New York -- before the City | Eric Sanderson

Translator: Nguyễn Nhật Reviewer: Khanh Huynh

The substance of things unseen.

Bản chất của những điều ta chưa thấy được.

Cities, past and future.

Những thành phố, quá khứ và tương lai.

In Oxford, perhaps we can use Lewis Carroll

Ở Oxford, có lẽ ta có thể dùng Lewis Carroll

and look in the looking glass that is New York City

và nhìn vào tấm gương soi là thành phố New York

to try and see our true selves,

để nhìn thấy con người thật của mình,

or perhaps pass through to another world.

hay có thể đi đến một thế giới khác.

Or, in the words of F. Scott Fitzgerald,

Hay như F.scott Fitzgerald từng có câu,

"As the moon rose higher,

"Khi mặt trăng lên cao hơn,

the inessential houses began to melt away

những ngôi nhà ảo ảnh bắt đầu tan biến

until gradually I became aware of the old island

đến khi tôi dần nhận ra hòn đảo già

here that once flowered for Dutch sailors' eyes,

nơi từng nở ra trước mắt những người thủy thủ Hà Lan,

a fresh green breast of the new world."

một bầu sữa tươi mát của thế giới mới."

My colleagues and I have been working for 10 years

Tôi và những người đồng nghiệp đã làm việc 10 năm

to rediscover this lost world

để tìm lại thế giới đã mất này

in a project we call The Mannahatta Project.

trong dự án tên là "Dự án Mannahatta"

We're trying to discover what Henry Hudson would have seen

Chúng tôi đang cố gắng tìm hiểu điều Henry Hudson đã thấy

on the afternoon of September 12th, 1609,

vào buổi chiều ngày 12 tháng 9 năm 1609,

when he sailed into New York harbor.

khi anh ấy cập bến ở cảng New York.

And I'd like to tell you the story in three acts,

Và tôi muốn chia câu chuyện thành 3 phần,

and if I have time still, an epilogue.

và nếu có thời gian thì cả phần kết nữa.

So, Act I: A Map Found.

Phần 1: Một tấm bản đồ được tìm thấy.

So, I didn't grow up in New York.

Tôi không lớn lên ở New York.

I grew up out west in the Sierra Nevada Mountains, like you see here,

Tôi lớn lên ở phía Tây ở dãy núi Sierra Nevada, như bạn thấy đấy,

in the Red Rock Canyon.

ở hẻm núi Red Rock.

And from these early experiences as a child

Và từ những trải nghiệm tuổi thơ này

I learned to love landscapes.

tôi đã học cách yêu phong cảnh.

And so when it became time for me to do my graduate studies,

Vì vậy, khi làm đồ án tốt nghiệp,

I studied this emerging field of landscape ecology.

tôi đã nghiên cứu lĩnh vực sinh thái cảnh quan.

Landscape ecology concerns itself

Sinh thái cảnh quan bao gồm cách mà

with how the stream and the meadow and the forest and the cliffs

dòng suối, đồng cỏ, rừng cây và các vách núi

make habitats for plants and animals.

tạo ra môi trường sống cho động thực vật.

This experience and this training

Kinh nghiệm và việc học tập đào tạo này

lead me to get a wonderful job with the Wildlife Conservation Society,

đưa tôi đến với công việc tuyệt vời ở Hội Bảo Vệ Động Vật,

which works to save wildlife and wild places all over the world.

bảo vệ các loài sinh vật và môi trường hoang dã trên khắp thế giới.

And over the last decade,

Trong suốt thập kỉ vừa qua,

I traveled to over 40 countries

tôi đã đến 40 quốc gia

to see jaguars and bears and elephants

để thấy những con báo, gấu voi

and tigers and rhinos.

hổ và hà mã.

But every time I would return from my trips I'd return back to New York City.

Nhưng sau mỗi chuyến đi tôi lại trở về New York.

And on my weekends I would go up, just like all the other tourists,

Và vào dịp cuối tuần tôi thường leo, như bao du khách khác,

to the top of the Empire State Building,

lên đỉnh của tòa nhà Empire State,

and I'd look down on this landscape, on these ecosystems,

nhìn xuống cảnh quan và các hệ sinh thái nơi đây,

and I'd wonder, "How does this landscape

và tôi tự hỏi:"Làm thế nào mà cảnh quan này

work to make habitat for plants and animals?

tạo ra môi trường sống cho động thực vật?

