When workers own companies, the economy is more resilient | Niki Okuk

Çeviri: Emel Gul Cakir Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Are you tired of your boss?

(Alkışlar) Patronunuzdan bıktınız mı?

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Are you tired of going to work

İşe gitmekten yoruldunuz mu?

and making money for other people?

ve diğer insanlara para kazandırmaktan?

And who are those people anyways?

Kim bu diğer insanlar yani?

Those people that make money from your work.

Sizin emeğinizden para kazananlar

Well, they're capitalists.

Yani, kapitalistler.

They have capital,

Sermayeleri var

and they use your labor to make more capital.

ve sizin emeğinizi daha fazla para kazanmak için kullanıyorlar.

So if you're tired of going to work

İşe gitmekten ve diğer insanlara

and making money for other people,

para kazandırmaktan yorulduysanız

then you're probably like me --

muhtemelen siz de benim gibisiniz--

just tired of capitalism.

kapitalizmden yorulmuş!

Which is ironic, because I'm a capitalist.

Aslında bu biraz ironik, çünkü ben bir kapitalistim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I own a small business --

Küçük bir işletme sahibiyim--

Rco Tires in Compton.

Compton'da Rco Araba Lastikleri.

A few years ago, when I read Van Jones,

Birkaç yıl önce Van Jones'u okuduğumda

and he wrote, "Let's make green collar jobs in the hood,"

ve o, 'Haydi yeşil yakalı pozisyonlar da olsun' dediğinde

I took him really seriously.

onu gerçekten ciddiye almıştım.

So I cofounded, own and operate a tire recycling company,

Ve sonunda lastik geri dönüştüren bir şirket kurup yönetmeye başladım.

and I'm really proud of what we've done.

Yaptığımız işle gerçekten gurur duyuyorum.

So far, we've recycled a hundred million pounds of rubber.

Şuana dek 46 bin kilogram lastik geri dönüştürdük.

That's 21 million gallons of oil diverted from landfills

Bu 21 milyon galon petrolün çıkartılıp

into new products.

yeni ürünlere dönüştürülmesine eşit.

(Cheers)

(Tezahüratlar)

We also employ about 15 guys --

Ayırca 15 çalışanımız var

mostly people of color,

çoğunluğu beyaz değil,

most of whom are felons,

çoğunluğu eski hükümlü,

and we pay above the minimum wage,

asgari ücretin üzerinde ücret veriyoruz

and we are now proud members of the United Steelworkers Union.

ve şuanda Birleşmiş Çelik İşçileri Sendikası'na üyeyiz.

(Applause)

(Alkışlar)

Now, Rco is not a cooperative now.

Rco şuanda bir kooperatif değil.

It's a privately held company with community-minded ownership,

Topluluk aklına emanet özel mülkiyet

but I would like it to become one.

ama kooperatif olmasını istiyorum

I would like for them to fire the boss --

patronlarını kovmalarını istiyorum--

that's me.

ki o benim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And I'm going to tell you why,

Ve sebebini size söyleyeceğim,

but first, let me tell you how we got started.

önce, nasıl başladık onu anlatayım size.

So a lot of people ask,

Birçok insan soruyor,

"How did Rco come to be?"

Rco nasıl kuruldu?

And I have to be really honest.

Dürüst olmak gerekirse

I leveraged my white privilege.

Beyaz olma avantajımı kullandım.

So, here's how white privilege worked for me and Rco.

Ve işte, beyaz olma avantajı benim için ve Rco için şöyle işe yaradı.

My white grandmother was born on her family's plantation

Beyaz büyükannem ailesinin Arkansas'taki

in Arkansas in 1918.

çiftliğinde, 1918'de doğmuş.

She traveled with her white father west,

Beyaz babasıyla, petrol üretim patlamasını takip etmek için

following the oil boom.

batıya seyahat etmiş.

And he held various union oil jobs --

Babası petrol sendikalarında çalışmış--

jobs which would have never been given to my black great-grandfather,

ki bu işler, aynı vakitlerde orada yaşayan siyahi büyük- büyükbabama

had he lived here at the time.

asla verilmemiş.

