How will we survive when the population hits 10 billion? | Charles C. Mann

Tłumaczenie: Katarzyna Byzdra Korekta: Rysia Wand

How are we doing?

Jak się mamy?

No, no, no, by that, I meant,

Chcę przez to powiedzieć

how are we, homo sapiens "we" ...

"my" jako gatunek "homo sapiens"...

(Laughter)

(Śmiech)

doing as a species?

jak się mamy?

(Laughter)

(Śmiech)

Now the typical way to answer that question is this.

Typowa odpowiedź wygląda tak.

You choose some measure of human physical well-being:

Wybiera się jakąś miarę dobrobytu,

average longevity, average calories per day,

średnią długość życia, dzienną porcję kalorii,

average income, overall population, that sort of thing,

średni dochód, liczbę ludności

and draw a graph of its value over time.

i rysuje wykres wartości w czasie.

In almost every case, you get the same result.

Prawie zawsze otrzymamy taki sam wykres.

The line skitters along at a low level for millennia,

Wartości utrzymują się na niskim poziomie,

then rockets up exponentially in the 19th and 20th century.

by nagle wystrzelić w górę w XIX i XX wieku.

Or choose a measure of consumption:

Albo mierzymy konsumpcję:

consumption of energy, consumption of fresh water,

zużycie energii, wody

consumption of the world's photosynthesis,

globalną konsumpcję tlenu

and draw a graph of its value over time.

i rysujemy wykres na przestrzeni lat.

In the same way, the line skitters along at a low level for millennia,

Linia znowu utrzymuje się na dole,

then rockets up exponentially in the 19th and 20th century.

a potem gwałtownie skacze w XIX i XX wieku.

Biologists have a word for this: outbreak.

W biologii nazywa się to eksplozją.

An outbreak is when a population or species

Eksplozja jest wtedy, gdy dana populacja lub gatunek

exceeds the bounds of natural selection.

przekracza próg selekcji naturalnej,

Natural selection ordinarily keeps populations and species

która ma za zadanie utrzymać je w ryzach.

within roughly defined limits.

Pests, parasites, lack of resources prevent them from expanding too much.

Szkodniki i pasożyty nie rozmnażają się w zubożonym środowisku.

But every now and then, a species escapes its bounds.

Czasami gatunek wymyka się spod kontroli,

jak korona cierniowa, rozgwiazda z Oceanu Indyjskiego,

Crown-of-thorns starfish in the Indian Ocean,

zebra mussels in the Great Lakes, spruce budworm here in Canada.

małże racicznice w Wielkich Jeziorach, zwójka w Kanadzie.

Populations explode, a hundredfold, a thousandfold,

Następuje eksplozja w skali setek, tysięcy, milionów.

a millionfold.

So here's a fundamental lesson from biology:

Biologia dała nam lekcje:

outbreaks in nature don't end well.

eksplozje nie kończą się dobrze.

(Laughter)

(Śmiech)

Put a couple of protozoa into a petri dish full of nutrient goo.

Umieśćmy kilka pierwotniaków w szalce Petriego pełnej pożywki.

In their natural habitat, soil or water, their environment constrains them.

W glebie lub wodzie pierwotniaki ogranicza ilość pokarmu.

In the petri dish, they have an ocean of breakfast

W szalce Petriego mają go dużo

and no natural enemies.

i żadnych wrogów.

They eat and reproduce, eat and reproduce,

Jedzą i rozmnażają się,

until bang, they hit the edge of the petri dish,

aż nagle uderzają o krawędź naczynia,

at which point they either drown in their own waste,

i wtedy giną we własnych odchodach,

starve from lack of resources, or both.

umierają z głodu lub jedno i drugie.

The outbreak ends, always, badly.

Eksplozja zawsze źle się kończy.

Now, from the viewpoint of biology,

Z biologicznego punktu widzenia

you and I are not fundamentally different than the protozoa in the petri dish.

nie różnimy się od pierwotniaków w szalce Petriego.

We're not special.

Nie jesteśmy wyjątkowi.

All the things that we, in our vanity, think make us different --

To, co uważamy za wyjątkowe,

art, science, technology, and so forth, they don't matter.

jak sztuka, nauka, technologia, jest bez znaczenia.

We're an outbreak species,

Nasza populacja eksploduje,

we're going to hit the edge of the petri dish, simple as that.

w końcu trafimy na ściankę naczynia laboratoryjnego.

Well, the obvious question: Is this actually true?

Nasuwa się pytanie: czy to prawda?

