To eliminate waste, we need to rediscover thrift | Andrew Dent

Çeviri: Selin Kaya Gözden geçirme: berat güven

Let's talk about thrift.

Biraz tasarruf hakkında konuşalım

Tasarruf, azaltma, yeniden kullanma ve geri dönüştürme anlayışıdır.

Thrift is a concept where you reduce, reuse and recycle,

but yet with an economic aspect I think has a real potential for change.

Ama bence ekonomik açıdan yüksek bir değişim potansiyeli var.

My grandmother, she knew about thrift.

Büyükannem tutumlu biriydi.

This is her string jar.

Bu onun iplik kavanozu.

She never bought any string.

Hiçbir zaman iplik satın almadı.

Basically, she would collect string.

Onları hep biriktirdi.

It would come from the butcher's, it would come from presents.

Kasaptan ya da hediyelerden gelirdi.

She would put it in the jar and then use it when it was needed.

Bunları kavanoza koyar ve gerektiğinde kullanırdı.

İster gülleri bağlasın

When it was finished, whether it was tying up the roses

ister bisikletimin bir parçasını,

or a part of my bike,

once finished with that, it'd go back into the jar.

işi bitince kavanoza geri koyardı.

Bu harika bir tasarruf fikri; İhtiyacın olanı kullanıyorsun,

This is a perfect idea of thrift; you use what you need,

you don't actually purchase anything, so you save money.

herhangi bir şey satın almıyorsun böylece de para biriktiriyorsun.

Kids also inherently know this idea.

Çocuklar doğası gereği bu fikre aşina.

When you want to throw out a cardboard box,

Karton bir kutuyu atmak istediğinizde

the average kid will say, "Don't! I want to use it for a robot head

genellikle bir çocuk "Atma! Onunla robot kafası yapacağım

or for a canoe to paddle down a river."

ya da nehirde süreceğim bir kano" der.

They understand the value of the second life of products.

Çocuklar ürünlerin ikinci bir şansları olduğunun farkında.

So, I think thrift is a perfect counterpoint

Bu yüzden, bence tutumluluk içinde yaşadığımız zamanda

to the current age which we live in.

harika bir karşı görüş.

All of our current products are replaceable.

Günümüzde bütün ürünler değiştirilebilir.

When we get that bright, new, shiny toy,

Yepyeni bir oyuncak almamızın sebebi

it's because, basically, we got rid of the old one.

genellikle eskiyi elden çıkarmamız oluyor.

The idea of that is, of course, it's great in the moment,

Bu elbette o an için harika bir fikir

but the challenge is, as we keep doing this,

ama sorun şu ki biz bunu yapmaya devam ettikçe

we're going to cause a problem.

başka bir soruna neden oluyoruz.

That problem is that there is really no way.

Esas problem başka bir yol olmaması.

When you throw something away, it typically goes into a landfill.

Bir şeyi attığımız zaman, o şey genellikle çöplüğe gidiyor.

Now, a landfill is basically something which is not going to go away,

Çöplük öncelikli olarak yok olmayan bir şey

and it's increasing.

ve büyüyor.

At the moment, we have about 1.3 billion tons of material every year

Her yıl yaklaşık 1,3 milyar ton ürün

going into landfills.

çöpe gidiyor.

By 2100, it's going to be about four billion tons.

2100 yılında, yaklaşık 4 milyar tona çıkacak.

See, instead, I'd prefer if we started thrifting.

Yani, bunun yerine tutumlu olmaya başlasak.

What that means is, we consider materials when they go into products

Bunun anlamı, malzemeler ürüne dönüştüğünde,

and also when they get used,

ayrıca kullanıldıklarında

and, at the end of their life: When can they be used again?

ve miadları dolduğunda şunu düşünsek: Tekrar ne zaman kullanılabilir?

It's the idea of completely changing the way we think about waste,

Bu, atıklar hakkındaki düşüncelerimizi tamamen değiştirir,

so waste is no longer a dirty word --

"atık" kirli bir kelime olmaktan çıkar.

we almost remove the word "waste" completely.

"Atık" kelimesini neredeyse tamamen yok ederiz.

All we're looking to is resources.

Ona kaynak olarak bakarız.

Resource goes into a product

and then can basically go into another product.

Kaynak ürüne dönüşür

ve sonra da başka bir ürüne...

We used to be good at thrifting.

Eskiden tasarrufta iyiydik.