How does it work to make habitat for animals like me?"

Làm thế nào nó tạo ra môi trường sống cho những động vật như mình?"

I'd go to Times Square and I'd look at the amazing ladies on the wall,

Tôi thường đến Quảng trường Thời Đại và ngắm nhìn những quý cô tuyệt vời trên bức tường,

and wonder why nobody is looking at the historical figures just behind them.

và tự hỏi tại sao không ai ngắm nhìn những nhân vật lịch sử ngay đằng sau họ.

I'd go to Central Park and see the rolling topography of Central Park

Tôi thường đi đến Công viên trung tâm và nhìn cách địa hình uốn lượn của nơi này

come up against the abrupt and sheer

tương phản với địa hình dốc đứng

topography of midtown Manhattan.

của khu vực trung tâm Manhattan.

I started reading about the history and the geography in New York City.

Tôi bắt đầu đọc về lịch sử và địa lý của New York

I read that New York City was the first mega-city,

Tôi đọc thấy rằng New York là siêu thành phố đầu tiên,

a city of 10 million people or more, in 1950.

với dân số năm 1950 là 10 triệu người trở lên.

I started seeing paintings like this.

Tôi bắt đầu bắt gặp những bức tranh thế này.

For those of you who are from New York,

Đối với những người đến từ New York,

this is 125th street under the West Side Highway.

đây là phố thứ 125 dưới đường quốc lộ phía Tây

(Laughter)

(Cười)

It was once a beach. And this painting

Nơi đây đã từng là bãi biển. Và bức tranh này

has John James Audubon, the painter, sitting on the rock.

vẽ cảnh John James Audubon, tác giả, đang ngồi trên đá.

And it's looking up on the wooded heights of Washington Heights

Và nó hướng lên những rừng cây cao của khu Washington Heights

to Jeffrey's Hook, where the George Washington Bridge goes across today.

về phía Jeffrey's Hook, nơi cầu George Washington bắc qua ngày nay.

Or this painting, from the 1740s, from Greenwich Village.

Hay như bức tranh này, từ những năm 1740, ở làng Greenwich.

Those are two students at King's College -- later Columbia University --

Đó là 2 học sinh của trường đại học King's, sau này là đại học Columbia,

sitting on a hill, overlooking a valley.

đang ngồi trên 1 ngọn đồi, hướng về 1 thung lũng.

And so I'd go down to Greenwich Village and I'd look for this hill,

Khi đến làng Greenwich và tìm ngọn đồi này,

and I couldn't find it. And I couldn't find that palm tree.

tôi không thể tìm thấy nó. Và tôi cũng không thể tìm thấy cây cọ đó.

What's that palm tree doing there?

Cây cọ đó làm gì ở đấy vậy?

(Laughter)

(Cười)

So, it was in the course of these investigations that I ran into a map.

Trong lúc đang nghiên cứu tôi bắt gặp 1 tấm bản đồ.

And it's this map you see here.

Và đó là tấm bản đồ bạn thấy ở đây.

It's held in a geographic information system

Hệ thống thông tin địa lý của nó

which allows me to zoom in.

cho phép tôi có thể phóng to.

This map isn't from Hudson's time, but from the American Revolution,

Tấm bản đồ này không phải từ thời Hudson mà từ thời Cách mạng Mỹ,

170 years later, made by British military cartographers

170 năm sau, do những nhà bản đồ quân sự người Anh tạo ra

during the occupation of New York City.

trong thời kì chiếm đóng New York.

And it's a remarkable map. It's in the National Archives here in Kew.

Bản đồ này rất ấn tượng. Nó nằm trong văn khố quốc gia ở đây tại Kew.

And it's 10 feet long and three and a half feet wide.

Nó dài 10 feet và rộng 3 feet rưỡi.

And if I zoom in to lower Manhattan

Nếu tôi phóng to vào Hạ Manhattan

you can see the extent of New York City as it was,

bạn có thể thấy ranh giới của New York trước đây,

right at the end of the American Revolution.

ngay trước khi cuộc Cách mạng My kết thúc.

Here's Bowling Green. And here's Broadway.

Đây là Bowling Green. Và đây là Broadway.

And this is City Hall Park.

Và đây là công viên hội trường thành phố.

So the city basically extended to City Hall Park.

