Jennifer 8. Lee: Who was General Tso? and other mysteries of

Jennifer 8.Lee'nin General Tso Avı

Çeviri: dilara mengi Gözden geçirme: Sancak Gülgen

There are more Chinese restaurants in this country

Bu ülke de çok fazla Çin restoranı var.

than McDonald's, Burger King, Kentucky Fried Chicken and Wendy's, combined --

McDonald'dan,Burger King,Kentucky Fried Chicken ve Wendy'nin birleşmesine --

40,000, actually.

Yaklaşık 40,000

Chinese restaurants have played an important role in American history,

Amerika'nın tarihinde Çin restoranları önemli rol oynar.

Nitekim

as a matter of fact.

Küba'nın füze krizi çözüldü.

The Cuban missile crisis was resolved in a Chinese restaurant

bir Çin restoranında

Washington, D.C. içinde Yenching Sarayı olarak adlandırılan

called Yenching Palace in Washington, DC,

Bu saray ne yazık ki şu an kapalı.

which unfortunately is closed now,

and about to be turned into Walgreen's.

ve Walgreens'e çevrilmesi hakkında

And the house where John Wilkes Booth

o evi John Wilkes Booth

Abraham Lincoln'e suikast planlanmış

planned the assassination of Abraham Lincoln

Gerçekten şimdi bir çin lokantası

is also now a Chinese restaurant called Wok and Roll,

Washington'da H Caddesi üzerinde Wok 'n Roll, diye anılır.

on H Street in Washington.

(Laughter)

---

And it's not completely gratuitous,

tam olarak nedensiz değil,

because "wok" and "roll" -- Chinese food and Japanese foods,

çünkü Wok and roll --

Çin ve Japon yemekleri,

so it kind of works out.

bu nedenle bu türü keşfeder.

And Americans love their Chinese food so much,

Ve Amerikalılar onların Çin yemeklerini çok fazla sevdi.

they've actually brought it into space.

aslında uzaya onlar getirdiler.

NASA, for example, serves thermostabilized sweet-and-sour pork

örnek olarak NASA termal stabilize edilmiş ekşi ve tatlı domuz şeklinde servis verir

on its shuttle menu for its astronauts.

onun kendi servis menüsünde astronotlar için

So, let me present the question to you:

Bu yüzden bana soru sorabilirsiniz :

If our benchmark for Americanness is apple pie,

Eğer bizim benchmarkımız Amerikalılar için elmalı turta ise ,

you should ask yourself: how often do you eat apple pie,

sizin kendinize sormanız gerekir,

ne sıklıkla elmalı turta yiyorsunuz .

buna karşı ne sıklıkla Çin yemekleri yiyorsunuz.Doğru mu ?

versus how often do you eat Chinese food?

(Laughter)

---

And if you think about it,

ve bunu düşünmek bile,

aklınıza çok fazla yiyecek türü

a lot of the foods that we or Americans think of as Chinese food

ya da biz Amerikalıla'rın Çin yemeklerini düşündüğü gibi düşünürüz.

are barely recognizable to Chinese.

ancak Çince tanınabilir

For example: beef with broccoli, egg rolls, General Tso's Chicken,

örneğin: brokoli, yumurta rulo, General Tso's Tavuk eti,

fortune cookies, chop suey, the take-out boxes.

şans kurabiyelerini chop suey paketlerinden çıkarın.

For example, I took a whole bunch of fortune cookies back to China,

Örneğin ,ben Çin'den geri döndüğümde bir sürü şans kurabiyesi aldım.

gave them to Chinese to see how they would react.

Çinlilerin nasıl tepki vereceğini görmek için onlara verdim.

Bu nedir ?

[What is this?]

[Should I try it?]

Bunu denemem gerekir mi ?

[Try it!]

Dene !

[What is this called?]

Ne çağrıştırır ?

[Fortune cookie.]

Şans kurabiyesi .

(Laughter)

[There's a piece of paper inside!]

