How will we survive when the population hits 10 billion? | Charles C. Mann

Translator: Ha Pham Reviewer: Thái Hưng Trần

Mọi người khỏe không?

Ồ không không, ý tôi là,

loài người trong “Chúng ta” ...

(Cười)

có khỏe không đấy?

(Cười)

How are we doing?

Và đây là cách trả lời điển hình cho câu hỏi đó.

No, no, no, by that, I meant,

Bạn sẽ chọn ra một vài mức đo về sức khỏe thể chất của con người:

how are we, homo sapiens "we" ...

(Laughter)

doing as a species?

tuổi thọ trung bình, lượng calories trung bình mỗi ngày,

(Laughter)

Now the typical way to answer that question is this.

thu nhập bình quân, tổng dân số, những dạng như vậy,

You choose some measure of human physical well-being:

vẽ ra một biểu đồ biểu thị các giá trị của nó theo thời gian.

average longevity, average calories per day,

Hầu hết các trường hợp sẽ đều có kết quả giống nhau.

average income, overall population, that sort of thing,

Đường giá trị giữ ở mức thấp suốt thiên niên kỷ qua,

và rồi tăng lên theo cấp số bội vào thế kỷ thứ 19 và 20.

and draw a graph of its value over time.

In almost every case, you get the same result.

Hoặc là chọn thước đo về lượng tiêu thụ:

The line skitters along at a low level for millennia,

như tiêu thụ năng lượng, tiêu thụ nước nước ngọt,

then rockets up exponentially in the 19th and 20th century.

lượng tiêu thụ quang hợp của thế giới,

vẽ một sơ đồ cho các giá trị đó theo thời gian.

Or choose a measure of consumption:

Cũng giống như trên, đường giá trị vẫn nằm ở mức thấp trong hàng nghìn năm,

consumption of energy, consumption of fresh water,

consumption of the world's photosynthesis,

cho đến thế kỷ 19 và 20, giá trị đó cũng tăng vọt lên mạnh mẽ.

and draw a graph of its value over time.

In the same way, the line skitters along at a low level for millennia,

Các nhà sinh vật học gọi đó là: bùng nổ sinh học

then rockets up exponentially in the 19th and 20th century.

Bùng nổ sinh học là khi một quần thể hay một loài

vượt quá giới hạn của chọn lọc tự nhiên.

Biologists have a word for this: outbreak.

Chọn lọc tự nhiên thông thường duy trì cho các quần thể và loài

An outbreak is when a population or species

trong khoảng giới hạn nhất định.

Các loài sâu bọ, ký sinh trùng và thiếu tài nguyên ngăn chặn chúng bành chướng.

exceeds the bounds of natural selection.

Natural selection ordinarily keeps populations and species

Nhưng đôi lúc, chủng loài cũng sẽ vượt ra khỏi các ranh giới.

within roughly defined limits.

Loài sao biển gai ở Ấn Độ Dương,

Pests, parasites, lack of resources prevent them from expanding too much.

Trai Vằn có ở Ngũ Đại Hồ, mọt cây vân sam tại Canada.

But every now and then, a species escapes its bounds.

Bùng nổ dân số có thể lên tới, gấp trăm, gấp nghìn lần,

Crown-of-thorns starfish in the Indian Ocean,

thậm chí gấp triệu lần.

zebra mussels in the Great Lakes, spruce budworm here in Canada.

Và đây chính là bài học căn bản trong sinh học:

bùng nổ trong tự nhiên không kết thúc tốt đẹp.

Populations explode, a hundredfold, a thousandfold,

(Cười)

a millionfold.

Cho một vài động vật nguyên sinh vào đĩa thí nghiệm chứa đầy chất dinh dưỡng.

So here's a fundamental lesson from biology:

outbreaks in nature don't end well.

Trong môi trường sống tự nhiên, các yếu tố như đất hay nước sẽ kiềm hãm chúng lại.

(Laughter)

Put a couple of protozoa into a petri dish full of nutrient goo.

Còn trong đĩa thí nghiệm, chúng có cả biển đồ ăn

mà không có thiên địch nào.

In their natural habitat, soil or water, their environment constrains them.

