Woody Norris: Hypersonic sound and other inventions

Translator: Linh Ngo Thi Hong Reviewer: Thuy Dung Chu

I became an inventor by accident.

Tôi đã trở thành nhà sáng chế thật tình cờ.

I was out of the air force in 1956. No, no, that's not true:

Tôi rời khỏi lực lượng không quân năm 1956. Ồ không, không đúng:

I went in in 1956, came out in 1959,

tôi vào năm 1956 và ra năm 1959.

was working at the University of Washington,

Khi đang làm tại đại học Washington

and I came up with an idea, from reading a magazine article,

tôi có ý tưởng từ 1 bài báo

for a new kind of a phonograph tone arm.

tạo ra 1 loại cánh tay trong máy hát.

Now, that was before cassette tapes, C.D.s, DVDs --

Lúc bấy giờ vẫn còn chưa có băng cassette, CD, DVD --

any of the cool stuff we've got now.

hay bất cứ loại máy tân tiến nào ngày nay.

And it was an arm that,

Nó là 1 cánh tay,

instead of hinging and pivoting as it went across the record,

thay vì xoay quanh và đóng vào trụ khi chạy dọc đĩa hát,

went straight: a radial, linear tracking tone arm.

thì đi thẳng. Nó là 1 cánh tay dò âm đi xuyên tâm, thẳng đều.

And it was the hardest invention I ever made, but it got me started,

Đó là phát minh khó nhất tôi từng tạo, nhưng rồi tôi cũng bắt tay vào thực hiện

and I got really lucky after that.

và sau đó tôi đã rất may mắn.

And without giving you too much of a tirade,

Có lẽ không nên đưa ra nhiều lời đả kích.

I want to talk to you about an invention I brought with me today:

Tôi muốn nói với các bạn về phát minh tôi đem tới đây hôm nay:

my 44th invention. No, that's not true either.

Phát minh thứ 44 của tôi. À, lại không đúng nữa rồi.

Golly, I'm just totally losing it.

Chúa ơi, tôi quên hết rồi.

My 44th patent; about the 15th invention.

Bằng sáng chế thứ 44 cho phát minh thứ 15.

I call this hypersonic sound.

Tôi gọi đây là âm siêu thanh.

I'm going to play it for you in a couple minutes,

Lát nữa tôi sẽ bật cho các bạn nghe,

but I want to make an analogy before I do

nhưng tôi muốn phân tích một chút trước khi

to this.

bật lên.

I usually show this hypersonic sound and people will say,

Thường khi tôi bật âm siêu thanh, mọi người sẽ nói:

That's really cool, but what's it good for?

Tuyệt đấy, nhưng nó giúp được gì?

And I say, What is the light bulb good for?

Và tôi trả lời: Vậy cái bóng đèn giúp được gì?

Sound, light: I'm going to draw the analogy.

Âm thanh, ánh sáng: tôi sẽ so sánh hai thứ này.

When Edison invented the light bulb, pretty much looked like this.

Khi Edison phát minh ra bóng điện, nó giống như thế này.

Hasn't changed that much.

Tới giờ nó vẫn chẳng thay đổi gì nhiều.

Light came out of it in every direction.

Ánh sáng tỏa ra theo mọi hướng.

Before the light bulb was invented,

Trước khi bóng đèn được phát minh,

people had figured out how to put a reflector behind it,

người ta đã tìm ra cách để đặt gương phản xạ phía sau nó,

focus it a little bit;

tập trung ánh sáng lại được một chút;

put lenses in front of it,

đặt thấu kính phía trước nó,

focus it a little bit better.

tập trung ánh sáng tốt hơn chút nữa.

Ultimately we figured out how to make things like lasers

Cuối cùng chúng ta đã phát minh được những thứ như tia la-de

that were totally focused.

tập trung được toàn bộ ánh sáng.

Now, think about where the world would be today

Hãy thử nghĩ thế giới hôm nay sẽ ra sao

if we had the light bulb,

nếu chúng ta chỉ có bóng đèn,

but you couldn't focus light;

mà không thể tập trung ánh sáng được;

if when you turned one on it just went wherever it wanted to.

ta mở 1 cái bóng đèn lên và nó chiếu sáng bất cứ nơi nào nó muốn.