İçinde bir tane kağıt parçası var!

---

(Laughter)

[What is this?]

Bu nedir ?

[You've won a prize!]

Sen bir ödül kazandın !

[What is this?]

Bu nedir ?

[It's a fortune!]

Bu bir şans!

Lezzetli !

[Tasty!]

So where are they from?

yani onlar nereden gelmektedir ?

The short answer is, actually, they're from Japan.

kısa cevap olarak ; genellikle Japonya'dan gelmektedir.

ve Kyoto da; dışında,

And in Kyoto, outside, there are still small family-run bakeries

küçük aile işletmesi fırınlar hala var.

burda şans kurabiyeleri yapılır.

that make fortune cookies, as they did over 100 years ago,

onların 100 yıl önce yaptığı gibi,

30 years before fortune cookies were introduced in the United States.

30 yıl önce şans kurabiyeleri Amerika Birleşik Devletletleri'ne sunuldu.

If you see them side by side,

Eğer siz onları yan yana görmek isterseniz,

there's yellow and brown.

sarı ve kahverengi var.

Theirs are actually flavored with miso and sesame paste,

Aslında onlara miso ve susam dökülerek çeşitlendirilir,

so they're not as sweet as our version.

bu nedenle bizim sürüm kadar tatlı değil.

So how did they get to the US?

peki onlar nasıl Amerika Birleşik Devletlerine geldi ?

Well, the short answer is, the Japanese immigrants came over,

Peki,kısa cevap,Japon göçmenler geldi,

and a bunch of the bakers introduced them --

ve bir grup fırıncılar onları tanıttı --

including at least one in Los Angeles,

Los Angeles'ta en az bir tane içerir,

and one here in San Francisco, called Benkyodo,

ve San Francisco 'da da bir tane

Benkyo-do denilen ve Sutter ve Bunchanan'ın köşesinde olduğu

which is on the corner of Sutter and Buchanan.

Aslında onlar sonra geri döndü

Back then, they made fortune cookies using very much the similar kind of irons

Çok sert gibi görünen şans kurabiyeleri yaptılar

that we saw back in Kyoto.

Biz Kyoto'ya döndüğümüzde gördük.

The interesting question is:

yani ilginç bir soru ,

How do you go from fortune cookies being something that is Japanese

Siz gittiğinizde Japonca nasıl şans kurabiyesi isteyeceksiniz

to being something that is Chinese?

Çince olması için ?

Well, we locked up all the Japanese during World War II,

Peki,kısa bir cevap.

Biz tüm kilitleri 2.Dünya savaşı sırasında,

including those that made fortune cookies.

Bu şans kurabiyelerini yapanlar dahil olmak üzere,

So that's when the Chinese moved in,

Böylece Çin hareket zamanı:

bu tür bir pazar fırsatı gördü ve devraldı.

saw a market opportunity and took over.

(Laughter)

---

So, fortune cookies: invented by the Japanese,

Bu yüzden ,şans kurabiyeleri:

Japonlar tarafından bulunan,

popularized by the Chinese,

Çin tarafından yaygınlaştırılan,

but ultimately consumed by Americans.

Fakat sonuç olarak Amerika'lılar tarafından tüketilen

They're more American than anything else.

Onlar herşeyden daha Amerikalı.

Another of my favorite dishes:

Benim favori yemeklerimden bir dğeri :

General Tso's Chicken -- which, by the way, in the US Naval Academy

Amiral Tso's tavuğu--

bu arada ABD Deniz Akademisi

Amiral Tso's tavuğu der.

is called Admiral Tso's Chicken.

(Laughter)

I love this dish.

Ben bu yemeği seviyorum.

The original name of my book was "The Long March of General Tso."

Aslında kitabımda orjinal adı söylendi.

General Tso ve Uzun Mart,

And he has marched very far indeed,

ve o gerçketen çok uzak yerden uygun adım yürüdü,

because he is sweet, he is fried, and he is chicken --

çünkü o tatlı,kızartılmış ve o bir tavuk.