Chúng ăn rồi sinh sôi, ăn rồi phát triển,

cho đến khi bùm, chúng đã chạm rìa đĩa petri,

In the petri dish, they have an ocean of breakfast

và sẽ bị nhấn chìm trong chính chất thải của nó,

and no natural enemies.

chết đói vì thiếu thức ăn, hoặc cả hai.

They eat and reproduce, eat and reproduce,

Bùng nổ sinh học, luôn luôn, kết thúc một cách tồi tệ.

until bang, they hit the edge of the petri dish,

Bây giờ, từ phía quan điểm sinh học,

at which point they either drown in their own waste,

bạn và tôi về cơ bản không khác mấy động vật nguyên sinh trong đĩa petri.

starve from lack of resources, or both.

The outbreak ends, always, badly.

Chúng ta không đặc biệt.

Now, from the viewpoint of biology,

you and I are not fundamentally different than the protozoa in the petri dish.

Tất cả điều phù phiếm làm ta nghĩ rằng con người khác biệt --

nghệ thuật, khoa học, công nghệ, vv không quan trọng.

We're not special.

Chúng ta là loài bùng phát,

rồi chúng ta sẽ chạm đến rìa đĩa thí nghiệm, chỉ đơn giản thế thôi.

All the things that we, in our vanity, think make us different --

Một câu hỏi đơn giản đặt ra: Liệu đây có phải là sự thật?

art, science, technology, and so forth, they don't matter.

We're an outbreak species,

Chúng ta có phải cam chịu khi điều trên xảy ra không?

we're going to hit the edge of the petri dish, simple as that.

Tôi sẽ bàn về câu hỏi này sau

Well, the obvious question: Is this actually true?

và giờ sẽ hỏi thêm một điều nữa.

Nếu ta thoát ra khỏi vòng sinh học thì sẽ phải làm như thế nào?

Are we in fact doomed to hit the edge of the petri dish?

Vào năm 2050,

I'd like to set aside this question for a moment

dân số sẽ cán mốc gần 10 tỷ người trên thế giới,

and ask you guys another one.

và tất cả mọi người sẽ muốn những thứ mà tôi và bạn muốn:

If we are going to escape biology, how are we going to do it?

Xe sang, quần áo xịn, nhà đẹp,

In the year 2050,

there will be almost 10 billion people in the world,

và một đống sôcôla Toblerone.

and all of those people will want the things that you and I want:

Suy nghĩ thử xem: Sôcôla Toblerone cho 10 tỷ người.

nice cars, nice clothes, nice homes,

Chúng ta sẽ xử lý như thế nào?

Làm sao đáp ứng tất cả nhu cầu ăn uống cho mọi người dân,

the odd chunk of Toblerone.

cung cấp đầy đủ năng lượng mà tránh được ảnh hưởng biến đổi khí hậu?

I mean, think of it: Toblerone for 10 billion people.

Tôi là một nhà báo khoa học,

How are we going to do this?

tôi đã hỏi các nhà nghiên cứu về những vấn đề này nhiều năm nay,

How are we going to feed everybody, get water to everybody,

provide power to everybody, avoid the worst impacts of climate change?

theo như kinh nghiệm của tôi, các câu trả lời của họ rơi vào hai trường phái,

I'm a science journalist,

mà tôi gọi là “Pháp sư” và “Tiên tri”.

and I've been asking these questions to researchers for years,

Pháp sư, những người thích công nghệ,

and in my experience, their answers fall into two broad categories,

tin rằng nếu khoa học, công nghệ được áp dụng đúng đắn,

thì có thể giúp chúng ta thoát khỏi vấn đề này.

which I call "wizards" and "prophets."

“Tư duy lên, làm nhiều hơn” họ nói.

Wizards, techno-whizzes,

“Chỉ có cách đó mới thắng được.”

believe that science and technology, properly applied,

Còn các nhà tiên tri suy nghĩ ngược lại.

will let us produce our way out of our dilemmas.

Họ cho rằng thế giới đang được chi phối bởi các quá trình cơ bản của hệ sinh thái

"Be smart, make more," they say.

"That way, everyone can win."

với các giới hạn mà ta có thể vượt qua ngạch nguy hiểm..

Prophets believe close to the opposite.

“Dùng ít lại, hãy tiết kiệm đi,” họ nói.

They see the world as governed by fundamental ecological processes

“Nếu không, sẽ không đủ cho mọi người.”

with limits that we transgress to our peril.