Are we in fact doomed to hit the edge of the petri dish?

Czy jesteśmy skazani na ścianę?

I'd like to set aside this question for a moment

Zostawię to pytanie na później,

and ask you guys another one.

teraz zadam inne.

If we are going to escape biology, how are we going to do it?

Jeśli mamy uciec przed biologią, jak tego dokonamy?

In the year 2050,

W roku 2050

there will be almost 10 billion people in the world,

będzie na świecie prawie 10 miliardów ludzi.

and all of those people will want the things that you and I want:

Wszyscy będą mieć podobne potrzeby:

nice cars, nice clothes, nice homes,

fajny samochód, ubrania, domy,

the odd chunk of Toblerone.

kawałek Toblerone.

I mean, think of it: Toblerone for 10 billion people.

Pomyślcie: Toblerone dla 10 miliardów.

How are we going to do this?

Jak to zrobimy?

How are we going to feed everybody, get water to everybody,

Jak nakarmić wszystkich, zapewnić wodę, prąd,

provide power to everybody, avoid the worst impacts of climate change?

złagodzić efekty zmian klimatu?

I'm a science journalist,

Jestem dziennikarzem naukowym.

and I've been asking these questions to researchers for years,

Od lat zadaję te pytania naukowcom.

and in my experience, their answers fall into two broad categories,

Odpowiedzi dzielą ich na dwie kategorie:

which I call "wizards" and "prophets."

"czarodziejów" i "proroków".

Wizards, techno-whizzes,

Czarodzieje, techno-czarownicy,

believe that science and technology, properly applied,

wierzą, że nauka i technologia, odpowiednio zastosowane,

will let us produce our way out of our dilemmas.

pozwolą nam wyprodukować sposób na problemy.

"Be smart, make more," they say.

"Mądrzy produkują więcej" mówią.

"That way, everyone can win."

"W ten sposób każdy zyska".

Prophets believe close to the opposite.

Prorocy są innego zdania.

They see the world as governed by fundamental ecological processes

Widzą świat uzależniony od procesów ekologicznych,

with limits that we transgress to our peril.

których limity przekraczamy ku własnej zgubie.

"Use less, conserve," they say.

"Zużywaj mniej, oszczędzaj" - mówią.

"Otherwise, everybody's going to lose."

"Inaczej wszyscy stracimy".

Wizards and prophets have been butting their heads together for decades,

Czarodzieje i prorocy ścierają się od lat.

but they both believe that technology is key to a successful future.

Obydwie grupy wierzą, że technologia jest kluczem do sukcesu.

The trouble is, they envision different types of technology

Problem w tym, że inaczej ją widzą

and different types of futures.

i mają różne wizje przyszłości.

Wizards envision a world of glittering, hyperefficient megacities

Czarodzieje wyobrażają sobie superwydajne megamiasta

surrounded by vast tracts of untouched nature,

otoczone połaciami nietkniętej natury,

economies that have transitioned from atoms to bits,

ekonomie, które przeszły cyfryzację,

dematerialized capitalist societies

kapitalistyczne społeczeństwa odrzucające materializm

that no longer depend on exploiting nature.

niezależne od zasobów naturalnych.

Energy, to wizards, comes from compact nuclear plants;

Energia pochodzi z elektrowni atomowych,

food from low-footprint farms with ultraproductive,

jedzenie z lokalnych farm o małym wpływie na środowisko,

genetically modified crops tended by robots;

zrobotyzowane, ultra wydajne, genetycznie modyfikowane uprawy,

water from high-throughput desalination plants,

woda z wysoko przepustowych jednostek odsalających,

which means we no longer exploit rivers and aquifers.

bez nadużywania rzek i warstw wodonośnych.

Wizards envision all 10 billion of us

Czarodzieje widzą 10 miliardów ludzi

packed into ultradense but walkable megacities,

w tłocznych megamiastach,

an urbanized world of maximum human aspiration

zurbanizowany świat zmaksymalizowanych dążeń

and maximum human liberty.

i wolności.

Now, prophets object to every bit of this.

Prorocy odrzucają to wszystko.

You can't dematerialize food and water, they point out.

Nie da się scyfryzować jedzenia i wody,

They say, you can't eat bits,

nie nakarmią nas bity.

and industrial agriculture has already given us massive soil erosion,

Rolnictwo intensywne zwiększa erozję gleby,

huge coastal dead zones and ruined soil microbiomes.

niszczy obszary wybrzeża i mikrobiomy glebowe.

And you wizards, you want more of this?

Czarodzieje chcą tego jeszcze więcej?