Granny became a hairdresser

Büyükannem kuaförlük yapmaya başlar,

and then got a loan with her husband

Batı Los Angeles'taki evlerini inşa eden kocasıyla birlikte

who built their home in West Los Angeles --

bir kredi çekerler--

a loan which would never have been given to a black family at the time.

ki bu kredi, o zamanlarda asla bir siyahi aileye verilmemiş.

And after my grandfather passed away,

Büyükbabam vefat ettikten sonra

my granny was able to keep that house

büyükannem evi korumayı başarabilmiş.

because she had his pension and his health care

Çünkü kocasının devlette çalıştığı işten kalan

from a state job which he held,

emekli maaşı, sağlık sigortası varmış

which again, would have never been given to a black man

ki yine aynı şekilde, 1960 yılındaki ayrımcılık karşıtı

before the anti-discrimination act of the 1960s.

yasadan önce hiç siyahi erkeğin alınmadığı bir iş.

So, you fast-forward 30 years,

Şimdi hızlıca 30 yıl ileri sarın

and I graduate,

ve mezun oldum,

and I want to start my own business

kendi işimi kurmak istedim.

with a pile of debt and a credit card,

Yığınla borç ve kredi kartıyla birlikte

and no experience in the tire industry.

ve tekerlek sektöründe sıfır tecrübeyle.

But I had what most people didn't have.

Birçoklarının sahip olmadığı bir şeye sahiptim.

I had a clean, safe, free place to live.

Temiz, güvenli ve bedava yaşayacak bir yerim vardı.

I moved in with my grandmother,

Büyükanneme taşındım.

and I was able to rent our first warehouse,

Ve ilk depomuzu kiralayabildim,

buy our first truck,

ilk kamyonu alabildim,

pay our first employees,

çalışanlarımıza maaş ödeyebildim.

because I didn't have to worry about paying myself,

Çünkü kendime ödeme yapmak zorunluluğum yoktu,

because I didn't need to feed myself,

kendimi geçindirmek zorunda değildim.

because I am the direct beneficiary of generations of white privilege.

Çünkü beyaz atalara sahip olma avantajının direk yararlanıcısıydım.

Now, telling the story of white privilege is important

Beyaz olma avantajını vurgulamak önemli

because very often people say,

çünkü herkes diyor ki

"Oh, we want more companies like yours.

seninki gibi daha fazla şirket istiyoruz.

We want more Rco's,

Daha çok Rco'lar olsun.

we want more black-owned businesses,

Siyahiler tarafından kurulan işletmeler çoğalsın,

female-led, triple bottom line,

kadın liderliğinde, dört yapraklı yonca bulmak gibi.

Ban the Box,

green manufacturing companies," right?

Eski hükümlüleri işe alan

geri dönüşüm esaslı işletmeler, öyle mi?

But the question we have to ask is, where is the wealth?

Ama asıl sormanız gereken soru şu; zenginlik nerede?

Where is the money?

Sermaye nerede?

Where's the capital in our communities

İstediğimiz işleri yaratabilmemiz için

to build the types of businesses that we want?

gerekli sermaye toplumumuzda nerede?

And in telling a story of the white side of my family,

Ailemin beyaz kısmı ile ilgili hikâye anlatmak için

I needed a dozen ways

siyahilerin ekonomiden nasıl

where blacks were excluded from the economy,

dışlandıklarıyla ilgili bir düzüne yola ihtiyacım var,

whereas the white side of my family was able to gain access and traction,

buna karşılık ailemin beyaz kısmının servet edinebilmek için

and build wealth ...

ekonomiye erişimi mümkünken.

Primarily because racism and capitalism are best homies, but --

Çünkü temelde, ırkçılık ve kapitalizm dosttur--

(Laughter)

(Gülüşmeler)

but what that means is that when we ask ourselves,

ama bu demek oluyor ki, kendimize sorduğumuzda

"Why are our communities broke?" --

''Neden toplumumuz fakir?''

Like, we're not just broke because we're broke;

Çünkü sadece fakir değil, aynı zamanda yoksul

we're broke for a reason.

yoksuluz çünkü sebebi var.