Bütün bunları Amerika'lılar seviyor.

all things that Americans love.

(Laughter)

---

He has marched so far, actually,

Aslında şimdiye kadar uygun adım yürüdü,

Şef orjinal yemeğini buldu.

that the chef who originally invented the dish

doesn't recognize it; he's kind of horrified.

tanınmadığı için bi tür dehşete kapıldılar.

Video: (In Chinese)

Audience: (Laughter)

He's in Taiwan right now.

o şimd Taiwan 'da.

He's retired, deaf and plays a lot of mah–jongg.

O emekli, sağır ve çok fazla Çin dominosu oynuyor.

After I showed him this, he got up,

yani, ona bundan sonrasını ben gösterdim.

o ayağa kalktı,

and says, "mòmíngqímiào," which means, "This is all nonsense,"

ve o hoşlandı, 'Mominqimiao'

' Bu tamamiyle saçmalıktır' anlamına gelir.

and goes back to play his mah-jongg game during the afternoon.

ve geri gider öğleden sonra Çin dominosu oynamak için,

bu nedenle diğer yemek. Benim favori yemeğimdir. Brokolili biftek.

Another dish, one of my favorites: beef with broccoli.

Broccoli is not a Chinese vegetable;

Brokoli Çin sebzesi degildir.

in fact, it is originally an Italian vegetable.

özünde bir İtalyan sebzesidir.

It was introduced into the United States in the 1800s,

1800'lerin Amerika Birleşik Devletlerine girmiştir.

but became popularized in the 1920s and the 1930s.

ama 1920'lerde ve 1930'larda popüler oldu.

The Chinese have their own version of broccoli, called Chinese broccoli,

aslında,Çinde brokolinin kendi sürümü vardı.

Çin brokolisi diye tanılır.

ama şuan Amerikan brokolisini keşfettim,

but they've now discovered American broccoli,

and are importing it as a sort of exotic delicacy.

ve egzotik incelik gibi olanını ithal ediyoruz.

I guarantee you, General Tso never saw a stalk of broccoli in his life.

Ben garanti verebilirim size, General Tso hayatında bir sap brokoliyi bile görmemiştir.

That was a picture of General Tso.

ve gerçekten, General Tso bir resimdir.

I went to his home town.

Ben onun kasabasına gittim..

This is a billboard that says:

Bunun bir pano olduğunu söylüyorlar :

"Welcome to the birthplace of General Tso."

'General Tso'nun doğduğu yere hoşgeldiniz'.

And I went looking for chicken.

Ve ben tavuk bakmaya gittim.

Sonunda bir inek bulundu.

Finally found a cow --

ve bir tavuk bulundu.

and did find chicken.

İnanın ya da inanmayın,

Believe it or not, these guys were actually crossing the road.

aslında bu adamlar yol geçiyorlar.

ve..

(Laughter)

---

And I found a whole bunch of General Tso's relatives

Aslında ben General Tso's akrablarından bir sürü buldum.

who are still in the town.

hala küçük bir kasaba.

This guy is now five generations removed from the General;

Bu adam 5 nesildir Generalin yanından uzaklaştırıldı.

bu adam yaklaşık yedi.

this guy is about seven.

I showed them the pictures of General Tso Chicken,

General Tso'nun tavuklarının bütün resimlerini gösterdi onlara ben de size gösterdim

and they were like,

ve onlar gibisin, biz bilmiyoruz bu yemeği.

"We don't know this dish. Is this Chinese food?"

ve onlarda şöyle diyorlar, bu bir Çin yiyeceği midir?

Because it doesn't look like Chinese food to them.

Çünkü onlar Çin yiyeceği gibi gözükmüyor.

But they weren't surprised I traveled around the world to visit them,

Fakat süpriz bir tür değildi.

Ben dünyanın her bir tarafına seyahat etim.

onları ziyaret ettim,

because in their eyes he is, after all,

çünkü onların gözünde herşeyden sonra,

a famous Qing dynasty military hero.