My grandmother, again, used to use old seed packets

Yine anneannem, banyo duvarlarını kaplamak için

to paper the bathroom walls.

eski tohum paketlerini kullanırdı.

I think, though, there are companies out there who understand this value

Ben yine de bu değeri anlayan ve destekleyen şirketlerin

and are promoting it.

olduğunu düşünüyorum.

And a lot of the technologies that have been developed for the smart age

Akıl çağı için geliştirilen çoğu teknoloji

can also be adapted to reduce, reuse and also thrift more proficiently.

kullanımı kısmaya, yeniden kullanıma ve tasarrufa kolayca adapte edilebilir.

And as a materials scientist,

Bir malzeme bilimci olarak,

what I've been tracking over the last couple of decades

şirketlerin son birkaç on yılda tasarrufta ne kadar ustalaştığını

is how companies are getting smart at thrifting,

kavramı nasıl anladıklarını

how they're able to understand this concept

ve nasıl kâr elde ettiklerini araştırıyorum.

and profit from it.

I'm going to give you two examples.

Size iki örnek vereceğim.

The first one, a good one; the second one, not so good.

Birincisi iyi ama ikincisi o kadar iyi sayılmaz.

The first is the automotive industry.

İlki otomotiv sektörü.

Not always known as the most innovative or creative of industries,

En yenilikçi ya da yaratıcı endüstri olarak bilinmese de

but it turns out, they're really, really good at recycling their products.

ürünlerinin geri dönüşümü konusunda fazlasıyla iyiler.

Ninety-five percent of every single car that goes on the road

Trafiğe çıkan her arabanın %95'i

gets recycled here.

burada geri dönüştürülüyor.

And of that car, about 75 percent of the entire car

Ve o arabanın tamamının

neredeyse %75'i aslında yeniden kullanılıyor.

actually gets used again.

Bu dönüşümde hurda çelik ve alüminyum gibi

That includes, of course, the old steel and aluminum

but then also the plastics from the fender and the interiors,

aynı zamanda çamurluktaki ve aracın içindeki plastikler,

glass from the windows and the windshield

yan ve ön camlar;

ve tekerlekler de dönüştürülüyor.

and also the tires.

There's a mature and successful industry that deals with these old cars

Bu eski arabalarla ilgilenip onları geri dönüşüme sokan

ve yeni arabalar ya da başka şeyler olarak

and basically recycles them and puts them back into use

as new cars or other new products.

kullanılabilir hale getiren olgun ve başarılı bir endüstri var.

Even as we move towards battery-powered cars,

Şarj edilebilen pilli araçlara doğru ilerlerken

bazı şirketler, 2020'de hayatımızda olacak

there are companies that claim they can recycle up to 90 percent

of the 11 million tons of batteries that are going to be with us in 2020.

11 milyon ton bataryayı %90'a kadar geri dönüştürebileceğini iddia ediyor.

That, I think, is not perfect,

Bence bu mükemmel değil ama kesinlikle iyi

but it's certainly good, and it's getting better.

ve sürekli de daha iyiye gidiyor.

The industry that's not doing so well is the architecture industry.

Bu konuda çok iyi olmayan endüstri ise mimarlık.

One of the challenges with architecture has always been

Mimarlığın en zorlu yanlarından biri

when we build up, we don't think about taking down.

bir şey inşa ederken yıkımı düşünmememiz.

We don't dismantle, we don't disassemble, we demolish.

Biz sökmüyoruz ya da parçalamıyoruz, yıkıyoruz.

That's a challenge,

Bu bir zorluk

because it ends up that about a third of all landfill waste in the US

çünkü ABD'de atık sahalarındaki atıkların üçte birinin sebebi

is architecture.

inşaat.

We need to think differently about this.

Bunu daha farklı biçimde düşünmeliyiz.

There are programs that can actually reduce some of this material.

bu materyalin bir kısmını azaltabilen programlar var.

A good example is this.

Buna iyi bir örnek.

These are actually bricks that are made from old demolition waste,

Eski yıkım atıklarından yapılmış

which includes the glass, the rubble, the concrete.

cam, moloz, beton içeren tuğlalar var.

You put up a grinder, put it all together, heat it up

Bunların hepsi bir öğütücüye konulup bir araya getirilerek

and make these bricks we can basically build more buildings from.

daha fazla bina inşasında kullanılabilecek yeni tuğlalar yapılıyor.

But it's only a fraction of what we need.

