Anna Deavere Smith: Four American characters

Tính cách người Mỹ qua diễn xuất của Ann Deavere Smith

Translator: Trinh thi-thu-tam Reviewer: Anh Tran

So my grandfather told me when I was a little girl,

Khi tôi còn nhỏ, ông tôi có nói với tôi

"If you say a word often enough, it becomes you."

"Khi con hay dùng một từ nào đó, từ đó sẽ chuyển hóa thành con"

And having grown up in a segregated city, Baltimore, Maryland,

Và trưởng thành tại một thành phố biệt lập, Baltimore, Maryland,

I sort of use that idea to go around America with a tape recorder --

tôi mang ý nghĩa của câu nói đó để đi vòng quanh nước Mỹ cùng với một máy thu âm

thank God for technology --

cảm ơn Chúa đã ban cho chúng ta công nghệ

to interview people, thinking that if I walked in their words --

để phỏng vấn mọi người, và tôi tự nghĩ là nếu tôi bước vào thế giới của họ

which is also why I don't wear shoes when I perform --

đó cũng là lý do vì sao mà tôi không mang giày khi tôi trình diễn...

if I walked in their words, that I could sort of absorb America.

nếu tôi bước vào thế giới của họ, tôi có thể cảm nhận được nước Mỹ

I was also inspired by Walt Whitman,

Walt Whitman cũng truyền cảm hứng cho tôi

who wanted to absorb America and have it absorb him.

người cũng từng muốn cảm nhận được nước Mỹ và ngược lại

So these four characters are going to be from that work

Vậy nên bốn tính cách này bắt đầu từ việc đó

that I've been doing for many years now,

việc mà tôi đã theo đuổi từ nhiều năm nay

and well over, I don't know, a couple of thousand people

và tính hết thẩy -- tôi không nhớ, hàng ngàn người

I've interviewed.

tôi đã phỏng vấn

Anybody out here old enough to know Studs Terkel, that old radio man?

Có ai lớn tuổi ở đây biết đến Studs Terkel, ông già phát thanh?

So I thought he would be the perfect person

Tôi nghĩ ông ấy là một người phù hợp

to go to to ask about a defining moment in American history.

để mà hỏi về thời khắc dấu ấn trong lịch sử nước Mỹ

You know, he was "born in 1912, the year the Titanic sank,

ông ta sinh vào năm 1912, năm mà chiếc tàu Titanic bị chìm

greatest ship every built. Hits the tip of an iceberg,

chiếc tàu đóng vĩ đại nhất. Đâm vào một mảng băng

and bam, it went down. It went down and I came up. Wow, some century."

rồi bầm, nó chìm xuống. Nó chìm xuống và tôi chui ra. Trời, đáng cái thế kỷ.

(Laughter)

(Cười)

So this is his answer about a defining moment in American history.

Nên đây là câu trả lời của ông về thời khắc dấu ấn trong lịch sử nước Mỹ.

"Defining moment in American history, I don't think there's one;

tôi nghĩ là chẳng có thời khắc dấu ấn nào trong lịch sử Mỹ,

you can't say Hiroshima, that's a big one --

Anh không thể nói đó là Hiroshima, đó là một sự kiện lớn--

I can't think of any one moment I would say is a defining moment.

tôi không thể nghĩ ra được thời khắc mà có thể gọi là dấu ấn.

The gradual slippage -- 'slippage' is the word

sự "tha hóa dần" -- "tha hóa" là từ

used by the people in Watergate, moral slippage --

được mọi người ở Watergate dùng, tha hóa đạo đức

it's a gradual kind of thing, combination of things.

nó theo kiểu từ từ, sự lẫn lộn của mọi thứ.

You see, we also have the technology.

chúng ta cũng có kỹ thuật

I say, less and less the human touch.

càng ngày càng ít dần góp mặt của loài người

"Oh, let me kind of tell you a funny little play bit.

À, để tôi kể cho các bạn nghe một chuyện vui

The Atlanta airport is a modern airport,

Sân bay Atlanta là một sân bay hiện đại

and they should leave the gate there.

và họ nên để cửa ngay tại đó

These trains that take you out to a concourse and on to a destination.

những con tàu chở ta đến sân ga và đến điểm dừng

And these trains are smooth,

và những con tàu này chạy rất êm

and they're quiet and they're efficient.

yên ắng và nhanh

And there's a voice on the train, you know the voice was a human voice.

rồi có một giọng nói trên tàu, là giọng nói của người.

You see in the old days we had robots, robots imitated humans.

Thời trước chúng ta có người máy, người máy bắt chước con người

Now we have humans imitating robots.

giờ thì chúng ta, loài người bắt chước người máy

So we got this voice on this train: Concourse One: Omaha, Lincoln.

Nên chúng ta có giọng nói trên tàu: sân ga một: Omaha, Lincoln.

Concourse Two: Dallas, Fort Worth. Same voice.

Ga hai: Dallas, Fort Worth. Cùng giọng nói.

Just as a train is about to go, a young couple rush in

Vừa ngay lúc con tàu chuẩn bị chạy tiếp, một đôi bạn trẻ vội vã bước vào

and they're just about to close the pneumatic doors.

các cửa hơi chuẩn bị đóng

And that voice, without losing a beat, says,

rồi cũng giọng nói đó, không nhịp, cất lên

'Because of late entry, we're delayed 30 seconds.'