Pháp sư và tiên tri đã tranh cãi với nhau trong nhiều thập kỷ qua,

"Use less, conserve," they say.

nhưng họ đều tin rằng công nghệ là chìa khóa cho sự thành công của tương lai.

"Otherwise, everybody's going to lose."

Vấn đề ở đây là họ có những hình dung khác nhau về công nghệ

Wizards and prophets have been butting their heads together for decades,

và các viễn cảnh khác về tương lai.

but they both believe that technology is key to a successful future.

Trong mắt pháp sư, thế giới sau này sẽ toàn những siêu đô thị hóa siêu hiệu quả

The trouble is, they envision different types of technology

được bao phủ bởi những vùng thiên nhiên hoang sơ rộng lớn,

and different types of futures.

Wizards envision a world of glittering, hyperefficient megacities

nền kinh tế sẽ được chuyển đổi từ các nguyên tử qua bit,

xã hội tư bản phi vật chất

sẽ không phụ thuộc vào khai thác thiên nhiên.

surrounded by vast tracts of untouched nature,

Với pháp sư, năng lượng, có từ các nhà máy hạt nhân nhỏ;

economies that have transitioned from atoms to bits,

thức ăn hầu hết từ các nông trại có năng suất cực kì cao,

dematerialized capitalist societies

that no longer depend on exploiting nature.

các loại cây đột biến gen sẽ do những con robot chăm sóc;

Energy, to wizards, comes from compact nuclear plants;

nước sẽ từ các nhà máy khử muối có thông lượng cao,

food from low-footprint farms with ultraproductive,

chúng ta không phải đi khai thác ở các con suối và tầng nước ngầm.

genetically modified crops tended by robots;

Pháp sư cho rằng 10 tỷ người chúng ta

sẽ chen chúc đi rất dày đặc ở các siêu đô thị tiện lợi,

water from high-throughput desalination plants,

which means we no longer exploit rivers and aquifers.

một thế giới đô thị hóa với hết mức kỳ vọng của chúng ta

và con người sẽ cực kỳ tự do.

Wizards envision all 10 billion of us

Giờ đây, đến với các nhà tiên tri họ lại phản đối với tất cả điều trên.

packed into ultradense but walkable megacities,

an urbanized world of maximum human aspiration

Họ cho rằng, chúng ta không thể phi vật chất hóa thức ăn và nước.

and maximum human liberty.

Họ nói, chúng ta không thể ăn bit,

Now, prophets object to every bit of this.

và công nghiệp hóa nông nghiệp đã làm cho đất bị xói mòn khủng khiếp,

You can't dematerialize food and water, they point out.

các vùng biển chết cực lớn, tàn phá các hệ vi sinh vật đất.

They say, you can't eat bits,

Vậy mà các pháp sư vẫn còn muốn hơn ư?

and industrial agriculture has already given us massive soil erosion,

Rồi còn mấy cái nhà máy khử muối khổng lồ?

Họ thừa biết là chúng tạo ra một đống muối độc hại

huge coastal dead zones and ruined soil microbiomes.

mà không thể nào phân hủy được về cơ bản là vậy.

And you wizards, you want more of this?

Mấy cái siêu đô thị hóa mà họ đắc ý?

And those giant desalination plants?

You know they generate equally giant piles of toxic salt

Có thể đưa ra một cái tên của một siêu đô thị nào đó

that are basically impossible to dispose of.

đang thực sự tồn tại trên thế giới này tại ngày hôm nay trừ Tokyo ra,

And those megacities you like?

mà không có một tràn việc làm tham nhũng và bất bình đẳng không?

Can you name me an actually existing megacity

Thay vào đó, các nhà tiên tri cầu cho một thế giới nhỏ hơn, cộng đồng liên kết hơn,

that really exists in the world today, except for possibly Tokyo,

that isn't a cesspool of corruption and inequality?

gần gũi, thân thiện với trái đất hơn,

Instead, prophets pray for a world of smaller, interconnected communities,

một thế giới nông nghiệp hơn nơi mà mọi người kết nối nhiều hơn

và giảm bớt kiểm soát doanh nghiệp lại.

closer to the earth,

Viễn cảnh của họ cho rằng nhiều người sẽ sống ở nông thôn,

a more agrarian world of maximum human connection

sử dụng điện bằng năng lượng mặt trời và gió với quy mô cộng đồng

and reduced corporate control.

sẽ dần trở nên phổ biến hơn.

