Creativity builds nations | Muthoni Drummer Queen

Μετάφραση: Sampa Bestavasvili Επιμέλεια: Chryssa R. Takahashi

Between 2004 and 2008,

Μεταξύ του 2004 και 2008,

I unsuccessfully tried to get into the Kenyan music industry.

προσπάθησα μάταια να μπω στη μουσική βιομηχανία της Κένυας.

But the recurring answer from producers

Οι παραγωγοί μού έλεγαν συνέχεια

was I was not Kenyan enough.

ότι δεν ήμουν αρκετά Κενυάτισσα.

Meaning what?

Δηλαδή...

I didn't sing fully in the slang derivative of Kiswahili

δεν τραγουδούσα μόνο στην αργκό Σουαχίλι

and I didn't sing enough party tracks,

και δεν έλεγα αρκετά χορευτικά κομμάτια.

so they said Kenyans wouldn't listen to a Kenyan who sounded like me.

Έτσι, μου είπαν πως οι Κενυάτες δεν θα άκουγαν τα τραγούδια μου.

This idea of otherism,

Η ιδέα του «άλλου» και ο αποκλεισμός ενός ανθρώπου

the exclusion of a person

based on their perceived deviation from the norms,

που δεν αποδέχεται τις δικές τους νόρμες

goes to the root of the problems in Kenya.

είναι ένα βασικό πρόβλημα στην Κένυα.

And it runs deep.

Και έχει βαθιές ρίζες.

Kenya was invented by colonialists in 1895,

Η Κένυα δημιουργήθηκε από αποικιοκράτες το 1895,

and with it, came the erasure of our identity

κι έτσι εξαλείφθηκε η εθνική μας ταυτότητα

and the class system built on otherism.

και δημιουργήθηκαν άνισες κοινωνικές τάξεις.

So by 1963, when we received our independence,

Μέχρι την ανεξαρτησία μας το 1963,

these ideas had already become the new normal.

αυτές οι ιδέες είχαν ήδη γίνει η νόρμα.

Now, we've tried a lot of different ways to move forward since.

Κάναμε προσπάθειες για να εξελιχθούμε.

We have a common language, currency, infrastructure,

Έχουμε κοινή γλώσσα, νόμισμα, υποδομές,

basically all the things that make a country a country.

και ό,τι άλλο συναποτελεί μια χώρα.

But all these efforts at nation-building

Όμως όλες αυτές οι προσπάθειες

do not go to the heart of the matter.

δεν αγγίζουν την πραγματική ουσία,

Which is this:

η οποία είναι:

we cannot build what we do not truly love.

Δεν μπορούμε να χτίσουμε κάτι που δεν αγαπάμε πραγματικά.

And we cannot love until we love ourselves.

Και δεν μπορούμε να αγαπήσουμε, αν δεν αγαπήσουμε τους εαυτούς μας.

The thing we have to heal, us Kenyans,

Στην Κένυα πρέπει να αποκατασταθεί

is our lack of self-love,

η αγάπη για τον εαυτό μας,

our deep self-hate

το βαθύ μας μίσος για τον εαυτό μας

and our existential identity crisis.

και η κρίση της ταυτότητάς μας.

And this is the work of nation-building

Και τέτοιες πράξεις μπορεί να κάνει

that only the creative industry can do.

μόνο η δημιουργική βιομηχανία.

The idea that Kenya can only include some of us

Επειδή η Κένυα αποκλείει καλλιτέχνες,

led me to found a music festival in 2008 called Blankets and Wine,

αποφάσισα να ιδρύσω το 2008 το φεστιβάλ «Blankets & Wine»,

to give a platform to myself and other misfits.

για να δώσω βήμα σε μένα και σε πολλούς άλλους.

Ten years later, we've programmed over 200 bands

Σε δέκα χρόνια είχαμε πάνω από 200 συγκροτήματα

and put at least 100,000 dollars

και δώσαμε τουλάχιστον 100.000 δολάρια απευθείας σε καλλιτέχνες και μάνατζερ,

directly into the hands of artists and managers,

who have in turn spent it on technicians, rehearsals,

οι οποίοι με τη σειρά τους τα ξόδεψαν για τεχνικούς, πρόβες,

music videos and other things along the music value chain.

μουσικά βίντεο και άλλα πολλά στην αλυσίδα αξίας της μουσικής.