ünlü bir Qing hanedanının askeri kahramanı.

He played an important role in the Taiping Rebellion,

O Taiping ayaklanmasında önemli bir rol oynar,

savaş bir adam tarafından başlatıldı.

a war started by a guy who thought he was the son of God

o Tanrının oğlu olarak düşünüldü.

and baby brother of Jesus Christ.

ve İsa Mesih'in kardeşi.

ve 20 milyon kişinin ölümüne sebep olan

He caused a war that killed 20 million people --

still the deadliest civil war in the world to this day.

hala bugün dünyanın en ölümcül iç savaşı.

So, you know, I realized when I was there,

Bildiğiniz gibi, ben oradayken farkettim,

General Tso is kind of a lot like Colonel Sanders in America,

General Tso Albay Sanders gibi Amerik'da bir çok tür,

in that he's known for chicken and not war.

tavuklarıyla tanınır,savşla değil.

But in China, this guy's actually known for war and not chicken.

Fakat Çin'de bu adam tanınır.

tavuklarıyla değil, savaşla..

But the granddaddy of all the Chinese American dishes

Ama büyükbabaları

tüm Çin-Amerikan yemekleri

we probably ought to talk about is chop suey,

hakkında konuşmamız gerekir.

chop suey,

which was introduced around the turn of the 20th century.

tanıtıldı.

20.yy sırasında

ve New York Times gazaetesine göre ,

According to the New York Times in 1904,

1904 yılında kasabanın her yerine Çin restoranları yayıldı.

there was an outbreak of Chinese restaurants all over town,

and "... the city has gone 'chop suey' mad."

ve Şehirde çok fazla 'Chop suey'çılgınca ilgi gördü.

So it took about 30 years before the Americans realized

Bu yüzden yaklaşık 30 yıl sürdü

bunu önce Amerikalılar buldu,

that chop suey is actually not known in China,

aslında chop suey Çin'de bilinmiyordu.

and as this article points out,

ve bu yazının işaret ettiğine göre,

Çin de herhangi bir şehrin otalamasında

"The average native of any city in China knows nothing of chop suey."

chop suey hiçbir şekilde bilinmez.

Back then it was a way to show you were sophisticated and cosmopolitan;

siz bilirsiniz, bir yol gösterildi.

sofistike ve kosmopolitan olduğunu:

eğer sen bir adam olsaydın ve sen isteseydin bir kızı etkilemeyi,

a guy who wanted to impress a girl could take her on a chop suey date.

sen onu chop suey tarihinde alabilirdin.

I like to say chop suey is the biggest culinary joke

Ben söylemek istiyorum.

chop suey çokbüyük bir mutfak muzipidir.

one culture ever played on another,

bir kültür başka herhangi birşey üzerinde oynamış olduğu,

because "chop suey," translated into Chinese,

Çünkü chop suey,

Eğer çince çevirirsek ,

means "jaahp-seui," which, translated back, means "odds and ends."

tsap sui geri çevirmek demektir,

''ıvır zıvır'' anlamına gelir.

yani Çin etrafında chop suey soran bu insanlar,

So, these people are going around China asking for chop suey,

which is sort of like a Japanese guy coming here and saying,

bir Japon adam gibi sıralamasını

buraya söyleyerek geliyor,

"I understand you have a very popular dish in your country

Ben sizin ülkenizde çok popüler bir yemek olduğunu anlıyorum.

ve özellikle"yemek artıkları" adı verilen

called 'leftovers.'"

(Laughter)

---

Right?

-- Değil mi?

(Laughter)

Ve sadece bunu :

And not only that:

"This dish is particularly popular

bu yemeğin özellikle popüler olması

after that holiday you call 'Thanksgiving.'"

Şükran denilen tatil sonrası

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So, why and where did chop suey come from?

Öyleyse,neden ?,neden ve nerede ?

chop suey nereden geliyor ?

