú vị,

reflections of these animal minds.

sự phản ảnh về trí tuệ của những động vật này.

Dolphins aren't the only animals, the only non-human animals,

Cá heo không phải là động vật duy nhất, không phải là duy nhất

to show mirror self-recognition.

biết soi mình trong gương.

We used to think this was a uniquely human ability,

chúng ta đã từng nghĩ đó là khả năng chỉ có ở con người,

but we learned that the great apes, our closest relatives,

nhưng ta đã biết loài linh trưởng, họ hàng gần nhất của chúng ta

also show this ability.

cũng có được khả năng đó.

Then we showed it in dolphins,

Rồi ta thấy điều đó ở loài cá heo,

and then later in elephants.

và tiếp theo sau đó là ở các chú voi.

We did this work in my lab with the dolphins and elephants,

Chúng tôi đã thí nghiệm trong lab của tôi với cá heo và voi

and it's been recently shown in the magpie.

và gần đây phát hiện được ở loài chim sáo.

Now, it's interesting, because we've embraced

Thật thú vị, vì chúng tôi đi theo

this Darwinian view of a continuity in physical evolution,

quan điểm của Darwin về tính liên tục trong sự tiến hóa tự nhiên,

this physical continuity.

tính liên tục tự nhiên.

But we've been much more reticent, much slower

Nhưng chúng tôi đã dè dặt và cẩn thận hơn

at recognizing this continuity in cognition,

trong việc công nhận tính liên tục trong nhận thức,

in emotion, in consciousness in other animals.

trong cảm xúc, trong ý thức ở các loài động vật khác.

Other animals are conscious.

Các loài động vật khác có ý thức.

They're emotional. They're aware.

Chúng có cảm xúc. Chúng có ý thức.

There have been multitudes of studies with many species

Đã có vô số những nghiên cứu về nhiều loài

over the years that have given us exquisite evidence

qua nhiều năm cho ta những bằng chứng xác đáng

for thinking and consciousness in other animals,

về tư duy và ý thức trong những động vật khác,

other animals that are quite different than we are in form.

những động vật rất khác chúng ta về hình thức.

We are not alone.

Chúng ta không phải là duy nhất.

We are not alone in these abilities.

Chúng ta không độc chiếm những khả năng này.

And I hope, and one of my biggest dreams,

Và tôi hy vọng rằng, và một trong những giấc mơ lớn nhất của tôi

is that, with our growing awareness

là, với sự phát triển trong hiểu biết của chúng ta

about the consciousness of others

về ý thức của những loài khác

and our relationship with the rest of the animal world,

và mối quan hệ của chúng ta với thế giới động vật,

that we'll give them the respect and protection

rằng chúng ta sẽ tôn trọng và bảo vệ chúng vì

that they deserve.

chúng xứng đáng.

So that's a wish I'm throwing out here for everybody,

Đó là một mong mỏi của tôi đối với mọi người ở đây,

and I hope I can really engage you in this idea.

và tôi hy vọng rằng tôi có thể thuyết phục các bạn về ý này.

Now, I want to return to dolphins,

Tôi xin trở lại với mấy chú cá heo,

because these are the animals that I feel like

vì những động vật này làm tôi hứng thú

I've been working up closely and personal with

khi nghiên cứu chúng tỉ mỉ và trực tiếp

for over 30 years.

trong hơn 30 năm.

And these are real personalities.

Có những tính cách như con người.

They are not persons, but they're personalities

Chúng không phải là con người, nhưng có tính cách con người

in every sense of the word.

theo đúng ý của từ này.

And you can't get more alien than the dolphin.

So với người ngoài hành tinh, thì hơn cá heo giống chúng ta hơn.

They are very different from us in body form.

Chúng rất khác chúng ta về hình dạng cơ thể.

They're radically different. They come from a radically different environment.

Chúng khác từ những điều cơ bản nhất. Chúng có môi trường sống hoàn toàn khác.

In fact, we're separated by 95 million years

Thật vậy, chúng ta có 95 triệu năm tách biệt

of divergent evolution.

theo 2 hướng tiến hóa.

Look at this body.

Hãy nhìn cơ thể này.

And in every sense of making a pun here,

Với ý nghĩ chơi chữ ở đây,

these are true non-terrestrials.

đúng là những động vật ngoài - đất.

I wondered how we might interface with these animals.

Tôi tự hỏi làm thế nào ta có thể giao tiếp với những động vật này.

In the 1980s, I developed an underwater keyboard.

Vào những năm 1980, tôi đã làm một bàn phím dưới nước.

