The urgency of intersectionality | Kimberlé Crenshaw | TED

Çeviri: Sevgül Demir Gözden geçirme: Merve Kılıç

I'd like to try something new.

Yeni bir şey denemek istiyorum.

Those of you who are able,

Yapabilecek olanlar

please stand up.

lütfen ayağa kalkın.

OK, so I'm going to name some names.

Tamamdır, şimdi size birkaç isim söyleceğim.

Hatırlamadığınız, hakkında bir şey söyleyemeyeceğiniz bir isim duyduğunuzda

When you hear a name that you don't recognize,

you can't tell me anything about them,

I'd like you to take a seat

oturmanızı ve ayağa kalkmamanızı istiyorum.

and stay seated.

The last person standing, we're going to see what they know. OK?

Bakalım en son ayakta kalanınız ne biliyor. Tamam mıyız?

(Laughter)

(Gülüşmeler)

All right.

Pekâlâ.

Eric Garner.

Eric Garner.

Mike Brown.

Mike Brown.

Tamir Rice.

Tamir Rice.

Freddie Gray.

Freddie Gray.

So those of you who are still standing,

Hâlâ ayakta olanların

I'd like you to turn around and take a look.

etrafına bir bakmasını istiyorum.

I'd say half to most of the people are still standing.

Yarıdan fazlanız hâlâ ayakta.

So let's continue.

Devam edelim.

Michelle Cusseaux.

Michelle Cusseaux.

Tanisha Anderson.

Tanisha Anderson.

Aura Rosser.

Auro Rosser.

Meagan Hockaday.

Meagan Hockaday.

So if we look around again,

Evet, tekrar bir bakacak olursak

there are about four people still standing,

hâlâ ayakta olan dört beş insan var.

and actually I'm not going to put you on the spot.

Aslında sizi sorgulamayacağım,

I just say that to encourage transparency, so you can be seated.

sadece daha şeffaf olsun istedim, oturabilirsiniz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So those of you who recognized the first group of names know

İlk gruptaki isimleri hatırlayanların da bildiği gibi

that these were African-Americans who have been killed by the police

onlar son iki buçuk yılda polis tarafından öldürülen Afrikalı Amerikanlardı.

over the last two and a half years.

What you may not know

Belki bilmediğiniz şey ise diğer gruptaki isimlerin de

is that the other list is also African-Americans

son iki yıl içerisinde öldürülen Afrikalı Amerikanlar olması.

who have been killed within the last two years.

Only one thing distinguishes the names that you know

Bildiğiniz isimleri bilmediklerinizden ayıran tek şey ise cinsiyet.

from the names that you don't know:

gender.

So let me first let you know that there's nothing at all distinct

Öncelikle bilmenizi isterim ki sizleri,

about this audience

şahit olduğumuz tanıma aşamalarında ayıran hiçbir şey yok.

that explains the pattern of recognition that we've just seen.

Bu çalışmayı ülkenin her yerinde defalarca yaptım.

I've done this exercise dozens of times around the country.

I've done it to women's rights organizations.

Kadın hakları örgütleriyle,

I've done it with civil rights groups.

insan hakları topluluklarıyla,

I've done it with professors. I've done it with students.

profesörlerle, öğrencilerle,

I've done it with psychologists. I've done it with sociologists.

psikologlarla, sosyologlarla

I've done it even with progressive members of Congress.

ve hatta meclisteki ileri görüşlü üyelerle bile yaptım.

And everywhere, the awareness of the level of police violence

Her yerde siyahi kadınlara yönelik

that black women experience

polis şiddeti konusundaki farkındalık

is exceedingly low.

düzeyi oldukça düşük.

Now, it is surprising, isn't it, that this would be the case.

Durum oldukça şaşırtıcı değil mi?

I mean, there are two issues involved here.

Yani bu durumda iki mesele var.

There's police violence against African-Americans,

Afrikalı Amerikalılara yönelik polis şiddeti

and there's violence against women,

ve kadınlara yönelik polis şiddeti,

two issues that have been talked about a lot lately.

son zamanlarda sıklıkla konuşulan iki mesele.