More people live in the countryside in this vision,

Các nhà tiên tri không sử dụng các nhà máy khử muối để lấy nước.

with power provided by neighborhood-scale solar and wind installations

Họ sẽ lấy nước từ mưa,

that disappear into the background.

Prophets don't generate water from giant desalination plants.

sử dụng nước mưa dùng lại và tái chế mãi mãi

Thức ăn sẽ lấy từ các nông trại với quy mô mạng lưới nhỏ

They capture it from rainfall,

nơi tập trung vào các loại cây và củ

and they reuse and recycle it endlessly.

hơn là những loại ngũ cốc có năng suất thấp như là gạo và lúa mì.

And the food comes from small-scale networks of farms

Từ tất cả điều trên, họ cho rằng chúng ta sẽ thay đổi thói quen sau này.

that focus on trees and tubers

rather than less productive cereals like wheat and rice.

Họ không lái xe để đi làm mà sẽ đi bằng tàu tái tạo năng lượng.

Họ sẽ không tắm trong 30 phút bằng nước nóng mỗi sáng.

Above all, though, prophets envision people changing their habits.

Như Micheal Pollan nói, họ sẽ ăn

đồ ăn thực sự, hầu hết là từ thực vật, đừng nhiều quá là được.

They don't drive to work, they take their renewable-powered train.

They don't take 30-minute hot showers every morning.

Từ đó, bên tiên tri cho rằng việc phục tùng các giới hạn từ thiên nhiên

They eat, you know, like Michael Pollan says,

sẽ đem lại tự do hơn, dân chủ hơn, có được lối sống lành mạnh hơn.

real food, mostly plants, not too much.

Above all, prophets say submitting to nature's restraints

Bên pháp sư cho rằng những điều trên đều là phi lý.

leads to a freer, more democratic, healthier way of life.

Họ nghĩa nó sẽ gây ra sự hẹp hòi, thụt lùi lại và nghèo đói toàn cầu.

Nông nghiệp theo kiểu tiên tri chỉ mở rộng dấu chân con người

Now, wizards regard all this as hooey.

They see it as a recipe for narrowness, regression, and global poverty.

và biến nhiều người trở thành những lao động nông nghiệp quèn.

Mấy cái thiết bị năng lượng mặt trời,

Prophet-style agriculture, they say, only extends the human footprint

nghe thì có vẻ hay đấy,

nhưng mà còn phụ thuộc vào công nghệ mà hiện nay chưa có.

and shunts more people into low-wage agricultural labor.

Mấy cái đó là ảo tưởng hết.

Those neighborhood-run solar facilities,

Còn nước tái chế? Nó là cái phanh kìm hãm lại sự phát triển.

they sound great,

Những điều trên, bên pháp sư đã bác bỏ những quan điểm của bên tiên tri

but they depend on a technology that doesn't exist yet.

về tấn công phi kỹ thuật trên diện rộng,

They're a fantasy.

mà họ cho rằng điều đó là phi dân chủ sâu sắc.

And recycling water? It's a brake on growth and development.

Above all, though, wizards object to the prophets' emphasis

Nếu lịch sử của hai thế kỷ trước là một trong những sự tăng trưởng không ngừng,

on wide-scale social engineering,

thì lịch sự của thế kỷ tiếp theo có thể là điều mà ta đã lựa chọn

which they see as deeply anti-democratic.

cùng là một loài nhưng theo hai con đường khác.

If the history of the last two centuries was one of unbridled growth,

Đây là những tranh cãi mà sẽ được giải đáp bằng một hay nhiều cách khác

the history of the coming century may well be the choice we make

bởi thế hệ con cháu của ta,

thế hệ mà khi thế giới đã cán mốc con số 10 tỷ người.

as a species between these two paths.

Nhưng mà khoan đã, các nhà sinh vật học nên trố mắt lên xem thật kỹ

These are the arguments that will be resolved, in one way or another,

by our children's generation,

đến mức mà khó có thể nghe tôi nói.

Họ cũng sẽ nghĩ tất cả những chuyện này, các tiên tri, pháp sư, cũng chỉ là

the generation that will come into the world of 10 billion.