Về cơ bản, thành phố trải dài tới công viên này.

And just beyond it you can see features

Ngay ra khỏi ranh giới ấy bạn có thể thấy những thứ

that have vanished, things that have disappeared.

đã lụi tàn, biến mất.

This is the Collect Pond, which was the fresh water source for New York City

Đây là hồ Collect Pond, nơi từng là nguồn nước sạch của New York

for its first 200 years,

trong 200 năm đầu,

and for the Native Americans for thousands of years before that.

và trong hàng ngàn năm trước đó của người thổ dân Mỹ

You can see the Lispenard Meadows

Bạn có thể thấy những đồng cỏ Lispenard

draining down through here, through what is TriBeCa now,

chạy qua đây, nơi đang là TriBeCa hiện nay,

and the beaches that come up from the Battery,

và những bãi biển chạy từ Battery

all the way to 42nd St.

tới tận phố số 42.

This map was made for military reasons.

Bản đồ này được tạo ra cho mục đích quân sự.

They're mapping the roads, the buildings, these fortifications

Họ đánh dâu những con đường, tòa nhà, pháo đài

that they built.

mà họ đã xây dựng.

But they're also mapping things of ecological interest,

Nhưng họ cũng đánh dấu những nơi có ý nghĩa về mặt sinh thái

also military interest: the hills,

cũng như quân sự: những ngọn đồi,

the marshes, the streams.

đầm lầy, con suối.

This is Richmond Hill, and Minetta Water,

Đây là đồi Richmond và suối Minetta

which used to run its way through Greenwich Village.

từng chạy ngang qua làng Greenwich.

Or the swamp at Gramercy Park, right here.

Hay đầm lầy ở công viên Gramercy, ngay đây.

Or Murray Hill. And this is the Murrays' house

Hay đồi Murray. Và đây là nhà của Murray

on Murray Hill, 200 years ago.

trên đồi Murray, 200 năm trước.

Here is Times Square,

Đây là Quảng trường Thời Đại,

the two streams that came together to make a wetland

2 con suối gặp nhau tạo thành vùng đầm lầy

in Times Square, as it was at the end of the American Revolution.

ở Quảng trường Thời Đại, vào thời cuối Cách mạng Mỹ.

So I saw this remarkable map in a book.

Tôi thấy tấm bản đồ tuyệt diệu này trong một cuốn sách,

And I thought to myself, "You know, if I could georeference this map,

và tôi tự nói với bản thân:"Ngươi biết đấy, nếu ta có thể liên hệ tấm bản đồ này với thực tế,

if I could place this map in the grid of the city today,

nếu ta có thể đặt tấm bản đồ này theo những ô của bản đồ thành phố ngày nay,

I could find these lost features

ta có thể tìm thấy những thứ đã mất ấy

of the city,

của thành phố,

in the block-by-block geography that people know,

ngay giữa cái cấu trúc hình khối mà mọi người thường biết,

the geography of where people go to work, and where they go to live,

cái cấu trúc nơi mọi người đi làm,

and where they like to eat."

sinh sống và ăn uống."

So, after some work we were able to georeference it,

Vì vậy, sau một thời gian chúng tôi đã có thể liên hệ thực tế,

which allows us to put the modern streets on the city,

xác định những con phố hiện đại của thành phố

and the buildings, and the open spaces,

và những tòa nhà và khoảng không,

so that we can zoom in to where the Collect Pond is.

từ đó xác định vị trí của hồ Collect Pond.

We can digitize the Collect Pond and the streams,

Chúng tôi có thể số hóa hồ Collect Pond và các con suối,

and see where they actually are in the geography of the city today.

và xem xem chúng thực sự ở đâu trên tấm bản đồ hiện đại.

So this is fun for finding where things are

Vì vậy nó rất vui khi tìm xem mọi thứ ở đâu

relative to the old topography.

dựa trên địa hình trước đây.

But I had another idea about this map.

Nhưng tôi có 1 ý tưởng khác về tấm bản đồ này.

If we take away the streets, and if we take away the buildings,

Nếu ta bỏ đi những con phố, những tòa nhà

and if we take away the open spaces,

và những khoảng không,

then we could take this map.

thì ta có thể tạo ra tấm bản đồ này.

If we pull off the 18th century features

Nếu ta bỏ đi những chi tiết của thế kỉ 18

we could drive it back in time.

ta có thể đưa nó về ngược thời gian.