Historical context really does matter.

Tarihsel bağlam gerçekten önemli.

But our history tells another story as well.

Tarihimiz aynı zamanda bir şey daha söylüyor

There's this incredible book called "Collective Courage,"

'kitlesel cesaret' isminde inanılmaz bir kitap var

which is the story of how thousands of African Americans

binlerce Afrika köklenli Amerikalının

have been able to build businesses and schools,

nasıl işletmeler ve okullar kurabildiklerini anlatan;

hospitals, farming cooperatives,

hastaneler ve tarım kooperatifleri

banks, financial institutions --

bankalar ve finansal kurumlar

entire communities and sovereign economies,

tüm bir toplumu ve egemen bir ekonomiyi

without a lot of capital.

hem de sermayeleri olmadan.

And they did it by working together

Bunu birlikte çalışarak başardılar,

and leveraging their community assets

toplumun sahip olduğu değerleri borçlanarak

and trusting each other

yatırım yaptılar birbirlerine güvenerek

and putting solidarity first --

dayanışmayı ilk plana koyarak

not just profits by any means necessary.

geniş anlamıyla, sadece kârı değil

And they didn't have to wait around for celebrities and athletes

şöhretlerin ve atletlerin para getirmelerini

to bring their money back to the hood.

beklemek zorunda değillerdi.

However, if you are a celebrity or an athlete,

Şuanda bunu dinleyen bir şöhret ya da

and you're listening to this,

atletseniz, lütfen

please feel free to bring your money.

bize para vermek konusunda rahat olun.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But they did it through cooperative economics,

Bunu kooperatif usulü hallettiler

because they knew

çünkü biliyorlardı ki

that capitalism was never going to finance black liberation.

kapitalizm siyahilere asla özgürlük getirmeyecekti.

So, there are so many great examples in this book,

Bu kitapta birçok harika örnek var

and I suggest that everybody just read it

herkes bu kitabı mutlaka okumalı

because it answers the question I asked earlier,

çünkü önceden sorduğum soruların cevapları var

which was where are we going to get the wealth

istediğimiz tarzda işletmeler kurabilmek için

to build the types of business that we want.

imkanları nereden elde edebiliriz gibi.

And the answer is going to have to be cooperative economics.

Ve cevap kooperatif ekonomisi olmak zorunda.

There's a lot of different versions of cooperativism.

Kooperatifçiliğin çok çeşitli tipleri var

What I'm talking about today is worker ownership.

bugün bahsettiğim, işçi mülkiyeti.

You may not have heard of worker ownership,

İşçi mülkiyetini henüz duymamış olabilirsiniz,

but it's been an incredible tool

siyahilerin özgürleşmesi adına

for black economic liberation for a century,

son yüzyıl boyunca harika bir araç oldu,

and it's also working all over the world right now.

tüm dünyada örneklerini de görebilirsiniz.

You may have heard of Black Wall Street

Siyahi Wall Street'i duymuş olabilirsiniz

or maybe the Zapatistas,

ya da belki Zapatistaları

but I'll give you an example that's a little bit closer to home.

bize biraz daha yakın bir örnek vereceğim.

Right now, today, in South Bronx,

Şuanda, bugün, Güney Bronx'da

is the country's largest worker-owned company.

ülkenin en büyük işçi mülkiyetindeki firması var.

It's called Cooperative Home Care Associates,

İsmi Home Care Associates Kooperatifi

and it was founded by black and Latinx home care workers

siyahi ve Latino ev hizmetleri işçileri tarafından kuruldu

who are now able to pay themselves living wages,

şuanda kendi kendilerine de ücret ödemesi yapabiliyorlar.

they have full-time hours,

Tam zamanlı çalışıyorlar,

they have benefits and a pension,

yan hakları ve emeklilik ikramiyeleri var

through their membership as a unit of SEIU.

SEIU'nın bir birimi olarak kendi üyelikleri sayesinde.