Let's go back to the mid-1800s,

1800'lerin ortalarına geri dönelim.

when the Chinese first came to America.

Çinli'ler Amerika'ya ilk geldiği zaman.

Back then, Americans were not clamoring to eat Chinese food.

Şimdi geriye, Amerikalılar

Çin yemeği yemek için yaygara koparıyordu.

In fact, they saw these people who landed at their shores as alien.

Hatta,onlar yabancı olarak kıyılarına inen bu insanları gördü.

These people weren't eating dogs, they were eating cats.

Bu insanlar köpek yemiyordu.

onlar kedi yiyordu.

If they weren't eating cats, they were eating rats.

ve kedi değil onlar sıçan yiyorlardı.

Hatta,benim değerli işverenim New York Times,

In fact, The New York Times, my esteemed employer,

1883 yılında bir makale istedi.

in 1883 ran an article that asked,

''Çinliler sıçan yiyorlar mı?''

"Do Chinese eat rats?"

Ve bugün en fazla sorulan bilgisayar sorusu değil,

Not the most PC question to be asked today,

but if you look at the popular imagery of the time,

Fakat zamanın popüler görüntü türleri

not so outlandish.

o kadar tuhaf değil.

This is actually a real advertisement for rat poison

Bu aslında fare zehiri için gerçek bir reklamdır.

1800'lerin sonlarından itibaren,

from the late 1800s.

And if you see under the word "Clears" -- very small --

Ve eğer ''clears'' kelimesi altında ufacık görürseniz

it says, "They must go," which refers not only to the rats,

O, "Onlar gitmeli" diyor,

Bu, sadece sıçanlar anlamına gelir.

ama onların ortasında Çince,

but to the Chinese in their midst,

biçimi nedeniyle besin algılanan

because the way that the food was perceived

bu insanların yedikleri besinler bizden farklı

was that these people who ate foods different from us

must be different from us.

bizden farklı olmalıdır.

Another way that you saw this antipathy towards the Chinese

Ve başka bir yol olduğunu gördüm,bu tür

Çinlilere yönelik bir antipati

Bu gibi belgeler geçer.

is through documents like this.

Bu Kongre Kütüphanesi'nde aslında;

This is in the Library of Congress.

Samuel Gompers tarafından yayınlanan kitapçığı,

It's a pamphlet published by Samuel Gompers,

bizim Amerikan işçi hareketinin kahramanı

hero of our American labor movement.

It's called, "Some Reason for Chinese Exclusion:

Ve Çinlilerin bazı dışalanma nedenleri kitapçığın adıdır.

Meat versus Rice: American Manhood against Asiatic Coolieism:

Ete karşılık pirinç :Amerikan erkeklerine karşı Asya köleleri :

Which shall survive?"

Hangisi devam eder?

And it basically made the argument

Ve temel olarak bağımsız değişkeni yaptı.

that Chinese men who ate rice

pilav yiyen çinli erkeklerin

would necessarily bring down the standard of living

mutlaka yaşam standardını getirecektir.

for American men who ate meat.

Amerikalı erkekler için kim et yerse

And as a matter of fact, then,

Ve aslında, o zaman bir konu olarak,

this is one of the reasons we must exclude them from this country.

bu nedenlerden biridir.

Neden biz onları bu ülkeden dışlıyoruz?

So, with sentiments like these,

Bu yüzden, bu gibi duygular ile,

the Chinese Exclusion Act was passed between 1882 and 1902,

Çin Dışlama Kanunu, 1882 ve 1902 arasında geçen bir tür oldu,

the only time in American history

sadece Amerikan tarihin zinamanı

when a group was specifically excluded

bir grupözellikle dışlandı.

for its national origin or ethnicity.

onların ulusal köken ya da etnik kökeni için

So in a way, because the Chinese were attacked,

Çin saldırıya uğradı

chop suey was created as a defense mechanism.

ve Chop Suey bir savunma mekanizması olarak oluşturuldu.

Who came up with the idea of chop suey?

