The risky politics of progress | Jonathan Tepperman

Translator: Anh Huynh Reviewer: Huong Nguyen

Kiến thức thông thường về thế giới hiện nay

The conventional wisdom about our world today

is that this is a time of terrible decline.

cho thấy bây giờ là thời điểm của sự tuột dốc trầm trọng.

And that's not surprising, given the bad news all around us,

Và không gì ngạc nhiên, khi những tin xấu quanh chúng ta,

from ISIS to inequality,

từ ISIS tới sự bất bình đẳng,

political dysfunction, climate change,

căng thẳng chính trị, biến đổi khí hậu,

Brexit, and on and on.

Brexit, và vân vân.

But here's the thing, and this may sound a little weird.

Nhưng đó là vấn đề, và nghe có vẻ hơi kỳ lạ.

I actually don't buy this gloomy narrative,

Tôi thật sự không mua bản tường thuật u sầu như này,

and I don't think you should either.

và tôi nghĩ bạn cũng không.

Look, it's not that I don't see the problems.

Nhưng không phải là tôi không nhìn thấy những vấn đề.

I read the same headlines that you do.

Tôi cũng đọc tin tức như các bạn.

Điều khiến tôi mâu thuẫn là kết luận mà rất nhiều người đưa ra từ các tin đó,

What I dispute is the conclusion that so many people draw from them,

namely that we're all screwed

cụ thể là chúng ta đều quá ảo tưởng

because the problems are unsolvable

bởi vì các vấn đề vẫn chưa thể giải quyết

and our governments are useless.

và chính phủ của chúng ta thì bất lực.

Now, why do I say this?

Tại sao tôi lại nói vậy?

It's not like I'm particularly optimistic by nature.

Tôi không phải là một người lạc quan.

But something about the media's constant doom-mongering

Nhưng truyền thông cố gắng chỉ trích các thương vụ buôn bán

bằng những quy kết ấn định và không đưa ra câu trả lời

with its fixation on problems and not on answers

has always really bugged me.

tôi luôn bực dọc về điều ấy.

So a few years ago I decided,

Vì thế, vài năm trước tôi đã quyết định

trở thành một nhà báo,

well, I'm a journalist,

tôi thử xem mình có thể làm tốt hơn không

I should see if I can do any better

bằng cách đi vòng quanh thế giới và hỏi người dân

by going around the world and actually asking folks

if and how they've tackled

về cách thức họ đã xử lý

their big economic and political challenges.

những thách thức lớn về kinh tế lẫn chính trị.

And what I found astonished me.

Và điều khiến tôi ngạc nhiên.

It turns out that there are remarkable signs of progress out there,

Đó là hóa ra có rất nhiều dấu hiệu đáng chú ý của sự tiến bộ ngoài xã hội,

often in the most unexpected places,

thường xảy ra ở những nơi ít ngờ tới đến nhất,

and they've convinced me that our great global challenges

và chúng khiến tôi tin rằng những thách thức toàn cầu hiện nay

có lẽ không phải là không thể giải quyết.

may not be so unsolvable after all.

Không chỉ dựa vào các giải pháp trên lý thuyết;

Not only are there theoretical fixes;

those fixes have been tried.

mà các giải pháp này đều đã được thử nghiệm.

They've worked.

Chúng có vẻ hiệu quả.

And they offer hope for the rest of us.

Và chúng khiến chúng ta có hy vọng.

I'm going to show you what I mean

Và tôi sẽ chỉ cho các bạn thấy

bằng cách kể về 3 quốc gia mà tôi đã ghé qua

by telling you about how three of the countries I visited --

Canada, Indonesia and Mexico --

Canada, Indonesia và Mexico

overcame three supposedly impossible problems.

các quốc gia đó đã vượt 3 vấn đề được cho là không thể giải quyết.

Their stories matter because they contain tools the rest of us can use,

Câu chuyện của họ đáng quan tâm vì nó chứa những công cụ mà ta có thể dùng,

and not just for those particular problems,

và không chỉ đối với các vấn đề cụ thể

but for many others, too.

và còn cho nhiều điều khác.

Những gì mà mọi người nghĩ về quê hương Canada của tôi hiện nay,

When most people think about my homeland, Canada, today,

if they think about Canada at all,

nếu họ nghĩ về Canada,

họ nghĩ nó lạnh, buồn tẻ, người Canada khá lịch thiệp.

they think cold, they think boring, they think polite.

They think we say "sorry" too much in our funny accents.

Họ cho rằng chúng tôi luôn nói "xin lỗi" bằng giọng buồn cười.

And that's all true.

Đó hoàn toàn là sự thật.