This was a custom-made touch-screen keyboard.

đó là một bàn phím dạng màn hình cảm ứng tùy chọn.

What I wanted to do was give the dolphins choice and control.

Điều tôi muốn làm là cho các chú cá heo chọn và điều khiển.

These are big brains, highly social animals,

Đó là những động vật não lớn, có tính xã hội,

and I thought, well, if we give them choice and control,

và tôi nghĩ nếu chúng ta để chúng lựa chọn và điều khiển,

if they can hit a symbol on this keyboard --

không biết chúng có ấn bàn phím hay không--

and by the way, it was interfaced by fiber optic cables

và bàn phím được kết nối bằng sợi cáp quang

from Hewlett-Packard with an Apple II computer.

với công ty HP qua máy tính Apple II.

This seems prehistoric now,

Lúc này trông có vẻ lạc hậu,

but this was where we were with technology.

nhưng đó là cách chúng tôi tiếp cận công nghệ.

So the dolphins could hit a key, a symbol,

Vậy những chú cá heo có thể ấn vào một phím biểu tượng,

they heard a computer-generated whistle,

chúng nghe thấy một tiếng huýt từ máy tính,

and they got an object or activity.

và được nhận 1 đồ chơi hay 1 trò chơi.

Now here's a little video.

Mời xem một video ngắn.

This is Delphi and Pan, and you're going to see Delphi

Đó là Delphi và Pan, và bạn nhìn thấy Delphi

hitting a key, he hears a computer-generated whistle -- (Whistle) --

đang ấn vào 1 phím, nó nghe thấy 1 tiếng huýt từ máy tính

and gets a ball, so they can actually ask for things they want.

và nó nhận được một quả bóng, vậy chúng có thể chọn đồ vật chúng muốn.

What was remarkable is, they explored this keyboard

Điều đặc biệt ở đây là, chúng mày mò được bàn phím này

on their own. There was no intervention on our part.

theo cách riêng của chúng. Chúng tôi không hề can thiệp.

They explored the keyboard. They played around with it.

Chúng khám phá bàn phím. Chúng chơi đùa với nó.

They figured out how it worked.

Chúng nhận ra cách nó hoạt động.

And they started to quickly imitate the sounds

Và chúng nhanh chóng bắt chước các âm thanh

they were hearing on the keyboard.

mà chúng nghe được thông qua bàn phím.

They imitated on their own.

Chúng bắt chước lại.

Beyond that, though, they started learning

Ngoài ra, chúng bắt đầu học

associations between the symbols, the sounds

sự kết hợp giữa các biểu tượng, các âm thanh

and the objects.

và các vật thể.

What we saw was self-organized learning,

Những gì chúng ta thấy là việc học được tự tổ chức,

and now I'm imagining, what can we do

và bây giờ tôi tự hỏi, tôi có thể làm gì

with new technologies?

với những công nghệ mới?

How can we create interfaces, new windows into

Làm thế nào chúng ta tạo ra những giao diện, cửa sổ mới trong

the minds of animals, with the technologies that exist today?

suy nghĩ của động vật, với những công nghệ hiện đại?

So I was thinking about this, and then, one day,

Vậy tôi nghĩ về điều này, một ngày kia

I got a call from Peter.

tôi nhận một cuộc gọi từ Peter.

Peter Gabriel: I make noises for a living.

P. Gabriel: nghề của tôi là làm tiếng động.

On a good day, it's music,

Vào một ngày đẹp, đó là âm nhạc,

and I want to talk a little bit about

và tôi muốn nói một chút về

the most amazing music-making experience I ever had.

những trải nghiệm tuyệt vời của tôi trong ngành sản xuất âm nhạc.

I'm a farm boy. I grew up surrounded by animals,

Tôi là một cậu bé con nhà nông. Tôi lớn lên cùng với động vật,

and I would look in these eyes and wonder

tôi đã nhìn vào mắt chúng và tự hỏi

what was going on there?

điều gì đang diễn ra ở đó?

So as an adult, when I started to read about

Vì vậy, như người lớn, khi tôi bắt đầu đọc về

the amazing breakthroughs with Penny Patterson and Koko,

những đột phá tuyệt vời với Penny Patterson và khỉ đột Koko,

with Sue Savage-Rumbaugh and Kanzi, Panbanisha,

với Sue Savage-Rumbaugh và cặp khỉ Kanzi, Panbanisha,

Irene Pepperberg, Alex the parrot,

với Irene Pepperberg và chú vẹt Alex,

I got all excited.

tôi thật sự hào hứng.