But when we think about who is implicated by these problems,

Fakat bu sorunların kimlere yönelik olduğunu,

when we think about who is victimized by these problems,

kimlere zulmedildiğini düşündüğümüzde

the names of these black women never come to mind.

siyahi kadınların isimleri asla akıllara gelmiyor.

Now, communications experts tell us

İletişim uzmanlarının söylediğine göre

that when facts do not fit with the available frames,

gerçekler var olan çerçeveye uymadığında

people have a difficult time incorporating new facts

insanlar yeni gerçekleri, bir sorun hakkındaki düşünce tarzlarına

into their way of thinking about a problem.

dahil etmekte zorluk yaşıyorlar.

These women's names have slipped through our consciousness

Bu kadınların isimleri zihnimizden geçip gitti

because there are no frames for us to see them,

çünkü onları görebilmemiz için,

no frames for us to remember them,

hatırlamamız için

no frames for us to hold them.

ve unutmamamız için hiçbir çerçeve yok.

As a consequence,

Bunun sonucunda

reporters don't lead with them,

muhabirler onlardan bahsetmiyor,

policymakers don't think about them,

kararları verenler onları düşünmüyor

and politicians aren't encouraged or demanded that they speak to them.

ve politikacılar onlardan söz etmeleri için teşvik edilmiyor

ya da bu talep edilmiyor.

Now, you might ask,

Bu noktada sorabilirsiniz,

why does a frame matter?

bir çerçevenin ne önemi var?

I mean, after all,

Yani ne de olsa siyahi insanları

an issue that affects black people and an issue that affects women,

ve kadınları etkileyen bir mesele

wouldn't that necessarily include black people who are women

illaki kadın olan bir siyahi insanı

and women who are black people?

ya da siyahi olan bir kadını etkiler mi?

Well, the simple answer is that this is a trickle-down approach to social justice,

En basit cevabıyla bu, toplumsal adalete yönelik bir yaklaşım

and many times it just doesn't work.

ve çoğunlukla işe yaramıyor.

Without frames that allow us to see

Toplumsal problemlerin, hedeflenen bir grubun tüm üyelerini

how social problems impact all the members of a targeted group,

nasıl etkilediğini görmemizi sağlayan çerçeveler olmadan

many will fall through the cracks of our movements,

birçoğu eylemlerimiz arasında kaybolup

left to suffer in virtual isolation.

yalnızlığa terk edilecekler.

But it doesn't have to be this way.

Fakat bunun böyle olması gerekmiyor.

Many years ago, I began to use the term "intersectionality"

Irkçılık ve cinsiyetçilik gibi

to deal with the fact that many of our social justice problems

birçok toplumsal adalet probleminin

çeşitli toplumsal adaletsizlik katmanları oluşturarak

like racism and sexism

are often overlapping,

örtüştüğü gerçeğini ele almak için uzun yıllar önce

creating multiple levels of social injustice.

''kesişimsellik'' terimini kullanmaya başladım.

Now, the experience that gave rise to intersectionality

Kesişimselliğe yol açan tecrübem

was my chance encounter with a woman named Emma DeGraffenreid.

Emma Degraffenreid isimli bir kadınla karşılaşmamdı.

Emma DeGraffenreid was an African-American woman,

Emma Degraffenreid Afrikalı Amerikalı bir kadın,

a working wife and a mother.

çalışan bir eş ve anneydi.

I actually read about Emma's story from the pages of a legal opinion

Aslında yerel bir araba fabrikasına karşı yaptığı

written by a judge who had dismissed Emma's claim

ırk ve cinsiyet ayrımcılığı iddiasını

of race and gender discrimination

reddetmiş bir hakimin hukuki görüş yazısında

against a local car manufacturing plant.

Emma'nın hikâyesini okumuştum.

Emma, like so many African-American women,

Emma birçok Afrikalı Amerikalı kadın gibi ailesi

sought better employment for her family and for others.

ve diğerleri için daha iyi istihdam arayışı içindeydi.

