Johanna Figueira: Simple, effective tech to connect communities in crisis | TED

Translator: Quoc Huy Le Reviewer: Loan Nguyen

I'm an immigrant from Venezuela,

Tôi là một người nhập cư từ Venezuela,

and I've lived in the US for six years.

đến nay đã sống ở Mỹ sáu năm.

If you ask me about my life as an expatriate,

Nếu bạn hỏi cuộc sống của một người xa xứ như tôi ra sao,

I would say that I've been lucky.

tôi sẽ trả lời rằng tôi rất may mắn,

But it hasn't been easy.

dù không dễ dàng với tôi.

Growing up, I never thought that I was going to leave my homeland.

Khi lớn lên, tôi chưa bao giờ nghĩ tôi sẽ rời quê hương của mình.

I participated in my first student protest in 2007,

Tôi tham gia vào cuộc biểu tình sinh viên đầu tiên vào năm 2007,

when the president shut down one of the most important news networks.

khi tổng thống giải thể một trong những mạng tin tức quan trọng nhất.

I was getting my bachelor's degree in communications,

Lúc đó tôi sắp lấy bằng cử nhân về truyền thông,

and that was the first time I realized I couldn't take free speech for granted.

cũng là lần đầu tiên tôi nhận ra tự do ngôn luận không phải điều hiển nhiên.

We knew things were getting bad, but we never saw what was coming:

Chúng tôi biết mọi thứ sẽ tệ đi, nhưng không biết cái gì sẽ xảy đến:

an economic crisis, infrastructure breaking down,

khủng hoảng kinh tế, cơ sở hạ tầng xuống cấp,

citywide electrical blackouts,

mất điện trên toàn thành phố,

the decline of public health care and shortage of medicines,

chất lượng y tế cộng đồng giảm sút và thiếu thuốc men,

disease outbreaks and starvation.

bệnh dịch bùng phát và nạn đói.

I moved to Canada with my husband in 2013,

Tôi cùng chồng chuyển đến Canada năm 2013,

and we always thought we'd move back home when the crisis improved.

lúc đó chúng tôi luôn nghĩ sẽ trở về khi khủng hoảng dịu đi,

But we never did.

nhưng chúng tôi chưa bao giờ về.

Nearly all my childhood friends have left the country,

Hầu hết bạn bè lúc nhỏ của tôi đều đã rời Venezuela,

but my parents are still there.

nhưng bố mẹ tôi thì vẫn ở đó.

There have been moments where I've called my mom,

Có những lúc tôi gọi điện cho mẹ,

and I could hear people screaming and crying in the background

tôi có thể nghe thấy tiếng la hét, khóc lóc vang vọng

as teargas bombs exploded in the streets.

khi bom hơi cay nổ ngoài phố.

And my mom, as if I couldn't hear it, would always tell me,

Mẹ tôi thì cứ nghĩ tôi không nghe thấy, lúc nào cũng bảo tôi rằng:

(Speaking Spanish)

(Tiếng Tây Ban Nha)

"We're fine, don't worry."

"Bố mẹ vẫn ổn, con đừng lo."

But of course, I worry.

Dĩ nhiên là tôi lo rồi.

It's my parents, and I'm 4,000 miles away.

Đó là bố mẹ tôi, sống cách tôi 4.000 dặm.

Today, I'm just one of more than four million Venezuelans

Giờ tôi chỉ là một trong bốn triệu người Venezuela

who have left their home country.

rời bỏ quê hương.

A lot of my friends are Venezuelan immigrants,

Rất nhiều bạn của tôi là người nhập cư từ Venezuela,

and in the last few years,

và trong những năm qua,

we've begun talking about how we could make a difference

chúng tôi bắt đầu bàn nhau cách tạo sự khác biệt ở quê hương

when we live so far away.

trong khi chúng tôi ở cách xa nơi đó;

That is how Code for Venezuela was born in 2019.

thế là Code for Venezuela ra đời năm 2019.

It began with a hackathon, because we are experts in tech,

Chúng tôi đều là chuyên gia công nghệ, nên chúng tôi cùng lập trình,

and we thought we could use our tech skills

tự nhủ rằng chúng tôi có thể tận dụng kĩ năng của mình

to create solutions for people on the ground.

để tạo ra giải pháp cho người dân ở quê nhà;

But first, we needed to find some experts actually living inside Venezuela

nhưng trước hết, chúng tôi cần có nội ứng tại Venezuela

to guide us.

để cập nhật tình hình.

We'd see so many other hackathons

Chúng tôi đã thấy nhiều cuộc lập trình

that came up with wily, ambitious, incredible technological solutions

tạo ra những giải pháp công nghệ tinh vi và đầy hứa hẹn,

that sounded great in theory but ultimately failed to work

hiệu quả về lí thuyết, nhưng cuối cùng không thể áp dụng

in the actual countries they were intended to help.

tại những quốc gia cần sự giúp đỡ từ chúng.