Now, but wait, by this point, biologists should be rolling their eyes

một giấc mơ viển vông.

Việc bạn nghĩ bạn sẽ chọn con đường hão huyền nào nó không quan trọng.

so loud you can barely hear me speak.

They should be saying, all of this, wizards, prophets,

Sự bùng nổ trong tự nhiên sẽ không có kết thúc tốt.

it's a pipe dream.

Bạn nghĩ là động vật nguyên sinh khi sắp tiếp cận tới thành đĩa petri

It doesn't matter which illusory path you think you're taking.

và nói “Này bây, đến lúc thay đổi xã hội”?

Outbreaks in nature don't end well.

Không đâu. Chúng sẽ cứ tiếp tục và phá vỡ.

Đó chính là cuộc sống và ta là một phần của cuộc sống.

I mean, you think the protozoa see the edge of the petri dish approaching

Chúng ta đều làm mà. Nên hãy chấp nhận đi.

and say, "Hey guys, time to change society"?

Nếu bạn là một tín đồ của Darwin, bạn sẽ phải xem xét điều này.

No. They just let her rip.

That's what life does, and we're part of life.

We'll do the same thing. Deal with it.

Ý phản biện cơ bản được gói gọn lại trong câu: “Chúng ta là loài đặc biệt”

Well, if you're a follower of Darwin, you have to take this into consideration.

Nghe chán nhỉ?

(Cười)

Chúng ta có thể tích lũy, chia sẻ kiến thức

I mean, the basic counterargument boils down to: "We're special."

và sử dụng nó để định hướng tương lai.

Nhưng, ta có đang làm điều đó không?

How lame is that?

Có bất kỳ bằng chứng nào cho thấy chúng ta đang thật sự trau dồi, chia sẻ kiến thức

(Laughter)

I mean, we can accumulate and share knowledge

and use it to guide our future.

Well, are we actually doing this?

để đảm bảo sự thịnh vượng bền lâu không?

Is there any evidence that we're actually using our accumulated, shared knowledge

Có thể nói rất dễ để nói không.

Nếu bạn là pháp sư,

và bạn tin rằng các loại cây trồng đột biến gen siêu năng suất chính là

to guarantee our long-term prosperity?

nguồn thức ăn cho mọi người ở thế giới mai kia,

It's pretty easy to say no.

thì bạn nên cảm thấy lo vì việc các nhà khoa học dành

If you're a wizard,

and you believe that hyperproductive, genetically engineered crops

20 năm để chứng minh rằng chúng ăn rất an toàn khi sử dụng

are key to feeding everyone in tomorrow's world,

đã không thuyết phục được công chúng sử dụng công nghệ này.

you have to worry that 20 years

Nếu bạn là nhà tiên tri

và bạn tin rằng cách để giải quyết vấn đề thiếu nguồn nước sạch hiện nay

of scientists demonstrating that they are safe to consume

has failed to convince the public to embrace this technology.

là hãy ngưng lãng phí đi,

thì bạn nên quan tâm đến vấn đề các thành phố trên thế giới,

If you're a prophet

and you believe that key to solving today's growing shortage of fresh water

tại khu giàu và cũng như khu nghèo,

đều thường xuyên bị mất một phần tư hoặc hơn lượng nước

is to stop wasting it,

trong các đường ống bị rò rỉ và ô nhiễm.

you have to worry that cities around the world,

Như tại thành phố Cape Town, mới vừa rồi xém chút nữa là cạn nguồn nước.

in rich places as well as poor,

routinely lose a quarter or more of their water

Một phần ba lượng nước bị hao đi do rò rỉ đường ống.

to leaky and contaminated pipes.

Vấn đề này đã trở nên tệ hơn qua các thập kỷ,

I mean, Cape Town, just a little while ago, almost ran out of water.

và có rất ít giải pháp được đưa ra để xử lý điều đó.

Nếu bạn là pháp sư, nghĩ rằng năng lượng hạt nhân sạch, dồi dào

Cape Town loses a third of its water to leaky pipes.

This problem has been getting worse for decades,

và không chứa carbon là cách để chống lại biến đổi khí hậu,

and remarkably little has been done about it.

thì bạn nên cân nhắc rằng

việc người dân sẵn sàng xây nhà máy hạt nhân đang giảm dần.

