The true cost of financial dependence | Estelle Gibson

Transcriber: Joseph Geni Reviewer: Camille Martínez

Translator: Joseph Geni Reviewer: Thu Ha Tran

Tôi lớn lên trong gia đình mà bố tôi

là người quản lý toàn bộ tiền.

Khi tôi khoảng tám hay chín tuổi,

ông bắt đầu chỉ tôi vài điều về tiền.

I grew up in a family where my father managed all of the money.

Trên bàn ăn, ông bày ra hết sổ tiết kiệm.

But for some reason, when I was eight or nine years old,

Thời đó là khi Internet chưa ra đời,

he started showing me things about money.

chúng tôi có quyển sổ nhỏ giữ thông tin.

We would sit at the kitchen table, and he'd show me all the bank books.

Và ông chỉ tôi cách tiết kiệm tiền trong các tài khoản này

Now, that was back in the day before the internet,

và chi trả cho hóa đơn từ khoản tiền ấy.

when we used to have little books that we used to keep our information in.

Mỗi lần ông chỉ tôi điều gì đó về tiền,

ông luôn nói: ″Đừng kể cho mẹ con nghe″.

And he would show me how he saved in these accounts,

(Tiếng cười)

and he'd pay bills out of these.

Tôi vẫn không biết sao ông nói thế

And every time he would show me something about money,

he would end by saying, "And don't you tell your mother."

nhưng tôi biết rằng

với cô bé tám tuổi ngồi ở bàn ăn ấy,

(Laughter)

nó nghĩa là: ″Đừng nói lời nào.″

Now, to this day, I really don't know why he said that,

but what I do know is,

Những năm sau này, khi lần đầu đi làm, ba tôi nói:

to that eight-year-old girl sitting at the kitchen table,

″Con đưa séc đây để ba gửi vào ngân hàng cho.″

it meant, "Don't say a word."

Nhưng vì điều ông đã dạy trước đó, tôi nói:

Years later, when I got my first job, my father said,

″Con muốn giữ sổ tiết kiệm.″

"You'll bring me your check, and I'll put it in the bank for you."

Thật bất ngờ ông giao quyền này cho tôi.

But because of what he taught me years before, I said,

Thời điểm đó ở tuổi 16,

tôi bắt đầu tự quản lý tiền của mình.

"I'd like my bank book."

Tôi học đại học rồi làm Kế toán chuyên nghiệp.

And to my surprise, he gave it to me.

Right then, at 16 years old,

Với khoản nợ sinh viên, tiền mua căn hộ

I began managing my own money.

I went on to college and then to start my new career as a CPA,

và một công việc mới,

tôi nhanh chóng xoay vào vòng mắc nợ và trả nợ xong

but now, with students loans, getting an apartment and a new job,

thì tích lũy thêm.

Nhiều năm sau, tôi kết hôn rồi bất ngờ ly hôn,

I began the roller-coaster ride of accumulating debt, paying it off

và tôi bi bỏ lại với căn nhà không mua nổi

and accumulating more.

và hóa đơn không trả nổi.

Many years later, after getting married, I went through an unexpected divorce,

Bạn có thể băn khoăn rằng:

''Làm sao nó xảy ra với người

có kiến thức và kĩ năng quản lý tiền của người khác?″

and I was left with a house I couldn't afford

and bills I couldn't pay.

Tôi nhớ lại điều mình được dạy khi bé:

You might be wondering,

"How does that happen to someone

rằng một người quản lý toàn bộ nguồn tiền.

that's educated and skilled at managing people's money?"

Tôi trao quyền tài chính cho người khác

I had reverted back to what I learned growing up:

và trở nên lệ thuộc về mặt tài chính.

that one person managed all the money.

Lệ thuộc tài chính là lệ thuộc vào

I had handed over my financial power,

một người, công việc, tình huống vì tiền

and I had become financially dependent.

và nó làm họ cảm thấy bị mắc kẹt.

Financial dependency is when someone is dependent on a person,

Họ rơi vào hai loại sau:

lệ thuộc có lựa chọn và không có lựa chọn.

a job or a situation for money,

Người thuộc loại đầu trao quyền tài chính

and they feel trapped.

People fall into two categories:

và sự tham gia quyết định tài chính.

dependent with choice and dependent without a choice.

Nó có thể xảy ra trong quan hệ cá nhân hay làm ăn

Someone is dependent with choice when they hand over their financial power

khi một người không muốn dính líu đến tiền

nên họ giao trách nhiệm này cho bạn đời, đối tác

and their participation.

It can happen in personal or business relationships

hay chuyên gia như kế toán hoặc quản lý.

when one person doesn't want to be involved with the money,

Đó là tình huống tôi từng gặp.

so they hand over the responsibility to a spouse, a partner or a professional,

Tôi dành thời gian quản lý tiền người khác

nên tôi thấy nhẹ nhõm

khi chồng tôi thích và giỏi quản lý tiền của chúng tôi.

like an accountant or a manager.

This was my situation.

Tôi được tự do.