We could drive it back to its ecological fundamentals:

Ta có thể đưa nó về với những yếu tố sinh thái cơ bản của nó:

to the hills, to the streams,

những ngọn đồi, con suối,

to the basic hydrology and shoreline, to the beaches,

những sông hồ, bờ biển và bãi cát,

the basic aspects that make the ecological landscape.

những khía cạnh căn bản của sinh thái cảnh quan.

Then, if we added maps like the geology, the bedrock geology,

Nếu chúng ta thêm những bản đồ về địa chất, tầng đá ngầm,

and the surface geology, what the glaciers leave,

tầng bề mặt và những tàn dư của sông băng,

if we make the soil map,

nếu chúng ta tạo ra bản đồ về đất

with the 17 soil classes,

với 17 tầng đất

that are defined by the National Conservation Service,

mà được xác định bởi Cục Bảo tồn Quốc gia,

if we make a digital elevation model

nếu chúng ta một mô hình địa hình kỹ thuật số

of the topography that tells us how high the hills were,

để biết được độ cao trước đây của những ngọn đồi,

then we can calculate the slopes.

thì ta có thể tính được hệ số góc.

We can calculate the aspect.

Ta có thể tính được hướng.

We can calculate the winter wind exposure --

Ta có thể tính được gió đông

so, which way the winter winds blow across the landscape.

từ đấy biết được hướng thổi của gió đông.

The white areas on this map are the places protected from the winter winds.

Những phần màu trắng trên bản đồ này là không bị ảnh hưởng bởi gió đông.

We compiled all the information about where the Native Americans were, the Lenape.

Chúng tôi kết hợp tất cả những thông tin về nơi ở người thổ dân Mỹ, người Lenape.

And we built a probability map of where they might have been.

Chúng tôi đã tạo ra một bản đồ phỏng đoán nơi ở của họ.

So, the red areas on this map indicate the places

Những phần màu trắng trên bản đồ này thể hiện những nơi

that are best for human sustainability on Manhattan,

thích hợp nhất đối với sự sống của con người ở Manhattan,

places that are close to water,

những nơi gần nguồn nước,

places that are near the harbor to fish,

gần cảng để có thể câu cá,

places protected from the winter winds.

không bị ảnh hưởng bởi gió đông.

We know that there was a Lenape settlement

Chúng tôi biết được rằng có một khu định cư của người Lenape

down here by the Collect Pond.

ở dưới đây, gần hồ Collect Pond.

And we knew that they planted a kind of horticulture,

Và họ đã phát triển nghề làm vườn,

that they grew these beautiful gardens of corn, beans, and squash,

họ trồng những vườn ngô, đậu và bí rất đẹp

the "Three Sisters" garden.

ví dụ như vườn "Ba chị em".

So, we built a model that explains where those fields might have been.

Chúng tôi đã tạo một mô hình phỏng đoán vị trí của những cánh đồng này.

And the old fields, the successional fields that go.

Những cánh đồng cũ và cả những cánh đồng sau đó.

And we might think of these as abandoned.

Ta có thể nghĩ rằng những cánh đồng này bị bỏ hoang.

But, in fact, they're grassland habitats

Nhưng thật ra chúng là chúng là môi trường sống

for grassland birds and plants.

của những loài chim và thực vật đồng cỏ.

And they have become successional shrub lands,

Và chúng đã trở thành những cánh đồng cây bụi sau đó,

and these then mix in to a map of all the ecological communities.

kết hợp tạo thành bản đồ của mọi loại hình sinh thái

And it turns out that Manhattan had 55 different ecosystem types.

Kết quả là Manhattan có 55 loại hình sinh thái khác nhau.

You can think of these as neighborhoods,

Đó có thể là những khu vực sinh sống,

as distinctive as TriBeCa and the Upper East Side and Inwood --

như khu TriBeCa, khu mạn trên phía Đông và Inwood,

that these are the forest and the wetlands

những rừng cây và đầm lầy,

and the marine communities, the beaches.

và môi trường biển, các bãi biển.

And 55 is a lot. On a per-area basis,

Và 55 là nhiều. Xét theo khu vực,

Manhattan had more ecological communities

Manhattan có nhiều loại hình sinh thái

per acre than Yosemite does,

trên một mẫu Anh hơn Yosemite,

than Yellowstone, than Amboseli.