Our platform has allowed for multiple Kenyan identities to exist,

Το φεστιβάλ επιτρέπει την ύπαρξη πολλαπλών κενυάτικων ταυτοτήτων,

while inspiring the industry to discover and engage

ενώ προσκαλεί τη βιομηχανία να εξερευνήσει

the wide variety of Kenyan music.

το μεγάλο εύρος της κενυατικής μουσικής.

What we do is necessary but insufficient.

Είναι απαραίτητο αλλά δεν είναι αρκετό.

And we must urgently pivot into a live music circuit.

Οφείλουμε να διευρύνουμε το μουσικό μας κύκλωμα.

But there are other ways music can help heal the nation.

Αλλά η μουσική μπορεί να βοηθήσει το έθνος να επουλωθεί με άλλους τρόπους.

According to a 2018 state of media report,

Βάσει μιας αναφοράς για ΜΜΕ του 2018,

traditional radio is sill by far the biggest distributor of ideas in Kenya,

το ραδιόφωνο συνεχίζει να αποτελεί τον πυρήνα διάδοσης ιδεών στην Κένυα,

with 47 percent of Kenyans still choosing radio first.

εφόσον είναι η πρώτη επιλογή για το 47 τοις εκατό του πληθυσμού.

This presents an opportunity.

Το ράδιο είναι μια ευκαιρία

We can use radio to help Kenyans hear the diversity that is Kenya.

για να γνωρίσουν οι Κενυάτες την ποικιλομορφία της Κένυας.

We can reserve 60 percent of all programing on Kenyan radio

Πρέπει να διαθέτουμε το 60 τοις εκατό του ραδιοφωνικού προγράμματος

for Kenyan music.

για κενυατική μουσική.

We can break down ethnic barriers

Τα εθνοτικά σύνορα θα ανοίξουν

by playing Kenyan music done in English, Kiswahili

αν η μουσική μας είναι και στα Αγγλικά, και στα Σουαχίλι

and other ethnic languages,

και σε άλλες γλώσσες

on what is now single-language ethnic radio.

μέσω του τωρινού μονογλωσσικού, εθνικού ραδιοφώνου.

Radio can help stimulate interest and demand

Έτσι, θα ξυπνήσει το ενδιαφέρον και τη ζήτηση

for Kenyan music by Kenyans,

στους Κενυάτες για κενυατική μουσική,

while also providing the much-needed incomes

και οι καλλιτέχνες θα πληρώνονται από τα πνευματικά δικαιώματα.

by way of royalties.

But more importantly,

Το σημαντικότερο είναι

radio can help us build a more inclusive narrative about Kenya.

ότι το ράδιο θα χτίσει μια πιο ομοιογενή αφήγηση για την Κένυα.

For you cannot love what you do not know exists.

Γιατί δεν μπορείς να αγαπήσεις κάτι που δεν ξέρεις.

Other creative industries too can do the work.

Κι άλλοι δημιουργικοί κλάδοι μπορούν να συνεισφέρουν.

When you consider that 41 percent of Kenyans

Όταν το 41 τοις εκατό

still choose TV as their primary medium,

επιλέγει να βλέπει τηλεόραση,

it's obvious that film has a huge potential.

τότε και εκεί η βιομηχανία έχει τεράστιες δυνατότητες.

The meager resources that have been put into the sector

Οι πενιχροί πόροι που έχουν διατεθεί σε αυτόν τον τομέα

have already produced world-class acts,

έβγαλαν ήδη αστέρια παγκόσμιας εμβέλειας,

like Lupita Nyong'o and Wanuri Kahiu,

όπως τη Λουπίτα Νιόνγκο και τη Ουανόρι Κάχιου.

but we are going to need a lot more incentives and investments

Αλλά χρειαζόμαστε μεγαλύτερα κίνητρα και επιχορηγήσεις

to make filming in Kenya easier,

για τη διευκόλυνση των κενυατικών παραγωγών,

so more Kenyan stories can get on the Kenyan TV

ώστε να προβάλλεται περισσότερη κενυατική κουλτούρα στην τηλεόραση

and spark off the really difficult conversations

και να κάνουμε τις σοβαρές συζητήσεις που τόσο καιρό αποφεύγουμε.

we need to have with one another.

We're going to need to grow a lot more home-grown stars,

Πρέπει να αρχίσουμε να αναδεικνύουμε περισσότερους ντόπιους καλλιτέχνες,

so we can reverse the idea

για να ανατρέψουμε την ιδέα ότι πρέπει να πετύχουμε στο εξωτερικό

that we have to blow up abroad

before we get the acceptance and validation of home.

για να μας αποδεχθεί η πατρίδα μας.