(Tiếng cười)

(Laughter)

Sorry.

Xin lỗi.

(Laughter)

(Tiếng cười)

But Canada's also important

Nhưng Canada cũng rất quan trọng

bởi vì thắng lợi của Canada qua một vấn đề

because of its triumph over a problem

hiện đang gây chia rẽ ở rất nhiều nước trên thế giới:

currently tearing many other countries apart:

immigration.

vấn đề nhập cư.

Canada ngày nay là một trong các nước chào đón người nhập cư nhiều nhất,

Consider, Canada today is among the world's most welcoming nations,

even compared to other immigration-friendly countries.

thậm chí khi so sánh với các quốc gia thân thiện với dân nhập cư khác.

Its per capita immigration rate is four times higher than France's,

Tỷ lệ nhập cư của Canada cao hơn Pháp 4 lần,

and its percentage of foreign-born residents

và tỷ lệ công dân nước ngoài được sinh ra cũng

is double that of Sweden.

cao gấp đôi của Thụy Điển.

Trong khi, Canada tự nhận

Meanwhile, Canada admitted

10 times more Syrian refugees in the last year

họ nhận dân tị nạn Syrian nhiều gấp 10 lần năm ngoái

than did the United States.

so với Mỹ.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

And now Canada is taking even more.

Và bây giờ Canada nhận thêm nhiều người hơn.

And yet, if you ask Canadians

Tuy nhiên, nếu bạn hỏi người Canada

what makes them proudest of their country,

điều gì làm cho họ tự hào nhất về đất nước mình,

they rank "multiculturalism,"

họ sẽ nói rằng đó là "sự đa văn hóa"

một từ đáng khinh tại hầu hết các nơi,

a dirty word in most places,

second,

thứ hai,

ahead of hockey.

hơn cả "Hockey".

Hockey.

Hockey.

(Laughter)

(Tiếng cười)

In other words, at a time when other countries

Nói cách khác, khi các quốc gia khác

đang điên cuồng xây dựng rào chắn để ngăn người nhập cư,

are now frantically building new barriers to keep foreigners out,

Canadians want even more of them in.

Canada lại muốn mở rộng cửa đón họ vào.

Now, here's the really interesting part.

Và đây là thật sự là một điều thú vị.

Canada wasn't always like this.

Canada không phải lúc nào cũng như vậy.

Until the mid-1960s, Canada followed an explicitly racist immigration policy.

Đến giữa thập niên 60, Canada theo chính sách phân biệt chủng tộc dân nhập cư

They called it "White Canada,"

Họ gọi đó là "Canada Trắng"

and as you can see, they were not just talking about the snow.

và như bạn có thể thấy, họ không chỉ nói về tuyết.

So how did that Canada become today's Canada?

Vậy điều gì đã thay đổi Canada như ngày hôm nay?

Well, despite what my mom in Ontario will tell you,

Dù mẹ tôi ở Ontario có thể nói với bạn điều gì đó,

the answer had nothing to do with virtue.

câu trả lời chẳng liên quan gì đến đức hạnh.

Canadians are not inherently better than anyone else.

Người Canada vốn không phải tốt hơn những người khác.

Lời giải thích thực sự liên quan đến người đàn ông từng là lãnh đạo Canada năm 1968,

The real explanation involves the man who became Canada's leader in 1968,

Pierre Trudeau, who is also the father of the current prime minister.

Pierre Trudeau, người là cha đẻ của thủ tướng hiện nay.

(Tiếng vỗ tay)

(Applause)

Điều chúng ta cần biết đầu tiên về Trudeau

The thing to know about that first Trudeau

là ông rất khác so với các vị lãnh đạo trước.

is that he was very different from Canada's previous leaders.

He was a French speaker in a country long-dominated by its English elite.

Ông là một người Pháp tại một nước bị cai trị lâu năm bởi bộ phận người Anh.

He was an intellectual.

Ông ấy là người có trí tuệ.

Thậm chí ông ấy cũng rất biết cách ăn mặc.

He was even kind of groovy.

I mean, seriously, the guy did yoga.

Ý tôi là, thật đấy, ông ấy còn tập Yoga.

He hung out with the Beatles.

Ông ấy vui chơi cùng The Beatles.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Và như những người mê nhạc jazz, ông có thể nổi cáu bất cứ lúc nào.

And like all hipsters, he could be infuriating at times.

But he nevertheless pulled off

Nhưng ông ấy tạo ra

one of the most progressive transformations any country has ever seen.

một trong các thay đổi tiến bộ nhất chưa từng xảy ra tại bất cứ quốc gia nào.

Cách thức của ông ấy, theo tôi hiểu, gồm hai phần.