"do khách lên tàu trễ, chúng ta bị trễ lại 30 giây"

Just then, everybody's looking at this couple with hateful eyes

Ngay tức thì, mọi ánh nhìn cay cú dồn vào đôi bạn trẻ

and the couple's going like this, you know, shrinking.

làm đôi bạn trẻ sợ sệt thu mình lại

Well, I'd happened to have had a couple of drinks before boarding --

Lúc đó tôi cũng đã uống vài ly trước khi lên tàu

I do that to steel my nerves -- and so

tôi làm vậy để bớt căng thẳng - nên

I imitate a train call, holding my hand on my --

tôi bắt chước tiếng người thông báo trên tàu, chụm tay trên...

'George Orwell, your time has come,' you see.

"Goerge Orwell, thời khắc của anh đã đến".

Well, some of you are laughing. Everybody laughs

Bạn thấy đấy, một vài người trong các bạn cười, mọi người cùng cười

when I say that, but not on this train. Silence.

khi tôi nói như vậy, nhưng trên chuyến tàu đó thì không. Yên lặng.

And so suddenly they're looking at me.

Rồi đột nhiên họ nhìn chằm chằm vào tôi

So here I am with the couple, the three of us

Thành ra tôi cùng với cặp đôi trẻ, cả ba chúng tôi

shrinking at the foot of Calvary about to be up, you know.

thu mình sợ sệt dưới chân đồi Calvary sắp sửa bị đưa đi đóng đinh trên thập giá.

"Just then I see a baby, a little baby in the lap of a mother.

rồi tôi thấy một em bé, trên đùi của mẹ

I know it's Hispanic because she's speaking Spanish to her companion.

tôi biết ngay đó là người Mỹ La Tinh vì cô ta nói bằng tiếng Tây Ban Nha với bạn của mình

So I'm going to talk to the baby. So I say to the baby,

Vậy mà tôi nói chuyện với em bé. Tôi nói với em bé

holding my hand over my mouth because my breath must be 100 proof,

phải bụm miệng lại mà nói vì hơi thở tôi chắc phải toàn hơi rượu.

I say to the baby, 'Sir or Madam,

tôi nói với em bé "thưa quí cô/quí cậu,

what is your considered opinion of the human species?'

quí cô/quí cậu nghĩ như thế nào về loài người?"

And the baby looks, you know, the way babies look at you clearly,

Em bé nhìn, đôi mắt trong vắt

starts laughing,

bắt đầu cười

starts busting out with this crazy little laugh.

vỡ òa với tràng cười lớn

I say, 'Thank God for a human reaction, we haven't lost yet.'

tôi nói: "ơn trời, phản ứng rất người, chúng ta vẫn chưa mất điều đó"

"But you see, the human touch, you see, it's disappearing.

Nhưng bạn thấy đấy, dấu vết loài người đang dần mất đi

You know, you see, you've got to question the official truth.

Bạn phải đặt dấu hỏi về sự thật

You know the thing that was so great about Mark Twain --

Chúng ta đều biết những điều tuyệt vời về Mark Twain

you know we honor Mark Twain, but we don't read him.

Chúng ta tôn thờ Mark Twain, nhưng lại không đọc sách của ông.

We read 'Huck Finn,' of course, we read 'Huck Finn' of course.

Chúng ta đọc Huck Finn, hiển nhiên là chúng ta đọc Huck Finn

I mean, Huck, of course, was tremendous.

tất nhiên là Huck tuyệt vời

Remember that great scene on the raft, remember what Huck did?

nhớ lại cảnh tuyệt nhất trên phao, còn nhớ Huck làm gì không?

You see, here's Huck; he's an illiterate kid; he's had no schooling,

Huck không biết đọc, biết viết, không được đến trường

but there's something in him.

nhưng có gì đó trong cậu ta.

And the official truth, the truth was, the law was,

Một sự thật là, luật là,

that a black man was a property, was a thing, you see.

người đàn ông da đen đó là một nhân vật, là một sự hiện hữu

And Huck gets on the raft with a property named Jim, a slave, see.

Huck trên cùng phao với nhân vật tên Jim, một nô lệ.

And he hears that Jim is going to go and take his wife and kids

Cậu ta nghe đâu là Jim chuẩn bị bỏ đi cùng vợ và con của mình

and steal them from the woman who owns them,

và cướp chúng từ người phụ nữ chủ nhân của họ,

and Huck says, 'Ooh, oh my God, ooh, ooh --

Huck thốt lên. "trời, chúa tôi, trời..."

that woman, that woman never did anybody any harm.

người phụ nữ đó chưa bao giờ hại bất kỳ ai

Ooh, he's going to steal; he's going to steal;

trời, ông ta chuẩn bị cướp, anh ta chuẩn bị cướp,

he's going to do a terrible thing.'

ông ta chuẩn bị làm một điều sai trái"

Just then, two slavers caught up, guys chasing slaves, looking for Jim.

Rồi sau đó, hai nô lệ bị bắt, những kẻ truy bắt nô lệ, truy tìm Jim.

'Anybody up on that raft with you?' Huck says, 'Yeah.'

"Còn ai nữa trên phao với mày?" Huck trả lời, "Có"

'Is he black or white?' 'White.' And they go off.

"Trắng hay đen?" "Trắng". Rồi họ bỏ đi.

And Huck said, 'Oh my God, oh my God, I lied, I lied, ooh,

Huck dằn vặt, "Ôi trời, tôi nói láo, tôi nói láo, trời"

I did a terrible thing, did a terrible thing -- why do I feel so good?'

tôi đã làm một việc sai trái - nhưng sao tôi lại thấy vui?"