Fashion too can do the work.

Το ίδιο συμβαίνει και με τη μόδα.

We need to make it possible

Πρέπει να αρχίσουμε

to affordably mass-produce Kenyan clothes for Kenyan consumers,

να παράγουμε κενυάτικα οικονομικά ρούχα για Κενυάτες καταναλωτές,

so we don't all have to rely on second-hand imports.

έτσι ώστε να μη χρειάζεται να εισάγουμε μεταχειρισμένα ρούχα.

The first running shoe made in Kenya

Τα πρώτα κενυατικά αθλητικά παπούτσια πρέπει να κάνουν επιτυχία παντού

needs to be a local and global success

as an ode to Kenyan excellence,

τιμώντας έτσι την κενυατική υπεροχή

epitomized by Kenyan runners, who are literally world-class.

των Κενυατών πρωταθλητών μαραθωνοδρόμων.

For these ideas to come to life,

Αν πραγματοποιηθούν αυτά,

jobs will be created,

θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας

and Kenyan ideas will be exported.

και θα γίνουν γνωστές οι ιδέες των Κενυατών.

But more importantly,

Αλλά το σημαντικότερο είναι

Kenyans may finally consider themselves worthy

πως οι Κενυάτες θα νιώσουν και οι ίδιοι άξιοι

of the love that we reserve for others.

της αγάπης που δείχνουν μόνο σε άλλους.

Kenya's creative industry is dynamic,

Η δημιουργική βιομηχανία της Κένυας είναι δυναμική,

cosmopolitan, forward-looking,

κοσμοπολίτικη, μακρόπνοη,

and without a doubt,

και εξυπηρετεί αναμφίβολα το άμεσο μέλλον.

a true manufacturing industry of the immediate future.

But its true power lies in its ability to help heal the psyche of Kenya,

Κυρίως είναι ξεχωριστή επειδή μπορεί να γιατρέψει την ψυχή της Κένυας,

so we can finally build a nation for real.

ώστε να χτίσουμε επιτέλους ένα αληθινό έθνος.

Thank you.

Σας ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

(Applause)

(Χειροκρότημα)

For this song, I'd like us all to take a minute

Πριν ακούσουμε το τραγούδι,

and think about immigrant communities,

ας σκεφτούμε τις κοινότητες μεταναστών,

and especially refugee immigrant communities,

και συγκεκριμένα τους πρόσφυγες

and the daily struggle they have to endure,

και τον καθημερινό αγώνα που δίνουν

building a life with dignity and meaning

για να ζήσουν με αξιοπρέπεια μακριά από όσα αγαπούν και γνωρίζουν.

away from everything they have loved and known.

If you feel any empathy for this idea,

Αν καταλαβαίνετε τον αγώνα τους, σηκώστε τις γροθιές σας.

I ask to see your fist up in the air with me.

(Music)

(Μουσική)

"Million voice."

«Εκατομμύρια φωνές».

The mandem make some noise

Ας κάνουμε όλοι θόρυβο

With a million, million voice

Με εκατομμύρια, εκατομμύρια φωνές

All the mandem make some noise

Ας κάνουμε όλοι θόρυβο

With a million, million voice

Με εκατομμύρια, εκατομμύρια φωνές

Can't stop I, won't stop I

Δεν μπορώ και ούτε θα σταματήσω

With a million, million voice

Με εκατομμύρια, εκατομμύρια φωνές

Can't stop I, won't stop I

Δεν μπορώ και ούτε θα σταματήσω

With a million, million voice

Με εκατομμύρια, εκατομμύρια φωνές

This one dedicated to my people building something

Αφιερωμένο στον λαό μου που χτίζει κάτι

Working hard to make sure that their children will lack for nothing

Που δουλεύει σκληρά για να μην λείψει τίποτα στα παιδιά τους

When them people come around and treat them like they're basic

Όσοι άνθρωποι έρχονται και τους συμπεριφέρονται άσχημα

I just want to LOL and tell them to consider all their options

Γελάω μ' αυτούς και τους λέω να σκεφτούν τι κάνουν

Caution, natural distortion

Προσοχή, φυσική παραμόρφωση

You can't even kill us we survive even abortion

Δεν μας σκοτώνετε, επιβιώνουμε ακόμη και την έκτρωση

Say we cannot make it, watch us how we make it

Δεν μας εμποδίζετε, εμείς τα καταφέρνουμε

Watch us in a minute come and run and overtake it

Δείτε τι κάνουμε σε ένα λεπτό, ελάτε και ξεπεράστε μας

TED, clap!