Ama bu gerekenin sadece küçük bir kısmı.

My hope is that with big data and geotagging,

Büyük veri ve coğrafi etiketleme ile

bunu gerçekten değiştirebileceğimize ve konu binalarsa

we can actually change that,

and be more thrifty when it comes to buildings.

biraz daha tutumlu olabileceğimize inanıyorum.

If there's a building down the block which is being demolished,

Yıkılacak bir binada, yeni bir binanın

are there materials there

yapımında kullanılabilecek

that the new building being built here can use?

malzemeler var mıdır?

Can we use that, the ability to understand

Binadaki tüm malzemelerin

hâlâ kullanılabilir olduğu fikrini benimseyebilir miyiz?

that all the materials available in that building are still usable?

Can we then basically put them into a new building,

Kullanımında herhangi bir değer kaybı olmadan

without actually losing any value in the process?

onları doğrudan yeni binalarda kullanabilir miyiz?

So now let's think about other industries.

Şimdi diğer endüstrileri düşünelim.

What are other industries doing to create thrift?

Diğer endüstriler tutumluluk namına ne yapıyorlar?

Well, it turns out that there are plenty of industries

Kendi atıklarını ve onlarla neler yapabileceklerini düşünen

that are also thinking about their own waste

birçok endüstri olduğu

and what we can do with it.

ortaya çıkıyor.

A simple example is the waste that they basically belch out

Basit bir örnekle atıklar, sanayi sürecinin

as part of industrial processes.

bir parçası olarak resmen fışkırıyor.

Most metal smelters give off an awful lot of carbon dioxide.

Çoğu metal döküm tesisi doğaya büyük oranda kardondioksit salıyor.

Turns out, there's a company called Land Detector

Land Detector isminde, Çin'de hizmet veren

that's actually working in China and also soon in South Africa,

ve yakında Güney Afrika'da da çalışacak bir şirket var.

that's able to take that waste gas --

Bu şirket dökümcü başına

about 700,000 tons per smelter --

ortalama 700.000 ton atık gazı

and then turn it into about 400,000 tons of ethanol,

ortalama 400.000 etanole çevirebiliyor.

Bu miktar 250.000 arabayı yani çeyrek milyon arabayı bir yıl boyunca

which is equivalent to basically powering 250,000, or quarter of a million, cars

çalıştıracak güce eş değer.

for a year.

That's a very effective use of waste.

Bu çok etkili bir atık kullanımı.

How about products more close to home?

Peki evdeki ürünlerle neler yapılabilir?

This is a simple solution.

Bu basit bir çözüm.

And it, again, takes the idea of reducing, reusing,

Ve bu, tekrardan, aza indirgeme ve yeniden kullanma fikrini

but then also with economic advantage.

ekonomik avantajlarıyla birlikte ortaya çıkarır.

So it's a simple process of changing from a cut and sew,

Geniş kıyafetlerden kesilen, dikilen ve hatta bazen yapıştırılan

where typically between 20 and 30 materials are used

normalde 20-30 civarı ürünün kullanıldığı

which are cut from a large cloth and then sewn together or even sometimes glued,

basit bir kesme dikme işlemiyle ürünü değiştirdiklerini

they changed it and said that they just knitted the shoe.

ve bir ayakkabı ördüklerini söylediler.

The advantage with this is not just a simplification of the process,

Bunun tek avantajı işin basitliği değil

it's also, "I've got one material. I have zero waste,"

aynı zamanda şu: "Bir malzemem var ve hiç atığım yok."

and then also, "I'm able to potentially recycle that at the end of its life."

ve hatta "Ürünün miadı dolunca geri dönüştürme imkanım var."

Digital manufacturing is also allowing us to do this more effectively.

Dijital üretim bunu daha da etkili bir biçimde yapmamızı sağlıyor.

In this case, it's actually creating the theoretical limit of strength

Bu durumda, ürün dayanıklılığın teorik limitini oluşturuyor.

for a material:

you cannot get any stronger for the amount of material

Materyal miktarında bu şekilden daha güçlü

than this shape.

bir şey yapılamaz.

So it's a basic simple block,

Bu aslında basit bir blok

but the idea is, I can extrapolate this, I can make it into large formats,

ama burada amaçlanan, bu daha büyük boyutlarda uygulanabilir.

I can make it into buildings, bridges,

Bunlarla sadece binalar, köprüler değil

but also airplane wings and shoes.

uçak kanatları veya ayakkabılar da yapılabilir.