What was amazing to me also

Điều cũng tuyệt vời đối với tôi là

was they seemed a lot more adept

chúng có vẻ thông minh hơn nhiều

at getting a handle on our language

trong việc hiểu ngôn ngữ của chúng ta

than we were on getting a handle on theirs.

hơn ta hiểu ngôn ngữ của chúng.

I work with a lot of musicians from around the world,

Tôi làm việc với rất nhiều nhạc sĩ trên khắp thế giới,

and often we don't have any common language at all,

và thường thì chúng tôi không hề có ngôn ngữ chung nào cả,

but we sit down behind our instruments,

nhưng chúng tôi ngồi xuống trước nhạc cụ của mình,

and suddenly there's a way for us to connect and emote.

và đột nhiên có một cách nào đó để chúng tôi kết nối và giao cảm.

So I started cold-calling, and eventually got through

Vậy tôi chào hàng tận nhà qua điện thoại và cuối cùng

to Sue Savage-Rumbaugh,

được nói chuyện với Sue Savage-Rumbaugh,

and she invited me down.

và cô ấy muốn tôi giảm giá.

I went down, and the bonobos

Tôi giảm giá, và mấy chú khỉ đột bonobo

had had access to percussion instruments,

đã được tiếp cận với nhạc cụ gõ,

musical toys, but never before to a keyboard.

nhạc cụ đồ chơi, nhưng chưa bao giờ nhìn thấy một nhạc cụ có phím.

At first they did what infants do,

Ban đầu nó hành động như đứa trẻ,

just bashed it with their fists,

cứ đập mạnh bàn phím bằng nắm đấm,

and then I asked, through Sue,

và qua Sue, tôi hỏi

if Panbanisha could try with one finger only.

liệu Chú Panbanisha có thể thử với một ngón tay.

Sue Savage-Rumbaugh: Can you play a grooming song?

Sue Savage-Rumbaugh: bạn chơi một bài được không?

I want to hear a grooming song.

Tôi muốn nghe một bài nhạc thư giãn.

Play a real quiet grooming song.

Hãy chơi một bài thật thư giản.

PG: So groom was the subject of the piece.

PG: Vậy thư giản là chủ đề của bản nhạc.

(Music)

(Âm nhạc)

So I'm just behind, jamming,

Vậy tôi ở ngay sau canh chừng,

yeah, this is what we started with.

vâng, đấy là những gì mà chúng tôi đã thử nghiệm với nó

Sue's encouraging her to continue a little more.

Sue khuyến khích nó tiếp tục chơi một tí nữa

(Music)

(Nhạc)

She discovers a note she likes,

Nó khám phá những nốt mà nó thích

finds the octave.

nó tìm thấy quãng tám.

She'd never sat at a keyboard before.

nó chưa bao giờ được ngồi trước bàn phím trước đó

Nice triplets.

tốt lắm.

SSR: You did good. That was very good.

SSR: làm tốt lắm. Thật sự rất hay.

PG: She hit good.

PG: nó chơi tốt.

(Applause)

(Vỗ tay)

So that night, we began to dream,

Thế là đêm đó, chúng tôi bắt đầu mơ,

and we thought, perhaps the most amazing tool

và chúng tôi nghĩ có lẽ công cụ tuyệt nhất

that man's created is the Internet,

mà con người đã tạo ra là internet,

and what would happen if we could somehow

và chuyện gì xảy ra nếu chúng ta có thể

find new interfaces,

tìm thấy một giao diện mới,

visual-audio interfaces that would allow

giao diện nghe nhìn cho phép

these remarkable sentient beings

những sinh vật có tri giác đặc biệt

that we share the planet with access?

cùng sống với ta trên hành tinh này tiếp cận được?

And Sue Savage-Rumbaugh got excited about that,

Sue Savage-Rumbaugh hứng thú với điều này,

called her friend Steve Woodruff,

cô ấy gọi cho bạn của cô ấy, Steve Woodruff,

and we began hustling all sorts of people

và chúng tôi bắt đầu hối thúc tất cả những người

whose work related or was inspiring,

cùng làm việc hoặc người tạo cho chúng tôi cảm hứng

which led us to Diana,

điều này đưa chúng tôi đến với Diana

and led us to Neil.

và đến với Neil.

Neil Gershenfeld: Thanks, Peter. PG: Thank you.

Neil Gershenfeld: Cám ơn Peter. PG: Cám ơn,

(Applause)

(Vỗ tay)

NG: So Peter approached me.

NG: Vậy là Peter gặp tôi.

I lost it when I saw that clip.