That's the way loudspeakers pretty much are.

Đấy khá giống kiểu hoạt động của loa phát thanh

You turn on the loudspeaker,

Khi ta mở loa lên,

and after almost 80 years of having those gadgets,

và sau khoảng 80 năm sử dụng các thiết bị này,

the sound just kind of goes where it wants.

âm thanh vẫn tiếp tục đi bất cứ nơi nào nó muốn.

Even when you're standing in front of a megaphone,

Ngay cả khi bạn đứng đối diện trước loa,

it's pretty much every direction.

âm thanh vẫn tỏa ra hầu hết mọi hướng.

A little bit of differential, but not much.

Một sự khác biệt nhỏ, nhưng không nhiều.

If the light bulb was the way the speaker is,

Nếu cách hoạt động của bóng đèn cũng như của loa,

and you couldn't focus or sharpen the edges or define it,

bạn cũng không thể hội tụ ánh sáng hay tăng độ rõ hay xác định.

we wouldn't have that, or movies in general,

Chúng ta sẽ không có cái đó, hay phim nói chung,

or computers, or T.V. sets,

hay máy tính, TV,

or C.D.s, or DVDs -- and just go down the list

hay đĩa CD ,DVD-- và nhiều nhiều nữa

of what the importance is

những thứ cho thấy tầm quan trọng

of being able to focus light.

của việc có thể hội tụ được ánh sáng.

Now, after almost 80 years of having sound,

Ngày nay, sau khoảng 80 năm sử dụng âm thanh,

I thought it was about time that we figure out

Tôi nghĩ rằng đã đến lúc phải tìm ra

a way to put sound where you want to.

cách để phát âm thanh tới nơi mà bạn muốn.

I have a couple of units.

Tôi có 2 nhóm.

That guy there was made for a demo I did yesterday early in the day

Cái này được tôi làm mẫu sáng ngày hôm qua

for a big car maker in Detroit who wants to put them in a car --

cho một xí nghiệp xe hơi tại Detroit muốn đặt nó vào xe

small version, over your head --

loại nhỏ, đặt phía trên đầu --

so that you can actually get binaural sound in a car.

để bạn có thể nghe cả hai tai trong xe hơi.

What if I could aim sound the way I aim light?

Nếu tôi có thể định hướng âm thanh như với ánh sáng thì sao?

I got this waterfall I recorded in my back yard.

Tôi thu được tiếng thác nước chảy tại sân sau nhà tôi.

Now, you're not going to hear a thing unless it hits you.

Bạn sẽ không nghe được tiếng gì nếu nó không hướng vào bạn.

Maybe if I hit the side wall it will bounce around the room.

Có lẽ nếu tôi hướng vào góc tường, âm thanh sẽ dội quanh phòng.

(Applause)

(Vỗ tay)

The sound is being made right next to your ears. Is that cool?

Âm thanh được tạo ra ngay kế bên tai bạn. Thật tuyệt phải không nào?

(Applause)

(Vỗ tay)

Because I have some limited time, I'll cut it off for a second,

Vì thời gian giới hạn, tôi sẽ tắt một chút

and tell you about how it works and what it's good for.

và tôi sẽ nói bạn nghe nó hoạt động ra sao và nó làm được gì.

Course, like light, it's great to be able to put sound

DĨ nhiên, như ánh sáng, thật tuyệt khi có thể dùng âm thanh

to highlight a clothing rack, or the cornflakes, or the toothpaste,

để làm nổi bật cái giá treo đồ, cái bánh ngô, tuýp kem đánh răng

or a talking plaque in a movie theater lobby.

hay tấm bảng nói trong sảnh rạp chiếu phim

Sony's got an idea -- Sony's our biggest customers right now.

Sony có một ý tưởng -- Sony hiện là khách hàng lớn nhất của chúng tôi.

They tried this back in the '60s

Họ đã thử làm vào những năm 60

and were too smart, and so they gave up.

và vì quá thông minh nên họ từ bỏ.