"But it's the goodness of Huck, that stuff that Huck's been made of,

Đó là điều tốt từ Huck, về chuyện mà Huck đã dựng lên

you see, all been buried; it's all been buried.

rồi tất cả đều được chôn vùi, đều bị chôn vùi.

So the human touch, you see, it's disappearing.

Nên dấu vết loài người, dần biến mất đi.

So you ask about a defining moment --

Nên nếu bạn hỏi về thời khắc dấu ấn

ain't no defining moment in American history for me.

với tôi, lịch sử Mỹ không có thời khắc dấu ấn nào

It's an accretion of moments that add up to where we are now,

đó chỉ là một lớp bồi thêm cho những gì chúng ta có hôm nay

where trivia becomes news.

nơi mà những chuyện vớ vẩn biến thành tin tức

And more and more, less and less awareness of the pain of the other.

rồi, càng lúc càng nhiều, càng lúc càng ít hiểu biết về nỗi đau hoặc nhiều người khác.

Huh. You know, I don't know if you could use this or not,

Tôi cũng không biết là bạn có thể sử dụng nó được hay không

but I was quoting Wright Morris, a writer from Nebraska, who says,

tôi chỉ trích lại lời của Wright Morris, nhà văn từ Nebraska,

'We're more and more into communications

chúng ta càng lúc càng nhiều thông tin

and less and less into communication.'

càng ngày càng ít trao đổi

Okay, kids, I got to scram, got to go see my cardiologist."

Thôi, mấy đứa. Tôi phải đi liền đây, gặp bác sỹ tim.

And that's Studs Terkel.

Và đó là Studs Terkel

(Applause)

(Vỗ tay)

So, talk about risk taking. I'm going to do somebody that nobody likes.

Tiếp theo tôi xin nói về việc liều mạng. Tôi sẽ đóng vai người mà không ai thích.

You know, most actors want to do characters that are likeable --

Như các bạn biết đấy, hầu hết các diễn viên đề muốn được vào vai nhân vật được yêu thích,

well, not always, but the notion, especially at a conference like this,

không phải lúc nào cũng vậy, nhưng chỉ là ý nghĩ, đặc biệt là tại sự kiện như thế này

I like to inspire people.

tôi thích truyền cảm hứng cho mọi người.

But since this was called "risk taking,"

nhưng cái đó mọi người gọi là liều mạng

I'm doing somebody who I never do, because she's so unlikeable

tôi sẽ vào vai người mà tôi chưa bao giờ thử trước đó, vì cô ta không được yêu thích

that one person actually came backstage

người này thực ra đứng sau khán đài

and told me to take her out of the show she was in.

và bảo tôi là giúp cô ra khỏi chương trình mà cô phải tham gia

And I'm doing her because I think we think of risk,

Và tôi thì đang vào vai cô ấy vì tôi nghĩ chúng ta nghĩ về rủi ro

at a conference like this, as a good thing.

tại một buổi như thế này

But there are certain other connotations to the word "risk,"

nhưng tất nhiên là sẽ có những nghĩa khác của từ "rủi ro"

and the same thing about the word "nature." What is nature?

cũng như từ "tự nhiên". vậy tự nhiên là gì?

Maxine Greene, who's a wonderful philosopher

Maxine Greene, nhà triết học tuyệt vời.

who's as old as Studs, and was the head of a philosophy --

người cùng thời với Studs, và là người đứng đầu của

great, big philosophy kind of an organization --

một tổ chức triết học lớn

I went to her and asked her what are the two things

tôi đến gặp bà và hỏi bà về hai chuyện

that she doesn't know, that she still wants to know.

chuyện mà bà ta không biết, và bà ta vẫn muốn biết

And she said, "Well, personally, I still feel like I have to curtsey

và bà ta nói: "Bản thân tôi, tôi vẫn cúi chào

when I see the president of my university.

khi tôi gặp hiệu trưởng trường đại học

And I still feel as though I've got to get coffee

và tôi vẫn muốn pha cafe

for my male colleagues, even though I've outlived most of them."

cho đồng nghiệp nam của tôi, thậm chí khi tôi lớn hơn họ."

And she said, "And then intellectually,

và rồi bà ấy nói tiếp "mà thật ra

I don't know enough about the negative imagination.

tôi không biết nhiều lắm về những viễn cảnh tiêu cực

And September 11th certainly taught us

Và hiển nhiên là vụ 11-09 cho chúng ta thấy

that that's a whole area we don't investigate."

rằng đó là khu vực mà chúng ta không điều tra

So this piece is about a negative imagination.

nên hình ảnh đó là một viễn cảnh tiêu cực

It raises questions about what nature is, what Mother Nature is,

viễn cảnh đó làm người ta thắc mắc về tự nhiên, đất lành là gì,

and about what a risk can be.

và rủi ro có thể sẽ tới mức nào

And I got this in the Maryland Correctional Institute for Women.

Và tôi thu thập câu chuyện này từ Viện Phục Hồi Nhân Phẩm Phụ Nữ Maryland.

Everything I do is word for word off a tape.

Cái mà tôi làm là theo từng từ một từ cuốn băng.

And I title things because I think people speak in organic poems,

Và tôi đặt tên cho mọi thứ vì tôi cho rằng người ta nói theo giọng thơ tự do,

and this is called "A Mirror to Her Mouth."

và cái này được gọi là "Chiếc gương trong miệng cô bé."

And this is an inmate named Paulette Jenkins.

Và đây là bệnh nhân tên Paulette Jenkins.