His formula, I've learned, involved two parts.

First, Canada threw out its old race-based immigration rules,

Thứ nhất, Canada loại bỏ các quy định nhập cư dựa theo sắc tộc lỗi thời,

and it replaced them with new color-blind ones

và thay thế chúng bằng các chính sách "mù màu" đa dạng hơn

that emphasized education, experience and language skills instead.

chú trọng vào giáo dục, kinh nghiệm và các kỹ năng ngôn ngữ.

And what that did was greatly increase the odds

Và những điều đó sẽ làm tăng lên

that newcomers would contribute to the economy.

cơ hội cho người mới đóng góp cho nền kinh tế nước nhà.

Then part two, Trudeau created the world's first policy

Phần thứ hai, Trudeau tạo ra chính sách đầu tiên trên thế giới

of official multiculturalism to promote integration

về sự đa dạng văn hóa để thúc đẩy hội nhập

and the idea that diversity was the key to Canada's identity.

và ý tưởng rằng sự đa dạng là chìa khóa cho đặc tính của Canada.

Now, in the years that followed, Ottawa kept pushing this message,

Và nhiều năm sau đó, Ottawa đã tiếp tục đẩy mạnh thông điệp này,

nhưng cùng thời điểm đó, người Canada đã sớm nhận ra

but at the same time, ordinary Canadians

soon started to see the economic, the material benefits of multiculturalism

sự thay đổi trong nền kinh tế, những lợi ích thiết thực của sự đa văn hóa

all around them.

ở xung quanh họ.

And these two influences soon combined

Và những ảnh hưởng tích cực này đã nhanh chóng kết hợp

to create the passionately open-minded Canada of today.

tạo ra đất nước Canada với tư tưởng phóng khoáng như ngày hôm nay.

Let's now turn to another country and an even tougher problem,

Chúng ta hãy nhìn sang một đất nước khác, và một vấn đề khác nhạy cảm hơn,

Hồi giáo cực đoan.

Islamic extremism.

In 1998, the people of Indonesia took to the streets

Năm 1998, người dân Indonesia đã xuống đường

and overthrew their longtime dictator, Suharto.

và lật đổ kẻ độc tài lâu năm, Suharto.

It was an amazing moment,

Đó là một giây phút kinh ngạc,

but it was also a scary one.

nhưng cũng đáng sợ vô cùng.

With 250 million people,

Với 250 triệu người,

Indonesia là đất nước có cộng đồng người Hồi Giáo đông nhất trên thế giới.

Indonesia is the largest Muslim-majority country on Earth.

It's also hot, huge and unruly,

Là nơi khá nóng, diện tích lớn và khó kiểm soát,

made up of 17,000 islands,

với hơn 17,000 hòn đảo,

where people speak close to a thousand languages.

nơi mà mọi người nói gần 1000 ngôn ngữ.

Now, Suharto had been a dictator,

Hiện tại thì, Suharto đã từng là một kẻ độc tài,

and a nasty one.

một kẻ độc ác.

But he'd also been a pretty effective tyrant,

Nhưng ông ấy cũng là kẻ bạo chúa có sức ảnh hưởng,

and he'd always been careful to keep religion out of politics.

ông luôn cẩn trọng trong việc giữ tôn giáo ra khỏi chính trị.

So experts feared that without him keeping a lid on things,

Vì vậy các chuyên gia lo sợ nếu ông ấy không kiểm soát tốt sự tách biệt đó,

the country would explode,

thì có thể Indonesia đã tan vỡ,

or religious extremists would take over

hoặc nhóm cực đoan sẽ chiếm sự kiểm soát

and turn Indonesia into a tropical version of Iran.

và khiến Indonesia thành một "phiên bản nhiệt đới của Iran"

Và đó có vẻ là chính xác những gì đã xảy ra đầu tiên.

And that's just what seemed to happen at first.

In the country's first free elections, in 1999,

Trong kỳ tuyển cử đầu tiên của Indonesia vào năm 1999,

Islamist parties scored 36 percent of the vote,

các đảng Hồi giáo đã đạt được 36% phiếu bầu,

and the islands burned

và những hòn đảo phải gánh chịu

as riots and terror attacks killed thousands.

các cuộc nổi loạn và tấn công khủng bố giết chết hàng nghìn người.

Since then, however, Indonesia has taken a surprising turn.

Tuy nhiên, kể từ đó Indonesia đã thay đổi ngoạn mục.

