To eliminate waste, we need to rediscover thrift | Andrew Dent

Translator: Võ Hoàng Long Reviewer: trung nguyen

Let's talk about thrift.

Hãy cùng nói về sự tằn tiện.

Thrift is a concept where you reduce, reuse and recycle,

Tằn tiện là khái niệm của việc giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế sản phẩm

but yet with an economic aspect I think has a real potential for change.

và trên khía cạnh kinh tế, việc làm này có khả năng tạo sự thay đổi lớn.

Bà tôi cũng biết đến khái niệm này.

My grandmother, she knew about thrift.

This is her string jar.

Đây là lọ chứa dây của bà.

She never bought any string.

Bà không mua dây để bỏ vào

Basically, she would collect string.

mà đơn giản là lấy dây

It would come from the butcher's, it would come from presents.

từ những người bán thịt hoặc trong các hộp quà.

She would put it in the jar and then use it when it was needed.

Bà đặt chúng trong lọ và dùng khi cần.

When it was finished, whether it was tying up the roses

Sau khi dùng xong, ví dụ như để buộc hoa hồng

or a part of my bike,

hay cố định bộ phận xe đạp,

once finished with that, it'd go back into the jar.

bà sẽ cất chúng lại vào lọ.

Đây là một ý tưởng tằn tiện tuyệt vời.

This is a perfect idea of thrift; you use what you need,

Chỉ dùng thứ bạn cần

you don't actually purchase anything, so you save money.

và vì chẳng mua gì nên bạn tiết kiệm được tiền.

Trẻ con vốn cũng biết đến khái niệm này.

Kids also inherently know this idea.

When you want to throw out a cardboard box,

Khi bạn vứt một hộp carton, một đứa trẻ sẽ nói:

the average kid will say, "Don't! I want to use it for a robot head

"Đừng! Con muốn dùng nó làm đầu của rôbốt,

or for a canoe to paddle down a river."

hoặc một cái thuyền nhỏ để thả xuống sông".

Chúng hiểu giá trị của việc tái sử dụng đồ vật.

They understand the value of the second life of products.

Vậy nên, tôi cho rằng

So, I think thrift is a perfect counterpoint

tằn tiện là một đối trọng tuyệt vời trong thời đại mà ta đang sống.

to the current age which we live in.

All of our current products are replaceable.

Các sản phẩm ngày nay đều có thể được thay mới.

When we get that bright, new, shiny toy,

Bạn mua một món đồ chơi mới toanh

it's because, basically, we got rid of the old one.

để thay thế món đồ cũ đã vứt đi.

The idea of that is, of course, it's great in the moment,

Thoạt nghe có vẻ rất tuyệt

but the challenge is, as we keep doing this,

nhưng khó khăn là, nếu cứ tiếp tục như thế,

we're going to cause a problem.

ta vô tình gây rắc rối.

That problem is that there is really no way.

Đó là, thực ra, không có sự "vứt bỏ" nào cả.

When you throw something away, it typically goes into a landfill.

Khi bạn "vứt bỏ" thứ gì đó ,

nó thường sẽ được đưa đến bãi rác.

Now, a landfill is basically something which is not going to go away,

Bãi rác không tự nhiên biến mất

mà càng ngày càng bành trướng.

and it's increasing.

At the moment, we have about 1.3 billion tons of material every year

Hiện tại, mỗi năm, có khoảng 1.3 tỉ tấn rác

được đưa đến bãi rác.

going into landfills.

By 2100, it's going to be about four billion tons.

Và đến năm 2100, con số này sẽ tăng lên đến bốn tỉ tấn.

See, instead, I'd prefer if we started thrifting.

Sẽ tốt hơn nếu chúng ta bắt đầu tằn tiện.

What that means is, we consider materials when they go into products

Hãy cân nhắc đến các vật liệu tạo thành sản phẩm,

khi chúng được sử dụng,

and also when they get used,

và không sử dụng nữa: khi nào ta có thể tái sử dụng chúng?

and, at the end of their life: When can they be used again?

Quan niệm này sẽ thay đổi cách ta nhìn nhận về rác thải,

It's the idea of completely changing the way we think about waste,

"rác thải" sẽ không còn là một từ bẩn thỉu --

so waste is no longer a dirty word --

we almost remove the word "waste" completely.

chúng ta sẽ không cần dùng đến nó.

Tất cả những gì ta thấy là "tài nguyên".

All we're looking to is resources.