"I began to learn how to cover it up,

"Tôi bắt đầu học cách che đậy

because I didn't want nobody to know that this was happening in my home.

vì tôi không muốn ai biết được những chuyện xảy ra trong gia đình tôi

I want everybody to think we were a normal family.

tôi muốn mọi người nghĩ chúng tôi có một gia đình như những gia đình khác

I mean we had all the materialistic things,

có nghĩa là chúng tôi đều có những thứ chuyện vật chất khác

but that didn't make my children pain any less;

nhưng điều đó cũng không làm giảm bớt đi nỗi buồn tủi của con tôi

that didn't make their fears subside.

cũng không làm vơi dịu nỗi sợ hãi

I ran out of excuses about how we got black eyes

tôi hết cớ để giải thích về những đôi mắt đen của chúng tôi

and busted lips and bruises. I didn't had no more excuses.

những cặp môi dày cộm bầm bầm. Tôi không còn lời giải thích nào nữa.

And he beat me too. But that didn't change the fact

hắn ta còn đánh tôi nữa. Nhưng cũng có thay đổi sự thật

that it was a nightmare for my family; it was a nightmare.

rằng đó là cơn ác mộng cho gia đình tôi, là cơn ác mộng.

And I failed them dramatically,

và tôi hoàn toàn thất bại

because I allowed it to go on and on and on.

vì tôi cứ để chuyện kéo dài

"But the night that Myesha got killed --

Nhưng cái đêm mà Myesha bị giết..

and the intensity just grew and grew and grew,

cơn giận cứ lớn dần lớn dần

until one night we came home from getting drugs,

cho đến một đêm chúng tôi trở về nhà sau khi dùng thuốc

and he got angry with Myesha, and he started beating her,

hắn ta nổi giận với Myesha, hắn đánh con bé,

and he put her in a bathtub. Oh, he would use a belt.

hắn đẩy con ấy vào bồn tắm. Hắn dùng đai nịt

He had a belt because he had this warped perverted thing

Hắn có đai nịt lấy từ cái thứ đồ chơi đồi trụy của hắn

that Myesha was having sex with her little brother

cái mà Myesha dùng để quan hệ với em trai của mình

and they was fondling each other -- that would be his reason.

và họ sờ soạn lẫn nhau - chắc có thể đó là lý do cho hắn

I'm just talking about the particular night that she died.

tôi chỉ muốn nói về cái đêm mà con bé chết

And so he put her in the bathtub,

và hắn ta bỏ con bé vào bồn tắm

and I was in the bedroom with the baby.

và tôi đang ở trên giường với đứa con nhỏ.

"And four months before this happened, four months before Myesha died,

và bốn tháng trước khi chuyện này xảy ra, bốn tháng trước khi Myesha chết

I thought I could really fix this man. So I had a baby by him -- insane --

Tôi nghĩ mình có thể thay đổi con người này. Nên tôi quyết định có con với hắn - điên khùng -

thinking that if I gave him his own kid, he would leave mine alone.

nghĩ rằng nếu tôi sinh cho hắn một đứa con, hắn sẽ để con của tôi yên

And it didn't work, didn't work.

Nhưng chẳng làm được gì, chẳng giải quyết được gì

And I ended up with three children, Houston, Myesha and Dominic,

Và kết cục là tôi với ba đứa con, Houston, Myesha và Dominic

who was four months old when I came to jail.

đứa có bốn tháng tuổi khi tôi đi tù

"And I was in the bedroom. Like I said, he had her in the bathroom

Tôi nằm trên giường. Như tôi kể trước đó, hắn đẩy con bé vào phòng tắm

and he -- he -- every time he hit her, she would fall.

và mỗi khi hắn đánh con bé, nó ngã

And she would hit her head on the tub. It happened continuously, repeatedly.

Đầu con bé đập vào thành bồn. Liên tục.

I could hear it, but I dared not to move. I didn't move.

tôi nghe thấy nhưng không dám động đậy.

I didn't even go and see what was happening.

thậm chí còn không đứng dậy xem là chuyện gì đang xảy ra.

I just sat there and listened.

tôi chỉ ngồi đó và lẳng lặng nghe ngóng.

And then he put her in the hallway.

rồi sau đó hắn đem bỏ con bé ngoài hành lang.

He told her, just set there. And so she set there for about four or five hours.

hắn bảo con bé, ở ngay tại đó. Vậy nên con bé ở đó khoảng bốn hay năm tiếng gì đó.

And then he told her, get up.

Rồi hắn bảo con bé, đứng dậy

And when she got up, she says she couldn't see.

Con bé đứng dậy, con bé nói nó không thể nhìn thấy gì cả

Her face was bruised. She had a black eye.

mặt của con bé bầm tím. Một con mắt đen thui

All around her head was just swollen;

đầu của con bé thì sưng vù

her head was about two sizes of its own size.

sưng gấp đôi so với bình thường

I told him, 'Let her go to sleep.' He let her go to sleep.

tôi bảo hắn ta, để con bé đi ngủ. Hắn để con bé đi ngủ

"The next morning she was dead.

sáng hôm sau con bé chết.

He went in to check on her for school, and he got very excited.

Hắn đi vào phòng kiểm tra con bé để nó đến trường, rồi hắn hoảng.

He says, 'She won't breathe.'

Hắn nói con bé không thở.

I knew immediately that she was dead.

Tôi biết ngay là con bé đã chết

I didn't even want to accept the fact that she was dead, so I went in

Tôi còn không muốn chấp nhận sự thật là con bé chết, nên tôi đi vào

and I put a mirror to her mouth --

tôi đặt gương vào miệng con bé

there was no thing, nothing, coming out of her mouth.

không có gì cả, chẳng có hơi hám gì trong miệng con bé.