I spent all day long managing other people's money,

Một lần trong đời kể từ năm 16 tuổi ấy,

so I was relieved

that my husband was interested and good at managing ours.

tôi không phải lo quản lý tiền của mình.

Nhưng tôi không nhận ra cảm giác tự do ấy

I was free!

For the first time since that first job at 16 years old,

thật ra là sự lệ thuộc.

I didn't have to be responsible for managing my money.

Sai lầm của tôi là đã không quan tâm hay

But what I failed to realize was what felt like freedom

hiểu điều gì xảy ra với tiền chúng tôi.

was really dependency.

Bạn có thể từng trải qua hoặc nghe

chuyện người nổi tiếng hay vận động viên

My mistake is that I didn't stay involved

or understand what was going on with our money.

nhờ gia đình, bạn bè, và người khác

You may have experienced this yourself,

quản lý tiền,

và rồi họ bị vỡ nợ phá sản và bị phản bội

or you may have heard stories of celebrities or professional athletes

vì họ chọn giao quyền tài chính của mình.

that have relied on family, friends and others to manage their money,

and they are left broke, bankrupt and betrayed

Người lệ thuộc không có lựa chọn,

thấy bị mắc bẫy bởi tình hình tài chính của mình.

because they made the choice to hand over their financial power.

Đó có thể là công việc hay sự nghiệp làm họ không vui và phiền lòng

Someone that's dependent without a choice feels trapped

nhưng họ không rời bỏ được.

because of their financial situation.

Hay ai đó phải chuyển đến sống cùng gia đình và bạn bè

They can be in a job or career where they're unhappy or being harassed

vì họ bị bệnh hay vừa trải qua

but they can't afford to leave.

ly hôn hay bi kịch và giờ họ lệ thuộc

vào người khác về mặt tài chính.

Or, someone that's had to move in with family and friends

Bao người trong chúng ta biết ai đó có

because they've had an illness

or gone through a divorce or experienced a tragedy,

bố mẹ già hay họ hàng không tự lo mình nổi

and now they're financially dependent on others.

và họ bị lệ thuộc vào người khác,

And how many of us know someone that has an elderly parent or a relative

đôi khi giao lại nhà, tiền bạc, và tài sản.

that can no longer take care of themselves,

and they're left to rely on others,

Dạng khác của lệ thuộc không có lựa chọn là lợi dụng tài chính.

sometimes handing over their homes, their money and other assets.

Đó là các hành vi lợi dụng

dùng để kiểm soát và đe dọa bạn đời.

Another type of dependency without a choice is financial abuse.

Đối phương có quyền lực hơn nạn nhân vì

Financial abuse is a pattern of abusive behavior

used to control and intimidate a partner.

nạn nhân không nắm nguồn tiền và thông tin

Victims are in a relationship, and the other person has power over them,

hay nguồn lực và sự hỗ trợ họ cần để rời đi.

because they don't have access to money, information

Chiếc Ví Tím là chương trình của Allstate

or the resources and support they need to leave.

giúp nạn nhân bị bạo lực gia đình

thông qua việc trao quyền lực tài chính.

The Allstate Foundation has a program called the Purple Purse

Họ báo cáo rằng 99% --

that helps victims of domestic violence

99 trong 100 ca bạo lực gia đình --

through financial empowerment.

lợi dụng tài chính khiến nạn nhân bị mắc kẹt trong mối quan hệ.

They report that 99 percent --

in 99 out of one hundred domestic violence cases --

Chiếc Ví Tím gọi đó là ″vũ khí vô hình″

financial abuse helps keep victims trapped in their relationship.

vì bạo hành thì có thể để lại vết sẹo

nhưng lợi dụng tài chính thì không.

The Purple Purse has coined financial abuse "the invisible weapon,"

Lợi dụng và lệ thuộc tài chính

because visible abuse leaves bruises and scars

gây ra sẹo vô hình về mặt cảm xúc.

Đó là nỗi tuyệt vọng, tội lỗi,

but financial abuse doesn't.

Financial abuse and financial dependency leave emotional scars that you can't see.

nhục nhã, trầm cảm,

tự ti và thiếu tự trọng vào bản thân.

They include hopelessness, guilt, shame, depression,

Lệ thuộc tài chính cũng vô hình vì

không ai nói về nó.

Vì sao?

lack of confidence and self-esteem.

Vì không ai muốn phơi bày vết sẹo của họ

Financial dependency is also invisible, because no one's talking about it.

và vì ta được dạy là không nói về tiền bạc

ở nhà, công việc, và xã hội.

Why?

Because no one wants to show their emotional scars,

Vậy nên khi tôi nói vấn đề này với nhiều người,

and because we're taught in our homes, on our jobs and in our community

họ đồng cảm và có câu chuyện tương tự

not to talk about money.

nhưng họ không kể ai nghe câu chuyện ấy.

Khi tôi đươc dặn ở bàn ăn ″Đừng nói ai″,

So many people that I talk to about this issue,

they can relate and they have a story,

tôi chưa bao giờ kể ai nghe cả.

but they're not telling anyone their story.

Kể cả giờ thì cũng khó để tôi phá vỡ luật lệ đã được học từ lâu đó.