And these women owners now receive a dividend back on their ownership

Ve şimdi bu kadınlar, mülkiyetleri üzerinden her yıl kâr eden bir

every year that the company has been profitable,

şirketten kâr payı alıyorlar,

which has been most years.

ki epey zamandır durum bu kâr ediyorlar.

So they're able to really enjoy the fruits of their labor

Yani kendi emeklerinin meyvesini yiyebiliyorlar

because they fired the boss.

çünkü patronu işten kovdular.

They don't have any big investors.

Büyük yatırımcıları yok.

They don't have fat-cat CEOs

Kodaman bir CEO'ları yok.

or absentee owners taking the profit out of the company.

Ya da hiç ortalarda görünmeyen ama kâr payı alan şirket sahipleri.

They each pay in about 1,000 dollars over time

Mülkiyet hakkı kazanabilmek için

in order to gain ownership,

her biri 1000 dolar civarında bir para ödüyor

and now they own their job.

böylece kendi işlerinin sahibi oluyorlar.

Now, there's hundreds of more examples of companies like this

Günümüzde bunun gibi tüm ülkeye yayılmış

springing up all across the country.

yüzlerce örnek şirket var.

And I'm so inspired by what they're doing,

Yaptıkları şey benim için çok ilham verici

because it really represents an alternative

çünkü şuanda sahip olduğumuzun dışında

to the type of economy we have now,

bir ekonomik modelin de mümkün olduğunu ispat ediyor

which exploits all of us.

hepimizi sömüren bu modelin dışında.

It also represents an alternative

Başka bir alternatifi temsil ediyor

to waiting around for big investors to bring chain stores,

zincir mağazalar açmak için bekleyen büyük yatırımcılara

or big-box stores to our communities,

veya toplumumuzdaki büyük mağazalara

because honestly, those types of developments,

çünkü dürüst olmak gerekirse, bu tür yatırımlar

they steal resources from our communities.

toplumumuzdan kaynak çalar.

They put our mom-and-pop shops out of business,

Anne babalarımız açtığı küçük işletmeleri batırırlar,

they make our entrepreneurs into wage workers,

girişimcilerimizi ücretle çalışan işçiler hâline getirir

and they take money out of our pocket

ve ceplerinden paralarını alarak

and send it to their shareholders.

hissedarlarına verirler.

So, I was so inspired by all these stories of resistance and resilience

Los Angeles'ta birkaç kişiyle buluştuğumda, tüm bu

that I got together with a few people here in Los Angeles,

direniş hikâyelerinden çok ilham aldım

and we created LUCI.

ve LUCI'yi yarattık.

LUCI stands for the Los Angeles Union Cooperative Initiative,

LUCI, Los Angeles kooperatif sendikasının kısaltma adıdır

and our objective is to create more worker-owned businesses

ve amacımız, daha fazla işçi mülkiyetinde işletme yaratmak

here in Los Angeles.

burada, Los Angeles'ta.

So far, in the last year, we've created two:

Şimdiye dek yani geçen yıl iki işletme yarattık:

Pacific Electric, an electrical company,

Pasifik elektrik, bir elektirik şirketi

and Vermont Gage Carwash,

ve Vermont araba yıkama,

which is right here in South-Central,

burada Güney'de,

some of you guys might be familiar with it.

bazılarınız biliyor olabilir.

This long-time carwash is now owned and operated by its 20 workers,

Bu uzun zamandır devam eden araba yıkama işi,

all of whom are union members as well.

hepsi sendika üyesi olan 20 işçisi tarafından yönetiliyor.

(Applause)

(Alkışlar)

So you might be wondering why the focus on union-worker ownership,

Dolayısyla neden sendika-işçi mülkiyetine odaklandığımızı merak ediyor olabilirsiniz

but there's a lot of good reasons

emek hareketinin işçi mülkiyeti

why the labor movement is a natural ally to the worker-ownership movement.

hareketine doğru evrilmesinin birçok iyi sebebi var.

To build these companies that we want in our community,

Toplumumuzda olmasını istediğimiz bu şirketleri kurmak için

we need a few things.

birkaç şeye ihtiyacımız var.

We're going to need money, people and training.

Para, insan ve eğitim.

Unions have all of those things.