He said, he said, he said,

Hắn cứ bảo

'We can't, we can't let nobody find out about this.'

chúng ta không thể, không thể để ai biết được chuyện này

He say, 'You've got to help me.' I agree. I agree.

Hắn bảo tôi phải giúp hắn. Tôi đồng ý.

"I mean, I've been keeping a secret for years and years and years,

Và tôi giữ mãi bí mật này năm này qua năm nọ

so it just seemed like second hand to me, just to keep on keeping it a secret.

nên tôi phải tìm cách đối phó, kiếm cách để giữ bí mật

So we went to the mall and we told a police that we had, like, lost her,

Sau đó chúng tôi đến đồn và báo với cảnh sát là con bé mất tích

that she was missing.

con bé đi đâu mất

We told a security guard that she was missing,

Chúng tôi nói với người trực ca là con bé mất tích

though she wasn't missing.

dù con bé không mất tích thật.

And we told the security guard what we had put on her

Chúng tôi bịa ra để khai với người trực ca

and we went home and we dressed her in exactly the same thing

rồi sau đó chúng tôi về nhà, mặc lại bộ đồ cho con bé

that we had told the security guard that we had put on her.

bộ đồ mà chúng tôi bịa ra khi miêu tả cho người trực ca

"And then we got the baby and my other child,

Và rồi chúng tôi cùng đứa con nhỏ và đứa con riêng của tôi

and we drove out to, like, I-95.

bỏ đi, hình như là đến đường cao tốc I-95.

I was so petrified and so numb,

tôi sửng sờ như người không hồn,

all I could look was in the rear-view mirror.

những gì tôi có thể nhìn thấy được là nhìn từ gương chiếu hậu

And he just laid her right on the shoulder of the highway.

rồi hắn đặt con bé bên lề đường.

My own child, I let that happen to."

Đứa con của tôi, tôi để nó bị đối xử như vậy

So that's an investigation of the negative imagination.

Đó là một câu chuyện về hình ảnh tiêu cực

(Applause)

(Vỗ tay)

When I started this project

Khi tôi bắt tay vào dự án này

called "On the Road: A Search For an American Character"

được gọi là Đoạn đường: Kiếm tìm một tính cách người Mỹ

with my tape recorder, I thought that I was going to go around America

với một máy thu âm, tôi từng nghĩ là tôi sẽ đi vòng quanh nước Mỹ

and find it in all its aspects -- bull riders, cowboys, pig farmers,

và sẽ nhìn thấy được tính cách đó từ rất nhiều khía cạnh: người cỡi bò tót, mấy chàng cao bồi, những người nuôi heo

drum majorettes -- but I sort of got tripped on race relations,

những vũ công của đoàn diễu hành - nhưng tôi như bị kẹt trong mối tương quan của dân tộc

because my first big show was a show about a race riot.

vì chương trình lớn đầu tiên mà tôi làm là một chương trình về cuộc hỗn loạn dân tộc

And so I went to both -- two race riots,

nên tôi quyết định làm cả hai - hai cuộc hỗn loạn dân tộc

one of which was the Los Angeles riot. And this next piece is from that.

một trong hai cuộc đó xảy ra tại Los Angeles. Và cuộc thứ hai là từ đó mà ra.

Because this is what I would say

Vì đây là cái mà tôi muốn nói

I've learned the most about race relations, from this piece.

Tôi học nhiều về tương quan dân tộc, từ vật này.

It's a kind of an aria, I would say, and in many tapes that I have.

Nó giống như một bài giao hưởng, tôi phải nói vậy, và trong rất nhiều đoạn băng mà tôi có.

Everybody knows that the Los Angeles riots happened

Ai cũng biết về cuộc nỗi loạn Los Angeles diễn ra

because four cops beat up a black man named Rodney King.

do bốn cảnh sát đánh một người đàn ông da đen tên Rodney King.

It was captured on videotape -- technology --

và bị quay hình - kỹ thuật hiện đại -

and it was played all over the world.

và được trình chiếu cho cả thế giới

Everybody thought the four cops would go to jail.

mọi người ai cũng nghĩ là bốn cảnh sát này sẽ bị đi tù

They did not, so there were riots.

nhưng họ không bị bỏ tù, nên mới có cuộc nổi loạn

And what a lot of people forget, is there was a second trial,

Và có một điều mà rất nhiều người quên bẵng đi đó là phiên tòa thứ hai

ordered by George Bush, Sr.

yêu cầu bởi George Bush cha.

And that trial came back with two cops going to jail

và kết cục là hai cảnh sát đi tù

and two cops declared innocent. I was at that trial.

và hai người còn lại được tuyên án vô tội. Tôi có mặt tại phiên tòa đó

And I mean, the people just danced in the streets

Ý tôi là, mọi người nhảy múa ngoài đường phố

because they were afraid there was going to be another riot.

vì họ sợ sẽ có một cuộc nổi loạn khác

Explosion of joy that this verdict had come back this way.

Nỗi vui mừng về bản tuyên án.

So there was a community that didn't -- the Korean-Americans,

Nhưng có một cộng đồng không phản ứng giống như vậy - người Mỹ gốc Hàn

whose stores had been burned to the ground.

những người mà có cửa hàng bị đốt cháy rụi.