Tài nguyên tạo nên sản phẩm này

Resource goes into a product

and then can basically go into another product.

được tái chế thành sản phẩm khác.

Chúng ta từng rất giỏi tằn tiện.

We used to be good at thrifting.

Bà tôi đã từng dùng những túi đựng hạt cây

My grandmother, again, used to use old seed packets

to paper the bathroom walls.

để dán tường nhà tắm.

I think, though, there are companies out there who understand this value

Tôi nghĩ vẫn còn nhiều công ty

xem trọng và đang tuyên truyền giá trị này.

and are promoting it.

And a lot of the technologies that have been developed for the smart age

Rất nhiều các công nghệ mới được phát triển

giúp "giảm thiểu", "tái sử dụng" và "tằn tiện" hiệu quả hơn.

can also be adapted to reduce, reuse and also thrift more proficiently.

And as a materials scientist,

Là một nhà vật liệu học,

tôi quan sát được trong vài thập kỷ qua,

what I've been tracking over the last couple of decades

is how companies are getting smart at thrifting,

các công ty đã tằn tiện thông minh hơn,

hiểu hơn về quan niệm này, và thu lợi nhuận từ nó.

how they're able to understand this concept

and profit from it.

Tôi sẽ đưa ra hai ví dụ.

I'm going to give you two examples.

Một ví dụ tích cực, và một ví dụ không mấy tích cực.

The first one, a good one; the second one, not so good.

The first is the automotive industry.

Đầu tiên là ngành công nghiệp ô tô.

Not always known as the most innovative or creative of industries,

Tuy không phải là ngành tiên tiến và phát triển nhất

but it turns out, they're really, really good at recycling their products.

nhưng ngành này tái chế rất hiệu quả.

Ninety-five percent of every single car that goes on the road

Khoảng 95% xe ngoài thị trường là xe tái chế.

gets recycled here.

Trong số đó, khoảng 75% của một chiếc xe

And of that car, about 75 percent of the entire car

actually gets used again.

được tái sử dụng hoàn toàn.

That includes, of course, the old steel and aluminum

Bao gồm các linh kiện nhôm, thép,

cũng như nhựa từ các phụ tùng nội thất,

but then also the plastics from the fender and the interiors,

thuỷ tinh từ cửa sổ, kính chiếu hậu, và lốp xe.

glass from the windows and the windshield

and also the tires.

Họ có cả một ngành công nghiệp

There's a mature and successful industry that deals with these old cars

chuyên xử lý các xe đã qua sử dụng.

Họ phuc hồi các linh kiện, và tái sử dụng chúng

and basically recycles them and puts them back into use

as new cars or other new products.

như là xe mới hoặc sản phẩm mới khác.

Ngay cả với xe chạy pin,

Even as we move towards battery-powered cars,

there are companies that claim they can recycle up to 90 percent

các công ty tuyên bố có thể tái chế lên đến 90% vật liệu,

of the 11 million tons of batteries that are going to be with us in 2020.

trong tổng số 11 triệu tấn pin được sử dụng vào năm 2020.

Mặc dù nó không hoàn hảo,

That, I think, is not perfect,

but it's certainly good, and it's getting better.

nhưng đó là một khởi đầu tốt, và ngày càng trở nên tốt hơn.

The industry that's not doing so well is the architecture industry.

Bên cạnh đó, ngành kiến trúc lại là một dẫn chứng không mấy tích cực.

Khi xây dựng, ta không nghĩ đến việc dỡ bỏ.

One of the challenges with architecture has always been

when we build up, we don't think about taking down.

Chúng ta không tháo dỡ mà là phá hủy.

We don't dismantle, we don't disassemble, we demolish.

That's a challenge,

Đó là một thử thách

because it ends up that about a third of all landfill waste in the US

vì 1/3 rác thải ở Mỹ

is architecture.

là rác thải xây dựng.

We need to think differently about this.

Chúng ta cần nghĩ khác về vấn đề này.

There are programs that can actually reduce some of this material.

Có những cách để giảm thiểu những rác thải đó.

Một ví dụ điển hình:

A good example is this.

These are actually bricks that are made from old demolition waste,

những viên gạch này được làm từ phế liệu xây dựng

which includes the glass, the rubble, the concrete.

bao gồm thủy tinh, cao su và bê tông.

Bạn đổ mọi thứ vào máy nghiền, bật nhiệt,

You put up a grinder, put it all together, heat it up

and make these bricks we can basically build more buildings from.

và làm ra chúng để phục vụ các công trình khác.