When I was told at the kitchen table, "Don't you tell,"

I never told anyone.

Tôi có thể làm gì, bạn có thể làm gì

để vô hiệu hóa loại vũ khí vô hình này?

It's even hard for me right now to break that rule that I learned so long ago.

Chúng ta có thể giải quyết ba vấn đề sau.

Thứ nhất là sự thiếu nhận thức

So, what can I do? What can you do?

bởi vì hiểu biết về tiền và có tiền

What can we all do to disarm this invisible weapon?

không phải lúc nào cũng là giải pháp.

We can solve three problems.

Tôi biết và có kinh nghiệm quản lý tiền

The first problem is lack of awareness,

because knowing about money and having money

nhưng nó không giúp tôi thoát khỏi

lệ thuộc tài chính.

aren't always the solution.

Tại sao?

In my situation, I was educated and experienced in managing money,

Vì những niềm tin và trải nghiệm tôi có:

một người quản lí toàn bộ tiền.

but that didn't stop me from becoming financially dependent.

Sau ly hôn, tôi phải tái thiết cuộc sống

Why?

Because of the beliefs and experiences I had growing up:

về mặt tài chính và tinh thần.

one person manages all the money.

Tôi đã học mỗi một khóa về tự phát triển bản thân

và tôi tìm đọc các cuốn sách về hoàn thiện bản thân.

After my divorce, I had to rebuild my life financially and emotionally.

Tôi bắt đầu hiểu hoạt động gia đình nơi tôi lớn lên

So I took every self-development course

and I read every self-help book I could find.

và nó ảnh hưởng thế nào đến việc

And that's when I began to understand the dynamics of the family I grew up in

tôi giao quyền lực tài chính của mình.

Khi bạn ý thức vết thương trong mình,

and how they played a role in me handing over my financial power.

bạn bắt đầu thoát khỏi lệ thuộc tài chính.

Vấn đề thứ hai là thiếu thông tin

When you become aware of your inner bruises and scars,

về hiểu biết tài chính.

you can begin to break free from financial dependency.

Tức là có kĩ năng và kiến thức

để ra lựa chọn sáng suốt về tiền.

The next problem is lack of information about financial literacy.

Nó gồm chủ đề như tiền tiết kiệm và đầu tư

Financial literacy is having the skills and the knowledge

lập ngân sách và nợ.

to make informed decisions about your money.

Năm 2018, chỉ 17 bang yêu cầu đưa hiểu biết tài chính

It includes topics like savings and investing,

vào giáo trình trường cấp ba.

budgeting and debt.

Điều này tương ứng với nghiên cứu rằng

In 2018, only 17 states required financial literacy

66% người Mỹ thiếu hiểu biết về tài chính.

in high school curriculums.

This corresponds with recent studies that show that 66 percent of Americans

Nếu bạn đang bị lệ thuộc tài chính,

hãy quan sát và xem lại tài chính của bạn,

are financially illiterate.

If you are in a financial dependency situation,

tham gia và ra quyết định về tiền của bạn.

start by looking and going through your finances,

Nếu bạn bị lợi dụng tài chính

xem các thông tin của mình bằng cách

making decisions, participate in making decisions about your money.

tìm giấy tờ như sao kê thẻ tín dụng ngân hàng,

If you are in a financial abuse situation,

thông tin bảo mật và mật khẩu tài khoản.

get access to your information.

Vấn đề cuối là thiếu hỗ trợ và nhận sự trợ giúp.

Look for financial documents like bank credit card statements,

social security information and account pass codes.

Nhiều người không biết là

có nguồn miễn phí trên mạng và trong cộng đồng,

The last problem is lack of giving and getting support.

giúp học và tạo thói quen tiêu tiền lành mạnh.

Many people don't know that there are free resources

Nếu bạn bị lợi dụng tài chính,

online and in your local community

to help you learn and establish healthy money habits.

có nguồn hỗ trợ miễn phí như Chiếc Ví Tím.

Hỗ trợ bằng cách lắng nghe nạn nhân

There are also free resources if you are a victim of financial abuse,

bị lệ thuộc tài chính

mà không phán xét hay phê phán.

like the Purple Purse.

Nó bao gồm chia sẻ câu chuyện của bạn,

Giving support includes listening to others that are financially dependent

vì khi bạn chia sẻ câu chuyện của mình, bạn sẽ truyền cảm hứng cho người khác,

without judgment or criticism.

cho phép họ tiếp cận

để viết lại câu chuyện của chính họ.

It also involves sharing your story,

because when you share your story, you empower others,

Hi vọng là với câu chuyện của tôi,

nhiều người bắt đầu học về vấn nạn này

and you give them the permission

và chia sẻ câu chuyện của họ

to rewrite their own.

để chung tay soi sáng vấn đề bị che khuất này

It's my hope that by sharing my story,

more people will learn about financial dependency,

để chúng ta đều cùng có tự do tài chính.

will share their own stories

and will connect with others to shed a light on this hidden issue

(Vỗ tay)

so that we can all have financial freedom.

(Applause)