Sendikalarda bunların hepsi var.

America's working class has been paying union dues for decades,

Amerikan işçi sınıfı on yıllardır sendika aidatlarını ödüyor

and with it, our unions have been building

ve bu aidatlarla, sendikalar bizim için

dignified, decent, and democratic workplaces for us.

onurlu, düzgün ve demokratik iş yerleri inşa ediyor.

However, union jobs are on the steep decline,

Bununla birlikte, sendika işleri hızla geriliyor

and it's time for us to start calling on our unions

ve şimdi bizler için sendikalarımızı

to really bring all of their financial and political capital

finansal ve politik sermayelerini bir araya getirip

to bear in the creation of new, union, living-wage jobs

iyi bir yaşam sağlayabilecek ücretlerle yeni işler yaratmaları için

in our communities.

göreve çağırma vakti.

Also, union halls are full of union members

Ayrıca sendika birlikleri dayanışmanın önemini

who understand the importance of solidarity

ve birlikte hareket etmenin gücünü

and the power of collective action.

anlayan üyelerle dolu.

These are the types of folks that want more union businesses to exist,

Bu arkadaşlar, daha fazla sendikal işin var olmasını istiyorlar.

so let's build them with them.

Öyleyse, bunu onlarla birlikte yapalım!

Kendi sendikalarımızdan öğrenerek

Learning from our unions,

learning from our past,

geçmişimizden öğrenerek,

learning from our peers,

çalışma arkadaşlarımızdan öğrenerek

are all going to be very important to our success,

başarıya giden yolda hepsi çok önemli.

which is why I'd like to leave you with one last example

Ve bununla ilgili son bir örnek paylaşmak istiyorum

and a vision for the future ...

ve geleceğe dair bir hayal...

and that vision is Mondragon, Spain.

bu hayal İspanya, Mondragon.

Mondragon, Spain is a community built entirely around worker cooperatives.

Bu tamamen işçi sendikaları etrafında kurulmuş bir topluluk.

There's 260-plus businesses here,

260'ın üzerinde işletme var, bisikletten

manufacturing everything from bicycles to washing machines to transformers.

çamaşır makinesine, transformatörlere kadar her şeyi üretiyorlar.

And this group of businesses now employs 80,000 people

Bu işletmelerde 80 bin insan çalışıyor

and earns more than 12 billion euros in revenue every year.

her yıl 12 milyar avrodan fazla para kazanıyorlar.

And all of the companies there are owned by the people that work in them.

Tüm şirketler o şirkette çalışan insanların mülkiyetinde.

They've also built universities and hospitals and financial institutions.

Ayrıca üniversiteler, hastaneler ve finansal kurumlar inşa ediyorlar.

I mean, imagine if we could build something like this in South-Central.

Düşünsenize, aynı modeli burada kursak?

The late mayor of Jackson had a similar idea.

Bir önceki belediye başkanı Jackson'ın benzer bir fikri vardı.

He wanted to turn his entire city into a Mondragon-like cooperative economy,

Tüm şehri Mondragon tarzı bir kooperatif ekonomisine çevirmek istedi,

calling his ambitious plan "Jackson Rising."

ismini de "Jackson Yükselişi" koydu.

Mondragon'a baktığımda,

And when I look at Mondragon,

işçi sınıfı olarak kendimiz için neler yapabileceğimizi görebiliyorum

I see really what working-class people can do for ourselves

birlikte çalıştığımız zaman

when we work together

and make decisions for ourselves and each other

birbirimiz için, kendimiz için kararlar alabildiğimizde

and our communities.

ve toplulumuz için.

And what's really incredible about Mondragon

Mondragon ile ilgili inanılmaz bir şey var

is that while we are dreaming about them,

biz onların yaptıklarını hayal ederken

they are dreaming about us.

onlar da bizim yaptıklarımızı hayal ediyorlar.

This community in Spain has decided to launch an international initiative

İspanya'daki bu topluluk uluslararası bir girişim başlatmaya karar verdi

to create more communities like it all over the world,

dünya genelinde kendileri gibi daha çok topluluk yaratmak için,

by linking up with unions,

sendikaları birleştiren

by supporting organizations like LUCI,

LUCI gibi birlikleri desteklemek için,

and by educating folks about the worker-ownership model.

ve tabii işçi sahipliği modeli konusunda toplumu eğitmek için.