She wanted to create a better life for her children and for her family.

Çocukları ve ailesi için daha iyi bir hayat istiyordu.

But she applied for a job,

Fakat bir işe başvurdu,

and she was not hired,

işe alınmadı

and she believed that she was not hired because she was a black woman.

ve siyahi bir kadın olduğu için işe alınmadığını düşündü.

Now, the judge in question dismissed Emma's suit,

Sözü geçen hakim Emma'nın davasını reddetti

and the argument for dismissing the suit was

ve davanın reddedilmesinin sebebi

that the employer did hire African-Americans

işverenin Afrikalı Amerikalıları

and the employer hired women.

ve kadınları işe almış olmasıydı.

The real problem, though, that the judge was not willing to acknowledge

Ancak hakimin kabul etmek istemediği

was what Emma was actually trying to say,

ve Emma'nın anlatmaya çalıştığı şey

that the African-Americans that were hired,

endüstriyel işlerde, bakım işlerinde çalışan

usually for industrial jobs, maintenance jobs, were all men.

Afrikalı Amerikalıların hepsinin erkek olduğu

And the women that were hired,

ve genellikle sekreterlik

usually for secretarial or front-office work,

ya da ofis işlerinde çalışan kadınların

were all white.

hepsinin beyaz olduğuydu.

Only if the court was able to see how these policies came together

Mahkeme bu politikaların nasıl bir arada durduklarını görebilseydi

would he be able to see the double discrimination

Emma Degraffenreid'in karşı karşıya kaldığı çifte ayrımcılığı da görebilirdi.

that Emma DeGraffenreid was facing.

But the court refused to allow Emma to put two causes of action together

Fakat mahkeme ona iki dava sebebini bir araya getirip

to tell her story

hikâyesini anlatma fırsatı tanımadı

because he believed that, by allowing her to do that,

çünkü hakim bunu yaparak onun

she would be able to have preferential treatment.

ayrıcalıklı muamele görmüş olacağını düşünüyordu.

She would have an advantage by having two swings at the bat,

Sahada iki atış hakkı, Afrikalı Amerikalı erkeklerin

when African-American men and white women only had one swing at the bat.

ve beyaz kadınların tek atış hakkına göre daha avantajlı olmalıydı.

But of course, neither African-American men or white women

Fakat elbette ne Afrikalı Amerikalı erkeklerin

needed to combine a race and gender discrimination claim

ne de beyaz kadınların yaşadıkları ayrımcılığı anlatmak için

to tell the story of the discrimination they were experiencing.

ırk ve cinsiyet ayrımcılığını birleştirmeye ihtiyacı olmamıştır.

Why wasn't the real unfairness

Neden esas adaletsizlik,

law's refusal to protect African-American women

sadece yaşadıkları Afrikalı Amerikalı erkekler

simply because their experiences weren't exactly the same

ve beyaz kadınlarla aynı olmadığı için

as white women and African-American men?

hukukun Afrikalı Amerikalı kadınları korumayı reddetmesi değil?

Rather than broadening the frame to include African-American women,

Afrikalı Amerikalı kadınları dahil etmek için çerçeveyi genişletmek yerine

the court simply tossed their case completely out of court.

onların davası mahkeme dışına itiliyor.

Now, as a student of antidiscrimination law,

Ayrımcılık karşıtı hukuk araştırmacısı olarak,

as a feminist,

bir feminist olarak,

as an antiracist,

ırkçılık karşıtı olarak

I was struck by this case.

bu dava karşısında hayrete düşmüştüm.

It felt to me like injustice squared.

Sanki adaletsizlik katlanarak artmıştı.

So first of all,

Yani ilk başta siyahi kadınların

black women weren't allowed to work at the plant.

fabrikada çalışmasına izin verilmiyordu.

Second of all, the court doubled down on this exclusion

Daha sonra mahkeme bunu yasal olarak alakasız bularak

by making it legally inconsequential.

dışlanmayı ikiye katlıyordu.