Tôi mất hướng khi xem cái clip đó.

He approached me with a vision of doing these things

Anh ấy gặp tôi để làm những việc

not for people, for animals.

không phải cho người mà động vật.

And then I was struck in the history of the Internet.

Và sau đó tôi tìm vào lịch sử của mạng Internet.

This is what the Internet looked like when it was born

Nó giống như Internet lúc thời kỳ đầu

and you can call that the Internet

Và bạn có thể gọi nó là Internet

of middle-aged white men,

của người trung niên da trắng,

mostly middle-aged white men.

trung niên da trắng.

Vint Cerf: (Laughs)

Vint Cerf: (cười)

(Laughter)

(Cười)

NG: Speaking as one.

NG: nói đồng thanh.

Then, when I first came to TED,

Sau đó, khi lần đầu tiên chúng tôi đến với TED,

which was where I met Peter, I showed this.

đó là nơi tôi gặp Peter, tôi đã đưa cái này.

This is a $1 web server,

Đây là server 1 đô la,

and at the time that was radical.

và tại thời điểm đó nó là nền móng.

And the possibility of making a web server for a dollar

Và tiềm lực tạo ra một server với 1 đô la

grew into what became known as the Internet of Things,

trở thành hiện tượng được biết đến với tên Internet Vạn vật,

which is literally an industry now with tremendous implications

theo nghĩa đen, đó là 1 nền công nghiệp với ứng dụng rộng lớn

for health care, energy efficiency.

trong chăm sóc sức khỏe, tiết kiệm năng lượng.

And we were happy with ourselves.

Chúng tôi đã rất hạnh phúc

And then when Peter showed me that,

Và khi Peter cho tôi thấy ý tưởng

I realized we had missed something,

tôi nghĩ chúng ta quên điều gì đó,

which is the rest of the planet.

đó là phần còn lại trên hành tinh.

So we started up this interspecies Internet project.

Vậy chúng tôi khởi động Dự án Mạng kết nối Sinh vật.

Now we started talking with TED

Bây giờ chúng tôi nói với TED

about how you bring dolphins and great apes and elephants

về cách bạn mang những con cá heo, đười ươi và voi

to TED, and we realized that wouldn't work.

đến với TED, và chúng tôi đã nghĩ điều đó không thể.

So we're going to bring you to them.

Vì vậy chúng tôi sẽ đưa bạn đến với chúng.

So if we could switch to the audio from this computer,

Nếu chúng ta có thể bật phần âm thanh qua máy vi tính,

we've been video conferencing with cognitive animals,

thì chúng ta đang đối thoại qua video với động vật có nhận thức,

and we're going to have each of them

và ta sẽ gặp mỗi loài

just briefly introduce them.

qua giới thiệu ngắn gọn về chúng.

And so if we could also have this up, great.

Nếu mỗi chúng ta có thể làm được thì tuyệt.

So the first site we're going to meet

Vậy nơi đầu tiên chúng tôi sẽ đến

is Cameron Park Zoo in Waco, with orangutans.

là Sở thú Cameron Park ở Waco với những chú khỉ đột.

In the daytime they live outside. It's nighttime there now.

Ban ngày chúng sống ở ngoài còn ban đêm thì chúng ở đây.

So can you please go ahead?

Vậy ta có thể tiếp tục nhé?

Terri Cox: Hi, I'm Terri Cox

Terri Cox: xin chào, tôi là Terri Cox

with the Cameron Park Zoo in Waco, Texas,

làm tại Sở thú Cameron Park, Waco, Texas,

and with me I have KeraJaan and Mei,

cạnh tôi là KeranJanna và Mei,

two of our Bornean orangutans.

hai trong số khỉ Bornean của chúng tôi.

During the day, they have a beautiful, large outdoor habitat,

Ban ngày, chúng có chỗ ở bên ngoài đẹp và rộng lớn,

and at night, they come into this habitat,

và tối đến chúng vào chỗ này,

into their night quarters,

chỗ qua đêm của chúng,

where they can have a climate-controlled

ở đây chúng có điều hòa nhiệt độ

and secure environment to sleep in.

và chỗ ngủ an toàn.

We participate in the Apps for Apes program

Chúng tôi đã tham dự chương trình Appa for Apes,

Orangutan Outreach, and we use iPads

chương trình bảo vệ khỉ Orangutan, và chúng tôi sử dụng Ipad để

to help stimulate and enrich the animals,

tăng ham thích và hiểu biết cho mấy chú khỉ,

and also help raise awareness

và giúp chúng ta ý thức hơn

for these critically endangered animals.

về động vật có nguy cơ tiệt chủng này.