But it's only a fraction of what we need.

Nhưng đó chỉ là phần nhỏ trong những thứ ta cần.

My hope is that with big data and geotagging,

Tôi hy vọng với nguồn dữ liệu lớn và việc gắn thẻ địa lý

ta có thể tạo ra thay đổi.

we can actually change that,

and be more thrifty when it comes to buildings.

Ta sẽ tằn tiện hơn khi xây dựng.

If there's a building down the block which is being demolished,

Nếu có một tòa nhà sắp bị phá hủy,

liệu có những nguyên liệu

are there materials there

that the new building being built here can use?

ta có thể dùng cho những tòa nhà đang được xây?

Can we use that, the ability to understand

Ta có thể hiểu rằng các vật liệu của ngôi nhà đó

that all the materials available in that building are still usable?

vẫn còn có thể tái sử dụng?

Can we then basically put them into a new building,

Liệu có thể dùng chúng cho những toà nhà mới,

without actually losing any value in the process?

mà vẫn đảm bảo chất lượng?

Nào, giờ thì hãy nghĩ đến những lĩnh vực khác.

So now let's think about other industries.

What are other industries doing to create thrift?

Những ngành khác đang làm gì để tằn tiện?

Well, it turns out that there are plenty of industries

Chà, hóa ra có rất nhiều ngành

that are also thinking about their own waste

đang tính đến rác thải và xem liệu có thể làm gì với nó.

and what we can do with it.

A simple example is the waste that they basically belch out

Ví dụ như là khí thải mà họ thải ra

as part of industrial processes.

trong quá trình công nghiệp.

Most metal smelters give off an awful lot of carbon dioxide.

Đa phần các lò nung kim loại thải ra khá nhiều các-bon đi-ô-xít.

Turns out, there's a company called Land Detector

Một công ty tên Land Detector

that's actually working in China and also soon in South Africa,

làm việc ở Trung Quốc và Nam Phi

that's able to take that waste gas --

có thể nhận lượng khí thải đó

about 700,000 tons per smelter --

khoảng 700.000 tấn mỗi lò

and then turn it into about 400,000 tons of ethanol,

và biến nó thành 400.000 tấn ê-tha-nôn,

which is equivalent to basically powering 250,000, or quarter of a million, cars

tương đương với nhiên liệu cho 250.000 xe ô tô trong một năm.

for a year.

That's a very effective use of waste.

Đó là cách tái chế rất hiệu quả.

How about products more close to home?

Vậy còn những thứ gần gũi hơn với chúng ta?

This is a simple solution.

Đây là một giải pháp đơn giản

And it, again, takes the idea of reducing, reusing,

vẫn xoay quanh việc giảm thiểu và tái sử dụng

but then also with economic advantage.

nhưng cũng đem lại lợi ích kinh tế.

So it's a simple process of changing from a cut and sew,

Một sự thay đổi đơn giản trong việc cắt may.

where typically between 20 and 30 materials are used

Có từ 20-30 nguyên liệu được sử dụng,

which are cut from a large cloth and then sewn together or even sometimes glued,

được cắt ra từ một miếng vải lớn, sau đó, may lại hoặc được đính vào nhau,

they changed it and said that they just knitted the shoe.

họ thay đổi bằng cách đan chiếc giày.

The advantage with this is not just a simplification of the process,

Lợi ích của việc này không chỉ là đơn giản hóa công việc

mà còn: "Tôi sử dụng một loại nguyên liệu, tôi không lãng phí gì cả"

it's also, "I've got one material. I have zero waste,"

and then also, "I'm able to potentially recycle that at the end of its life."

và cũng là:"Tôi có thể tái chế nó khi nó bị vứt bỏ"

Digital manufacturing is also allowing us to do this more effectively.

Sản xuất kỹ thuật số đang cho phép ta tiết kiệm hiệu quả hơn.

In this case, it's actually creating the theoretical limit of strength

Trong trường hợp này, nó thực sự tạo ra giới hạn lý thuyết của sức bền.

for a material:

Đây là hình dạng bền chắc nhất của mọi loại vật chất.

you cannot get any stronger for the amount of material

than this shape.

So it's a basic simple block,

Đó là một hình khối đơn giản.

but the idea is, I can extrapolate this, I can make it into large formats,

Nhưng ý tưởng là, tôi có thể từ đó, tạo ra một dạng lớn hơn,

I can make it into buildings, bridges,

có thể là toà nhà, cây cầu,

but also airplane wings and shoes.

cánh máy bay hoặc những đôi giày.