Yellowstone và Amboseli.

It was really an extraordinary landscape

Nó quả là một cảnh quan tuyệt vời

that was capable of supporting an extraordinary biodiversity.

mà có thể có được sự đa dạng sinh học đặc biệt như vậy.

So, Act II: A Home Reconstructed.

Phần II: Một ngôi nhà được xây sửa lại.

So, we studied the fish and the frogs and the birds and the bees,

Chúng tôi đã nghiên cứu các loài cá, ếch, chim và ong,

the 85 different kinds of fish that were on Manhattan,

85 loài cá khác nhau ở Manhattan,

the Heath hens, the species that aren't there anymore,

gà Heath, những loài vật không còn xuất hiện nữa,

the beavers on all the streams, the black bears,

những con hải ly trên mọi con suối, gấu đen,

and the Native Americans, to study how they used

và người thổ dân Mỹ, để tìm hiểu cách họ sử dụng

and thought about their landscape.

và suy nghĩ và cảnh quan xung quanh.

We wanted to try and map these. And to do that what we did

Chúng tôi muốn đánh dấu lại những thứ này. Và để làm được điều này chúng tôi cần

was we mapped their habitat needs.

đánh dấu nơi ở của họ.

Where do they get their food?

Họ lấy thức ăn từ đâu?

Where do they get their water? Where do they get their shelter?

Họ lấy nước từ đâu? Họ ở chỗ nào?

Where do they get their reproductive resources?

Họ lấy phương tiện sinh sản từ đâu?

To an ecologist, the intersection of these is habitat,

Đối với một nhà sinh thái học, điểm chung của những điều này là môi trường sinh sống,

but to most people, the intersection of these is their home.

nhưng đối với phần lớn mọi người, nó lại là ngôi nhà.

So, we would read in field guides, the standard field guides

Vì vậy ta thường thấy trong các sách về thế giới hoang dã,

that maybe you have on your shelves,

loại sách phổ thông mà có thể đang nằm trên kệ sách nhà bạn,

you know, what beavers need is, "A slowly meandering stream

rằng loài hải ly cần:" Một con suối chảy chậm

with aspen trees and alders and willows,

với những cây dương, gỗ trăn và liễu

near the water." That's the best thing for a beaver.

ở gần dòng nước." Đó là điều tốt nhất đối với một con hải ly.

So we just started making a list.

Chúng ta thử lập một danh sách.

Here is the beaver. And here is the stream,

Đây là con hải ly. Và đây là dòng suối,

and the aspen and the alder and the willow.

và cây dương, gỗ trăn và cây liễu.

As if these were the maps that we would need

Như thể những bản đồ này là cái ta cần

to predict where you would find the beaver.

để dự đoán nơi ở của loài hải ly.

Or the bog turtle, needing wet meadows and insects and sunny places.

Hay như loài rùa ở vùng đầm lầy cần những đồng cỏ ướt, côn trùng và những nơi có ánh mặt trời.

Or the bobcat, needing rabbits and beavers and den sites.

Hay như loài linh miêu Mỹ cần thỏ, hải ly và những nơi có hang hốc.

And rapidly we started to realize that beavers can be

Và ta ngay lập tức nhận ra rằng những con hải ly có thể là

something that a bobcat needs.

cái mà một con linh miêu cần.

But a beaver also needs things. And that having it

Nhưng một con hải ly cũng có nhu cầu riêng. Và việc nó ở

on either side means that we can link it together,

một trong hai bên bờ cho phép ta liên kết nó lại,

that we can create the network

tạo ra một mạng lưới

of the habitat relationships for these species.

những mối quan hệ sinh sống của những loài này.

Moreover, we realized that you can start out

Ngoài ra, ta nhận ra rằng, ban đầu

as being a beaver specialist,

bạn có thể là một chuyên gia về hải ly

but you can look up what an aspen needs.

nhưng vẫn có thể tìm xem 1 cây dương cần gì.

An aspen needs fire and dry soils.

1 cây dương cần lửa và đất khô.

And you can look at what a wet meadow needs.

Và bạn có thể biết một đồng cỏ ướt cần gì.

And it need beavers to create the wetlands,

Nó cần những con hải ly để tạo nên những vùng đầm lầy,

and maybe some other things.

và có thể một số thứ khác.

But you can also talk about sunny places.