And they share 97 percent of our DNA

Chúng có 97% ADN giống chúng ta

and are incredibly intelligent,

và chúng thông minh đến bất ngờ,

so it's so exciting to think of all the opportunities

thật tuyệt vời khi nghĩ về những cơ hội

that we have via technology and the Internet

mà chúng ta có nhờ vào công nghệ và internet

to really enrich their lives and open up their world.

để làm phong phú cuộc sống và mở rộng thế giới của chúng.

We're really excited about the possibility

Chúng tôi thật sự hào hứng về khả năng

of an interspecies Internet,

của internet giữa các sinh vật,

and K.J. has been enjoying the conference very much.

và K.J rất thích hội thảo này.

NG: That's great. When we were rehearsing last night,

NG: Thật tuyệt vời. Tối hôm qua, khi chúng tôi thử lại

he had fun watching the elephants.

anh ấy rất vui khi xem những chú voi.

Next user group are the dolphins at the National Aquarium.

Tiếp theo là những chú cá heo tại Hồ cá Quốc gia.

Please go ahead.

Xin tiếp tục.

Allison Ginsburg: Good evening.

Allison Ginsburg: Xin chào.

Well, my name is Allison Ginsburg,

Tên tôi là Allison Ginsburg

and we're live in Baltimore at the National Aquarium.

Và tôi sống ở Baltimore, làm việc tại Hồ cá Quốc gia.

Joining me are three of our eight Atlantic bottlenose dolphins:

Cùng tham gia có 3 trong 8 cá heo loài lớn thuộc Đại Tây Dương của chúng tôi:

20-year-old Chesapeake, who was our first dolphin born here,

Chesapeake, 20 tuổi, là cá heo đầu tiên được sinh ra ở đây,

her four-year-old daughter Bayley,

con của nó, Bayley, 4 tuổi,

and her half sister, 11-year-old Maya.

Và em gái của nó, Maya, 11 tuổi.

Now, here at the National Aquarium

Đây là Hồ cá Quốc gia

we are committed to excellence in animal care,

Chúng tôi dành những điều tốt nhất cho việc chăm sóc,

to research, and to conservation.

nghiên cứu và bảo tồn loài động vật này.

The dolphins are pretty intrigued as to what's going on here tonight.

Những chú cá heo này rất thích thú những gì đang diễn ra tối nay.

They're not really used to having cameras here

Chúng không thường được quay camera ở đây

at 8 o'clock at night.

lúc 8 giờ tối.

In addition, we are very committed to doing

Hơn nữa, chúng tôi cố gắng làm

different types of research.

nhiều nghiên cứu khác nhau.

As Diana mentioned, our animals are involved

Như Diana đã nêu, những con vật của chúng tôi được đưa

in many different research studies.

vào trong nhiều nghiên cứu khác nhau.

NG: Those are for you.

NG: Chúng là của các bạn.

Okay, that's great, thank you.

Được rồi, tuyệt, cảm ơn.

And the third user group, in Thailand,

Và nhóm thứ 3, ở Thái Lan

is Think Elephants. Go ahead, Josh.

là những chú voi biết suy nghĩ. Mời Josh.

Josh Plotnik: Hi, my name is Josh Plotnik,

Josh Plotmik: Chào, tên tôi là Josh Plotnik,

and I'm with Think Elephants International,

tôi cùng những chú Voi Quốc tế biết Suy nghĩ

and we're here in the Golden Triangle of Thailand

và chúng ta đang ở vùng Tam giác Vàng của Thái Lan

with the Golden Triangle Asian Elephant Foundation elephants.

với những chú voi của Hiệp hội Voi Tam giác Vàng châu Á.

And we have 26 elephants here,

Và ở đây chúng tôi có 26 con voi,

and our research is focused on the evolution of intelligence with elephants,

chúng tôi tập trung nghiên cứu sự tiến hóa của trí thông minh ở voi,

but our foundation Think Elephants is focused

nhưng tổ chức Voi biết Nghĩ của chúng tôi nhắm tới

on bringing elephants into classrooms around the world

việc đưa những con voi đến với các lớp học trên thế giới

virtually like this and showing people

giống như thế này và chỉ cho người ta thấy

how incredible these animals are.

những động vật này thật phi thường.