The idea here is, I'm minimizing the amount of material.

Ý tưởng ở đây là: tối thiểu lượng nguyên liệu.

Here's a good example from architecture.

Đây là một ví dụ tốt từ kiến trúc.

Typically, these sorts of metal nodes are used to hold up large tent structures.

Thường thì, những đốt kim loại này được dùng để cố định bạt lớn.

In this case, it in was in the Hague, along a shopping center.

Trong trường hợp này, nó được dùng cho một trung tâm mua sắm ở Hague.

They used 1600 of the materials on the left.

Họ dùng 1600 đốt bên trái.

The difference is, by using the solution on the right,

Điểm khác biệt là, bằng cách sử dụng đốt bên phải,

they cut down the number of steps from seven to one,

họ giảm số bước từ bảy xuống còn một

because the one on the left is currently welded,

vì đốt bên trái được hàn

the one on the right is simply just printed.

đốt bên phải được in (3D)

And it was able to reduce waste to zero,

Điều đó giúp loại bỏ rác thải hoàn toàn,

cost less money

tốn ít tiền hơn,

and also, because it's made out of steel,

đồng thời, vì được làm từ thép,

can be eventually recycled at the end of its life.

nó có thể được tái chế khi không còn sử dụng.

Nature also is very effective at thrift.

Tự Nhiên cũng tằn tiện khá hiệu quả.

Think about it: nature has zero waste.

Tự Nhiên không có rác thải.

Everything is useful for another process.

Mọi thứ đều có tác dụng cho một quá trình nào đó.

So, in this case, nanocellulose,

Trong trường hợp này là na-nô xen-lu-lô-zơ.

which is basically one of the very fine building blocks of cellulose,

Đây là một cấu trúc của xen-lu-lô-zơ,

which is one of the materials that makes trees strong,

một trong những thành phần giúp cây khỏe mạnh.

you can isolate it, and it works very much like carbon fiber.

Bạn có thể tách nó, và nó hoạt động hệt như sợi các-bon.

So, take that from a tree, form it into fibers,

Vậy nên, tách từ một cái cây, chuyển nó thành sợi,

and then those fibers can strengthen things,

rồi dùng chúng để làm mọi thứ chắc chắn hơn

such as airplanes, buildings, cars.

như cho máy bay, nhà cửa, xe cộ.

The advantage of this, though, is it's not just bioderived,

Lợi ích của việc này là không chỉ có nguồn gốc thực vật,

comes from a renewable resource,

một nguồn tài nguyên tái tạo được

but also that it is transparent,

mà nó còn trong suốt

so it can be used in consumer electronics, as well as food packaging.

nên có thể dùng trong điện gia dụng cũng như đóng gói đồ ăn

Not bad for something that basically comes from the backyard.

Không tệ với một nguyên liệu có nguồn gốc từ chính khu vườn của bạn.

Another one from the biosource is synthetic spider silk.

Một thứ khác có nguồn gốc sinh học là tơ nhện tổng hợp.

Now, it's very hard to actually create spider silk naturally.

Khá khó khăn để làm tơ nhện tự nhiên

You can basically get it from spiders,

Bạn có thể lấy nó từ những con nhện

but in large numbers, they tend to kill each other, eat each other,

nhưng nhện có xu hướng giết và ăn thịt lẫn nhau,

so you've got a problem with creating it,

vậy nên, khá khó khăn để làm được tơ nhện tự nhiên

in the same way you do with regular silk.

so với tơ thường.

So what you can do is instead take the DNA from the spider,

Vậy thay vào đó, bạn lấy DNA từ nhện,

and put it into various different things.

đưa nó vào những thứ khác nhau.

You can put it into bacteria, you can put it into yeast,

Bạn có thể đưa nó vào vi khuẩn, vào các loại men,

you can put it into milk.

có thể cho vào sữa.

And what you can do then is,

Và sau đó, bạn thấy,

the milk or the bacteria produce in much larger volumes

sữa hoặc vi khuẩn sinh ra nhiều hơn,

and then from that, spin a yarn and then create a fabric or a rope.

và từ đó, xe chỉ, tạo ra một miếng vải hoặc sợi dây.

Again, bioderived, has incredible strength -- about the same as Kevlar --

Những thứ có nguồn gốc sinh học có sức mạnh rất lớn

như sợi Kevlar

so they're using it in things like bulletproof vests and helmets

nên họ dùng nó cho những thứ như áo chống đạn, mũ bảo hiểm và áo khoác.

and outdoor jackets.