Many of us have been living abroad for years,

Nhiều người trong chúng tôi ở nước ngoài từ lâu

and we are detached from the day-to-day problems

nên không thể nắm rõ những vấn đề thường ngày

that people are facing in Venezuela.

mà người dân Venezuela hiện đối mặt;

So we turned to the experts actually living inside of the country.

nên chúng tôi tìm đến những chuyên gia đang sống tại quê nhà.

For example, Julio Castro,

Đơn cử như Julio Castro,

a doctor and one of the leaders of Médicos por la Salud.

một bác sĩ, và là một trong số lãnh đạo của tổ chức Médicos por la Salud.

When the government stopped publishing official health care data in 2015,

Khi chính phủ ngừng công bố dữ liệu chăm sóc sức khỏe vào năm 2015,

Dr. Julio began collecting information himself,

bác sĩ Julio bắt đầu tự thu thập thông tin

using an informal but coordinated system

bằng cách sử dụng một hệ thống không chính thống nhưng được điều phối

of cell phone communications.

dựa trên các liên lạc qua điện thoại di động

They track available personnel, medical supplies, mortality data,

giúp dò tìm y bác sĩ hiện có, nguồn cung y tế, dữ liệu tử vong,

disease outbreaks;

các đợt bùng phát dịch bệnh;

compile it into a report;

sau đó tổng hợp thành báo cáo

and then share that on Twitter.

và chia sẻ lên Twitter.

He became our go-to expert on health care in Venezuela.

Vị bác sĩ này trở thành cố vấn y tế Venezuela của chúng tôi.

Luis Carlos Díaz,

Luis Carlos Díaz,

a widely recognized journalist who reports acts of censorship

một phóng viên nổi tiếng vì đã vạch trần các vi phạm về kiểm duyệt

and human rights violations suffered by the people of Venezuela,

và nhân quyền ở Venezuela,

he helps us make sense of what is happening there,

cũng đã giúp chúng tôi hiểu rõ hơn tình hình thực tế ở nước nhà

since the news is controlled by the government.

trong bối cảnh chính phủ thao túng truyền thông.

We call these people our heroes on the ground.

Chúng tôi xem họ là những người hùng tại quê nhà;

With their expert advice, we came up with a series of challenges

những lời khuyên hữu ích từ họ giúp chúng tôi đề ra một loạt dự án

for hackathon participants.

cho những người tham gia lập trình.

In that first hackathon, we had 300 participants

Trong cuộc lập trình đầu tiên, có đến 300 người tham gia

from seven countries

từ bảy nước,

come up with 16 different project submissions.

tạo ra 16 dự án.

We picked the projects with the most potential

Chúng tôi chọn những dự án tiềm năng nhất

and continued working on them after the event.

để tiếp tục hoàn thiện sau cuộc lập trình.

Today, I'll share two of our most successful projects

Hôm nay, tôi sẽ chia sẻ hai trong số những dự án thành công nhất

to give you a taste of the impact we are having so far.

để giúp các bạn nhìn thấy hiệu quả mà chúng tôi đã đạt được:

They're called MediTweet and Blackout Tracker.

đó là MediTweet và Blackout Tracker.

MediTweet is an intelligent Twitter bot

MediTweet là một bot tư vấn thông minh trên Twitter

that helps Venezuelans find the medicine they need.

giúp người dân Venezuela tìm thuốc men cần thiết.

Right now in Venezuela,

Hiện tại ở quê hương tôi,

if you get sick and you go to a hospital,

nếu người dân bị bệnh và đến bệnh viện,

there is a good chance they won't have the right medical supplies to treat you.

nhiều khả năng họ sẽ không nhận được thiết bị y tế để chữa bệnh.

The situation is so bad

Tình trạng này tệ đến nỗi

that patients often get a "shopping list" from the doctor

bác sĩ đưa cho người bệnh "danh sách thuốc để mua"

instead of a prescription.

chứ không phải đơn thuốc.

I live the need for this firsthand.

Chính tôi cũng đã trải qua rắc rối này:

My mom was diagnosed with cancer in 2015.

mẹ tôi được chẩn đoán ung thư vào năm 2015,

She needed to have a lumbar puncture

bà cần được chọc dò thắt lưng

to get a final diagnosis and treatment plan.

để thực hiện chẩn đoán cuối cùng và xác định liệu trình;

But the needle for this procedure wasn't available.

nhưng loại kim cho thủ thuật này lại không có sẵn.