So we're able to bring the camera right up to the elephant,

Chúng tôi đem camera đến trước những chú voi,

put food into the elephant's mouth,

cho thức ăn vào miệng voi,

show people what's going on inside their mouths,

cho người ta thấy cái xảy ra trong miệng của chúng,

and show everyone around the world

và chỉ cho mỗi người trên thế giới

how incredible these animals really are.

những động vật này thật sự rất phi thường.

NG: Okay, that's great. Thanks Josh.

NG: Vâng, thật tuyệt. Cảm ơn Josh.

And once again, we've been building great relationships

Và một lần nữa, chúng tôi lập quan hệ tốt

among them just since we've been rehearsing.

giữa chúng chỉ từ khi chúng tôi diễn tập.

So at that point, if we can go back to the other computer,

Ở điểm này, nếu chúng ta trở lại với máy vi tính kia,

we were starting to think about how you integrate

chúng tôi đã suy nghĩ về cách chúng hòa nhập

the rest of the biomass of the planet into the Internet,

với sinh vật còn lại trên hành tinh qua Internet..

and we went to the best possible person

và chúng tôi tìm đến người giỏi nhất

I can think of, which is Vint Cerf,

tôi có thể nghĩ đến Vint Cerf,

who is one of the founders who gave us the Internet. Vint?

một trong những người sáng tạo Internet cho chúng ta. Vint?

VC: Thank you, Neil.

Cảm ơn, Neil

(Applause)

(Vỗ tay)

A long time ago in a galaxy — oops, wrong script.

Xưa lắm rồi, trong một dãy thiên hà - ồ, nhầm.

Forty years ago, Bob Kahn and I

40 năm trước, Bob Kahn và tôi

did the design of the Internet.

đã thiết kế mạng Internet.

Thirty years ago, we turned it on.

30 năm trước, chúng tôi khởi động nó.

Just last year, we turned on the production Internet.

Đúng năm trước, chúng tôi bắt đầu Internet sản xuất.

You've been using the experimental version

Các bạn đang sử dụng phiên bản thực nghiệm

for the last 30 years.

trong 30 năm qua.

The production version, it uses IP version 6.

Phiên bản sản xuất sử dụng IPv6.

It has 3.4 times 10 to the 38th possible terminations.

Số địa chỉ nó có thể tạo: 3,4 nhân 10 mũ 38.

That's a number only that Congress can appreciate.

Đây là con số mà Quốc Hội có thể đánh giá cao.

But it leads to what is coming next.

Nhưng nó lại dẫn đến những hệ quả.

When Bob and I did this design,

Khi Bob và tôi làm bản thiết kế này,

we thought we were building a system to connect computers together.

chúng tôi nghĩ mình đang xây dựng một hệ thống kết nối các máy tính.

What we very quickly discovered

Nhưng chúng tôi nhanh chóng khám phá

is that this was a system for connecting people together.

rằng đây là hệ thống có thể kết nối mọi người.

And what you've seen tonight

Và cái mà các bạn xem tối nay

tells you that we should not restrict this network

chỉ cho các bạn biết rằng chúng ta không nên giới hạn mạng lưới

to one species,

mà phải kết nối với mỗi loài,

that these other intelligent, sentient species

những sinh vật thông minh, có tri giác,

should be part of the system too.

nên được tham gia vào hệ thống.

This is the system as it looks today, by the way.

Đây là hệ thống giống như chúng ta đang sử dụng.

This is what the Internet looks like to a computer

Đây là Internet mà máy vi tính đang dùng

that's trying to figure out where the traffic

nó đang cố gắng tìm ra nơi hệ thống lưu thông

is supposed to go.

được vận hành.

This is generated by a program

Nó được điều khiển bởi một chương trình

that's looking at the connectivity of the Internet,

nhờ vào sự kết nối Internet,

and how all the various networks are connected together.

và nhờ vào cách tất cả những mạng khác nhau được kết nối.

There are about 400,000 networks, interconnected,

Có khoảng 400.000 mạng lưới được kết nối với nhau,

run independently by 400,000 different operating agencies,

của 400.000 nhà mạng khác nhau, hoạt động độc lập,

and the only reason this works

và chỉ có một lí do để nó chạy

is that they all use the same standard TCP/IP protocols.

là tất cả đều sử dụng cùng một phương thức chuẩn TCP/ IP.

Well, you know where this is headed.

Bạn có biết nơi nó được điều khiển.

The Internet of Things tell us

Internet Vạn Vật cho chúng ta thấy

that a lot of computer-enabled appliances and devices

nhiều dụng cụ và thiết bị tương thích với máy vi tính

are going to become part of this system too:

cũng sẽ trở thành một phần của hệ thống này, ví dụ:

appliances that you use around the house,

các thiết bị mà bạn sử dụng ở nhà,

that you use in your office,

ở văn phòng,

that you carry around with yourself or in the car.

bạn mang theo bên mình hay ở trong xe hơi.