But they want to use it -- seriously.

Nhưng họ muốn sử dụng chúng -- tôi nói nghiêm túc đó.

There's a mix an inventor has to have.

Nhà phát minh cần có 1 sự pha trộn.

You have to be kind of smart,

Bạn phải khá là thông minh,

and though I did not graduate from college doesn't mean I'm stupid,

và dù tôi không tốt nghiệp đại học không có nghĩa là tôi dốt,

because you cannot be stupid and do very much in the world today.

vì bạn không thể nào dốt khi làm được nhiều thứ thời nay.

Too many other smart people out there. So.

Có quá nhiều người thông minh. Nên

I just happened to get my education in a little different way.

tôi chỉ học theo cách hơi khác thường.

I'm not at all against education.

Tôi không hoàn toàn phản đối giáo dục.

I think it's wonderful; I think sometimes people,

Nó rất tuyệt, tôi nghĩ đôi khi người ta,

when they get educated, lose it:

khi họ được giáo dục, sẽ đánh mất nó:

they get so smart they're unwilling to look at things that they know better than.

họ trở nên quá thông minh, họ không muốn nhìn vào thứ mà họ hiểu rõ hơn.

And we're living in a great time right now,

Chúng ta đang sống một thời đại tuyệt vời,

because almost everything's being explored anew.

bởi vì hầu hết mọi thứ đang được khám phá lại một lần nữa.

I have this little slogan that I use a lot, which is:

Tôi có một câu khẩu hiệu tôi hay dùng, đó là:

virtually nothing --

hầu như không có cái gì -

and I mean this honestly --

thành thật mà nói -

has been invented yet.

được tạo ra cả.

We're just starting.

Chúng ta chỉ mới bắt đầu.

We're just starting to really discover the laws of nature and science and physics.

Chúng ta chỉ mới bắt đầu khám phá các quy luật tự nhiên, khoa học và vật lí.

And this is, I hope, a little piece of it.

Và tôi hi vọng thứ này là một phần nhỏ của nó.

Sony's got this vision back -- to get myself on track --

Sony đã đem tầm nhìn này trở lại, giúp tôi đi đúng hướng --

that when you stand in the checkout line in the supermarket,

khi bạn đứng tại quầy tính tiền trong siêu thị,

you're going to watch a new T.V. channel.

bạn sẽ được xem kênh TV mới.

They know that when you watch T.V. at home,

Họ biết rằng khi bạn xem phim tại nhà,

because there are so many choices

bạn có quá nhiều sự lựa chọn

you can change channels, miss their commercials.

bạn có thể chuyển kênh và bỏ lỡ quảng cáo của họ.

A hundred and fifty-one million people every day stand in the line at the supermarket.

Mỗi ngày có 150 triệu người đứng xếp hàng trong siêu thị.

Now, they've tried this a couple years ago and it failed,

Vài năm trước họ đã làm thử và thất bại

because the checker gets tired of hearing the same message

nhân viên thâu ngân phát chán vì cứ nghe

every 20 minutes, and reaches out, turns off the sound.

lập lại mỗi 20 phút, họ liền tới tắt ngay âm thanh.

And, you know, if the sound isn't there, the sale typically isn't made.

nếu không nghe được tiếng, hàng hóa sẽ không tiêu thụ được.

For instance, like, when you're on an airplane, they show the movie,

Ví dụ, khi bạn trên máy bay, họ chiếu phim

you get to watch it for free;

bạn được xem miễn phí;

when you want to hear the sound, you pay.

khi bạn muốn nghe tiếng, bạn phải trả tiền.

And so ABC and Sony have devised this new thing

Và ABC và Sony đã nghĩ ra sáng kiến này

where when you step in the line in the supermarket --

khi bạn bước vào hàng tính tiền ở siêu thị --

initially it'll be Safeways. It is Safeways;

ban đầu nó sẽ tên là "Safeways".

they're trying this in three parts of the country right now --

Họ đang thử cái này tại 3 miền của đất nước --

you'll be watching TV.

bạn sẽ được xem TV.