And those giant desalination plants?

A wielkie jednostki odsalające?

You know they generate equally giant piles of toxic salt

Tworzą równie wielkie góry toksycznej soli,

that are basically impossible to dispose of.

której ciężko się pozbyć.

And those megacities you like?

A megamiasta?

Can you name me an actually existing megacity

Czy znacie chociaż jedno,

that really exists in the world today, except for possibly Tokyo,

które naprawdę istnieje, może poza Tokio,

that isn't a cesspool of corruption and inequality?

i nie jest bagnem korupcji i nierówności?

Instead, prophets pray for a world of smaller, interconnected communities,

Prorocy pragną małych, współzależnych społeczności,

closer to the earth,

bliżej natury,

a more agrarian world of maximum human connection

rolniczego świata maksymalnej współpracy,

and reduced corporate control.

znikomych wpływów korporacji.

More people live in the countryside in this vision,

W tej wizji więcej ludzi mieszka na wsi,

with power provided by neighborhood-scale solar and wind installations

słońce i wiatr dają energię osiedlom,

that disappear into the background.

a instalacji prawie nie widać.

Prophets don't generate water from giant desalination plants.

Prorocy nie czerpią wody z jednostek odsalających.

They capture it from rainfall,

Dostarcza jej deszcz,

and they reuse and recycle it endlessly.

używa się jej wielokrotnie.

And the food comes from small-scale networks of farms

Żywność pochodzi z sieci niewielkich gospodarstw,

that focus on trees and tubers

które uprawiają drzewa i bulwy

rather than less productive cereals like wheat and rice.

zamiast mało wydajnej pszenicy i ryżu.

Above all, though, prophets envision people changing their habits.

Przede wszystkim prorocy widzą zmiany w ludzkich nawykach.

They don't drive to work, they take their renewable-powered train.

Zamiast samochodów - ekologiczne pociągi.

They don't take 30-minute hot showers every morning.

Koniec 30-minutowych pryszniców.

They eat, you know, like Michael Pollan says,

Jak mówi Michael Pollan,

real food, mostly plants, not too much.

wygra prawdziwe jedzenie, głównie rośliny, z umiarem.

Above all, prophets say submitting to nature's restraints

Prorocy wyznają podporządkowanie prawom natury.

leads to a freer, more democratic, healthier way of life.

To prowadzi do swobodnego, demokratycznego, zdrowego życia.

Now, wizards regard all this as hooey.

Czarodzieje uważają to za bzdury.

They see it as a recipe for narrowness, regression, and global poverty.

Mówią, że to przepis na regresję i biedę.

Prophet-style agriculture, they say, only extends the human footprint

Rolnictwo, jakie widzą czarodzieje, zwiększy nasz wpływ na środowisko

and shunts more people into low-wage agricultural labor.

i zmusza do nieopłacalnej pracy na roli.

Those neighborhood-run solar facilities,

Lokalne instalacje słoneczne

they sound great,

brzmią świetnie,

but they depend on a technology that doesn't exist yet.

ale ta technologia jeszcze nie istnieje.

They're a fantasy.

To fantazje.

And recycling water? It's a brake on growth and development.

Recykling wody? To hamowanie wzrostu i postępu.

Above all, though, wizards object to the prophets' emphasis

Przede wszystkim czarodzieje odrzucają

on wide-scale social engineering,

inżynierię społeczną na szeroką skalę,

which they see as deeply anti-democratic.

którą uważają za niedemokratyczną.

If the history of the last two centuries was one of unbridled growth,

Ostatnie wieki cechował niepohamowany wzrost,

the history of the coming century may well be the choice we make

ale teraz będzie trzeba wybrać jedną ze ścieżek.

as a species between these two paths.

These are the arguments that will be resolved, in one way or another,

Rozwiązanie tych problemów spadnie na nasze dzieci,

by our children's generation,

the generation that will come into the world of 10 billion.

pokolenie świata 10 miliardów ludzi.

Now, but wait, by this point, biologists should be rolling their eyes

W tym momencie biolodzy wywracają oczami tak głośno,

so loud you can barely hear me speak.

że ledwo mnie słychać.

They should be saying, all of this, wizards, prophets,

Mówią, że to wszystko, czarodzieje, prorocy - to mrzonki.

it's a pipe dream.

It doesn't matter which illusory path you think you're taking.

Nieważne, którą ścieżkę sobie wyobrazisz.

Outbreaks in nature don't end well.

Eksplozje nie kończą się dobrze.