While ordinary folks have grown more pious on a personal level --

Khi người dân trở nên sùng đạo hơn ở cấp độ cá nhân

I saw a lot more headscarves on a recent visit

Tôi đã thấy nhiều người mang khăn trùm đầu hơn

than I would have a decade ago --

so với 1 thập kỷ trước--

the country's politics have moved in the opposite direction.

tình hình chính trị của đất nước đã chuyển sang theo hướng trái ngược.

Indonesia is now a pretty decent democracy.

Indonesia hiện nay là một nước dân chủ khá khuôn khép.

And yet, its Islamist parties have steadily lost support,

Tuy nhiên, các đảng Hồi giáo cũng sụt giảm dần lượng ủng hộ,

from a high of about 38 percent in 2004

từ mức 38% năm 2004

down to 25 percent in 2014.

xuống 25% năm 2014

As for terrorism, it's now extremely rare.

Như các vụ khủng bố, cũng xảy ra ít hơn.

Và trong khi một vài người Indonesia gần đây đã gia nhập vào ISIS,

And while a few Indonesians have recently joined ISIS,

their number is tiny,

thì số lượng cũng khá nhỏ

far fewer in per capita terms

tỷ lệ đầu người ít hơn nhiều

than the number of Belgians.

so với Bỉ.

Try to think of one other Muslim-majority country

Hãy nghĩ tới một đất nước cộng đồng hồi giáo khác

that can say all those same things.

có thể nói những điều tương tự.

In 2014, I went to Indonesia to ask its current president,

Năm 2014, tôi đến Indonesia hỏi vị tổng thống hiện nay,

một chuyên gia kỹ thuật có tên là Joko Widodo,

a soft-spoken technocrat named Joko Widodo,

"Why is Indonesia thriving when so many other Muslim states are dying?"

"Tại sao Indonesia lại thịnh vượng khi rất nhiều nước hồi giáo khác đang lụi tàn?"

"Những gì chúng tôi nhận ra", ông nói,

"Well, what we realized," he told me,

"is that to deal with extremism, we needed to deal with inequality first."

"là, để đương đầu với chủ nghĩa cực đoan. chúng tôi cần xử lý bất bình đẳng trước."

See, Indonesia's religious parties, like similar parties elsewhere,

Các đảng phái của Indonesia, như các đảng phái ở những nơi khác,

had tended to focus on things like reducing poverty and cutting corruption.

đều cố gắng tập trung vào các vấn đề như giảm đói nghèo và chống tham nhũng.

Nên đó là những gì Joko và những người đi trước đã làm,

So that's what Joko and his predecessors did too,

thereby stealing the Islamists' thunder.

bằng cách xóa bỏ sự đe dọa của Hồi giáo.

They also cracked down hard on terrorism,

Họ đàn áp mạnh tay với khủng bố,

nhưng đảng dân chủ Indonesia cũng đã nhận ra bài học

but Indonesia's democrats have learned a key lesson

from the dark years of dictatorship,

từ những thời kì đen tối của sự độc tài,

namely that repression only creates more extremism.

cụ thể là, sự đàn áp chỉ làm gia tăng chủ nghĩa cực đoan hơn.

Vì vậy, họ đã tiến hành chiến tranh với sự khéo léo đặc biệt.

So they waged their war with extraordinary delicacy.

Họ sử dụng cảnh sát thay vì quân đội.

They used the police instead of the army.

Họ chỉ giam giữ ai đó khi có đủ bằng chứng

They only detained suspects if they had enough evidence.

Tổ chức các phiên tòa công khai.

They held public trials.

They even sent liberal imams into the jails

Họ còn cử các lãnh tụ Hồi giáo vào các nhà tù

to persuade the jihadists that terror is un-Islamic.

để thuyết phục kẻ thánh chiến rằng khủng bố là không Hồi giáo.

And all of this paid off in spectacular fashion,

Và tất cả những nỗ lực trên cũng đã được đền đáp xứng đáng,

creating the kind of country that was unimaginable 20 years ago.

khi tạo ra một đất nước không thể tưởng được so với 20 năm về trước.

So at this point, my optimism should, I hope,

Và qua ví dụ này, tôi hy vọng, tính lạc quan của tôi,

be starting to make a bit more sense.

sẽ bắt đầu làm rõ hơn.

Neither immigration nor Islamic extremism are impossible to deal with.

Vấn đề nhập cư hay chủ nghĩa hồi giáo không phải bất khả thi để giải quyết.

Join me now on one last trip,

Giờ hãy theo tôi đến chuyến đi cuối cùng,

this time to Mexico.

đó là Mexico.

Now, of our three stories, this one probably surprised me the most,

Trong cả 3 câu chuyện, chuyện này có lẽ làm tôi ngạc nhiên nhất,

khi các bạn cũng biết,

since as you all know,

the country is still struggling with so many problems.