And hopefully they'll be sensitive

Hi vọng họ sẽ đủ nhạy bén

that they don't want to offend you with just one more outlet.

không làm bạn khó chịu vì thêm 1 quảng cáo.

But what's great about it, from the tests that have been done, is,

Điều tuyệt vời từ cuộc thí nghiệm là,

if you don't want to hear it,

nếu bạn không muốn nghe nó,

you take about one step to the side and you don't hear it.

bạn bước sang một góc và sẽ không nghe nữa.

So, we create silence as much as we create sound.

Vậy nên chúng ta tạo ra sự yên lặng cũng như tạo ra âm thanh.

ATMs that talk to you; nobody else hears it.

Máy ATM chỉ nói chuyện với bạn, không ai khác nghe được.

Sit in bed, two in the morning, watch TV;

Ngồi trên giường xem TV lúc 2 giờ sáng;

your spouse, or someone, is next to you, asleep;

người yêu bạn hay ai đó, kế bên, vẫn ngủ ngon;

doesn't hear it, doesn't wake up.

không nghe được TV , không bị thức giấc.

We're also working on noise canceling things like snoring, noise from automobiles.

Chúng tôi cũng đang sáng tạo thiết bị ngăn tiếng ồn như tiếng ngáy, tiếng xe cộ.

I have been really lucky with this technology:

Tôi đã rất may mắn với công nghệ mới này:

all of a sudden as it is ready, the world is ready to accept it.

ngay khi nó sẵn sàng trình làng, cả thế giới sẵn sàng chấp nhận nó.

They have literally beat a path to our door.

Họ kéo đến chỗ chúng tôi.

We've been selling it since about last September, October,

Chúng tôi đã bán nó từ tháng 9, tháng 10 năm ngoái,

and it's been immensely gratifying.

và thật sự rất hài lòng.

Nếu bạn muốn biết giá -- hôm nay tôi không bán --

If you're interested in what it costs -- I'm not selling them today --

but this unit, with the electronics and everything,

nhưng thiết bị này, gồm những phần điện tử và tất cả,

if you buy one, is around a thousand bucks.

một cái giá khoảng 1000 Đô-la.

We expect by this time next year,

Hi vọng khoảng thời gian này năm sau

it'll be hundreds, a few hundred bucks, to buy it.

giá sẽ chỉ còn vài trăm đô-la.

It's not any more pricey than regular electronics.

Không còn mắc hơn các loại đồ điện tử thông thường.

Now, when I played it for you, you didn't hear the thunderous bass.

Bây giờ, khi tôi bật nó lên, bạn sẽ không nghe được âm trầm.

This unit that I played goes from about 200 hertz to above the range of hearing.

Thiết bị tôi vừa bật có cường độ từ 200 Hz đến vượt qua ngưỡng nghe được.

It's actually emitting ultrasound -- low-level ultrasound --

Nó phát ra sóng siêu âm -- sóng siêu âm cường độ thấp --

that's about 100,000 vibrations per second.

có khoảng 100,000 giao động mỗi giây.

And the sound that you're hearing,

Và âm thanh mà bạn đang nghe

unlike a regular speaker on which all the sound is made on the face,

không như loa thông thường trong đó âm thanh tạo thành trên bề mặt,

is made out in front of it, in the air.

mà âm thanh được tạo ra trước mặt thiết bị, trong không khí.

The air is not linear, as we've always been taught.

Không khí thì không thẳng hàng, như chúng ta đã được dạy.

You turn up the volume just a little bit --

Bạn vặn loa lên một chút --

I'm talking about a little over 80 decibels --

tức là nhỉnh hơn 80 đề-xi-ben một chút --

and all of a sudden the air begins to corrupt signals you propagate.

và đột nhiên không khí bắt đầu ngắt những tín hiệu bạn truyền đi.

Here's why: the speed of sound is not a constant. It's fairly slow.

Đây là lí do: tốc độ âm thanh không phải bất biến. Nó khá chậm.

It changes with temperature and with barometric pressure.

Nó thay đổi theo nhiệt độ và khí áp.