I was in Venezuela at that time,

Lúc đó tôi đang ở Venezuela,

and I was seeing my mom getting worse in front of me every day.

chứng kiến mẹ tôi yếu đi từng ngày.

After looking everywhere, we found the needle in a site

Sau một hồi mò mẫm, chúng tôi tìm thấy cái kim trên một trang

that is like the eBay of Latin America.

kiểu như eBay của châu Mĩ Latin.

I met the seller in a local bakery,

Tôi gặp người bán ở một tiệm bánh,

and it was like buying something on the black market.

cảm thấy như mua đồ trên chợ đen vậy.

My mom brought the needle to her doctor, and he did the procedure.

Mẹ tôi mang cái kim này đến bác sĩ của bà, và thủ thuật được thực hiện;

Without this, she could have died.

nếu không có cái kim đó, bà ấy có thể đã qua đời.

But it's not just medical supplies,

Không chỉ thiết bị y tế,

it's medicines, too.

cả thuốc cũng thiếu.

When she was first diagnosed,

Khi mẹ tôi chẩn đoán lần đầu,

we bought her treatment in a state pharmacy,

chúng tôi mang liệu trình ra hiệu thuốc nhà nước,

and it was, like, practically free.

miễn phí tiền thuốc;

But then the state pharmacy ran out,

thế nhưng nhà thuốc đó lại hết thuốc,

and we still had six months of treatment ahead.

trong khi chúng tôi còn đến sáu tháng liệu trình.

Six months of treatment ahead.

Tận sáu tháng liệu trình.

We bought some medicines online and the rest in Mexico.

Chúng tôi mua một số loại thuốc ở trên mạng, số còn lại mua ở Mexico.

Now she's in her third year of remission,

Đến nay mẹ tôi đã đỡ bệnh được ba năm rồi,

and every time that I call,

và mỗi lần tôi gọi mẹ,

she tells me, "I'm fine, don't worry."

bà đều trấn an "mẹ ổn mà, con đừng lo".

But not everyone can afford to leave the country,

Nhưng không phải ai cũng có tiền để rời quê hương,

and many aren't healthy enough to travel.

nhiều người còn không thể đi lại vì không đủ khỏe.

That is why people turn to Twitter,

Vì thế, mọi người quay sang Twitter,

buying and selling medicines using the hashtag #ServicioPublico,

đăng tin mua bán thuốc kèm theo hashtag #ServicioPublico,

meaning "public service."

nghĩa là "dịch vụ công".

Our Twitter bot scans Twitter for the hashtag #ServicioPublico

Bot tư vấn sẽ quét hashtag #ServicioPublico trên Twitter

and connects users who are asking for specific medicines

và kết nối người dùng đang tìm loại thuốc cụ thể

with those who are selling their private leftovers.

với người đang bán loại thuốc đó.

We also pool the location data of those Twitter users

Chúng tôi còn chia sẻ dữ liệu vị trí của người dùng Twitter

and use it for a visualization tool.

để dùng cho một công cụ hiển thị

It gives local organizations like Médicos por la Salud

vốn sẽ giúp cho các tổ chức địa phương như Médicos por la Salud

a sense of where they have a shortage.

biết được nơi nào đang thiếu chăm sóc y tế.

We can also apply machine learning algorithms

Chúng tôi còn áp dụng thuật toán học máy

to detect clusters of disease.

để phát hiện các nhóm bệnh tật.

If they've received humanitarian aid,

Nếu họ nhận cứu trợ nhân đạo,

this could help them to make better decisions

tính năng này sẽ giúp họ ra quyết định tốt hơn

about the distributions of the supplies.

khi phân phối hàng cứu trợ.

Our second project, is called Blackout Tracker.

Dự án thứ hai là Blackout Tracker.

Venezuela is currently going through an electricity crisis.

Venezuela hiện đang trải qua khủng hoảng điện năng.

Last year, Venezuela suffered what some people consider

Năm ngoái, nước này hứng chịu đợt mất điện mà mọi người cho là

the worst power failures in Venezuelan history.

kinh khủng nhất trong lịch sử.

I had two long days without communication with my parents.

Suốt hai ngày trời tôi không thể liên lạc với bố mẹ.

Some cities experienced blackouts every day.

Một số thành phố còn bị mất điện hàng ngày.

But you only know about this on social media.

Thông tin về tình trạng này chỉ có trên truyền thông xã hội

The government won't report blackouts on the news.

vì chính phủ sẽ không thông báo.

When the power goes out,

Khi điện bị cắt,

many Venezuelans, we quickly tweet out the location with the hashtag #SinLuz,

nhiều người Venezuela chúng tôi liền đăng vị trí lên Twitter với hashtag #SinLuz,

meaning "without electricity,"

nghĩa là "mất điện",

before their phones ran out of battery,

trước khi điện thoại hết pin;

so people around the country know what is happening.

nhờ vậy mà những người khác trên đất nước nắm được tình hình.