The idea here is, I'm minimizing the amount of material.

Buradaki fikir, malzeme miktarını en aza indirgemek.

Here's a good example from architecture.

İşte mimariden güzel bir örnek.

Typically, these sorts of metal nodes are used to hold up large tent structures.

Genelde bu tarz metal düğümler, büyük çadırların iskelelerini tutmak içindir.

In this case, it in was in the Hague, along a shopping center.

Bu Hauge'da, bir alışveriş merkezinde kullanıldı.

Soldaki üründen 1600 adet kullandılar.

They used 1600 of the materials on the left.

The difference is, by using the solution on the right,

Aradaki fark şu, sağdaki çözümü kullanarak

they cut down the number of steps from seven to one,

aşama sayısını yediden bire çektiler.

because the one on the left is currently welded,

Çünkü soldaki hali hazırda kaynaklanmış

the one on the right is simply just printed.

ama sağdaki yazıcıdan çıkarılmış.

And it was able to reduce waste to zero,

Böylelikle atık oranı sıfıra indirilebilir

cost less money

daha az para harcanır

and also, because it's made out of steel,

ve ayrıca çelikten olduğu için

can be eventually recycled at the end of its life.

sonunda tekrar geri dönüşütürülebilir.

Nature also is very effective at thrift.

Doğa tasarruf konusunda çok iyidir.

Think about it: nature has zero waste.

Düşünün, doğada hiç atık olmaz.

Everything is useful for another process.

Her şey bir diğer aşamada kullanılır.

So, in this case, nanocellulose,

Bu durumda,

which is basically one of the very fine building blocks of cellulose,

selülozun en küçük yapı taşlarından olan ve ağaçları güçlü yapan şeylerden

which is one of the materials that makes trees strong,

biri olan nanoselülozu yalıtabiliriz

you can isolate it, and it works very much like carbon fiber.

ve karbon fibere çok benzer bir işlev görür.

So, take that from a tree, form it into fibers,

Yani ağaçtan bu formu alın ve fiberleri oluşturun

and then those fibers can strengthen things,

ve bu fiberlerle uçakları, binaları

such as airplanes, buildings, cars.

ya da arabaları sağlamlaştırabilirsiniz.

The advantage of this, though, is it's not just bioderived,

Avantajı ise sadece doğadan elde edilmesi değil

aynı zamanda yenilenebilir kaynaklardan da edinilebilmesi,

comes from a renewable resource,

but also that it is transparent,

ama ayrıca saydam.

so it can be used in consumer electronics, as well as food packaging.

Hem tüketiciye sunulan elektroniklerde hem de yiyecek paketlemede kullanılır.

Not bad for something that basically comes from the backyard.

Arka bahçenizden gelen bir şey için hiç de fena değil.

Another one from the biosource is synthetic spider silk.

Biyolojik kaynaklardan edinilen bir diğer şey sentetik örümcek ağıdır.

Now, it's very hard to actually create spider silk naturally.

Aslında örümcek ağını doğal olarak yaratmak çok zor.

You can basically get it from spiders,

Esasen örümcekten elde edilir

but in large numbers, they tend to kill each other, eat each other,

ama bir aradaki çok sayıda örümcek birbirlerini öldürüp yeme eğilimindedir.

so you've got a problem with creating it,

Bu da size aynı ipek oluşumundaki

in the same way you do with regular silk.

gibi bir sorun çıkarır.

So what you can do is instead take the DNA from the spider,

Ama bunun yerine örümceğin DNA'sını alıp

and put it into various different things.

çeşitli şeylere aktarabilirsiniz.

You can put it into bacteria, you can put it into yeast,

Bu DNA'yı bakteriye, mayaya

ya da süte koyabilirsiniz.

you can put it into milk.

And what you can do then is,

Ve sonrasında yapmanız gereken

the milk or the bacteria produce in much larger volumes

büyük oranda bakteri ya da süt üretmek

ve bunu şekillendirmek, sonra da örneğin bir kumaş ya da halat oluşturmak.

and then from that, spin a yarn and then create a fabric or a rope.

Again, bioderived, has incredible strength -- about the same as Kevlar --

Canlıdan elde edilmiş maddeler inanılmaz güçlü, tıpkı Kevlar gibi.

so they're using it in things like bulletproof vests and helmets

Bu kurşun geçirmez yeleklerde, kasklarda

and outdoor jackets.

ve outdoor ceketlerde kullanılıyor.

