The hidden opportunities of the informal economy | Niti Bhan

Translator: Hà Vinh Cao Quang Reviewer: Tú Anh

The informal markets of Africa are stereotypically seen

Các thị trường không chính thống ở châu Phi thường được cho là

as chaotic and lackadaisical.

hỗn loạn và thiếu sức sống.

The downside of hearing the word "informal"

Nhược điểm khi nghe đến từ "không chính thống"

is this automatic grand association we have,

là ta tự động liên tưởng

which is very negative,

đến tiêu cực,

and it's had significant consequences and economic losses,

dẫn đến hậu quả lớn và thiệt hại kinh tế,

easily adding -- or subtracting -- 40 to 60 percent of the profit margin

dễ dàng làm tăng hoặc giảm 40-60% tỷ suất lợi nhuận

for the informal markets alone.

của riêng thị trường không chính thống.

As part of a task of mapping the informal trade ecosystem,

Là một phần công việc lập bản đồ hệ sinh thái thương mại phi chính thống

we've done an extensive literature review

chúng tôi tiến hành nghiên cứu

of all the reports and research on cross-border trade in East Africa,

tất cả báo cáo và nghiên cứu về thương mại xuyên biên giới ở Đông Phi,

going back 20 years.

từ 20 năm trước tới nay,

This was to prepare us for fieldwork to understand what was the problem,

làm nền móng cho chúng tôi tìm ra vấn đề nằm ở đâu,

what was holding back informal trade in the informal sector.

điều gì đang ngăn cản thương mại không chính thống phát triển.

What we discovered over the last 20 years was,

Trong 20 năm qua chúng tôi phát hiện ra rằng,

nobody had distinguished between illicit --

chưa một ai phân biệt bất hợp pháp -

which is like smuggling or contraband in the informal sector --

như các hành vi buôn lậu trong khu vực kinh tế không chính thống

from the legal but unrecorded,

với việc hợp pháp nhưng không được ghi chép lại

such as tomatoes, oranges, fruit.

như buôn bán cà chua, cam, hoa quả.

This criminalization --

Sự kết tội này --

what in Swahili refers to as "biashara," which is the trade or the commerce,

trong tiếng Swahili dùng từ "biashara" để chỉ thương mại và mậu dịch,

versus "magendo," which is the smuggling or contraband --

với từ "magendo", nghĩa là nhập hàng chui hoặc buôn lậu --

this criminalization of the informal sector,

việc kết nội thị trường không chính thống này,

in English, by not distinguishing between these aspects,

nếu không phân biệt rõ ràng các khía cạnh trong tiếng Anh,

easily can cost each African economy between 60 to 80 percent addition

mỗi nền kinh tế châu Phi dễ dàng chịu thiệt hại thêm từ 60 tới 80%

on the annual GDP growth rate,

tốc độ tăng trưởng GDP hằng năm,

because we are not recognizing the engine

bởi chúng ta đang không nhận ra được động cơ

of what keeps the economies running.

giữ cho nền kinh tế phát triển.

The informal sector is growing jobs at four times the rate

Kinh tế không chính thống đang tạo ra việc làm

với tốc độ gấp bốn lần với nền kinh tế chính thống,

of the traditional formal economy,

or "modern" economy, as many call it.

thường được gọi là nền kinh tế "hiện đại".

It offers employment and income generation opportunities

Nó tạo ra việc làm và thu nhập

to the most "unskilled" in conventional disciplines.

cho lao động thường được coi là "thiếu kỹ năng" nhất.

But can you make a french fry machine out of an old car?

Nhưng liệu ô tô cũ có thể biến thành máy chiên khoai tây?

So, this, ladies and gentlemen,

Vậy nên, thưa các vị,

is what so desperately needs to be recognized.

đây chính là điều thực sự cần được công nhận.

As long as the current assumptions hold that this is criminal,

Ngày nào định kiến vẫn tiếp tục cho rằng việc này là phạm tội,

this is shadow,

là đen tối,

this is illegal,

là phi pháp,

there will be no attempt at integrating the informal economic ecosystem

sẽ không có bất cứ nỗ lực nào được đưa ra để hợp nhất nền kinh tế

with the formal or even the global one.

không chính thống và chính thống thậm chí là toàn cầu.