Now, imagine, if you will, without getting too technical,

Bây giờ, hãy tưởng tượng - tôi sẽ không đi sâu vào chuyên môn -

I'm making a little sine wave here in the air.

tôi sẽ làm một cái đồ thị hình sin trong không khí.

Well, if I turn up the amplitude too much,

Nếu tôi mở âm lượng quá lớn,

I'm having an effect on the pressure,

tôi sẽ tác động đến áp lực,

which means during the making of that sine wave,

nghĩa là trong lúc vẽ đồ thị hình sin,

the speed at which it is propagating is shifting.

tốc độ truyền tải sẽ thay đổi.

All of audio as we know it

Tất cả các loại ra-đi-ô mà chúng ta biết

is an attempt to be more and more perfectly linear.

đều là những nỗ lực để âm đi ngày càng thẳng hơn.

Linearity means higher quality sound.

Thẳng ở đây nghĩa là chất lượng âm tốt hơn.

Hypersonic sound is exactly the opposite:

Âm siêu thanh thì hoàn toàn ngược lại:

it's 100 percent based on non-linearity.

100% dựa vào sự không thẳng hàng.

An effect happens in the air, it's a corrupting effect of the sound --

Một hiệu ứng xảy ra trong không khí sẽ làm ngắt âm

the ultrasound in this case -- that's emitted,

trong trường hợp này là sóng siêu âm đã được phát ra,

but it's so predictable

nhưng bạn có thể đoán được

that you can produce very precise audio out of that effect.

bạn có thể tạo ra âm thanh chính xác từ hiệu ứng đó.

Now, the question is, where's the sound made?

Câu hỏi được đặt ra là: âm thanh được tạo ra ở đâu?

Instead of being made on the face of the cone,

Thay vì được tạo ra từ bề mặt của hình nón

it's made at literally billions of little independent points

Nó được tạo ra từ hàng tỉ các điểm độc lập

along this narrow column in the air,

dọc cái cột hẹp này trong không khí,

and so when I aim it towards you,

và khi tôi hướng nó về phía bạn,

what you hear is made right next to your ears.

những gì bạn nghe được tạo ra ở ngay bên tai bạn.

I said we can shorten the column,

Chúng ta có thể rút ngắn cây cột được,

we can spread it out to cover the couch.

chúng ta có thể trải nó dài ra ghế.

I can put it so that one ear hears one speaker,

Tôi có thể đặt nó sao cho mỗi tai nghe mỗi loa.

the other ear hears the other. That's true binaural sound.

Như vậy mới đúng là âm đôi.

When you listen to stereo on your home system,

Khi bạn nghe máy hát tại nhà,

your both ears hear both speakers.

cả hai tai bạn nghe hai loa.

Turn on the left speaker sometime

Đôi khi bạn chỉ bật loa bên trái

and notice you're hearing it also in your right ear.

bạn thấy bạn cũng nghe âm đó bên tai phải.

So, the stage is more restricted --

Vì thế, âm tầng bị hạn chế --

the sound stage that's supposed to spread out in front of you.

âm tầng đúng ra phải trải ra ngay trước mặt bạn.

Because the sound is made in the air along this column,

Bởi vì âm được tạo ra dọc cây cột này, trong không khí,

it does not follow the inverse square law,

nó không tuân theo luật bình phương nghịch đảo.

which says it drops off about two thirds

Theo luật này, âm thanh giảm đi khoảng 2/3

every time you double the distance:

mỗi khi bạn nhân đôi khoảng cách:

6dB every time you go from one meter, for instance, to two meters.

chẳng hạn, giảm 6dB mỗi khi bạn đi từ 1m lên 2m.

That means you go to a rock concert or a symphony,

Có nghĩa là bạn đi đến một buổi nhạc rock hay buổi hòa nhạc,

and the guy in the front row gets the same level

đột nhiên, người ngồi ghế trước nghe được chất lượng

as the guy in the back row, now, all of a sudden.

như người ngồi ghế sau.

Isn't that terrific?

Ghê không?