It has a great performance.

Performansı çok yüksek.

But again, it's bioderived, and at the end of its life,

Tekrarlıyorum, bu doğadan edinilmiştir ve ömrü dolunca

it potentially can go back into the soil and get composted

tekrar toprağa dönecek ve yeni bir ürün olarak

to again be potentially used as a new material.

tekrar kullanılmak için gübre olacak.

I'd like to leave you with one last form which is biobased,

Doğa temelli son bir örnek vermek isterim.

sanıyorum bu artık üst düzey bir tasarruf.

but this, I think, is like the ultimate thrift.

Think about the poster child for conspicuous consumption.

Çarpıcı tüketimin tipik bir örneği olarak düşünün.

It's the water bottle.

Su şişesi...

We have too many of them, they're basically going everywhere,

Bunlardan çok fazla var, her yerdeler,

they're a problem in the ocean.

okyanuslarda büyük problem oluşturuyorlar.

What do we do with them?

Peki bunları ne yapacağız?

This process is able not just to recycle them,

İşlem bunları sadece geri dönüştürmekten ibaret değil,

but to recycle them infinitely.

onları tamamen dönüştürmeliyiz.

Why is that interesting?

Peki bu neden ilgi çekici?

Because when we think about reusing and recycling,

Çünkü tekrar kullanım ve geri dönüştürmeyi düşünürsek

metals, glass, things like that, can be recycled as many times as you like.

metal, cam gibi şeyler istediğiniz kadar çok geri dönüştürülebilir.

There's metal in your car

Arabanızdaki metal,

that may well have come from a 1950s Oldsmobile,

belki de 1950'deki bir arabadan geri dönüştürülmüş olabilir.

because you can recycle it infinitely with no loss of performance.

Bunu bir verim kaybı yaşamadan sonsuz kere geri dönüştürebilirsiniz

Plastics offer about once or twice of recycling,

Ama plastikler, ister şişe olsun ister sandalye,

whether it's a bottle, whether it's a chair --

isterse de halı, ne olursa olsun

yalnızca bir veya iki defa dönüştürülebilir.

whatever it is, if it's carpet --

after two times of recycling, whether it goes back into another chair, etc,

ikinciden sonra, sandalye veya başka bir şey olsun ya da olmasın,

it tends to lose strength, it's no longer of any use.

sağlamlığını yitirmeye meyillidir ve artık kullanılamaz.

This, though, just using a few enzymes, is able to recycle it infinitely.

Fakat sadece birkaç enzim kullanılarak sonsuz kere dönüştürülebilirler.

I take a bottle or a chair or some other plastic product,

Bir şişeyi ya da sandalyeyi veya herhangi plastik bir ürünü alsam

I basically put it in with a few enzymes, they break it apart,

ve ona birkaç enzim eklesem parçalara ayrılırlar,

they basically put it back into its original molecules.

orijinal moleküllerine ayrışırlar.

And then from those molecules,

Ve bu molekülleri kullanarak

you can build another chair or carpet or bottle.

yeniden bir sandalye, halı ya da şişe yapabilirsiniz.

So, the cycle is infinite.

Yani döngü sonsuzdur.

The advantage with that, of course,

Tabi ki de bunun avantajı

is that you have potentially zero loss of material resources.

kaynak malzemede sıfır kayıp potansiyeline sahip olmasıdır.

Again, the perfect idea of thrift.

Bu mükemmel bir tasarruf fikridir.

So in conclusion, I just want to have you think about -- if you make anything,

Sonuç olarak herhangi bir şey yapıyorsanız,

bir tasarım firmasının üyesiyseniz

if you're any part of a design firm,

if you basically are refurbishing your house --

ya da sadece evinizi yeniliyorsanız,

any aspect where you make something,

bunu tüm yönleriyle düşünmenizi istiyorum.

think about how that product could potentially be used

Bir ürünün nasıl ikinci, üçüncü ya da dördüncü kere

as a second life, or third life or fourth life.

en iyi şekilde kullanılabilineceğini düşünün.

Design in the ability for it to be taken apart.

Bunun bir parçası olacak biçimde tasarlayın.

That, to me, is the ultimate thrift,

Bu benim için üst düzey tasarruf

and I think that's basically what my grandmother would love.

ve bence anneannem de böylesini isterdi.

(Applause)

(Alkışlar)