It has a great performance.

Nó có ứng dụng tuyệt vời.

But again, it's bioderived, and at the end of its life,

Và vì có nguồn gốc sinh học nên khi không sử dụng nữa,

it potentially can go back into the soil and get composted

nó có thể được dùng làm phân trộn

to again be potentially used as a new material.

và trở thành một nguyên liệu mới.

Cuối cùng, tôi xin giới thiệu một thứ có nguồn gốc sinh học

I'd like to leave you with one last form which is biobased,

but this, I think, is like the ultimate thrift.

mà theo tôi, là thứ có tính tằn tiện nhất.

Think about the poster child for conspicuous consumption.

Một ví dụ về sự lạm dụng:

It's the water bottle.

Đó là chai nước.

We have too many of them, they're basically going everywhere,

Chúng ta có quá nhiều chai nước, ở khắp mọi nơi,

they're a problem in the ocean.

gây vấn đề cho đại dương.

What do we do with them?

Chúng ta làm gì với chúng?

This process is able not just to recycle them,

Quá trình này không chỉ giúp tái chế chúng,

but to recycle them infinitely.

mà còn là tái chế vĩnh viễn.

Why is that interesting?

Sao nó lại thú vị ? Bởi khi ta nghĩ đến tái chế và tái sử dụng,

Because when we think about reusing and recycling,

metals, glass, things like that, can be recycled as many times as you like.

kim loại, thủy tinh, những thứ tương tự, có thể tái chế bao nhiêu lần tuỳ ý.

There's metal in your car

Phần kim loại trong xe bạn

that may well have come from a 1950s Oldsmobile,

có thể đến từ một chiếc Oldsmobile đời 1950,

because you can recycle it infinitely with no loss of performance.

vì bạn có thể tái chế nó mãi mãi mà giảm chất lượng.

Plastics offer about once or twice of recycling,

Sản phẩm từ nhựa chỉ có thể tái chế một hoặc hai lần,

whether it's a bottle, whether it's a chair --

khi nó là chai, khi nó là ghế,

whatever it is, if it's carpet --

bất cứ là gì, có thể là thảm -

after two times of recycling, whether it goes back into another chair, etc,

sau hai lần tái chế, hoặc là trở thành một cái ghế khác, vân vân...

it tends to lose strength, it's no longer of any use.

nó sẽ mất đi sức mạnh.

This, though, just using a few enzymes, is able to recycle it infinitely.

Chỉ cần dùng một vài loại en-zim, ta có thể tái chế chúng mãi mãi.

I take a bottle or a chair or some other plastic product,

Tôi lấy một cái chai hoặc cái ghế, hoặc thứ gì đó làm từ nhựa,

I basically put it in with a few enzymes, they break it apart,

đưa vào đó một vài loại en-zim,

they basically put it back into its original molecules.

làm nó trở về dạng phân tử gốc.

And then from those molecules,

Và từ những phân tử đó,

you can build another chair or carpet or bottle.

bạn có thể làm ra ghế hoặc một cái thảm khác.

So, the cycle is infinite.

Sự tái chế này là vĩnh viễn

The advantage with that, of course,

Lợi ích của việc này, chắc chắn là

is that you have potentially zero loss of material resources.

bạn không lãng phí bất kì một nguyên liệu nào.

Again, the perfect idea of thrift.

Một sự tằn tiện hoàn hảo.

So in conclusion, I just want to have you think about -- if you make anything,

Để kết luận, tôi muốn các bạn nghĩ về việc - nếu các bạn làm thứ gì đó,

if you're any part of a design firm,

nếu bạn làm công việc thiết kế

if you basically are refurbishing your house --

hoặc trang trí lại nhà cửa,

any aspect where you make something,

bất cứ khía cạnh nào,

think about how that product could potentially be used

hãy nghĩ xem liệu sản phẩm của bạn có thể được tái sử dụng.

as a second life, or third life or fourth life.

lần một, hai, ba hoặc bốn.

Design in the ability for it to be taken apart.

Hãy thiết kế để nó có thể được phân rã.

That, to me, is the ultimate thrift,

Với tôi, đó là sự tằn tiện tốt nhất,

and I think that's basically what my grandmother would love.

và tôi nghĩ đó là điều mà bà tôi hằng mong muốn.

(Applause)

(vỗ tay)