đất nước vẫn đang mắc kẹt với rất nhiều khó khăn.

And yet, a few years ago, Mexico did something

Tuy nhiên, vài năm trước đây, Mexico đã làm điều

that many other countries from France to India to the United States

mà nhiều quốc gia khác từ Pháp, Ấn Độ hay cả Mỹ

can still only dream of.

chỉ có thể mơ đến.

It shattered the political paralysis that had gripped it for years.

Nó phá vỡ sự tê liệt chính trị đã áp bức trong suốt thời gian dài

To understand how, we need to rewind to the year 2000,

Để hiểu được điều đó, chúng ta cần trở lại thời gian năm 2000,

when Mexico finally became a democracy.

khi Mexcico cuối cùng cũng trở thành nước dân chủ.

Rather than use their new freedoms to fight for reform,

Thay vì sử dụng sự tự do mới để đấu tranh cải cách,

Các nhà chính trị Mexico đã dùng nó để giải quyết vấn đề khác.

Mexico's politicians used them to fight one another.

Congress deadlocked, and the country's problems --

Quốc hội bế tắc, và các vấn đề của đất nước --

drugs, poverty, crime, corruption --

thuốc phiện, nghèo đói, tội phạm, tham nhũng --

spun out of control.

xoay khỏi tầm kiểm soát.

Mọi chuyện trở nên tệ đi vào năm 2008,

Things got so bad that in 2008,

the Pentagon warned that Mexico risked collapse.

Lầu Năm Góc cảnh báo rằng Mexico có nguy cơ bị sụp đổ.

Then in 2012, this guy named Enrique Peña Nieto

Đến 2012, một người tên Enrique Pena Nieto

bằng cách nào đó ông được bầu làm tổng thống.

somehow got himself elected president.

Now, this Peña hardly inspired much confidence at first.

Trước hết, Pena hầu như không lấy cảm hứng nhiều từ sự tự tin của ông ấy.

Sure, he was handsome,

Chắc chắn, ông ấy đẹp trai

but he came from Mexico's corrupt old ruling party, the PRI,

nhưng ông bước ra từ đảng mục nát Mexico trong thời gian lãnh đạo, PRI,

and he was a notorious womanizer.

và ông ta nổi danh vì sự lăng nhăng của mình.

In fact, he seemed like such a pretty boy lightweight

Thực tế, ông ấy trông như một anh chàng dễ thương thấp bé nhẹ cân

that women called him "bombón," sweetie,

nên phụ nữ thường gọi ông ấy là "bombon", cưng,

at campaign rallies.

trong chiến dịch tranh cử.

And yet this same bombón soon surprised everyone

Tuy nhiên "bombon" này đã sớm làm mọi người ngạc nhiên

bởi đưa ra lệnh ngừng bắn

by hammering out a truce

between the country's three warring political parties.

giữa ba đảng phái mâu thuẫn chính trị của đất nước.

And over the next 18 months, they together passed

Và trong 18 tháng tiếp theo, họ cùng nhau trải qua

an incredibly comprehensive set of reforms.

một sự cải cách toàn diện đáng kinh ngạc.

They busted open Mexico's smothering monopolies.

Họ đã phá vỡ sự xuất hiện các mầm mống độc quyền âm ỉ ở Mexico.

They liberalized its rusting energy sector.

Họ tự do hóa lĩnh vực năng lượng gỉ.

They restructured its failing schools, and much more.

Họ tái cấu trúc từ trường học đến nhiều thứ khác.

To appreciate the scale of this accomplishment,

Để đánh giá mức thành tựu cải cách này,

try to imagine the US Congress passing immigration reform,

hãy cố gắng tưởng tượng quốc hội Hoa kỳ thông qua việc cải cách vấn đề nhập cư,

campaign finance reform and banking reform.

vận động cải cách tài chính và ngân hàng.

Now, try to imagine Congress doing it all at the same time.

Bây giờ, hãy tưởng tượng Quốc hội đang làm điều đó cùng một thời điểm.

That's what Mexico did.

Đó là điều Mexico đã làm.

Không lâu trước đây, tôi đã gặp Pena và hỏi ông đã quản lý nó như nào.

Not long ago, I met with Peña and asked how he managed it all.

The President flashed me his famous twinkly smile --

Tổng thống chiếu rọi tôi với nụ cười đầy hào quang của ông --

(Laughter)

(Tiếng cười)

and told me that the short answer was "compromiso," compromise.

và trả lời ngắn gọn rằng, đó là "sự thỏa thiệp".