That's the Internet of Things that's coming.

Đó là Internet Vạn vật, Nó sắp xuất hiện rồi.

Now, what's important about what these people are doing

Bây giờ, việc quan trọng liên quan đến việc họ đang làm

is that they're beginning to learn

là họ đang bắt đầu tìm cách

how to communicate with species

giao tiếp với những loài khác

that are not us

không giống chúng ta

but share a common sensory environment.

nhưng cùng chia sẻ với chúng ta trường cảm xúc.

We're beginning to explore what it means

Chúng tôi bắt đầu khám phá ý tưởng

to communicate with something

để giao tiếp với cái gì đó

that isn't just another person.

chứ không phải một ai đó.

Well, you can see what's coming next.

Vâng, các bạn có thể thấy cái gì sẽ diễn ra tiếp theo.

All kinds of possible sentient beings

Tất cả các loài có tri giác

may be interconnected through this system,

có thể liên lạc với nhau nhờ hệ thống này,

and I can't wait to see these experiments unfold.

Và tôi rất háo hức muốn xem những thí nghiệm này.

What happens after that?

Cái gì sẽ xảy ra sau đó?

Well, let's see.

Hãy cùng xem nhé.

There are machines that need to talk to machines

Có những thiết bị cần kết nối với thiết bị khác

and that we need to talk to, and so as time goes on,

và chúng ta cần kết nối với chúng, và sau đó,

we're going to have to learn

chúng ta cần phải học cách

how to communicate with computers

giao tiếp với máy vi tính

and how to get computers to communicate with us

và học cách làm cho những máy tính giao tiếp với ta

in the way that we're accustomed to,

bằng cách này chúng ta sẽ quen dần,

not with keyboards, not with mice,

chứ Không còn phải qua bàn phím hay chuột,

but with speech and gestures

mà bằng lời nói và cử chỉ

and all the natural human language that we're accustomed to.

và bằng ngôn ngữ tự nhiên để ta quen dần.

So we'll need something like C3PO

Vậy chúng ta cần cái gì đó như robot C3P0

to become a translator between ourselves

để làm người thông dịch giữa chúng ta

and some of the other machines we live with.

với một số máy móc khác mà ta đang sử dụng

Now, there is a project that's underway

Hiện tại, có một dự án đang được vận hành

called the interplanetary Internet.

gọi là Internet giữa các hành tinh.

It's in operation between Earth and Mars.

Nó được vận hành giữa Trái Đất và Sao Hỏa.

It's operating on the International Space Station.

Nó vận hành trên trạm Không Gian Quốc Tế.

It's part of the spacecraft that's in orbit around the Sun

Nó là một phần của tàu vũ trụ trên quỹ đạo vòng quanh Mặt Trời

that's rendezvoused with two planets.

nó là điểm hẹn của hai hành tinh.

So the interplanetary system is on its way,

Cứ như thế, hệ thống các hành tinh vận hành,

but there's a last project,

nhưng có một dự án mới nhất,

which the Defense Advanced Research Projects Agency,

DARPA thuộc Bộ Quốc Phòng Hoa Kì,

which funded the original ARPANET,

DARPA đã tài trợ cho mạng ARPANET,

funded the Internet, funded the interplanetary architecture,

tài trợ cho Internet, cho thiết kế mạng các hành tinh,

is now funding a project to design a spacecraft

và đang tài trợ cho dự án thiết kế tàu vũ trụ

to get to the nearest star in 100 years' time.

để tiếp cận ngôi sao gần chúng ta nhất cách 100 năm ánh sáng.

What that means is that what we're learning

Nghĩa là việc chúng ta đang học

with these interactions with other species

cách tương tác với các loài khác

will teach us, ultimately,

sẽ dạy chúng ta,

how we might interact with an alien from another world.

cách liên lạc với người ngoài hành tinh.

I can hardly wait.

Tôi nóng lòng quá rồi.

(Applause)

(Vỗ tay)

June Cohen: So first of all, thank you,

June Cohen: cảm ơn,

and I would like to acknowledge that four people

và tôi xin giới thiệu 4 vị khách

who could talk to us for full four days

người có thể nói với chúng ta cả 4 ngày

actually managed to stay to four minutes each,

nhưng mỗi người chỉ có được 4 phút,

and we thank you for that.

và chúng tôi xin cảm ơn.