And to boot, there was no name for this problem.

Üstelik bu meselenin hiçbir adı olmuyordu.

And we all know that, where there's no name for a problem,

Hepimiz biliyoruz ki bir meselenin adı yoksa

you can't see a problem,

o meseleyi göremeyiz

and when you can't see a problem, you pretty much can't solve it.

ve bir meseleyi göremiyorsak muhtemelen çözemeyiz.

Many years later, I had come to recognize

Yıllar sonra farkına vardım ki

that the problem that Emma was facing was a framing problem.

Emma'nın problemi çerçevenin kendisiydi.

The frame that the court was using

Mahkemenin cinsiyet ayrımcılığı

to see gender discrimination or to see race discrimination

ya da ırk ayrımcılığını gördüğü çerçeve

was partial, and it was distorting.

tek taraflıydı ve çarpıtılmıştı.

For me, the challenge that I faced was

Bana göre karşılaştığım sorun,

trying to figure out whether there was an alternative narrative,

Emma'nın ikilemini görebilmemizi sağlayan

a prism that would allow us to see Emma's dilemma,

ve onu hukukun açıklarından kurtarabilecek hikâyesini

a prism that would allow us to rescue her from the cracks in the law,

hakimlerin anlayabilmesini sağlayacak

that would allow judges to see her story.

bir açıyı yansıtan alternatif bir anlatı olup olmadığını çözmekti.

So it occurred to me,

Kesişimsellikle ilgili yapacağım basit bir benzetmeyle

maybe a simple analogy to an intersection

hakimlerin Emma'nın ikilemini

might allow judges to better see Emma's dilemma.

daha iyi anlayabileceğini düşündüm.

So if we think about this intersection, the roads to the intersection would be

Bu kesişime bir bakarsak, kesişime giden yollar

the way that the workforce was structured by race and by gender.

etnik köken ve cinsiyet üzerine kurulu.

And then the traffic in those roads would be the hiring policies

Bu yollardaki trafik de işe alım politikaları

and the other practices that ran through those roads.

ve bu yoldan geçen diğer uygulamalar.

Now, because Emma was both black and female,

Yani Emma hem siyahi hem de kadın olduğu için

she was positioned precisely where those roads overlapped,

bu yolların tam kesiştiği noktada

experiencing the simultaneous impact

şirketin cinsiyet ve ırk trafiğinden

of the company's gender and race traffic.

aynı anda darbe almıştı.

The law -- the law is like that ambulance that shows up

Eğer Emma bu yolların kesiştiği noktada değil de

and is ready to treat Emma only if it can be shown

ırk ya da cinsiyet yolunda olsaydı

that she was harmed on the race road or on the gender road

hukuk bir ambulans olarak ona yardıma gelirdi.

but not where those roads intersected.

So what do you call being impacted by multiple forces

Birçok farklı darbe aldıktan sonra

and then abandoned to fend for yourself?

kendinizi savunmak durumunda kalmaya ne diyorsunuz?

Intersectionality seemed to do it for me.

Kesişimsellik bunu yapıyor gibi görünüyor.

I would go on to learn that African-American women,

Daha sonra öğrendim ki Afrikalı Amerikalı kadınlar,

like other women of color,

diğer kadınlar ve dünyanın her tarafından

like other socially marginalized people all over the world,

sosyal olarak marjinalleştirilmiş insanlar gibi

were facing all kinds of dilemmas and challenges

kesişimselliğin bir sonucu olarak

as a consequence of intersectionality,

her türlü ikilem ve sorunla karşı karşıya kalıyorlardı.

intersections of race and gender,

Irk ve cinsiyet, heteroseksüelizm,

of heterosexism, transphobia, xenophobia, ableism,

transfobi, yabancı korkusu, engelli ayrımcılığı,

all of these social dynamics come together

tüm bu sosyal dinamikler bir araya gelerek

and create challenges that are sometimes quite unique.

zaman zaman benzeri olmayan sorunlar yaratıyorlar.