If you're a wizard, and you think that clean, abundant,

Nếu bạn là nhà tiên tri và nghĩ rằng giải pháp cho vấn đề tương tự trên

carbon-free nuclear power is key to fighting climate change,

then you have to worry

là dùng các thiết bị năng lượng mặt trời lân cận để chuyển thành điện xài,

that the public willingness to build nukes is going down.

thì bạn nên nghĩ xem chưa có một nước nào trên thế giới

If you're a prophet, and you think that the solution to the same problem

cống hiến bất cứ thứ gì như nguồn tài nguyên để phát triển công nghệ này

is these neighborhood-run solar facilities shuttling power back and forth,

và triển khai nó trong thời gian mình cần.

you have to worry that no nation anywhere in the world

Nếu bạn theo cả hai phe, pháp sư hay nhà tiên tri,

has devoted anything like the resources necessary to develop this technology

bạn nên xem xét rằng mặc dù vấn đề biến đổi khí hậu đang ở báo động đỏ,

and deploy it in the time that we need it.

thì khối năng lượng được sản xuất ra từ nhiên liệu hóa thạch hàng năm đều tăng lên

And if you're on either side, wizard or prophet,

you have to worry that, despite the massive alarm about climate change,

khoảng 30% kể từ những năm đầu của thế kỷ này.

Vậy, bạn còn nghĩ rằng chúng ta khác với động vật nguyên sinh không?

the amount of energy generated every year from fossil fuels has gone up

by about 30 percent since the beginning of this century.

Còn nghĩ chúng ta là loài đặc biệt không?

Thật ra, là còn tệ hơn nữa.

So, still think we're different than the protozoa?

(Cười)

Still think we're special?

Ta không ở trên đường.

Không thật đấy, nếu có sự khác biệt giữa ta và protozoa,

Actually, it's even worse than that.

thì nó phải thật quan trọng,

(Laughter)

Không phải là nghệ thuật, khoa học, công nghệ và vân vân --

We're not in the streets.

No seriously, if there's a difference between us and the protozoa,

mà là chúng ta có thể la và hét, chúng ta có thể đi ra ngoài đường,

dần dần, ta thay đổi cách xã hội hoạt động,

a difference that matters,

it's not just our art and science and technology and so forth --

nhưng chúng ta không làm.

Bên pháp sư đã tranh luận trong nhiều thập kỷ qua

it's that we can yell and scream, we can go out into the streets,

rằng năng lượng hạt nhân chính là giải pháp cho vấn đề biến đổi khí hậu.

and, over time, change the way society works,

but we're not doing it.

Wizards have been arguing literally for decades

Đoàn người đầu tiên ủng hộ nhà máy điện hạt nhân diễn ra chưa đầy 2 năm trước,

that nuclear power is key to resolving climate change.

đã bị lấn át bởi các đoàn chống lại nhà máy điện hạt nhân trước đây.

Còn bên tiên tri cũng đã tranh luận với nhau trong nhiều năm qua,

But the first pro-nuke march in history occurred less than two years ago,

rằng việc bảo tồn chính là chìa khóa quan trọng để giữ được nguồn nước sạch

and it was dwarfed by the anti-nuke marches of the past.

mà không hủy hoại hệ sinh thái đã cung cấp những nguồn nước sạch đó.

Prophets have been arguing, again literally for decades,

that conservation is key to keeping freshwater supplies

Nhưng trong lịch sự nhân loại, chưa bao giờ có một con đường

mà không chật kín người biểu tình cầm bảng phản đối ống rò rỉ.

without destroying the ecosystems that generate those freshwater supplies.

Thực tế, hầu hết các hoạt động chính trị liên quan tới lĩnh vực này

But in the history of humankind, there has never been a street

đều là các pháp sư và nhà tiên tri lúc nào cũng đấu đá, chống đối nhau

full of angry protesters waving signs about leaky pipes.

hơn là thừa nhận rằng họ cơ bản đang ở cùng một phe.

In fact, most of the political activity in this sphere

Sau cùng, những người này đều quan tâm đến một điều chung đó là:

has been wizards and prophets fighting each other, protesting each other

Làm thế nào để chúng ta có thể tồn tại trong thế giới 10 tỷ người?

rather than recognizing that they are, fundamentally, on the same side.