I'm going to tell you a story of Teresia,

Tôi sẽ kể cho các bạn nghe câu chuyện về Teresia,

a trader who overturned all our assumptions,

một tiểu thương đã làm thay đổi mọi định kiến của chúng tôi,

made us question all the stereotypes that we'd gone in on,

khiến chúng tôi phải nhìn nhận lại những rập khuôn mà mình đã có,

based on 20 years of literature review.

suốt 20 năm nghiên cứu.

Teresia sells clothes under a tree in a town called Malaba,

Teresia bán quần áo dưới một gốc cây ở thị trấn Malaba,

on the border of Uganda and Kenya.

nằm ở biên giới giữa Uganda và Kenya.

You think it's very simple, don't you?

Ai cũng cho rằng đây là một công việc đơn giản, đúng chứ?

We'll go hang up new clothes from the branches,

Đem treo quần áo mới lên các cành cây,

put out the tarp, settle down, wait for customers,

trưng bày các tấm lụa, ngồi xuống, đợi khách đến,

and there we have it.

chỉ vậy thôi.

She was everything we were expecting according to the literature,

Cô ấy là mọi thứ chúng tôi kỳ vọng trên lý thuyết,

to the research,

và theo khảo sát,

right down to she was a single mom driven to trade,

thậm chí, là mẹ đơn thân muốn làm ăn,

supporting her kids.

để nuôi nấng lũ trẻ.

Vậy điều gì đã làm chúng tôi thay đổi suy nghĩ?

So what overturned our assumptions?

What surprised us?

Điều gì là bất ngờ?

First, Teresia paid the county government market fees

Đầu tiên, Teresia trả phí kinh doanh cho chính quyền tỉnh,

every single working day

mỗi ngày đi làm,

for the privilege of setting up shop under her tree.

để có quyền dựng quầy dưới gốc cây.

She's been doing it for seven years,

Cô ấy đã làm điều đó suốt bảy năm qua,

and she's been getting receipts.

và giữ hoá đơn

She keeps records.

để lưu sổ sách.

We're seeing not a marginal,

Không phải là một phụ nữ bên lề xã hội,

underprivileged,

chịu thiệt thòi,

vulnerable African woman trader by the side of the road -- no.

một cô bán hàng người châu Phi yếu đuối bên vệ đường -- Không.

We were seeing somebody who's keeping sales records for years;

Chúng tôi nhìn thấy một nhà kinh doanh

biết theo dõi doanh thu hằng năm;

somebody who had an entire ecosystem of retail that comes in from Uganda

người có hẳn một hệ thống bán lẻ từ Uganda

to pick up inventory;

để chuyển hàng hóa;

someone who's got handcarts bringing the goods in,

có xe đẩy để nhập hàng,

or the mobile money agent who comes to collect cash

hay có đại diện ví di động để đến thu tiền

at the end of the evening.

vào cuối mỗi tối.

Can you guess how much Teresia spends, on average,

Bạn thử đoán xem trung bình mỗi tháng

each month on inventory --

Terersia tiêu bao nhiêu tiền vào hàng hóa --

stocks of new clothes that she gets from Nairobi?

trữ quần áo mới mà cô ấy lấy từ Nairobi?

One thousand five hundred US dollars.

Một nghìn năm trăm đô Mỹ.

That's around 20,000 US dollars invested in trade goods and services

Tầm 20.000 đô Mỹ đầu tư vào hàng hóa thương mại và dịch vụ

every year.

mỗi năm.

This is Teresia,

Đây là Teresia,

the invisible one,

người vô hình,

the hidden middle.

người trung gian ẩn mặt.

And she's only the first rung of the small entrepreneurs,

Và cô chỉ là một phần của cả cộng đồng tiểu thương,

the micro-businesses that can be found in these market towns.

những doanh nghiệp nhỏ tại những thị trấn như thế này.

At least in the larger Malaba border, she's at the first rung.

Ít ra, tại biên giới Malaba, cô ấy là đầu mối,

The people further up the value chain

vẫn còn những người khác nối dài chuỗi giá trị

are easily running three lines of business,

dễ dàng nắm ba mảng làm ăn,

investing 2,500 to 3,000 US dollars every month.

và đầu tư từ 2.500 đến 3.000 đô mỗi tháng.

So the problem turned out that it wasn't the criminalization;

Vì vậy, vần đề không phải là vi phạm pháp luật;

you can't really criminalize someone you're charging receipts from.

bạn không thể kết tội một người đã trả phí cho mình.