TED, χειροκροτήστε!

Can't have enough of it

Δεν το χορταίνουμε

This our only way of life

Έτσι είναι η ζωή μας

Keeping, keeping on the grind

Συνεχίζουμε, συνεχίζουμε να ζούμε

TED, will you clap like this.

TED, χειροκροτήστε.

Can't have enough of it

Δεν το χορταίνουμε

This our only way of life

Έτσι είναι η ζωή μας

Keeping, keeping on the grind

Συνεχίζουμε, συνεχίζουμε να ζούμε

Keeping, keeping on the grind

Συνεχίζουμε, συνεχίζουμε να ζούμε

The mandem make some noise

Ας κάνουμε όλοι θόρυβο

Like a million, million voice

Με εκατομμύρια, εκατομμύρια φωνές

All the mandem make some noise

Ας κάνουμε όλοι θόρυβο

With a million, million voice

Με εκατομμύρια, εκατομμύρια φωνές

Can't stop I, won't stop I

Δεν μπορώ και ούτε θα σταματήσω

With a million, million voice

Με εκατομμύρια, εκατομμύρια φωνές

Can't stop I, won't stop I

Δεν μπορώ και ούτε θα σταματήσω

With a million, million voice

Με εκατομμύρια, εκατομμύρια φωνές

Can I be your leader

Μπορώ να γίνω ο αρχηγός σας

Can I be your Caesar

Μπορώ να γίνω ο Καίσαρας σας

If I show you how to make some more will you pledge allegiance

Αν σας δείξω πώς να βγάλετε λεφτά, θα δείξετε υποταγή

Is it always either

Είναι πάντα είτε

Me or you or neither

Εγώ ή εσύ είτε κανείς

If I show you where I'm coming from, will you take a breather?

Αν σας πω από πού έρχομαι, θα μπορείτε να πάρετε ανάσα;

Cos what you'll find -- what you'll find

Γιατί αυτό που θα βρείτε -- που θα βρείτε

What you'll find guarantee will blow your mind!

Αυτό που θα βρείτε πιστέψτε με θα σας τρελάνει!

I'll blow your mind -- I'll blow your mind

Εγώ θα σας τρελάνω -- Εγώ θα σας τρελάνω

And then you'll see the reason I stay on my grind

Κι έτσι θα δείτε γιατί συνεχίζω να ζω

Would you clap!

Θα χειροκροτήσετε!

Can't have enough of it

Δεν το χορταίνουμε

It's our only way of life

Έτσι είναι η ζωή μας

Keeping, keeping on the grind

Συνεχίζουμε, συνεχίζουμε να ζούμε

Keeping, keeping on the grind

Συνεχίζουμε, συνεχίζουμε να ζούμε

Can't have enough of it

Δεν το χορταίνουμε

It's our only way of life

Έτσι είναι η ζωή μας

Keeping, keeping on the grind

Συνεχίζουμε, συνεχίζουμε να ζούμε

Keeping, keeping on the grind

Συνεχίζουμε να ζούμε

The mandem make some noise

Ας κάνουμε όλοι θόρυβο

(Cheering)

(Επευφημίες)

(Applause)

(Χειροκρότημα)

This next one is partly in Kiswahili,

Το επόμενο τραγούδι είναι στα Σουαχίλι,

which is what we speak in Kenya.

όπως δηλαδή μιλάμε στην Κένυα.

And it's about female friendship

Πρόκειται για τη γυναικεία φιλία και τη γυναικεία δύναμη.

and female power.

And girls coming together to build something that lasts,

Όταν οι γυναίκες ενώνονται να φτιάξουν κάτι γερό,

a true legacy and intergenerational worth.

μια πραγματική κληρονομιά με διαγενεακή αξία.

"Suzie Noma."

«Σούζι Νόμα».