I mean, you think the protozoa see the edge of the petri dish approaching

Myślicie, że na widok krawędzi pierwotniaki mówią:

and say, "Hey guys, time to change society"?

"Hej, chłopaki, czas coś zmienić"?

No. They just let her rip.

Nie. Robią swoje.

That's what life does, and we're part of life.

Takie jest życie, a my jego częścią.

We'll do the same thing. Deal with it.

Też tak zrobimy.

Well, if you're a follower of Darwin, you have to take this into consideration.

Zwolennicy teorii Darwina muszą to wziąć pod uwagę.

I mean, the basic counterargument boils down to: "We're special."

Podstawowy kontrargument brzmi: "Jesteśmy wyjątkowi".

How lame is that?

Brzmi kiepsko.

(Laughter)

(Śmiech)

I mean, we can accumulate and share knowledge

Mamy wiedzę. Możemy się nią dzielić, używać jak drogowskazu.

and use it to guide our future.

Well, are we actually doing this?

Robimy to?

Is there any evidence that we're actually using our accumulated, shared knowledge

Czy używamy wiedzy, by zapewnić sobie długotrwały dobrobyt?

to guarantee our long-term prosperity?

It's pretty easy to say no.

Wyraźnie widać, że nie.

If you're a wizard,

Czarodzieje wierzą, że wydajne modyfikowane uprawy

and you believe that hyperproductive, genetically engineered crops

are key to feeding everyone in tomorrow's world,

to klucz do zaspokojenia głodu,

you have to worry that 20 years

ale martwią się, że przez 20 lat

of scientists demonstrating that they are safe to consume

dowody naukowe nie zdołały przekonać konsumentów.

has failed to convince the public to embrace this technology.

If you're a prophet

Prorocy wierzą,

and you believe that key to solving today's growing shortage of fresh water

że kluczem do powstrzymania niedoboru wody jest oszczędzanie.

is to stop wasting it,

you have to worry that cities around the world,

Martwią się, że bogate i biedne miasta

in rich places as well as poor,

routinely lose a quarter or more of their water

zwykle tracą jedną czwartą wody przez dziurawe i zanieczyszczone rury.

to leaky and contaminated pipes.

I mean, Cape Town, just a little while ago, almost ran out of water.

Niedawno w Cape Town prawie zabrało wody.

Cape Town loses a third of its water to leaky pipes.

Wycieka im 1/3 wody.

This problem has been getting worse for decades,

Ten problem rośnie i nic się z tym nie robi.

and remarkably little has been done about it.

If you're a wizard, and you think that clean, abundant,

Czarodzieje myślą, że liczne elektrownie jądrowe to rozwiązanie.

carbon-free nuclear power is key to fighting climate change,

then you have to worry

Martwią się, że ludzie nie chcą ich budować.

that the public willingness to build nukes is going down.

If you're a prophet, and you think that the solution to the same problem

Prorocy, którzy wierzą, że rozwiązanie problemu

is these neighborhood-run solar facilities shuttling power back and forth,

leży w osiedlowych panelach solarnych,

you have to worry that no nation anywhere in the world

martwią się, że żaden naród

has devoted anything like the resources necessary to develop this technology

nie poczynił kroków, by rozwinąć tę technologię

and deploy it in the time that we need it.

i wdrożyć ją na czas.

And if you're on either side, wizard or prophet,

Zarówno czarodzieje jak i prorocy

you have to worry that, despite the massive alarm about climate change,

boją się, że mimo wrzawy wokół zmian klimatu,

the amount of energy generated every year from fossil fuels has gone up

ilość energii pozyskiwanej z paliw kopalnych wzrosła

by about 30 percent since the beginning of this century.

o 30 procent w tym wieku.

So, still think we're different than the protozoa?

I co, nadal różnimy się od pierwotniaków?

Still think we're special?

Nadal jesteśmy wyjątkowi?

Actually, it's even worse than that.

Właściwie jesteśmy gorsi.

(Laughter)

(Śmiech)

We're not in the streets.

Nie wyszliśmy na ulice.

No seriously, if there's a difference between us and the protozoa,

Jedyne co nas różni od pierwotniaków,

a difference that matters,

w istotny sposób,

it's not just our art and science and technology and so forth --

to nie sztuka, nauka, technologia,

it's that we can yell and scream, we can go out into the streets,

ale fakt, że możemy krzyczeć i protestować

and, over time, change the way society works,

i z biegiem czasu zmienić sposób myślenia,

but we're not doing it.

ale tego nie robimy.