Nhưng bạn cũng có thể nói về những nơi đầy ánh mặt trời.

So, what does a sunny place need? Not habitat per se.

Vậy một nơi như vậy cần cái gì? Không phải là bản thân môi trường sống.

But what are the conditions that make it possible?

Mà những điều kiện nào tạo nên nó?

Or fire. Or dry soils.

Lửa. Hay đất khô.

And that you can put these on a grid that's 1,000 columns long

Bạn có thể đặt những thứ này trong 1 ô lưới dài 1000 cột ngang

across the top and 1,000 rows down the other way.

và 1000 hàng dọc.

And then we can visualize this data like a network,

Sau đó ta có thể hình dung dữ liệu này như 1 mạng lưới,

like a social network.

như 1 mạng xã hội.

And this is the network of all the habitat relationships

Đây là mạng lưới của các mối quan hệ sinh sống

of all the plants and animals on Manhattan,

của tất cả động thực vật ở Manhattan,

and everything they needed,

và mọi thứ chúng cần,

going back to the geology,

hướng về địa chất,

going back to time and space at the very core of the web.

hướng về thời gian và không gian ở trung tâm mạng lưới.

We call this the Muir Web. And if you zoom in on it it looks like this.

Chúng tôi gọi nó là lưới Muir. Nếu bạn phóng to nó sẽ trông như thế này.

Each point is a different species

Mỗi điểm là 1 loài khác nhau

or a different stream or a different soil type.

hay 1 con suối, một loại đất riêng.

And those little gray lines are the connections that connect them together.

Và những đường xám nhỏ liên kết chúng với nhau

They are the connections that actually make nature resilient.

thật sự khiến cho thiên nhiên trở nên dẻo dai, linh hoạt.

And the structure of this is what makes nature work,

Cấu trúc này là cái khiến cho thiên nhiên hoạt động,

seen with all its parts.

khiến cho nó được nhìn nhận 1 cách đầy đủ.

We call these Muir Webs after the Scottish-American naturalist

Chúng tôi gọi chúng là những lưới Muir dựa trên tên nhà tự nhiên học người Scotland - Mỹ

John Muir, who said, "When we try to pick out anything by itself,

John Muir, người từng nói: " Khi ta cố chọn ra 1 thứ gì đấy

we find that it's bound fast by a thousand invisible cords

ta nhận ra nó bị liên kết với mọi thứ trong vũ trụ

that cannot be broken, to everything in the universe."

bởi ngàn sợi dây vô hình không thể phá vỡ"

So then we took the Muir webs and we took them back to the maps.

Ta đặt lưới Muir vào các bản đồ.

So if we wanted to go between 85th and 86th,

Nếu ta muốn đến giữa số 85 vào 86,

and Lex and Third,

và Lex và Third,

maybe there was a stream in that block.

có thể từng có một con suối nơi tòa nhà đó.

And these would be the kind of trees that might have been there,

Đây có lẽ là những loại cây từng có ở đó,

and the flowers and the lichens and the mosses,

những loại hoa, địa y và rêu,

the butterflies, the fish in the stream,

những loài bươm bướm, cá dưới suối,

the birds in the trees.

chim trên cành.

Maybe a timber rattlesnake lived there.

Có thể 1 con rắn chuông gỗ sống ở đó.

And perhaps a black bear walked by. And maybe Native Americans were there.

1 con gấu đen có thể đã từng đi qua đây. Người thổ dân Mỹ có thể từng ở đó.

And then we took this data.

Và chúng tôi có thông tin này.

You can see this for yourself on our website.

Bạn có thể tự xem nó trên trang web của húng tôi.

You can zoom into any block on Manhattan,

Bạn có thể phóng to vào bất kì tòa nhà nào ở Manhattan

and see what might have been there 400 years ago.

và xem xem có thể có gì ở đó 400 năm trước.

And we used it to try and reveal a landscape

Và chúng tôi dùng nó để tạo nên cảnh quan

here in Act III.

ở phần 3.

We used the tools they use in Hollywood

Chúng tôi dùng những công cụ họ sử dụng ở Hollywood

to make these fantastic landscapes that we all see in the movies.

để tạo ra những cảnh quan tuyệt vời mà ta thấy trên phim.

And we tried to use it to visualize Third Avenue.

Chúng tôi đã cố dùng nó để hình dung ra đại lộ số 3

So we would take the landscape and we would build up the topography.