I have so many questions,

Tôi có rất nhiều câu hỏi,

but maybe a few practical things that the audience might want to know.

nhưng có lẽ cũng là điều thực tế mà khán giả ở đây cũng muốn biết.

You're launching this idea here at TED — PG: Today.

Các bạn khởi động ý tưởng này ở TED - PG : hôm nay.

JC: Today. This is the first time you're talking about it.

JC: Lần đầu nói về nó.

Tell me a little bit about where you're going to take the idea.

Cho chúng tôi biết về nơi mà bạn dự kiến thực hiện ý tưởng đó.

What's next?

Tiếp theo sẽ là gì?

PG: I think we want to engage as many people

PG: tôi nghĩ là chúng tôi muốn lôi kéo nhiều người

here as possible in helping us

ở đây có thể sẽ giúp chúng tôi

think of smart interfaces that will make all this possible.

tìm ra một giao diện thông minh để biến tất cả ý tưởng trên thành hiện thực.

NG: And just mechanically,

NG: Và nói một cách máy móc,

there's a 501(c)(3) and web infrastructure

có luật thuế 501(c) (3) và cơ sở hạ tầng của web và

and all of that, but it's not quite ready to turn on,

tất cả, nhưng vẫn chưa sẵn sàng hoạt động.

so we'll roll that out, and contact us

Chúng tôi kêu gọi, hãy liên hệ chúng tôi

if you want the information on it.

nếu bạn muốn có thông tin.

The idea is this will be -- much like the Internet functions

Ý tưởng này sẽ gần giống chức năng Internet

as a network of networks,

như mạng của mạng,

which is Vint's core contribution,

mà đóng góp của Vint là chính,

this will be a wrapper around all of these initiatives,

đây sẽ là vỏ bọc của tất cả những sáng tạo,

that are wonderful individually, to link them globally.

thật là tuyệt vời cho mỗi cá nhân, để liên kết toàn cầu.

JC: Right, and do you have a web address

JC: Ngài có địa chỉ web

that we might look for yet?

cho chúng tôi không?

NG: Shortly. JC: Shortly. We will come back to you on that.

NG: Ngắn gọn. JC: Vâng. Chúng tôi sẽ trở lại với các bạn.

And very quickly, just to clarify.

Và một cách nhanh chóng và dễ hiểu.

Some people might have looked at the video that you showed

Một số người có thể đã xem video mà Ngài chiếu

and thought, well, that's just a webcam.

và nghĩ rằng chỉ là 1 Webcam.

What's special about it?

Cái gì đặc biệt ở nó?

If you could talk for just a moment

Nếu bạn có thể nói chỉ một lúc

about how you want to go past that?

về cách bạn muốn đi qua?

NG: So this is scalable video infrastructure,

NG: vì thế đây là cơ sở hình ảnh đang phát triển,

not for a few to a few but many to many,

không chỉ giữa một vài đối tượng mà là rất nhiều,

so that it scales to symmetrical video sharing

do đó nó được tính toán để chia sẻ hình ảnh đơn giản

and content sharing across these sites around the planet.

và chia sẻ dung lượng thông qua các trang trên toàn cầu.

So there's a lot of back-end signal processing,

Vì vậy có nhiều xử lý kí hiệu phía sau,

not for one to many, but for many to many.

không chỉ cho một đến nhiều mà cho nhiều đến nhiều.

JC: Right, and then on a practical level,

JC: Theo ứng dụng thực tiễn,

which technologies are you looking at first?

công nghệ nào Ngài tìm đầu tiên?

I know you mentioned that a keyboard is a really key part of this.

Tôi biết là bạn nói bàn phím thật sự là phần quan trọng.

DR: We're trying to develop an interactive touch screen for dolphins.

DR: Chúng tôi cố gắng tạo ra màn hình cảm ứng cho cá heo.

This is sort of a continuation of some of the earlier work,

Công việc còn đang tiếp tục với phần dễ hơn.

and we just got our first seed money today towards that,

và chúng tôi đã có được số tiền đầu tiên,

so it's our first project.

là dự án đầu của chúng tôi.

JC: Before the talk, even. DR: Yeah.

JC: Ngay trước lúc nói. DR: Vâng,

JC: Wow. Well done.

JC: Tuyệt. Làm tốt lắm.

All right, well thank you all so much for joining us.

Cảm ơn quý vị đã tham gia chương trình của chúng tôi.

It's such a delight to have you on the stage.

Hân hạnh mời quý vị ra sân khấu

DR: Thank you. VC: Thank you.

DR: Cảm ơn. VC: Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)