Wizards have been arguing literally for decades

Czarodzieje od dziesiątek lat dowodzą,

that nuclear power is key to resolving climate change.

że energia atomowa jest kluczem do rozwiązania zmian klimatu,

But the first pro-nuke march in history occurred less than two years ago,

ale pierwszy marsz pronuklearny był niecałe 2 lata temu

and it was dwarfed by the anti-nuke marches of the past.

i do pięt nie dorastał dawnym marszom anty-nuklearnym.

Prophets have been arguing, again literally for decades,

Prorocy od dziesiątek lat twierdzą,

that conservation is key to keeping freshwater supplies

że konserwacja jest kluczem do utrzymania zasobów wody

without destroying the ecosystems that generate those freshwater supplies.

bez niszczenia ekosystemów, które jej dostarczają.

But in the history of humankind, there has never been a street

W historii ludzkości nie było protestu

full of angry protesters waving signs about leaky pipes.

przeciwko cieknącym rurom.

In fact, most of the political activity in this sphere

Polityka w tej sferze opiera się na walkach proroków z czarodziejami,

has been wizards and prophets fighting each other, protesting each other

rather than recognizing that they are, fundamentally, on the same side.

zamiast na akceptacji faktu, że są po jednej stronie.

After all, these people are concerned about the same thing:

Dręczy ich to samo.

How are we going to make our way in the world of 10 billion?

Jak sobie poradzimy, kiedy będzie nas 10 miliardów?

The first step towards generating that necessary social movement,

Pierwszy krok ku stworzeniu potrzebnego ruchu społecznego,

creating that critical mass and getting that yelling and screaming going

który zacznie krzyczeć i protestować, jest oczywisty.

seems obvious: wizards and prophets join together.

Czarodzieje i prorocy powinni połączyć siły.

But how are you going to do this, given the decades of hostility?

Tylko jak, biorąc pod uwagę całe wieki antagonizmu?

One way might be this:

Może tak:

Each side agrees to accept the fundamental premises of the other.

każda ze stron zaakceptuje podstawowe założenia drugiej.

Accept that nuclear power is safe and carbon-free,

Przyjmiemy, że energia atomowa jest bezpieczna i czysta,

and that uranium mines can be hideously dirty

a kopalnie uranu obrzydliwie brudne;

and that putting large volumes of toxic waste on rickety trains

przewożenie odpadów toksycznych rozklekotanymi pociągami

and shuttling them around the countryside is a terrible idea.

przez tereny wiejskie to zły pomysł.

To me, this leads rather quickly to a vision of small,

Uważam, że zmiany poprowadzą nas ku małym,

neighborhood scale, temporary nukes,

tymczasowym elektrowniom jądrowym,

nuclear power as a bridge technology while we develop and deploy renewables.

dopóki nie nauczymy się wykorzystywać surowców naturalnych,

Or accept that genetically modified crops are safe

albo zaakceptujemy, że modyfikowane uprawy są bezpieczne,

and that industrial agriculture has caused huge environmental problems.

a rolnictwo przemysłowe szkodzi środowisku.

To me, this leads rather quickly to a vision of plant scientists

Rodzi się wizja naukowców-roślinoznawców

devoting much more of their attention to tree and tuber crops,

skupionych na drzewach i bulwach,

which can be much more productive than cereals,

co jest bardziej wydajne niż uprawa zbóż,

use much less water than cereals, and cause much less erosion than cereals.

zmniejszy pobór wody oraz erozję.

These are just ideas from a random journalist.

To pomysły zwykłego dziennikarza.

I'm sure there's a hundred better ones right here in this room.

Pewnie jest tu sto lepszych.

The main point is,

Chodzi o to,

wizards and prophets working together have many paths to success.

że współpraca czarodziei i proroków prowadzi do sukcesu.

And success would mean much more than mere survival,

Sukces oznacza więcej niż przetrwanie.

important though that is.

I mean, if humankind somehow survives its own outbreak,

Jeśli ludzkość przetrwa własną eksplozję,

if we get food to everybody, get water to everybody,

jeśli uda się zapewnić wszystkim jedzenie, wodę,

get power to everybody,

energię,

if we avoid the worst effects of climate change,

zapobiec drastycznym zmianom klimatu,

if we somehow safeguard the biome,

zachowamy biom,

it would be amazing.

to będzie niesamowite.

It would say, I think,

Będzie dowodem,

even to a hardened cynic like me,

nawet dla zatwardziałego cynika jak ja,

maybe we really are special.

że jednak jesteśmy wyjątkowi.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)