So, we've been, as I say, very successful, very lucky,

Chúng tôi đã, như tôi đã nói, rất thành công và may mắn,

in having companies catch the vision of this,

khi có công ty đã có được tầm nhìn này,

from cars -- car makers who want to put a stereo system in the front for the kids,

-- các nhà sản xuất xe hơi muốn đặt hệ thống âm thanh phía trước cho bọn trẻ,

and a separate system in the back --

và một hệ thống riêng biệt ở phía sau --

oh, no, the kids aren't driving today.

ồ không, ngày nay trẻ con không lái xe.

(Laughter)

(Khán phòng cười)

I was seeing if you were listening.

Tôi đang xem bạn có lắng nghe không.

Actually, I haven't had breakfast yet.

Thực ra, tôi vẫn chưa ăn sáng.

A stereo system in the front for mom and dad,

Một hệ thống loa đằng trước cho bố và mẹ,

and maybe there's a little DVD player in the back for the kids,

và một máy phát DVD nhỏ cho bọn trẻ ở phía sau,

and the parents don't want to be bothered with that,

và cha mẹ không muốn bị làm phiền bởi nó,

or their rap music or whatever.

hoặc mấy bài nhạc rap hay đại loại vậy.

So, again, this idea of being able to put sound anywhere you want to

Như vậy, ý tưởng đặt âm thanh bất cứ nơi nào bạn muốn

is really starting to catch on.

đã thật sự bắt đầu có kết quả.

It also works for transmitting and communicating data.

Nó cũng được dùng cho truyền tải và giao tiếp thông tin.

It also works five times better underwater.

Nó hoạt động hiệu quả gấp 5 lần khi dưới nước.

We've got the military -- have just deployed some of these into Iraq,

Chúng tôi đã nhờ quân đội, triển khai một vài thiết bị này tại Iraq,

where you can put fake troop movements

bạn có thể làm giả tiếng chuyển động của đoàn quân

quarter of a mile away on a hillside.

cách đó một phần tư dặm trên đồi.

(Laughter)

(Khán phòng cười)

Or you can whisper in the ear of a supposed terrorist some Biblical verse.

Hoặc là bạn có thể thì thầm vài lời kinh thánh với 1 tên khủng bố

(Laughter)

(Khán phòng cười)

I'm serious. And they have these infrared devices

Tôi nói thật. Và họ có những thiết bị hồng ngoại

that can look at their countenance,

có thể nhìn vào vẻ nghiêm trang của họ

and see a fraction of a degree Kelvin in temperature shift

và phát hiện độ Kelvin thay đổi rất nhỏ

from 100 yards away when they play this thing.

từ khoảng cách 100 dặm khi họ bật thứ này.

And so, another way of hopefully determining who's friendly and who isn't.

Và như vậy, hy vọng đây cũng là một cách để xem coi ai là người thân thiện.

We make a version with this which puts out 155 decibels.

Chúng tôi làm một phiên bản phát ra 155 đề-xi-ben của cái máy này.

Pain is 120.

Mức gây đau tai là 120.

So it allows you to go nearly a mile away and communicate with people,

Nó cho phép bạn đi gần 1 dặm và giao tiếp với mọi người,

and there can be a public beach just off to the side,

có thể có một bãi biển công cộng ngay bên cạnh,

and they don't even know it's turned on.

và họ cũng không biết nó được bật lên.

We sell those to the military presently for about 70,000 dollars,

Chúng tôi bán chúng cho quân đội với giá khoảng 70.000 đôla,

and they're buying them as fast as we can make them.

và họ nhanh chóng mua hết chúng.

We put it on a turret with a camera, so that when they shoot at you,

Chúng tôi đặt nó trên 1 tháp pháo có camera để khi bạn bị bắn

you're over there, and it's there.

thì nó không bị ảnh hưởng.

I have a bunch of other inventions.

Tôi có cả đống phát minh khác.

I invented a plasma antenna, to shift gears.

Tôi chế cái ăng-ten plasma này để sang số.

Looked up at the ceiling of my office one day --

Một hôm, khi tôi đang nhìn lên trần văn phòng của mình --

I was working on a ground-penetrating radar project --

lúc đó tôi đang thực hiện dự án ra-đa xuyên đất --

and my physicist CEO came in and said, "We have a real problem.

và cộng sự của tôi đến và nói rằng: "Có chuyện rồi.