Bước đầu tiên để tạo ra làn sóng xã hội cần thiết mà nó

After all, these people are concerned about the same thing:

tạo ra khối lượng tới hạn và la hét toáng lên đó là điều đương nhiên:

How are we going to make our way in the world of 10 billion?

Pháp sư và nhà tiên tri phải hợp lực lại.

The first step towards generating that necessary social movement,

Nhưng làm sao thực hiện việc này sau nhiều năm là kẻ thù của nhau?

creating that critical mass and getting that yelling and screaming going

Có thể có một cách:

Mỗi bên sẽ đồng ý chấp nhận với các tiền đề cơ bản của nhau.

seems obvious: wizards and prophets join together.

But how are you going to do this, given the decades of hostility?

Đồng ý rằng năng lượng hạt nhân là an toàn, không chứa carbon,

One way might be this:

Each side agrees to accept the fundamental premises of the other.

đồng ý mỏ quặng uranium có thể sẽ dơ khủng khiếp

đồng ý việc cho một khối lượng chất thải độc hại lên các con tàu hỏa cũ kỹ

Accept that nuclear power is safe and carbon-free,

và đồng ý đưa chúng vào các khu nông thôn là một ý tưởng tồi.

and that uranium mines can be hideously dirty

and that putting large volumes of toxic waste on rickety trains

Đối với tôi, việc này sẽ nhanh chóng dẫn đến một viễn cảnh trong một quy mô

cộng đồng nhỏ có các nhà máy điện hạt nhân tạm thời,

and shuttling them around the countryside is a terrible idea.

năng lượng hạt nhân là cầu nối khi ta phát triển, triển khai loại tái tạo.

To me, this leads rather quickly to a vision of small,

Hoặc đồng ý rằng các loại cây đột biến gen là hoàn toàn an toàn

neighborhood scale, temporary nukes,

và quá trình công nghiệp hóa nông nghiệp gây ra các vấn đề lớn cho môi trường.

nuclear power as a bridge technology while we develop and deploy renewables.

Đối với tôi, một viễn cảnh hiện ra trước mắt rằng các nhà khoa học thực vật

Or accept that genetically modified crops are safe

and that industrial agriculture has caused huge environmental problems.

sẽ tận tâm, cống hiến hết mình nghiên cứu các loại cây trồng và củ,

loại mà có khi năng suất còn cao hơn là các loại ngũ cốc,

To me, this leads rather quickly to a vision of plant scientists

dùng ít nước hơn và gây ít xói mòn cho đất hơn là các loại cây ngũ cốc.

devoting much more of their attention to tree and tuber crops,

Đây chỉ là những ý kiến từ nhà báo lạ mặt thôi.

which can be much more productive than cereals,

Tôi chắc rằng trong phòng này còn có hàng trăm ý tưởng hay hơn.

use much less water than cereals, and cause much less erosion than cereals.

Quan trọng là,

nếu pháp sư và nhà tiên tri hợp tác chung với nhau thì sẽ có nhiều cách thành công.

These are just ideas from a random journalist.

I'm sure there's a hundred better ones right here in this room.

và nó có ý nghĩa hơn việc chỉ đơn thuần là tồn tại,

quan trọng hơn là thế.

The main point is,

Nếu bằng cách nào đó nhân loại vẫn tồn tại trong bùng nổ dân số,

wizards and prophets working together have many paths to success.

nếu ta có đủ thức ăn và nước cho tất cả mọi người,

And success would mean much more than mere survival,

đủ điện cho họ xài,

important though that is.

nếu ta tránh được những ảnh hưởng tệ nhất từ biến đổi khí hậu

I mean, if humankind somehow survives its own outbreak,

nếu ta bảo vệ đươc quần xã này,

if we get food to everybody, get water to everybody,

thì thật sự tuyệt vời.

get power to everybody,

if we avoid the worst effects of climate change,

Tôi nghĩ, cho dù có là

một tên cứng đầu như tôi thì cũng sẽ nói

if we somehow safeguard the biome,

chúng ta là loài đặc biệt.

it would be amazing.

Xin cảm ơn.

(Vỗ tay)

It would say, I think,

even to a hardened cynic like me,

maybe we really are special.

Thank you.

(Applause)