Chúng tôi bỏ đi phong cảnh và dựng lại địa hình.

We'd lay on top of that the soils and the waters, and illuminate the landscape.

Chúng tôi cho đất và nước lên trên và làm sáng khung cảnh.

We would lay on top of that the map of the ecological communities.

Ở trên đấy chúng tôi có các mối quan hệ sinh thái

And feed into that the map of the species.

và tất cả các loài động thực vật.

So that we would actually take a photograph,

Như vậy chúng tôi có thể chụp 1 bức ảnh,

flying above Times Square, looking toward the Hudson River,

bay trên Quảng trường Thời đại, nhìn về phía sông Hudson,

waiting for Hudson to come.

đợi Hudson tới.

Using this technology, we can make these

Sử dụng công nghệ này, ta có thể tạo ra

fantastic georeferenced views.

những góc nhìn tuyệt diệu như vậy.

We can basically take a picture out of any window

Về căn bản, ta có thể chụp bất kì tấm hình nào của Manhattan

on Manhattan and see what that landscape looked like 400 years ago.

và nhìn xem quang cảnh ấy 400 năm trước ra sao.

This is the view from the East River, looking up Murray Hill

Đây là góc nhìn từ sông Đông, nhìn về phía đời Murray

at where the United Nations is today.

nơi Ủy Ban Liên Hiệp Quốc tọa lạc ngày nay.

This is the view looking down the Hudson River,

Đây là quang cảnh nhìn xuống sông Hudson,

with Manhattan on the left, and New Jersey out on the right,

với Manhattan ở phía bên trái và New Jersey ở phía bên phải,

looking out toward the Atlantic Ocean.

hướng về biển Đại Tây Dương.

This is the view over Times Square,

Đây là quang cảnh ở Quảng trường Thời đại,

with the beaver pond there, looking out toward the east.

với cái hồ hải ly ở kia, hướng về phía Đông.

So we can see the Collect Pond, and Lispenard Marshes back behind.

Vậy ta có thể thấy hồ Collect Pond đầm lầy Lispenard ở phía sau.

We can see the fields that the Native Americans made.

Ta có thể thấy những cánh đồng của người thổ dân Mỹ.

And we can see this in the geography of the city today.

Và ta có thể thấy cái này trong cảnh quan thành phố ngày nay.

So when you're watching "Law and Order," and the lawyers walk up the steps

Khi bạn đang xem chương trình pháp luật và người luật sư bước lên bậc cầu thang

they could have walked back down those steps

họ có thể đã bước xuống những bậc ấy

of the New York Court House, right into the Collect Pond,

của tòa nhà Tòa án New York, ngay xuống hồ Collect Pond

400 years ago.

400 năm trước.

So these images are the work of my friend and colleague,

Những hình ảnh này là công trình của tôi và người đồng nghiệp

Mark Boyer, who is here in the audience today.

Mark Boyer, người đang ở trong khán phòng ngày hôm nay.

And I'd just like, if you would give him a hand,

Và tôi muốn, nếu các bạn đồng tình,

to call out for his fine work.

khen ngợi tác phẩm của anh ấy.

(Applause)

(Vỗ tay)

There is such power in bringing science and visualization together,

Sức mạnh của sự kết hợp giữa khoa học và sự tưởng tượng

that we can create images like this,

mạnh đến nỗi ta có thể tạo ra những hình ảnh như thế này,

perhaps looking on either side of a looking glass.

như thể nhìn qua một tấm gương.

And even though I've only had a brief time to speak,

Tuy rằng chỉ có chút thời gian phát biểu,

I hope you appreciate that Mannahatta was a very special place.

tôi mong các bạn thấy rằng Mannahatta là một nơi vô cùng đặc biệt.

The place that you see here on the left side

Chỗ các bạn thấy ở đây ở bên trái

was interconnected. It was based on this diversity.

được nối liền với nhau. Nó được xây dựng dựa trên sự đa dạng.

It had this resilience that is what we need in our modern world.

Nó có sự dẻo dai mà ta cần có trong thế giới hiện đại.

But I wouldn't have you think that I don't like the place

Nhưng không có nghĩa là tôi không thích phần ở phía bên phải,

on the right, which I quite do. I've come to love the city

phần mà tôi khá thích. Tôi yêu thành phố này

and its kind of diversity, and its resilience,

và sự đa dạng, dẻo dai của nó,

and its dependence on density and how we're connected together.

sự phụ thuộc vào mật độ dày đặc và cách chúng ta kết nối với nhau.