And so this woman, Mrs. Young-Soon Han,

Nên người phụ nữ này, Cô Young-Soon Han,

I suppose will have taught me the most that I have learned about race.

có lẽ cô là người làm tôi hiểu nhiều nhất về chủng tộc

And she asks also a question that Studs talks about:

Cô ấy cũng hỏi cùng vấn đề mà Studs đang bàn:

this notion of the "official truth," to question the "official truth."

về ý niệm của sự thật, đặt vấn đề về sự thật

So what she's questioning here, she's taking a chance

Nên câu hỏi mà cô ấy đặt ra ở đây, cô ấy nhân cơ hội này

and questioning what justice is in society.

và đặt câu hỏi công bằng là gì trong xã hội

And this is called, "Swallowing the Bitterness."

và cái này được gọi là "Ngậm đắng nuốt cay"

"I used to believe America was the best.

Tôi từng tin rằng Mỹ là nơi tốt nhất.

I watched in Korea many luxurious Hollywood lifestyle movie.

trong các bộ phim Hollywood xa hoa mà tôi xem khi còn ở Hàn Quốc

I never saw any poor man, any black.

Tôi không thấy người người nghèo và người da đen.

Until 1992, I used to believe America was the best -- I still do;

Đến năm 1992, tôi vẫn tin là Mỹ là nơi tốt nhất - mà hiện giờ tôi vẫn còn tin

I don't deny that because I am a victim.

Tôi không phủ nhận điều đó vì tôi là nạn nhân

But at the end of '92, when we were in such turmoil,

Nhưng đến cuối năm 92, khi chúng ta trong tình trạng hỗn loạn

and having all the financial problems, and all the mental problems,

và gặp những vấn đề khó khăn về tài chính, và cả về những vấn đề tâm lý

I began to really realize that Koreans

tôi bắt đầu nhận ra rằng người Hàn Quốc

are completely left out of this society and we are nothing.

hoàn toàn bị bỏ rơi khỏi cộng đồng này và chúng tôi chẳng là ai cả

Why? Why do we have to be left out?

Tại sao? sao chúng tôi lại bị bỏ rơi như vậy?

We didn't qualify for medical treatment, no food stamp, no GR,

Chúng tôi không đủ điều kiện để được hưởng chính sách y tế, không phiếu thực phẩm, không trợ cấp tài chính (General relief)

no welfare, anything. Many African-Americans who never work

không phúc lợi, không gì cả. Nhiều người Mỹ gốc Phi không bao giờ làm việc

got minimum amount of money to survive.

nhưng nhận được số tiền tối thiểu để sống

We didn't get any because we have a car and a house.

Chúng tôi không nhận được gì vì chúng tôi có xe có nhà.

And we are high taxpayer. Where do I find justice?

Và chúng tôi trả thuế cao. Tôi phải tìm công lý ở đâu chứ?

"OK. OK? OK. OK.

OK. OK. OK. OK.

Many African-Americans probably think that they won by the trial.

Nhiều người Mỹ gốc Phi có thể nghĩ là họ thắng tại phiên tòa.

I was sitting here watching them the morning after the verdict,

Tôi ngồi đây xem họ vào buổi sáng sau buổi tuyên án

and all the day they were having a party, they celebrated,

và nguyên cả ngày họ có tiệc, họ ăn mừng,

all of South Central, all the churches. And they say,

cả Nam trung bộ, các nhà thờ. Và họ bảo rằng

'Well, finally justice has been done in this society.'

cuối cùng thì công lý cũng được thực thi trong xã hội này.

Well, what about victims' rights?

Vậy, còn quyền lợi của các nạn nhân thì sao?

They got their rights by destroying innocent Korean merchants.

Họ có quyền đập phá những người thương gia Hàn vô tội.

They have a lot of respect, as I do, for Dr. Martin King.

Họ rất tôn trọng, như tôi vậy, cho Giáo Sư Martin King.

He is the only model for black community; I don't care Jesse Jackson.

Ông ấy là mẫu người duy nhất của cộng đồng người da đen; Tôi không nói về Jesse Jackson.

He is the model of non-violence, non-violence --

Ông ấy là mẫu người không vũ lực,

and they would all like to be in his spirit.

và ai cũng mong theo gương ông.

"But what about 1992? They destroyed innocent people.

Nhưng năm 1992 thì sao? Họ hãm hại những người vô tôi.

And I wonder if that is really justice

Và tôi tự hỏi liệu đó có thật là chân lý

for them, to get their rights in that way.

cho họ, để họ thể hiện cái quyền của mình bằng cách đó.

I was swallowing the bitterness, sitting here alone and watching them.

Tôi phải ngậm bồ hòn, ngồi đó một mình và nhìn họ.

They became so hilarious, but I was happy for them.

Họ trở nên dị hợm, nhưng tôi lại vui cho họ.

I was glad for them. At least they got something back, OK.

Tôi lấy làm mừng cho họ. Ít ra họ cũng nhận được gì đó, đúng không.

Let's just forget about Korean victims and other victims

Thôi hãy quên những nạn nhân Hàn và những nạn nhân

who were destroyed by them.

mà bị họ phá phách.

They fought for their rights for over two centuries,

Họ đấu tranh cho quyền lợi của họ hơn hai thập kỷ,

and maybe because they sacrifice other minorities,

và có lẽ là phải hi sinh những cộng đồng khác,

Hispanic, Asian, we would suffer more in the mainstream.

Mỹ La Tinh, Châu Á, chúng ta phải chịu nhiều hơn.

That's why I understand;

Đó là lý do vì sao mà tôi hiểu,

that's why I have a mixed feeling about the verdict.

mà tôi có cảm xúc lẫn lộn về bản tuyên án.

"But I wish that, I wish that, I wish that

nhưng tôi mong rằng,

I could be part of the enjoyment.

tôi có thể là một phần của niềm vui đó.