It's the lack of recognition of their skilled occupations.

Đó là thiếu sót trong việc công nhận họ.

The bank systems and structures have no means to recognize them

Hệ thống ngân hàng và các cơ quan không công nhận họ

as micro-businesses,

là một cơ sở kinh doanh nhỏ,

much less the fact that, you know,

và thực tế, hơn nữa, bạn biết đó

her tree doesn't have a forwarding address.

cái cây của cô ấy không có địa chỉ rõ ràng.

So she's trapped in the middle.

Vì thế, cô ấy bị mắc kẹt ở giữa.

She's falling through the cracks of our assumptions.

Cô ấy đã lọt qua khe hở của những định kiến.

You know all those microloans to help African women traders?

Bạn có biết về những khoản vay nhỏ hỗ trợ nữ tiểu thương Châu Phi?

They're going to loan her 50 dollars or 100 dollars.

Họ sẽ cho cô ấy vay 50 hoặc 100 đô.

What's she going to do with it?

Cô ấy sẽ làm gì với số tiền đó?

She spends 10 times that amount every month

Vì cô ấy cần gấp 10 lần số đó mỗi tháng

just on inventory --

chỉ để nhập hàng --

we're not talking about the additional services

chưa nói đến những dịch vụ phụ thêm

or the support ecosystem.

hoặc những hoạt động hỗ trợ khác.

These are the ones who fit neither the policy stereotype

Đây là những người nằm ngoài những rập khuôn chính sách

of the low-skilled and the marginalized,

về lao động chân tay và tầng lớp ngoài rìa,

nor the white-collar, salaried office worker

cũng không là cổ cồn trắng, làm văn phòng, làm công ăn lương

or civil servant with a pension

hay những công chức có hưu trí,

that the middle classes are allegedly composed of.

những thành phần của tầng lớp trung lưu.

Instead, what we have here are the proto-SMEs

Thay vào đó, điều ta có ở đây là những doanh nghiệp siêu nhỏ,

these are the fertile seeds of businesses and enterprises

những hạt giống màu mỡ của doanh nghiệp và hộ kinh doanh

that keep the engines running.

giúp duy trì guồng máy kinh tế.

They put food on your table.

Họ mang thức ăn đến cho ta.

Even here in this hotel, the invisible ones --

Thậm chí, ngay tại khách sạn này, những người vô hình --

the butchers, the bakers the candlestick makers --

người bán thịt, người làm bánh người làm nến --

they make the machines that make your french fries

họ làm ra những cỗ máy tạo ra món khoai tây chiên

and they make your beds.

và cả những chiếc giường.

These are the invisible businesswomen trading across borders,

Đó đều là những nữ thương nhân vô hình đang buôn bán xuyên biên giới,

all on the side of the road,

cả hai bên đường,

and so they're invisible to data gatherers.

và vì thế, họ cũng vô hình với những dữ liệu thu thập.

And they're mashed together with the vast informal sector

Và họ hòa trộn trong thị trường không chính thống rộng lớn

that doesn't bother to distinguish between smugglers and tax evaders

nơi mà họ không bận tâm đến việc phân loại ai buôn lậu, ai trốn thuế,

and those running illegal whatnot,

ai buôn bán trái phép ai không,

and the ladies who trade,

và những nữ lái buôn,

and who put food on the table and send their kids to university.

và người cung cấp thực phẩm và nuôi nấng con cái học lên đại học.

So that's really what I'm asking here.

Đó thực sự là điều tôi muốn đề cập ở đây.

That's all that we need to start by doing.

Đó là tất cả mọi thứ ta cần để bắt đầu hành động.

Can we start by recognizing the skills, the occupations?

Liệu ta có thể bắt đầu công nhân kỹ năng và công việc của họ?

We could transform the informal economy by beginning with this recognition

Ta có thể làm thay đổi nền kinh tế không chính thống bằng việc công nhận nó

and then designing the customized doorways for them to enter

từ đó, tạo điều kiện mở cửa cho họ bước vào,

or integrate with the formal,

hoặc hợp nhất vào nền kinh tế chính thống,

with the global,

với toàn cầu,

with the entire system.

với toàn hệ thống.

Thank you, ladies and gentlemen.

Xin cảm ơn tất cả mọi người.

(Applause)

(Vỗ tay)