Şimdi,Chop suey fikrini kim öne sürdü ?

There's a lot of different mysteries and legends,

Bir sürü farklı gizemleri,farklı efsaneleri var.

but of the ones I've found,

Ama ben en ilginç olanını buldum.

the most interesting is this article from 1904.

bu yazı 1904 ten.

A Chinese guy named Lem Sen

Lem Sen adında çinli bir adam

shows up in Chinatown, New York City, and says,

Çin kasabasında, New York şehrinde gösterir ve der ki,

"I want you all to stop making chop suey,

Ben siz erkeklerin chop suey yapmasını durdurmak istiyorum,

because I am the original creator and sole proprietor of chop suey.

çünkü ben orjinal yaratıcısı ve tek sahibiyim.

chop suey olarak bilinen yemeğin .

And the way he tells it,

ve şu şekilde söyler ,

there was a famous Chinese diplomat that showed up,

bir adam vardı,

Ünlü bir diplomat ortaya çıktı.

and he was told to make a dish that looked very popular

ve o çok popüler görünen bir yemek yapmak için anlatıldı.

Çince olarak alıntı ''pass''olabilir.

and could, quote, "pass" as Chinese.

And as he said -- we would never print this today --

ve dediği gibi

bunu bugün asla yazdıramayız

but basically, the American man has become very rich.

ama esas olarak, Amerikalı adam çok zengin oldu.

Lem Sen: "I would've made this money, too, but I spent all this time

Lem Sen ,bu adam kimdir?

Bende bu şekilde para kazanmak isterim,

ama tüm bu zamanımı Amerika'lı adam aramakla geçirdim.

looking for the American man who stole my recipe.

Kim benim yemek tarfimi çaldı?

Now I've found him and I want my recipe back,

Şimdi ben geldim ve onu buldum,

ve tarifimi geri istiyorum.

and I want everyone to stop making chop suey,

ve ben herkesin chop suey yapmasını durdurmak istiyorum

or pay me for the right to do the same.

ya da aynısını yapmak için bana ödeme yapma hakkı,

Bu nedenle erken bir egzersiz oldu.

So it was an early exercise of intellectual property rights.

Fikri mülkiyet haklarını

The thing is, this idea of Chinese-American food

yani düşüncelerini,

Çin Amerikan gıdalarının bu tür yiyecekleri

doesn't exist only in America.

sadece Amerika'ya ait değildir.

In fact, Chinese food is the most pervasive food on the planet,

Aslında, bunun hakkında düşünüyorsanız,

Çin gıdaları, dünyanın en yaygın gıdasıdır.

served on all seven continents, even Antarctica,

yedi kıtada hatta Antartika'da bile hizmet vermektedir.

because Monday night is Chinese food night at McMurdo Station,

Çünkü Pazartesi gecesi, McMurdo İstasyonu Çin yemek gecesidir,

which is the main scientific station in Antarctica.

Antartika'da ana bilim istasyonu bulunmaktadır.

You see different varieties of Chinese food.

Yani, Çin gıdaların farklı çeşitleri bakın.

For example, there is French Chinese food,

Örneğin, Fransız Çin yemekleri bulunmaktadır.

where they serve salt and pepper frog legs.

Burada kurbağa bacaklarına tuz serperek servis ederler.

There is Italian Chinese food, where they don't have fortune cookies,

Italyan Çin yemekleri vardır,

Şans kurabiyeleri yoktur,

so they serve fried gelato.

böylece kızarmış gelato hizmet vermektedir.

My neighbor, Alessandra, was shocked when I told her,

Benim alt komşum,Alessandra

ona söyledim resmen şok oldu.

"Dude, fried gelato is not Chinese."

''Dostum,kızarmış gelato Çin'in değildir.''

She's like, "It's not? But they serve it in all the Chinese restaurants in Italy."

Öyle değil gibi

Ancak İtalya'da tüm Çin restoranları içinde hizmet vermektedir.