I wish that I could live together with black people.

Tôi ước mong được sống cùng với người da đen.

But after the riot, it's too much difference.

Nhưng sau vụ hỗn loạn, mọi chuyện khác nhiều quá.

The fire is still there. How do you say it? [Unclear].

Lửa vẫn còn đó. Nói gì được bây giờ?

Igniting, igniting, igniting fire. Igniting fire.

Bùng cháy, bùng cháy.

It's still there; it can burst out anytime."

Nó vẫn còn đó; nó có thể lan rộng bất cứ lúc nào.

Mrs. Young-Soon Han.

Cô Young-Soon Han.

(Applause)

(Vỗ tay)

The other reason that I don't wear shoes

Lý do khác mà tôi không mang giày

is just in case I really feel like I have to cuddle up

là trong trường hợp mà tôi cảm thấy là tôi phải thật sự hóa thân

and get into the feet of somebody,

và đặt mình vào nhân vật đó

walking really in somebody else's shoes.

thể hiện những cảm xúc của nhân vật.

And I told you that in -- you know, I didn't give you the year,

Và tôi nói cho các anh chị nghe rồi đó - tôi chưa cho biết cái năm

but in '79 I thought that I was going to go around

nhưng năm 79 tôi nghĩ là mình đi vòng quanh

and find bull riders and pig farmers and people like that,

và tìm gặp những người cỡi bò tót, nuôi heo và những người như vậy

and I got sidetracked on race relations.

và rồi tôi bị cuốn vào mối tương quan chủng tộc.

Finally, I did find a bull rider, two years ago.

Nhưng sau đó, tôi có gặp một người cỡi bò, sau hai năm.

And I've been going to the rodeos with him, and we've bonded.

Và tôi tham gia vào mấy cuộc đua với anh ấy, và chúng tôi bắt đầu mối quan hệ với nhau.

And he's the lead in an op-ed I did about the Republican Convention.

Anh ấy là người đứng đầu của một trang bình luận mà tôi có tham gia về Hội Nghị Nhóm Cộng Hòa.

He's a Republican -- I won't say anything about my party affiliation, but anyway --

Anh ta thuộc nhóm Cộng Hòa - tôi sẽ không nói gì về chính trị, nhưng

so this is my dear, dear Brent Williams,

đây là Brent Williams yêu mến của tôi,

and this is on toughness,

việc này khá khó khăn

in case anybody needs to know about being tough

trong trường hợp ai đó cần biết trở thành 1 tên bặm trợn là như thế nào

for the work that you do. I think there's a real lesson in this.

cho công việc mình đang làm. Tôi nghĩ có thể học được một bài học thật sự trong chuyện này.

And this is called "Toughness."

Chuyện này gọi là "Bặm trợn".

"Well, I'm an optimist. I mean basically I'm an optimist.

Thật ra, tôi rất lạc quan. Tôi là một người lạc quan.

I mean, you know, I mean, it's like my wife, Jolene,

Ý tôi là, giống như vợ tôi, Jolene,

her family's always saying,

gia đình cô ấy luôn nói,

you know, you ever think he's just a born loser?

con có thấy là anh ta là một kẻ thất bại bẩm sinh,

It seems like he has so much bad luck, you know.

dường như anh ta mang quá nhiều xui xẻo.

But then when that bull stepped on my kidney, you know,

Nhưng ngay khi con bò đạp vào thận của tôi.

I didn't lose my kidney -- I could have lost my kidney,

Tôi không bị mất quả thận đó - Đáng lý là tôi phải mất nó rồi,

I kept my kidney, so I don't think I'm a born loser.

nhưng tôi giữ được, nên tôi không nghĩ tôi là kẻ thất bại bẩm sinh.

I think that's good luck.

Tôi cho đó là may mắn.

(Laughter)

(cười)

"And, I mean, funny things like this happen.

Và những chuyện vui như vậy hay xảy ra.

I was in a doctor's office last CAT scan,

Khi tôi ở trong phòng bác sỹ để siêu âm toàn thân,

and there was a Reader's Digest, October 2002.

có một cuốn Reader's Digest, tháng 10/2002.

It was like, 'seven ways to get lucky.' And it says

Có mục, bảy cách để được may mắn. Và nó có ghi

if you want to get lucky,

nếu bạn muốn được may mắn,

you know, you've got to be around positive people.

bạn phải ở bên cạnh những người có ý nghĩ tích cực.

I mean, like even when I told my wife that you want to come out here

thậm chí khi tôi nói với vợ tôi là em muốn đến đây

and talk to me, she's like, 'She's just talking;

và nói chuyện với tôi, cô ấy chỉ nói,

she's just being nice to you. She's not going to do that.'

cô ấy tỏ ra dễ thương với anh thôi. Cô ấy không làm thế đâu.

"And then you called me up and you said you wanted to come out here

Rồi khi em gọi tôi và em nói là em muốn đến đây

and interview me and she went and looked you up on the Internet.

và phỏng vấn tôi và cô ấy đi và tìm hiểu về em trên mạng Internet

She said, 'Look who she is.

Cô ấy nói, xem cô ta là ai này.

You're not even going to be able to answer her questions.'

Anh còn không trả lời được những câu hỏi của cô ta nữa là.

(Laughter)

(cười)

And she was saying you're going to make me look like an idiot

Và cô ấy nói là em sẽ biến tôi thành thằng ngốc

because I've never been to college,

vì anh không học đại học,

and I wouldn't be talking professional or anything.

và anh không thể nào nói chuyện một cách học thuật hay gì cả.