But in the same way

Fakat kesişimsellik bir şekilde

that intersectionality

siyahi kadınların yaşayış şekilleri hakkındaki farkındalığımızı arttırdı.

raised our awareness to the way that black women live their lives,

it also exposes the tragic circumstances

Ayrıca Afrikalı Amerikalı kadınların öldüğü

under which African-American women die.

trajik olayları da ortaya çıkardı.

Police violence against black women

Siyahi kadınlara karşı polis şiddeti tamamıyla gerçek.

is very real.

The level of violence that black women face

Siyahi kadınların maruz kaldığı şiddet öyle bir boyutta ki

is such that it's not surprising

bazılarının polisle karşılaşmalarından sağ çıkamaması hiç de şaşırtıcı değil.

that some of them do not survive their encounters with police.

Black girls as young as seven,

Yedi yaşındaki küçücük siyahi kız çocukları da

great grandmothers as old as 95

95 yaşındaki büyük büyükanneler de

have been killed by the police.

polis tarafından öldürüldü.

They've been killed in their living rooms,

Oturma odalarındayken,

in their bedrooms.

yatak odalarındayken öldürüldüler.

They've been killed in their cars.

Arabalarındayken öldürüldüler.

They've been killed on the street.

Sokaktayken öldürüldüler.

They've been killed in front of their parents

Ebeveynlerinin önünde öldürüldüler,

and they've been killed in front of their children.

çocuklarının önünde öldürüldüler.

They have been shot to death.

Vurularak öldürüldüler.

They have been stomped to death.

Başları ezilerek öldürüldüler.

They have been suffocated to death.

Boğularak öldürüldüler.

They have been manhandled to death.

Dövülerek öldürüldüler.

They have been tasered to death.

Şok verilerek öldürüldüler.

They've been killed when they've called for help.

Yardım isterken öldürüldüler.

They've been killed when they were alone,

Yalnızken öldürüldüler,

and they've been killed when they were with others.

başkalarıyla beraberken öldürüldüler.

They've been killed shopping while black,

Siyahi biri olarak alışveriş yaparken öldürüldüler.

driving while black,

Siyahi biri olarak araba kullanırken,

having a mental disability while black,

siyahi bir zihinsel engelli olarak,

having a domestic disturbance while black.

siyahi biri olarak iç karışıklıkta öldürüldüler.

They've even been killed being homeless while black.

Hatta siyahi bir evsizken bile öldürüldüler.

They've been killed talking on the cell phone,

Telefonla konuşurken,

laughing with friends,

arkadaşlarıyla gülerken,

sitting in a car reported as stolen

çalıntı olarak bildirilmiş bir arabada otururken

and making a U-turn in front of the White House

ve Beyaz Saray'ın önünde arka koltukta bir bebek varken

with an infant strapped in the backseat of the car.

U dönüşü yaparken öldürüldüler.

Why don't we know these stories?

Neden bu hikâyeleri bilmiyoruz?

Why is it that their lost lives

Neden onların kaybolan yaşamları

don't generate the same amount of media attention and communal outcry

erkek kardeşlerininki kadar medyanın ilgisini

as the lost lives of their fallen brothers?

ya da toplumun tepkisini çekmiyor?

It's time for a change.

Artık değişim zamanı.

So what can we do?

Peki ne yapabiliriz?

In 2014, the African-American Policy Forum began to demand

2014 yılında Afrikalı Amerikalı Politika Forumu

that we "say her name"

mitinglerde, eylemlerde

at rallies, at protests,

konferanslarda, toplantılarda

at conferences, at meetings,

siyahilere karşı şiddetin tartışıldığı her yerde

anywhere and everywhere

''Adını Söylüyoruz'' uygulaması talebinde bulunmaya başladı.

that state violence against black bodies is being discussed.

But saying her name is not enough.

Fakat adını söylemek yeterli değil.

We have to be willing to do more.

Daha fazlası için istekli olmalıyız.