Of course, I pushed him for details,

Tất nhiên, tôi đã hỏi chi tiết hơn,

and the long answer that came out was essentially

và câu trả lời đầy đủ hơn thốt ra rằng

"compromise, compromise and more compromise."

"thỏa hiệp, thỏa hiệp và thỏa hiệp nhiều hơn."

See, Peña knew that he needed to build trust early,

Thấy không, Pena biết ông ấy cần sớm xây dựng lòng tin.

thế nên ông bắt đầu bàn với phe đối lập vài ngày sau đợt bầu cử của ông.

so he started talking to the opposition just days after his election.

To ward off pressure from special interests,

Để tránh khỏi áp lực từ các lợi ích đặc biệt,

he kept their meetings small and secret,

ông ấy giữ những cuộc gặp của họ nhỏ và bí mật,

và rất nhiều người tham gia sau đó đã nói rằng đó là cuộc gặp mặt riêng tư,

and many of the participants later told me that it was this intimacy,

plus a lot of shared tequila,

tràn ngập thứ rượu tequila,

nó đã giúp xây dựng sự tự tin.

that helped build confidence.

So did the fact that all decisions had to be unanimous,

Nên sự thật tất cả các quyết định cũng phải được nhất trí,

and that Peña even agreed to pass some of the other party's priorities

và Pena còn đồng ý thông qua vài sự ưu tiên của các đảng khác

before his own.

trước cái của ông.

As Santiago Creel, an opposition senator, put it to me,

Thượng nghị sĩ Santiago Creel, nói với tôi,

"Look, I'm not saying that I'm special or that anyone is special,

"Nhìn xem, tôi không nói tôi đặc biệt hay là bất cứ ai đặc biệt",

but that group, that was special."

nhưng nhóm đó, thật sự đặc biệt."

Bằng chứng ư?

The proof?

When Peña was sworn in, the pact held,

Khi Pena tuyên thệ, hiệp ước giữ vững,

and Mexico moved forward for the first time in years.

và Mexico đã tiến lên lần đầu sau nhiều năm.

Bueno.

Bueno.

So now we've seen how these three countries

Vậy chúng ta đã thấy làm sao ba quốc gia này

trải qua ba thử thách lớn lao của họ.

overcame three of their great challenges.

And that's very nice for them, right?

Và nó rất tốt họ, phải không?

But what good does it do the rest of us?

Nhưng ý tưởng tích cực gì cho chúng ta?

Trong khóa học nghiên cứu những thứ này và hàng ngàn chuyện thành công khác,

Well, in the course of studying these and a bunch of other success stories,

like the way Rwanda pulled itself back together after civil war

như cách Rwanda cùng tự kéo bản thân về sau cuộc nội chiến

or Brazil has reduced inequality,

hoặc Brazil đã giảm đi sự bất bình đẳng,

or South Korea has kept its economy growing faster and for longer

hoặc Hàn quốc đã giữ nền kinh tế của họ phát triển nhanh và xa

than any other country on Earth,

hơn bất kỳ nước nào trên trái đất này,

I've noticed a few common threads.

tôi đã chú ý một vài mối đe dọa phổ biến.

Now, before describing them, I need to add a caveat.

Trước khi trình bày chúng, tôi báo trước điều này.

I realize, of course, that all countries are unique.

Tôi nhận ra, dĩ nhiên, tất cả các quốc gia đều độc nhất.

So you can't simply take what worked in one,

Nên bạn không thể đơn giản lấy những gì đã làm ở một nước,

port it to another and expect it to work there too.

áp dụng nó vào nước khác và mong nó cũng hiệu quả như thế.

Nor do specific solutions work forever.

Không giải pháp cụ thể nào hiệu quả được mãi mãi.

You've got to adapt them as circumstances change.

Bạn cần thích nghi chúng vì sự thay đổi hoàn cảnh.

That said, by stripping these stories to their essence,

Đã nói, bằng cách tẩy xóa những câu chuyện này đến bản chất của chúng,

you absolutely can distill a few common tools for problem-solving

bạn hoàn toàn có thể lọc ra một vài công cụ để giải quyết vấn đề

that will work in other countries

mà nó sẽ hiệu quả ở các nước khác

và trong phòng họp

and in boardrooms

and in all sorts of other contexts, too.

và trong các bối cảnh khác nhau.

Number one, embrace the extreme.

Số một, nắm lấy điểm tột cùng.

In all the stories we've just looked at,

Trong tất cả các ví dụ mà chúng ta xem,

salvation came at a moment of existential peril.

sự cứu vớt đến từ thời điểm sự nguy hiểm tồn tại.

And that was no coincidence.

Và nó không phải trùng hợp.

Take Canada: when Trudeau took office, he faced two looming dangers.