Like MediTweet,

Giống như MediTweet,

Blackout Tracker scans Twitter for the hashtag #SinLuz

Blackout Tracker sẽ dò hashtag #SinLuz trên Twitter

and creates a map using the location data of those users.

để tạo ra một bản đồ dựa trên dữ liệu vị trí của người dùng.

You can quickly see

Bạn có thể nhìn thấy ngay

where the blackouts are happening today

nơi nào đang cúp điện

and how many blackouts have happened over time.

và số lần cúp điện xảy ra.

People want to know what is happening,

Người dân muốn biết chuyện gì xảy ra,

and this is our answer.

và chúng tôi giúp họ biết;

But it's also a way of holding the government accountable.

nhưng đây cũng là một cách khiến chính phủ phải có trách nhiệm:

It's easy for them to deny that the problem exists

rất dễ để họ phủ nhận vấn đề đang tồn tại

or make excuses,

hoặc viện cớ này nọ

because there is no official data on it.

vì không hề có dữ liệu chính thức cho vấn đề này.

Blackout Tracker shows how bad the problem really is.

Blackout Tracker cho thấy khủng hoảng điện năng thực sự trầm trọng.

Now, some people in Silicon Valley may look at these projects

Vài người ở Thung lũng Silicon sẽ nhìn vào những dự án này

and say that there are no major technological innovations.

và phán rằng chúng chẳng có đột phá công nghệ đáng kể nào,

But that is the point.

nhưng đó là mấu chốt.

These projects are not insanely advanced,

Những dự án này không quá tối tân,

but it's what the people of Venezuela need,

nhưng mọi người dân Venezuela đều cần chúng,

and they can have a tremendous impact.

và chúng có thể mang lợi ích rõ rệt.

Beyond these projects, perhaps our most significant accomplishment

Ngoài những dự án này, có lẽ thành tựu lớn nhất mà chúng tôi đạt được

is that a movement has been created,

là đã tạo ra một phong trào

one where people around the world are coming together

kết nối mọi người trên thế giới

to use their professional skills to create solutions for the people of Venezuela.

cùng tận dụng kĩ năng của họ để đưa ra những cách giúp người dân Venezuela;

And because we are partnering with locals,

và vì chúng tôi hợp tác với người địa phương

we are creating the solutions that people want and need.

xây dựng giải pháp thỏa nhu cầu và nguyện vọng của người địa phương.

What is so great about this

Điều tuyệt vời ở đây là

is that we are using our professional skills,

chúng tôi sử dụng kĩ năng nghề nghiệp của mình

so it comes easily and naturally.

nên mọi thứ rất dễ dàng và tự nhiên,

It's not that hard for us to make a difference.

không khó để chúng tôi tạo sự khác biệt.

If someone from San Francisco

Nếu có ai đó ở San Francisco

were to hire professionals to create solutions

thuê chuyên gia để tạo ra các giải pháp

like MediTweet or Blackout Tracker,

như MediTweet hay Blackout Tracker,

it would cost a small fortune.

hẳn dự án đó sẽ tốn kha khá.

By donating our services,

Bằng việc góp trí lực,

we are making a bigger impact than if we were just to donate money.

chúng tôi tạo ra ảnh hưởng lớn hơn khi góp tiền bạc.

And you can do the same thing --

Các bạn cũng có thể làm tương tự,

not in Venezuela, necessarily,

không nhất thiết ở Venezuela,

but in your own community.

mà ở ngay chính cộng đồng các bạn.

In a world that is more connected than ever,

Trong bối cảnh thế giới ngày càng gắn kết với nhau hơn,

we still see how specialized communities can be living isolated or in silos.

chúng ta vẫn còn thấy nhiều cộng đồng sống cô lập hoặc tách biệt.

There are so many great ways to help,

Có rất nhiều cách hay để giúp đỡ,

but I believe that you can use your professional skills

nhưng tôi tin rằng các bạn có thể tận dụng kĩ năng nghề nghiệp

to connect diverse communities and create effective solutions

để kết nối nhiều cộng đồng và tạo ra giải pháp hiệu quả

through those relationships.

dựa trên những mối quan hệ đó.

Anyone with knowledge and professional skills

Bất kì ai có hiểu biết và kĩ năng

has a powerful force to bring hope to a community.

đều có khả năng to lớn mang lại hi vọng cho cộng đồng.

For us at Code for Venezuela,

Đối với chúng tôi tại chương trình Code for Venezuela,

this is just the beginning.

đây mới chỉ là sự khởi đầu.

Thank you.

Cảm ơn các bạn.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)