We have to be willing to bear witness,

Tanıklık etmek için,

to bear witness to the often painful realities

rengi, yaşı, cinsel ifadesi, cinselliği ve yeterliliği yüzünden

that we would just rather not confront,

her gün aşağılanmaya maruz kalan

the everyday violence and humiliation that many black women have had to face,

birçok siyahi kadının karşı karşıya kaldığı

black women across color,

ve yüzleşmemeyi tercih ettiğimiz acı gerçeklere

age, gender expression,

tanıklık etmek için istekli olmalıyız.

sexuality and ability.

So we have the opportunity right now --

Bu şiddete toplu tanıklık etmemiz için

bearing in mind that some of the images that I'm about to share with you

sizinle paylaşacağım görseller

may be triggering for some --

bazılarınız için bir şeylerin başlangıcı olabilir.

to collectively bear witness to some of this violence.

We're going to hear the voice of the phenomenal Abby Dobson.

Muhteşem Abby Dobson'ın sesini duyacağız.

And as we sit with these women,

Bazıları bu şiddete maruz kalmış,

some who have experienced violence and some who have not survived them,

bazıları hayata tutunamamış

we have an opportunity

isimlerini bilmediğimiz için ayağa kalkamadığımız kadınlar için

to reverse what happened at the beginning of this talk,

konuşmanın başında yaşananları

when we could not stand for these women

bir aradayken tersine çevirme şansımız var.

because we did not know their names.

So at the end of this clip, there's going to be a roll call.

Bu klibin sonunda bir yoklama alacağız.

Several black women's names will come up.

Birçok siyahi kadının ismi yazacak.

I'd like those of you who are able to join us in saying these names

Yapabilecek olanların çok güçlü bir şekilde

as loud as you can,

bu isimleri söylemesini istiyorum.

randomly, disorderly.

Karışık, sırasız olarak.

Let's create a cacophony of sound

Hadi bu kadınları anmak için,

to represent our intention

niyetimizi belli etmek için,

to hold these women up,

yanlarında olduğumuzu ve bunu göstermek için,

to sit with them,

to bear witness to them,

onlara tanıklık etmek için,

to bring them into the light.

onları gün ışığına çıkarmak için bir karışıklık yaratalım.

(Singing) Abby Dobson: Say,

(Şarkı) Abby Dobson: Adını söyle.

say her name.

Say,

Adını söyle.

say her name.

(Audience) Shelly!

(Seyirciler) Shelly!

(Audience) Kayla!

(Seyirciler) Kayla!

AD: Oh,

Abby Dobson: Adını söyle.

say her name.

(Audience shouting names)

(Seyirciler isimleri söylüyor)

Say, say,

Söyle, söyle

say her name.

adını söyle.

Say her name.

Adını söyle.

For all the names

Asla duymayacağın

I'll never know,

isimler için

say her name.

adını söyle.

KC: Aiyanna Stanley Jones, Janisha Fonville,

KC: Aiyanna Stanley Jones, Janisha Fonville,

Kathryn Johnston, Kayla Moore,

Kathryn Johnston, Kayla Moore

Michelle Cusseaux, Rekia Boyd,

Michelle Cusseaux, Rekia Boyd,

Shelly Frey, Tarika, Yvette Smith.

Shelly Frey, Tarika, Yvette Smith.

AD: Say her name.

AD: Adını söyle.

KC: So I said at the beginning,

KC: Başta söylediğim gibi

if we can't see a problem,

bir problemi göremiyorsak

we can't fix a problem.

o problemi çözemeyiz.

Together, we've come together to bear witness

Bu kadınların kayıp yaşamlarına

to these women's lost lives.

tanıklık etmek için bir araya geldik.

But the time now is to move

Fakat artık matem ve kederden

from mourning and grief

eylem ve değişime geçme zamanıdır.

to action and transformation.

This is something that we can do.

Bu bizim yapabileceğimiz bir şey.

It's up to us.

Her şey bize bağlı.

Thank you for joining us.

Bize katıldığınız için teşekkür ediyorum.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)