Như Canada: khi Trudeau lên nắm quyền, ông ấy đối diện với hai nguy cơ tiềm ẩn.

First, though his vast, underpopulated country

Đầu tiên, dù đất nước rộng lớn và thưa dân của ông

badly needed more bodies,

rất cần thêm nhân số,

its preferred source for white workers, Europe,

nguồn cung cấp công nhân da trắng của nó, Châu Âu,

had just stopped exporting them as it finally recovered from World War II.

đã dừng việc xuất khẩu họ khi nó cuối cùng đã phục hồi từ Thế Chiến II.

The other problem was that Canada's long cold war

Vấn đề còn lại đó là chiến tranh lạnh của Canada

between its French and its English communities

giữa cộng đồng Pháp và Anh

đã trờ thành cuộc chiến nóng.

had just become a hot one.

Quebec was threatening to secede,

Quebec đang đe dọa rút khỏi,

and Canadians were actually killing other Canadians over politics.

và chính người Canada thật sự giết những người Canada khác qua chính trị.

Now, countries face crises all the time. Right?

Hiện giờ, các quốc gia luôn đối đầu với những khủng hoảng. Phải không?

That's nothing special.

Không có gì đặc biệt cả.

But Trudeau's genius was to realize that Canada's crisis

Nhưng sự thiên tài của Trudeau là nhận ra rằng cuộc khủng hoảng Canada

had swept away all the hurdles that usually block reform.

đã càn quét tất cả bức rào thường cản trở cuộc cải cách.

Canada had to open up. It had no choice.

Canada đã phải mở cửa. Nó không có sự lựa chọn.

Và họ phải cân nhắc tính đồng nhất.

And it had to rethink its identity.

Again, it had no choice.

Lần nữa, nó không có sự lựa chọn.

And that gave Trudeau a once-in-a-generation opportunity

và nó đã đem lại cơ hội ngàn năm có một cho Trudeau

để phá vỡ quy tắc cũ và viết ra quy tắc mới.

to break the old rules and write new ones.

And like all our other heroes, he was smart enough to seize it.

Và cũng như những anh hùng khác, ông ấy đủ thông minh để nắm bắt nó.

Number two, there's power in promiscuous thinking.

Số hai, sức mạnh trong những suy nghĩ pha tạp.

Another striking similarity among good problem-solvers

Điểm tương đồng nổi bật khác giữa những người xử lý vấn đề tốt

đó là, họ đều là những người thực dụng.

is that they're all pragmatists.

They'll steal the best answers from wherever they find them,

Họ sẽ lấy những câu trả lời tốt nhất từ bất cứ nơi nào họ tìm được,

and they don't let details

và họ sẽ không đưa chi tiết

like party or ideology or sentimentality get in their way.

như là buổi tiệc hay tư tưởng hay sự đa cảm lấn vào con đường của họ.

Như tôi đã đề cập lúc đầu, đảng viên dân chủ Indonesia đủ khéo léo

As I mentioned earlier, Indonesia's democrats were clever enough

to steal many of the Islamists' best campaign promises for themselves.

để trộm lấy nhiều lời hứa vận động hay nhất của người Hồi Giáo cho bản thân họ.

They even invited some of the radicals into their governing coalition.

Họ còn mời một vài đảng viên Cấp Tiến vào liên minh cai trị của họ.

Now, that horrified a lot of secular Indonesians.

Hiện giờ, nó khiến nhiều giáo sĩ thế tục Indonesia phát sợ.

But by forcing the radicals to actually help govern,

Nhưng bởi cưỡng ép đảng viên Cấp Tiến để giúp thống trị,

it quickly exposed the fact that they weren't any good at the job,

nó nhanh chóng đưa ra sự thật họ không giỏi ở công việc này,

and it got them mixed up in all of the grubby compromises

và nó xáo trộn họ lên trong tất cả các thỏa hiệp bẩn thỉu

and petty humiliations that are part of everyday politics.

và nỗi nhục nhã hèn hạ là một phần của chính trị hiện nay.

And that hurt their image so badly that they've never recovered.

Và nó xúc phạm hình ảnh của họ rất nhiều đến nỗi không bao giờ sửa được.

Number three,

Số ba,

please all of the people some of the time.

làm mọi người vui lòng trong vài thời điểm.

I know I just mentioned how crises can grant leaders extraordinary freedoms.

Tôi biết tôi đã nêu cách khủng hoảng cấp cho các lãnh đạo nền tự do đặc biệt.

And that's true, but problem-solving often requires more than just boldness.

Và đúng vậy, nhưng sự giải quyết vấn đề thường đòi hỏi nhiều hơn là sự dũng cảm.