We're using very short wavelengths.

Chúng ta đang sử dụng những sóng âm cực ngắn.

We've got a problem with the antenna ringing.

Có vấn đề với cái ăng ten.

When you run very short wavelengths,

Khi anh phát những sóng âm ngắn,

like a tuning fork the antenna resonates,

giống như âm thoa, cái ăng ten cộng hưởng,

and there's more energy coming out of the antenna

và năng lượng phát ra từ ăng-ten

than there is the backscatter from the ground

nhiều hơn năng lượng tán xạ từ mặt đất

that we're trying to analyze, taking too much processing."

mà ta đang cố phân tích, tốn quá nhiều công sức."

I says, "Why don't we make an antenna that only exists when you want it?

Tôi nói: "Tại sao ta không làm một cái ăng ten chỉ xuất hiện khi ta muốn?

Turn it on; turn it off.

Ta bật lên, ta tắt đi.

That's a fluorescent tube refined."

Đó là một cái ống huỳnh quang tinh lọc."

I just sold that for a million and a half dollars, cash.

Tôi vừa mới bán nó với giá 1,5 triệu đôla, tiền mặt.

I took it back to the Pentagon after it got declassified,

Tôi mang nó về lại Lầu Năm Góc sau khi nó bị lộ

when the patent issued, and told the people back there about it,

khi bằng sáng chế nó được ban hành, rồi kể với mọi người ở đó về điều đó,

và họ cười, rồi tôi cho họ xem mẫu và họ mua nó.

and they laughed, and then I took them back a demo and they bought.

(Laughter)

(Khán phòng cười)

Any of you ever wore a Jabber headphone -- the little cell headphones?

Các bạn đã nghe 1 cái tai nghe nói luyên thuyên chưa ?

Đó là phát minh của tôi. Tôi bán nó giá 7 triệu đô.

That's my invention. I sold that for seven million dollars.

Big mistake: it just sold for 80 million dollars two years ago.

Đó là một sai lầm. Nó được bán giá 80 triệu đô 2 năm trước.

I actually drew that up on a little crummy Mac computer

Tôi đã thiết kế nó trên cái máy Mac cũ kĩ

in my attic at my house,

trên gác mái nhà tôi,

and one of the many designs which they have now

và một trong những thiết kế mà họ có hiện nay

is still the same design I drew way back when.

vẫn giống như thiết kế của tôi.

So, I've been really lucky as an inventor.

Vì thế, tôi thật may mắn khi làm nhà phát minh.

I'm the happiest guy you're ever going to meet.

Tôi là người hạnh phúc nhất mà bạn gặp.

And my dad died before he realized anybody in the family

Bố tôi mất trước khi được thấy bất cứ ai trong nhà

would maybe, hopefully, make something out of themselves.

làm được điều gì đó.

Các bạn là những khán giả tuyệt vời. Tôi biết bài nói của tôi lộn xộn.

You've been a great audience. I know I've jumped all over the place.

I usually figure out what my talk is when I get up in front of a group.

Tôi thường ứng biến bài nói ngay lúc xuất hiện trước đám đông.

Let me give you, in the last minute,

Để tôi cho các bạn xem, vào phút cuối này,

one more quick demo of this guy,

1 bài giới thiệu nhanh về anh chàng này,

for those of you that haven't heard it.

dành cho những ai chưa nghe nó.

Can never tell if it's on.

Bạn không thể biết nó đang bật hay tắt.

If you haven't heard it, raise your hand.

Hãy giơ tay nếu bạn chưa nghe thấy nó.

Getting it over there?

Ở đằng đó có nghe thấy không?

Get the cameraman.

Hãy tìm anh chàng quay phim.

Yeah, there you go.

Vâng, được rồi đó.

I've got a Coke can opening that's right in your head; that's really cool.

Tôi đã mở một chai nước ngọt ngay trong đầu bạn, thật tuyệt.

Thank you once again.

Cảm ơn các bạn lần nữa.

Appreciate it very much.

Tôi cảm kích rất nhiều.