In fact, that I see them as reflections of each other,

Thật ra, tôi thấy chúng như là hình ảnh phản chiếu của lẫn nhau,

much as Lewis Carroll did in "Through the Looking Glass."

như Lewis Carroll trong "Xuyên qua tấm gương"

We can compare these two and hold them in our minds at the same time,

Ta có thể so sánh 2 cái này và cùng nghĩ về chúng,

that they really are the same place,

rằng chúng thực sự là 2 nơi giống nhau,

that there is no way that cities can escape from nature.

rằng không có cách nào thành phố có thể tách biệt với tự nhiên.

And I think this is what we're learning about building cities in the future.

Và tôi nghĩ rằng đây là cái chúng ta học được về việc xây dựng các thành phố trong tương lai.

So if you'll allow me a brief epilogue, not about the past,

Vậy nếu tôi được phép kết luận ngắn, không phải về quá khứ,

but about 400 years from now,

mà là về 400 năm sau,

what we're realizing is that

điều chúng ta đang nhận ra là

cities are habitats for people,

thành phố là môi trường sống của con người

and need to supply what people need:

và cần cung cấp những thứ con người cần:

a sense of home, food, water, shelter,

nhà cửa, thức ăn, nước uống,

reproductive resources, and a sense of meaning.

phương tiện sinh sản và chút ý nghĩa.

This is the particular additional habitat requirement of humanity.

Đây là yêu cầu thêm về môi trường sống của loài người.

And so many of the talks here at TED are about meaning,

Nhiều bài nói của TED là về ý nghĩa,

about bringing meaning to our lives

về việc đem lại ý nghĩa cho cuộc đời chúng ta

in all kinds of different ways, through technology,

bằng mọi cách khác nhau, nhờ công nghệ,

through art, through science,

nghệ thuật, khoa học,

so much so that I think we focus so much on

nhiều đến nỗi mà tôi nghĩ là chúng ta tập trung quá nhiều vào

that side of our lives, that we haven't given enough

khía cạnh đó của cuộc sống, đến nỗi ta ít chú ý tới

attention to the food and the water and the shelter,

thức ăn, nước uống, chỗ ở,

and what we need to raise the kids.

và cái ta cần để nuôi dạy trẻ.

So, how can we envision the city of the future?

Vậy làm sao để hình dung ra thành phố của tương lai?

Well, what if we go to Madison Square Park,

Sẽ thế nào nếu chúng ta đến công viên quảng trường Madison

and we imagine it without all the cars,

và tưởng tượng rằng nó không có xe ô tô,

and bicycles instead

mà thay vào đó là xe đạp

and large forests, and streams instead of sewers and storm drains?

và những cánh rừng lớn, và những con suối thay vì cống rãnh

What if we imagined the Upper East Side

Sẽ như thế nào nếu ta hình dung phía Đông Thượng

with green roofs, and streams winding through the city,

với những mái nhà xanh mát, những con suối chạy quanh thành phố,

and windmills supplying the power we need?

và các cối xay gió cung cấp năng lượng cần thiết?

Or if we imagine the New York City metropolitan area,

Hay nếu ta hình dung khu vực trung tâm New York,

currently home to 12 million people,

với dân số 12 triệu người hiện nay,

but 12 million people in the future, perhaps living at the density of Manhattan,

vẫn chỉ 12 triệu người trong tương lai sống trong khu vực đông dân cư của Manhattan,

in only 36 percent of the area,

36% tổng diện tích,

with the areas in between covered by farmland,

còn những khu vực khác là đất trồng trọt,

covered by wetlands,

đầm lầy,

covered by the marshes we need.

những thứ mà chúng ta cần.

This is the kind of future I think we need,

Đây là tương lai mà tôi cho rằng chúng ta đang cần,

is a future that has the same diversity

một tương lai với sự đa dạng,

and abundance and dynamism of Manhattan,

trù phú và năng động của Manhattan,

but that learns from the sustainability of the past,

nhưng có sự ổn định của quá khứ,

of the ecology, the original ecology, of nature with all its parts.

của hệ sinh thái ban đầu, của tự nhiên.

Thank you very much.

Cảm ơn các bạn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)