It takes showing restraint, too,

Nó cũng cần thể hiện sự kiềm chế,

just when that's the last thing you want to do.

chỉ khi đó là thứ cuối cùng bạn muốn làm.

Take Trudeau: when he took office,

Như Trudeau: khi ông nhậm chức,

he could easily have put his core constituency,

ông ấy dễ dàng đặt các cử tri cốt lõi của ông lên hàng đầu,

that is Canada's French community, first.

đó là cộng đồng Pháp của Canada.

He could have pleased some of the people all of the time.

Ông ấy đã có thể làm hài lòng một vài người vào mọi thời điểm.

And Peña could have used his power to keep attacking the opposition,

Và Pena đã có thể sử dụng khả năng của ông để tấn công đối thủ,

as was traditional in Mexico.

như nó là truyền thống ở Mexico.

Yet he chose to embrace his enemies instead,

Nhưng thay vào đó, ông đã chọn ôm lấy kẻ thù,

while forcing his own party to compromise.

trong khi bắt buộc đảng của ông thỏa hiệp.

And Trudeau pushed everyone to stop thinking in tribal terms

Và Trudeau buộc mọi người dừng nghĩ đến những điều hạn bộ tộc

và nhìn nhận sự đa văn hóa, không phải ngôn ngữ và màu da,

and to see multiculturalism, not language and not skin color,

as what made them quintessentially Canadian.

như những gì làm họ trở thành người Canada chân chính.

Nobody got everything they wanted,

Không ai hiểu mọi thứ họ muốn,

but everyone got just enough that the bargains held.

nhưng mọi người chỉ đủ hiểu rằng sự thương lượng đã nắm quyền.

So at this point you may be thinking,

Thế nên ngay tại điểm này bạn có thể đang nghĩ,

"Được, Tepperman,

"OK, Tepperman,

if the fixes really are out there like you keep insisting,

nếu các giải pháp ngoài đó như anh cứ khăng khăng đòi,

thì vì sao nhiều quốc gia không sử dụng chúng?"

then why aren't more countries already using them?"

It's not like they require special powers to pull off.

Không như họ đòi hỏi năng lực đặc biệt để thành công.

Ý tôi, không một nhà lãnh đạo nào chúng ta đã thấy là siêu anh hùng cả.

I mean, none of the leaders we've just looked at were superheroes.

They didn't accomplish anything on their own,

Họ không hoàn thành bất cứ điều gì nhờ bản thân họ,

và họ đều có rất nhiều sai lầm.

and they all had plenty of flaws.

Take Indonesia's first democratic president,

Như tổng thống đảng dân chủ đầu tiên của Indonesia,

Abdurrahman Wahid.

Abdurrahman Wahid.

This man was so powerfully uncharismatic

Người đàn ông này rất thiếu sức lôi cuốn

that he once fell asleep

ông một lần đã ngủ gục

in the middle of his own speech.

ngay giữa bài diễn văn của mình.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Câu chuyện có thật.

True story.

So what this tells us is that the real obstacle is not ability,

Vậy điều này cho chúng ta biết rằng trở ngại thật không phải là khả năng,

and it's not circumstances.

và cũng không phải là tình thế.

It's something much simpler.

Đôi khi nó đơn giản hơn nhiều

Making big changes involves taking big risks,

Tạo ra những sự thay đổi lớn bao gồm giữ lấy những rủi ro lớn,

and taking big risks is scary.

và giữ lấy các rủi ro lớn khá đáng sợ.

Overcoming that fear requires guts,

Trải qua nỗi sợ ấy cần sự can đảm,

and as you all know,

và như bạn biết,

gutsy politicians are painfully rare.

các nhà chính trị dũng cảm rất hiếm.

Nhưng không có nghĩa là chúng ta, cử tri

But that doesn't mean we voters

không thể đòi hỏi dũng khí từ nhà lãnh đạo chính trị của mình.

can't demand courage from our political leaders.

Mà đó là lý do vì sao chúng ta đưa họ nhậm chức ngay đầu tiên.

I mean, that's why we put them in office in the first place.

And given the state of the world today, there's really no other option.

Và như tình hình thế giới hiện nay, thật sự không có sự lựa chọn khác.

The answers are out there,

Câu trả lời đang ở ngoài kia,

but now it's up to us

nhưng bây giờ nó tùy vào chúng ta

bầu chọn giới nữ hơn và giới nam

to elect more women and men

brave enough to find them,

đủ can đảm để tìm họ,

để trộm lấy họ

to steal them

and to make them work.

và để bắt họ làm việc.

Cảm ơn.

Thank you.

(Applause)

(Vỗ tay)