I said, 'Well look, the woman talked to me for four hours.

Tôi nói, người phụ nữ đó nói chuyện với tôi suốt bốn giờ.

You know, if I wasn't talking -- you know,

nếu mà tôi không nói chuyện,

like, you know, she wanted me to talk,

nhưng cô ấy muốn tôi nói,

I don't think she would even come out here.'

tôi không nghĩ là cô ấy đến đây.

"Confidence? Well, I think I ride

Tự tin? Tôi nghĩ là tôi

more out of determination than confidence.

nỗ lực một cách ngoan cố nhiều hơn là tự tin.

I mean, confidence is like, you know,

Ý tôi là tự tin giống như

you've been on that bull before; you know you can ride him.

mình ngồi trên con bò tót đó trước khi mình có thể cởi nó.

I mean, confidence is kind of like being cocky, but in a good way.

Tự tin là một kiểu dạng kiêu ngạo, nhưng theo hướng tốt.

But determination, you know, it's like just, you know, 'Fuck the form,

Trong khi ngoan cố, giống như kiểu, "kệ cha,

get the horn.'

kệ bà, tới đâu thì tới."

(Laughter)

(Cười)

That's Tuff Hedeman, in the movie '8 Seconds.'

Là Tuff Hedeman, trong bộ phim 8 giây.

I mean, like, Pat O'Mealey always said when I was a boy,

Khi tôi còn nhỏ, Pat O'Mealey luôn nói rằng

he say, 'You know, you got more try than any kid I ever seen.'

Con biết không, con cố gắng nhiều hơn những đứa trẻ khác mà chú từng biết

And try and determination is the same thing.

Và chịu thử thách và ngoan cố đều giống nhau.

Determination is, like, you're going to hang on that bull,

Ngoan cố giống như chúng ta phụ thuộc vào con bò tót đó,

even if you're riding upside down.

thậm chí ngay cả khi chúng ta cỡi lộn ngược.

Determination's like, you're going to ride

Ngoan cố giống như chúng ta cố gắng cỡi

till your head hits the back of the dirt.

cho đến khi đầu chúng ta chạm đất.

"Freedom? It would have to be the rodeo.

Tự do ư? Phải là một cuộc đua.

"Beauty? I don't think I know what beauty is.

Đẹp ư? Tôi không nghĩ là tôi biết về cái đẹp.

Well, you know, I guess that'd have to be the rodeo too.

Tôi cũng nghĩ là phải là một cuộc đua.

I mean, look how we are, the roughy family,

Nhìn chúng tôi nè, một gia đình khó khăn,

palling around and shaking hands and wrestling around me.

chơi vòng vòng, bắt tay nhau và tranh vật nhau.

It's like, you know, racking up our credit cards on entry fees and gas.

Giống như trả dần tiền phí sinh hoạt và tiền gas bằng thẻ tín dụng.

We ride together, we, you know, we, we eat together

Chúng ta cùng nhau cỡi, ăn cùng nhau

and we sleep together.

và ngủ cùng nhau.

I mean, I can't even imagine what it's going to be like

Tôi không hình dung được chuyện gì xảy ra nữa

the last day I rodeo. I mean, I'll be alright.

ngày cuối cùng mà tôi tham gia trận đua. Tôi ổn.

I mean, I have my ranch and everything,

Tôi có doanh trại lớn và có mọi thứ,

but I actually don't even want to think the day that comes.

nhưng tôi không thực sự muốn nghĩ rằng ngày đó đến.

I mean, I guess it just be like --

Tôi đoán sẽ chỉ giống như

I guess it be like the day my brother died.

sẽ giống như ngày anh trai tôi mất.

"Toughness? Well, we was in West Jordan, Utah, and this bull

Bặm trợn? Lúc chúng tôi ở Tây Jordan, Utah, và con bò tót này

shoved my face right through the metal shoots in a --

húc mặt tôi vào ngay tấm bảng bắn...

you know, busted my face all up and had to go to the hospital.

mặt tôi nát tan và phải đi bệnh viện.

And they had to sew me up and straighten my nose out.

Tôi bị khâu mấy mũi và cái mũi tôi phải chỉnh thẳng lại.

And I had to go and ride in the rodeo that night,

Mà tôi phải đi và tham gia đấu bò ngay tối hôm đó.

so I didn't want them to put me under anesthesia,

nên tôi không để họ tiêm thuốc tê cho tôi,

or whatever you call it. And so they sewed my face up.

hay đại loại là thể. Họ khâu mặt tôi lại.

And then they had to straighten out my nose,

Rồi họ làm thẳng mũi của tôi,

and they took these rods and shoved them up my nose

và họ dùng mấy cây như thế này và thọc vào ngay mũi tôi

and went up through my brains

và đâm thẳng lên não

and felt like it was coming out the top of my head,

và tôi cảm giác như là lên tới đỉnh đầu

and everybody said that it should have killed me,

mọi người nghĩ là cái đó có thể giết tôi,

but it didn't, because I guess I have a high tolerance for pain.

nhưng không, vì tôi biết là tôi chịu đau rất giỏi.

(Laughter)

(Cười)

But the good thing was, once they shoved those rods up there

Nhưng được cái là, khi họ thọc những cây kim đó,

and straightened my nose out, I could breathe,

và làm thẳng mũi tôi, tôi có thể thở

and I hadn't been able to breathe

mà trước đó thì tôi không thở được

since I broke my nose in the high school rodeo."

từ khi tôi làm gãy mũi tại cuộc đua lúc còn học phổ thông.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay).