Creativity builds nations | Muthoni Drummer Queen

Çeviri: Can Boysan Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

Between 2004 and 2008,

2004 ile 2008 yılları arasında,

I unsuccessfully tried to get into the Kenyan music industry.

Kenya müzik endüstrisine girmeyi başaramadım.

But the recurring answer from producers

Ama yapımcıların tekrar eden cevapları

was I was not Kenyan enough.

yeterince Kenyalı olmamamdı.

Meaning what?

Bu ne demek?

I didn't sing fully in the slang derivative of Kiswahili

Svahili dilinde argo şarkı söylememişim

and I didn't sing enough party tracks,

ve yeterince parti şarkısı söylememişim,

so they said Kenyans wouldn't listen to a Kenyan who sounded like me.

benim gibi sesi olan bir Kenyalıyı, Kenyalıların dinlemeyeceğini söylediler.

This idea of otherism,

Bu ötekileştirme zihniyeti,

the exclusion of a person

bir insanın dışlanması

based on their perceived deviation from the norms,

onların algılanan normlarından sapmalarından kaynaklanıyor,

goes to the root of the problems in Kenya.

Kenya'daki sorunların özüne kadar gidiyor

And it runs deep.

ve kemikleşmiş durumda.

Kenya was invented by colonialists in 1895,

Kenya sömürgeciler tarafından 1895'te kuruldu,

and with it, came the erasure of our identity

bununla birlikte de kimliğimiz silindi

and the class system built on otherism.

ve sistem ötekileştirme üzerine kuruldu.

So by 1963, when we received our independence,

1963'te bağımsızlığımızı kazandığımızda

these ideas had already become the new normal.

bu fikirler normalleşti.

Now, we've tried a lot of different ways to move forward since.

O zamandan beri, ilerlemek için birçok farklı yöntem denedik.

We have a common language, currency, infrastructure,

Bizim ortak dilimiz, para birimimiz, altyapımız,

basically all the things that make a country a country.

esasen bir ülkeyi ülke yapan her şeyimiz var.

But all these efforts at nation-building

Ama ulus inşa sürecindeki tüm bu çabalar

do not go to the heart of the matter.

konunun özüne inmiyor

Which is this:

ki bu şu anlama geliyor:

we cannot build what we do not truly love.

İçtenlikle sevmediğimiz bir şeyi oluşturamayız

And we cannot love until we love ourselves.

ve kendimizi sevmeden onu sevemeyiz.

The thing we have to heal, us Kenyans,

Biz Kenyalıların iyileşmesi gereken konu,

is our lack of self-love,

öz sevgimizin eksikliği,

our deep self-hate

kendimize olan ağır nefretimiz

and our existential identity crisis.

ve varoluşsal kimlik bunalımımız.

And this is the work of nation-building

Bu sadece yaratıcı endüstrinin

that only the creative industry can do.

yapabileceği ulus kurma görevi.

The idea that Kenya can only include some of us

Kenya'nın sadece bazılarımızı içine alabileceği zihniyeti,

led me to found a music festival in 2008 called Blankets and Wine,

bana ve diğer uyumsuzlara ortam hazırlamak için

to give a platform to myself and other misfits.

2008'de Blankets&Wine adında müzik festivalini oluşturmamı sağladı.

Ten years later, we've programmed over 200 bands

On yıl sonra, iki yüzden fazla müzik grubu ayarladık

and put at least 100,000 dollars

ve sanatçılara en az yüz bin dolar verdik,

directly into the hands of artists and managers,

parayı teknisyenler, provalar, müzik klipleri

who have in turn spent it on technicians, rehearsals,

ve müzik değer zincirindeki diğer şeyler için harcadılar.

music videos and other things along the music value chain.

Our platform has allowed for multiple Kenyan identities to exist,

Tasarımız Kenya kimliklerinin yaşamasına fırsat verdi,

while inspiring the industry to discover and engage

endüstriye Kenya müziğini bulmak

the wide variety of Kenyan music.

ve bağlanmak için ilham verdi.

What we do is necessary but insufficient.

Yaptığımız gerekli ama yetersiz.

And we must urgently pivot into a live music circuit.

Hemen canlı müziğe dahil olmalıyız.

But there are other ways music can help heal the nation.

Müzik, başka yollarla ulusun iyileşmesine yardım edebilir.

According to a 2018 state of media report,

2018'deki medyanın durumuna yönelik bir rapora göre,

traditional radio is sill by far the biggest distributor of ideas in Kenya,

Kenya'da radyo hâlâ fikirleri yayan açık ara en büyük araç,

with 47 percent of Kenyans still choosing radio first.

Kenyalıların yüzde 47'si hâlâ önce radyo dinlemeyi tercih ediyor.

This presents an opportunity.

Bu durum bir fırsat doğuruyor.

We can use radio to help Kenyans hear the diversity that is Kenya.

Kenyalılara, Kenya'nın çeşitliliğini duyurmak için radyoyu kullanabiliriz.

We can reserve 60 percent of all programing on Kenyan radio

Kenya müziği için

Kenya radyolarındaki tüm programların yüzde 60'ını kullanabiliriz.

for Kenyan music.

We can break down ethnic barriers

Şu an tek dilli radyoda geleneksel Kenya müziği

by playing Kenyan music done in English, Kiswahili

and other ethnic languages,

İngilizce, Kiswahili ve diğer etnik dillerde çalınabilir.

on what is now single-language ethnic radio.

Radio can help stimulate interest and demand

Radyo, Kenyalılar tarafından icra edilen Kenya müziği için

for Kenyan music by Kenyans,

ilgi ve talep uyandırmaya yardımcı olabilir,

while also providing the much-needed incomes

ayrıca çok ihtiyaç duyulan gelirlerin

by way of royalties.

telif hakları yoluyla elde edilmesini sağlayabilir.

But more importantly,

Ama daha önemlisi,

radio can help us build a more inclusive narrative about Kenya.

Kenya'yı daha kapsayıcı kılmamıza yardımcı olabilir.

For you cannot love what you do not know exists.

Var olduğunu bilmediğiniz şeyi sevemezsiniz.

Other creative industries too can do the work.

Diğer yenilikçi endüstriler de üzerlerine düşeni yapabilirler.

When you consider that 41 percent of Kenyans

Kenyalıların yüzde 41'inin

still choose TV as their primary medium,

hâlâ televizyonu temel araç olarak kullandığını dikkate alırsanız

it's obvious that film has a huge potential.

şu çok açık ki filmler devasa potansiyele sahip.

The meager resources that have been put into the sector

Lupita Nyong'o ve Wanuri Kahiu gibi sektöre yatırım yapan zayıf kaynaklar

have already produced world-class acts,

like Lupita Nyong'o and Wanuri Kahiu,

çoktan birinci sınıf işler yaptılar

but we are going to need a lot more incentives and investments

ama Kenya'da filmleri daha kolay yapmak için

çok daha fazla teşvike ve yatırıma ihtiyacımız var

to make filming in Kenya easier,

so more Kenyan stories can get on the Kenyan TV

bu yüzden Kenya televizyonunda daha çok Kenya hikâyeleri yer alabilir

and spark off the really difficult conversations

ve birbirimizle yapmaya ihtiyacımız olan

we need to have with one another.

gayet zorlu sohbetleri yapmaya bizi teşvik edebilir.

We're going to need to grow a lot more home-grown stars,

Çok daha fazla yerli yıldızlar yetiştirmeye ihtiyacımız olacak

so we can reverse the idea

bu yüzden yurdumuzda kabullenme ve onaylanma görmeden önce

that we have to blow up abroad

before we get the acceptance and validation of home.

yurt dışında mahvolmaya mecbur olduğumuz zihniyetini tersine çevirebiliriz.

Fashion too can do the work.

Moda da üzerine düşeni yapabilir.

We need to make it possible

Kenya kıyafetlerinin uygun fiyatlı seri üretimini

to affordably mass-produce Kenyan clothes for Kenyan consumers,

Kenyalı tüketiciler için mümkün kılmamız gerek

so we don't all have to rely on second-hand imports.

böylece kullanılmış ithal ürünlere bel bağlamamız gerekmez.

The first running shoe made in Kenya

Dünyanın seçkin Kenyalı koşucuları tarafından temsil edilen

needs to be a local and global success

ve Kenya'da üretilen ilk koşu ayakkabısının

as an ode to Kenyan excellence,

Kenya'nın seçkinliğine bir övgü niteliğinde olarak

epitomized by Kenyan runners, who are literally world-class.

yerel ve küresel çapta başarılı olması gerek.

For these ideas to come to life,

Bu fikirlerin hayat bulması için

jobs will be created,

yeni meslekler oluşturulacak

and Kenyan ideas will be exported.

ve Kenyalıların fikirleri ihraç edilecek.

But more importantly,

Daha da önemlisi

Kenyans may finally consider themselves worthy

böylece Kenyalılar başkaları için sakladıkları sevgiye

of the love that we reserve for others.

kendilerini layık hissedebilirler.

Kenya's creative industry is dynamic,

Kenya'nın yaratıcı endüstrisi kuvvetli,

cosmopolitan, forward-looking,

çok uluslu, ileri görüşlü

and without a doubt,

ve kuşkusuz yakın geleceğin esaslı bir üretim sektörü.

a true manufacturing industry of the immediate future.

But its true power lies in its ability to help heal the psyche of Kenya,

Ama bu esaslı güç, Kenya'nın ruhuna yardım etme becerisinin altında yatıyor

so we can finally build a nation for real.

böylece biz nihayet gerçek bir ulus kurabiliriz.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)

(Applause)

(Alkış)

For this song, I'd like us all to take a minute

Bu şarkı için bir dakikamızı alarak

and think about immigrant communities,

göçmen toplumları düşünmemizi rica ediyorum

and especially refugee immigrant communities,

ve özellikle mülteci göçmenleri düşünmemizi,

and the daily struggle they have to endure,

sevdikleri ve bildikleri her şeyden uzakta şerefli ve anlamlı bir yaşam kurarak

building a life with dignity and meaning

away from everything they have loved and known.

her gün sabretmek zorunda olduklarını düşünmenizi istiyorum.

If you feel any empathy for this idea,

Eğer bu düşüncelere biraz empati duyarsanız

I ask to see your fist up in the air with me.

yumruğunuzu benimki gibi havada görmeyi isterim.

(Music)

(Müzik)

"Million voice."

''Milyonlarca ses.''

The mandem make some noise

Mandem milyonlarca, milyonlarca sesle

With a million, million voice

biraz gürültü yapıyor

All the mandem make some noise

Hepsi milyonlarca, milyonlarca sesle

With a million, million voice

biraz gürültü yapıyor

Can't stop I, won't stop I

Bu milyonlarca, milyonlarca sesle

With a million, million voice

duramam, durmayacağım

Can't stop I, won't stop I

Bu milyonlarca, milyonlarca sesle

With a million, million voice

duramam, durmayacağım

This one dedicated to my people building something

Bu şarkı, bir şeyler yaratan insanlara

Working hard to make sure that their children will lack for nothing

çocukları hiçbir şeyden eksik kalmasın diye çalışanlara ithaf edildi

When them people come around and treat them like they're basic

İnsanlar gelip sıradanmış gibi davranınca

I just want to LOL and tell them to consider all their options

kahkaha atmak ve onlara tüm seçeneklerini düşünmelerini söylemek istiyorum

Caution, natural distortion

Dikkat, doğal bozulma

You can't even kill us we survive even abortion

Bizi öldüremezsiniz bile Biz kürtajdan bile sağ kurtuluruz

Say we cannot make it, watch us how we make it

Başaramayacağımızı söyleyin, seyredin nasıl başarıyoruz

Watch us in a minute come and run and overtake it

Bizi bir dakika seyredin Gelip geçin ve yakalayın

TED, clap!

TED, alkışla!

Can't have enough of it

Yeterince sahip olamazsın

This our only way of life

Bu bizim iş üstünde çalışarak, çalışarak

Keeping, keeping on the grind

yegâne yaşam biçimimiz

TED, will you clap like this.

TED, böyle alkışlayacak mısın?

Can't have enough of it

Yeterince sahip olamazsın

This our only way of life

Bu bizim iş üstünde çalışarak, çalışarak

Keeping, keeping on the grind

yegâne yaşam biçimimiz,

Keeping, keeping on the grind

yegâne yaşam biçimimiz

The mandem make some noise

Mandem milyonlarca, milyonlarca sesler gibi

Like a million, million voice

biraz gürültü yapıyor

All the mandem make some noise

Hepsi milyonlarca, milyonlarca sesle

With a million, million voice

gürültü yapıyor

Can't stop I, won't stop I

Bu milyonlarca, milyonlarca sesle

With a million, million voice

duramam, durmayacağım

Can't stop I, won't stop I

Bu milyonlarca, milyonlarca sesle

With a million, million voice

duramam, durmayacağım

Can I be your leader

Lideriniz olabilir miyim

Can I be your Caesar

Sezarınız olabilir miyim

If I show you how to make some more will you pledge allegiance

Nasıl yapılır göstersem biat eder misin

Is it always either

Her zaman sen, ben

Me or you or neither

veya hiç kimse mi

If I show you where I'm coming from, will you take a breather?

Nereden geldiğimi göstersem ara verecek misin?

Cos what you'll find -- what you'll find

Çünkü bulacağın şey --

bulacağın şey seni kesinlikle çıldırtacak

What you'll find guarantee will blow your mind!

Seni çıldırtacağım Seni çıldırtacağım

I'll blow your mind -- I'll blow your mind

And then you'll see the reason I stay on my grind

ve sonra işimin üzerinde çalışmamın nedenini göreceksin

Would you clap!

Alkışlar mısınız?

Can't have enough of it

Yeterince sahip olamazsın

Bu bizim iş üstünde çalışarak, çalışarak

It's our only way of life

Yegâne yaşam biçimimiz

Keeping, keeping on the grind

Keeping, keeping on the grind

Yegâne yaşam biçimimiz

Can't have enough of it

Yeterince sahip olamazsın

It's our only way of life

Bu bizim iş üstünde çalışarak, çalışarak

Keeping, keeping on the grind

Yegâne yaşam biçimimiz

Yegâne yaşam biçimimiz

Keeping, keeping on the grind

The mandem make some noise

Mandem biraz gürültü yapıyor

(Cheering)

(Alkış)

(Applause)

This next one is partly in Kiswahili,

Sonraki kısım, kısmen Kenya'da konuştuğumuz

which is what we speak in Kenya.

Svahili dilinde.

And it's about female friendship

Kadın dostluğu

and female power.

ve kadın gücü hakkında.

And girls coming together to build something that lasts,

Kızlar biten miras ve kuşak değerleri için bir araya geliyor.

a true legacy and intergenerational worth.

"Suzie Noma."

''Suzie Noma''

(Drum music)

(Bateri müziği)

Sitting at the corner

Köşede otururken

Me and Suzie Noma

Suzie Noma ile birlikte

We ain't got no worries we are looking like the owners

Hiç kaygımız yok, patron gibiyiz

Sipping on Coronas

Corona'larımızı yudumluyoruz

Looking at the phone as

Telefonlarımıza gelip bizi isteyen yakışıklı çocuklarmış gibi bakıyoruz

All them pretty boys come and tell us how they want us

Mambo ni kungoja, aki mtangoja

Her şey bekliyor

Sinaga matime za kuwaste na vioja

Çöp yaylarım ve oyuncaklarım yok

Planning how we want to take over the world soon

Dünyayı ele geçirmenin planlarını yapıyoruz

Riding on the drums and the clap while the bass goes

Bateri çalıyoruz ve bass çalarken alkışlıyoruz

Hey! Shake it down shake it down like

Hey! Salla, salla

Wait till you, wait till you see my

ta ki bekleyene kadar beni

Hey! Shake it down shake it down like

Hey! Salla, salla

Wait till you, wait till you see my

ta ki bekleyene kadar beni

If you really know it and you really wanna show it

Onu bilmek ve göstermek istersen

Be the way to go

Bravo sana

Go and grab somebody, move your body, show somebody

Git ve yakala birini, vücudunu salla, göster birine

Be the way to go

Bravo sana

On this I know, all this I know, all this I know

Bu konuda bildiğim, tüm bildiğim, tüm bildiğim

On this I know, all this I know, all this I know

Bu konuda bildiğim, tüm bildiğim, tüm bildiğim

Iyo!

Iyo!

Scheming at the corner

Köşede entrika yapan

Me and Suzie Noma

ben ve Suzie Noma

We ain't got no money but we do it how we wanna

Zerre paramız yok ama nasıl istiyorsak öyle yapıyoruz

Painting our nails checking our mails as

Tırnaklarımızı boyamayı postalarımızı yoklamayı,

All them pretty boys wanna have us but they fail like

bizi isteyen ama başaramayan tüm yakışıklı çocuklar gibi görüyoruz

Aki mtangoja, leo mtangoja

Eğer bekliyorsan, bugün bekleyeceksin

Saa hii tukoworks hakunaga za vioja

Bu kez hiç oyuncağımız olmayacak

Planning how we want to take over the world soon

Dünyayı ele geçirmenin planlarını yapıyoruz

Riding on the drums and the clap while the bass goes boom

Bateri çalıyoruz ve bass gümlerken alkışlıyoruz

Shake it down shake it down like

Salla, salla

Wait till you, wait till you see my

ta ki bekleyecekmiş gibi beni

Hey! Shake it down shake it down like

Hey! Salla, salla

Wait till you, wait till you see my

ta ki bekleyecekmiş gibi beni

If you really know it and you really wanna show it

Onu bilmek ve göstermek istersen

Be the way to go

Bravo sana

Go and grab somebody, move your body, show somebody

Git ve yakala birini, vücudunu salla, göster birine

Be the way to go

Bravo sana

On this I know, all this I know, all this I know

Bu konuda bildiğim, tüm bildiğim, tüm bildiğim

On this I know, all this I know, all this I know

Bu konuda bildiğim, tüm bildiğim, tüm bildiğim

And now you whine your waist

Ve şimdi salla belini

And now you screw your face

Ve şimdi ekşit suratını

Exaggerate your waist

Büyüt belini

Resuscitate the place

Dirilt yerini.

Na wale wako fifty fifty comsi

Ve bunlar yarı yarıya

Na wale wako fiti pia sisi

Ve bunlar aynı zamanda bizimkiler

Tuko tu sawa mdogo mdogo yaani

Biz sadece aynı adamız

Hallelu-yawa tumeiva design

Hallelu-yawa tumeiva design

If you really know it, and you really wanna show it

Onu gerçekten bilmek ve göstermek istersen

Be the way to go

Bravo sana

Git yakala birini, vücudunu hareket ettir, göster

Go and grab somebody, move your body, show somebody

Be the way to go

Bravo sana

On this I know, all this I know, all this I know

Bu konuda bildiğim, tüm bildiğim, tüm bildiğim

On this I know, all this I know, all this I know

Bu konuda bildiğim, tüm bildiğim, tüm bildiğim

Iyo!

Iyo!

(Alkış)

(Cheering)

(Applause)