(Drum music)

(Ντραμς)

Sitting at the corner

Στη γωνία καθιστές

Me and Suzie Noma

εγώ και η Σούζι Νόμα

We ain't got no worries we are looking like the owners

Καμία ανησυχία είμαστε σαν βασίλισσες

Sipping on Coronas

Πίνουμε μπύρα Corona

Looking at the phone as

Το κινητό στο χέρι

All them pretty boys come and tell us how they want us

Όλα τα αγόρια έρχονται και μας θέλουν

Mambo ni kungoja, aki mtangoja

(Σουαχίλι) Mambo ni kungoja, aki mtangoja

Sinaga matime za kuwaste na vioja

Sinaga matime za kuwaste na vioja

Planning how we want to take over the world soon

Κάνουμε σχέδια να κατακτήσουμε τον κόσμο

Riding on the drums and the clap while the bass goes

Ακούστε τα ντραμς και το μπάσο μας

Hey! Shake it down shake it down like

Έι! Χορέψτε, χορέψτε

Wait till you, wait till you see my

Περιμένετε μέχρι, περιμένετε μέχρι να δείτε

Hey! Shake it down shake it down like

Έι! Χορέψτε, χορέψτε

Wait till you, wait till you see my

Περιμένετε μέχρι, περιμένετε μέχρι να δείτε

If you really know it and you really wanna show it

Αν το ξέρετε στα αλήθεια και θέλετε να το δείξετε

Be the way to go

Ανοίξτε μόνες τον δρόμο σας

Go and grab somebody, move your body, show somebody

Πηγαίνετε και βρείτε κάποιον, χορέψτε και δείξτε του

Be the way to go

Ανοίξτε μόνες τον δρόμο σας

On this I know, all this I know, all this I know

Το ξέρω καλά, το ξέρω πολύ καλά

On this I know, all this I know, all this I know

Το ξέρω καλά, το ξέρω πολύ καλά

Iyo!

Scheming at the corner

Κάνουμε σχέδια στη γωνία

Me and Suzie Noma

Εγώ και η Σούζι Νόμα

We ain't got no money but we do it how we wanna

Χωρίς λεφτά, αλλά κάνουμε ό,τι θέλουμε

Painting our nails checking our mails as

Βάφουμε τα νύχια, διαβάζουμε μηνύματα

All them pretty boys wanna have us but they fail like

Τα αγόρια μας προσελκύουν αλλά αποτυγχάνουν

Aki mtangoja, leo mtangoja

(Σουαχίλι) Aki mtangoja, leo mtangoja

Saa hii tukoworks hakunaga za vioja

Saa hii tukoworks hakunaga za vioja

Planning how we want to take over the world soon

Κάνουμε σχέδια να κατακτήσουμε τον κόσμο

Riding on the drums and the clap while the bass goes boom

Ακούστε τα ντραμς και το μπάσο μας

Shake it down shake it down like

Χορέψτε, χορέψτε

Wait till you, wait till you see my

Περιμένετε μέχρι, περιμένετε μέχρι να δείτε

Hey! Shake it down shake it down like

Έι! Χορέψτε, χορέψτε

Wait till you, wait till you see my

Περιμένετε μέχρι, περιμένετε μέχρι να δείτε

If you really know it and you really wanna show it

Αν το ξέρετε στα αλήθεια και θέλετε να το δείξετε

Be the way to go

Ανοίξτε μόνες τον δρόμο σας

Go and grab somebody, move your body, show somebody

Πηγαίνετε και βρείτε κάποιον, χορέψτε και δείξτε του

Be the way to go

Ανοίξτε μόνες τον δρόμο σας

On this I know, all this I know, all this I know

Το ξέρω καλά, το ξέρω πολύ καλά

On this I know, all this I know, all this I know

Το ξέρω καλά, το ξέρω πολύ καλά

And now you whine your waist

Και τώρα κουνάτε τη μέση

And now you screw your face

Και τώρα κάνετε γκριμάτσες

Exaggerate your waist

Χορεύετε υπερβολικά

Resuscitate the place

Τραντάζει το μέρος

Na wale wako fifty fifty comsi

(Σουαχίλι) Na wale wako fifty fifty comsi

Na wale wako fiti pia sisi

Na wale wako fiti pia sisi

Tuko tu sawa mdogo mdogo yaani

Tuko tu sawa mdogo mdogo yaani

Hallelu-yawa tumeiva design

Hallelu-yawa tumeiva design

If you really know it, and you really wanna show it

Αν το ξέρετε στα αλήθεια και θέλετε να το δείξετε

Be the way to go

Ανοίξτε μόνες τον δρόμο σας

Go and grab somebody, move your body, show somebody

Πηγαίνετε και βρείτε κάποιον, χορέψτε και δείξτε του

Be the way to go

Ανοίξτε μόνες τον δρόμο σας

On this I know, all this I know, all this I know

Το ξέρω καλά, το ξέρω πολύ καλά

On this I know, all this I know, all this I know

Το ξέρω καλά, το ξέρω πολύ καλά

Iyo!

(Cheering)

(Επευφημίες)

(Applause)

(Χειροκρότημα)