Şimdi bunun bir parçası olmak için neler yapabileceğinizden bahsedeyim.

Now, here's what you can do to be a part of it.

If you're a union member, go to your union meetings,

Eğer bir sendika üyesiyseniz sendika toplantılarınıza gidin,

and make sure that your union has a worker-ownership initiative,

sendikanızın işçi sahipliği modeline sahip olduğundan emin olun

and become a part of it.

ve bunun bir parçası hâline gelin.

If you're an entrepreneur,

Girişimciyseniz,

if you have a small business,

küçük bir işletmeniz varsa,

or you're interested in starting one,

ya da bir iş kurmak istiyorsanız,

then link up with LUCI or another organization like us

LUCI 'de bizimle bağlantı kurun veya başka bir organizasyonla

to help you get started on the cooperative model.

böylece yardım alabilirsiniz.

If you're a politician,

Politikacıysanız

or you work for one,

veya bir politikacı için çalışıyorsanız

or you just like talking to them,

ya da onlarla konuşmayı seviyorsanız

please get the city, state, federal and county legislation passed

işçi mülkiyetli işlerimize kaynak ve destek bulmamız için ihtiyacımız olan

that we need in order to fund and support worker-owned businesses.

yasal düzenlemelerin, şehir, eyalet ve ülke bazında geçmesini sağlayın.

And for everybody else,

Ve sizler, diğer herkes

tarihimizi öğrenin, yöntemimizi öğrenin,

learn about our history, learn about our models,

and seek us out so can support us,

bize ulaşın ki bize destek olabilin

you can buy from us, invest in us, lend to us and join us,

ürünlerimizi satın alabilirsiniz, yatırımcımız olun, bize katılın

because it's really going to take all of us

çünkü gerçekten adil, sürdürülebilir ve dayanıklı

in order to build the more just and sustainable and resilient economy

bir ekonomi inşa etmek için hepimize ihtiyaç var,

that we want for ourselves and our children.

kendimiz ve çocuklarımız için istediğimiz gibi.

And with that,

Konuşmamı bir söz ile kapatmak istiyorum,

I would like to leave you with a quote from Arundhati Roy,

Arundhati Roy'un bir sözü var,

and she writes ...

kendisi yazar...

"Our strategy should not be only to confront Empire,

"Stratejimiz sadece imparatorluğa savaş açmak olmamalı

but to lay siege to it.

onu fethetmek olmalı.

To deprive it of oxygen.

Onu oksijensiz bırakmak.

To mock it.

Onunla alay etmek.

To shame it.

Onu utandırmak.

With our art,

Sanatımızla,

our literature,

edebiyatımızla,

our music,

müziğimizle,

our brilliance,

ışığımızla,

our joy,

neşemizle,

our sheer relentlessness --

tüm gücümüzle--

and our ability to tell our own stories.

kendi hikâyelerimizi anlatma gücümüzle.

Not the stories that we're being brainwashed to believe.

Beynimizi yıkadıkları hikâyelerle değil.

The corporate revolution will collapse

Kurumsal imparatorluklar çökecek

if we refuse to buy what they're selling --

eğer sattıklarını almayı reddedersek--

their ideas,

fikirlerini,

their version of history,

onların yazdığı yalan tarihi,

their wars,

savaşlarını,

their weapons,

silahlarını,

their sense of inevitability.

mecburiyet duygusunu.

Because know this:

Çünkü unutmayın ki

They be few and we be many.

onlar az, bizse çoğuz.

Onlar bizim onlara ihtiyaç duyduğumuzdan daha çok ihtiyaç duyuyorlar bizlere.

They need us more than we need them.

Another world is not only possible,

Başka bir dünya sadece mümkün değil,

she's on her way.

yolda!

And on a quiet day,

Sessiz bir günde

I can hear her breathing."

nefes alışını duyabiliyorum.''

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)