(Gülüşmeler)

(Laughter)

Even the Brits have their own version.

Ve hatta İngilizlerin kendi sürümü var.

This is a dish called "crispy shredded beef,"

Bu yemeğe doğranmış dana gevrek adı verilir.

which has a lot of crisp, a lot of shred, and not a lot of beef.

Gevrek ,dana eti olmayan bir sürü şey vardır.

There is West Indian Chinese food, there's Jamaican Chinese food,

Batı Hint Çin yemekleri vardır.

Middle Eastern Chinese food, Mauritian Chinese food.

Orada Jamaika çin yemekleri vardır.

Orta Doğu Çin yemekleri, bulunmaktadır.

Mauritius Çin yemekleri var.

This is a dish called "Magic Bowl," that I discovered.

Bu Magic Bowl adlı bir yemektir.

benim keşfettiğim

There's Indian Chinese food, Korean Chinese food,

Hint Çin yemekleri var

Koreliler'in Çin yemekleri,

Japanese Chinese food,

Japonlar'ın Çin yemekleri

where they take the bao, the little buns, and make them into pizza versions.

Onlar küçük çörekler için malzemeyi nerden alıyorlar

ve onlar yaptıkları pizza sürümleri içine,

ve aldıkları

(Laughter)

And they totally randomly take Chinese noodle dishes,

ve onlar gibi tamamen rastgele

Onlar Çin erişte yemekleri alacaklar

and just ramenize them.

ve onlardansadece Ramen-ize alacaklar

This is something that, in the Chinese version, has no soup.

Bunun gibi birşeydir

Burada Çin versiyonu çorba yoktur.

So, there's Peruvian Chinese food,

Yani orada Peru'nun çin yemekleri vardır.

which should not be mixed with Mexican Chinese food,

Bu, Meksika Çin yemekleri ile karıştırılmamalıdır

where they basically take things and make it look like fajitas.

aslında onlar burada fikir alırlar

ve fajita gibi görünmesi

(Laughter)

ve diğer bir şey :

And they have things like risotto chop suey.

Onlarında chop suey gibi risotto yapma düşünceleri var.

Benim favorim

Dünya'da karşılaştığım bütün restoranların

My personal favorite of all the restaurants

I've encountered around the world

was this one in Brazil, called "Kung Food."

Birincisi Brezilyadaki ''Kung Food''adı verilendi

(Laughter)

---

So, let's take a step back and understand

Bu yüzden,geri bir adım atalım

ve türünü anlayalım

what is to be appreciated in America.

Amerika'da neler takdir edilmelidir?

McDonald's has garnered a lot of attention, a lot of respect,

Mc Donald'ın çeşitleri

çok fazla ilgi gördü

for basically standardizing the menu, decor and dining experience

temel olarak standartlaştırılması için

menüsü, dekoru ve yemek deneyimi

in post-World War II America.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında Amerika'da

But you know what?

Ama siz ne olduğunu biliyor musunuz ?

Onlar aslında çok şey yaptı

They did so through a centralized headquarters out of Illinois.

merkezi bir karargah ile

IIIinıois dışında ,doğru mu?

Çin restoranları

Chinese restaurants have done largely the same thing, I would argue,

büyük ölçüde aynı şeyi yaptığımızı idda edeceklerinde iddalıyım

with the menu and the decor, even the restaurant name,

menüsü ve dekorasyonu ile

hatta restoran ismi

but without a centralized headquarters.

ancak merkezi bir karargah olmadan

Yani, bu gerçekten bana göre çok açık oldu.

So, this actually became very clear to me

30 Mart 2005 Elektrobilim çizim ile

with the March 30, 2005 Powerball drawing,

where they expected, based on the number of ticket sales they had,

Onların ne beklediğini bilirsinzi

sattıkları bilet sayısına bağlı

to have three or four second-place winners,

üç dört tane ikincilik kazanan var

people who match five or six Powerball numbers.

Bunlar beş ya da altı Elektrobilim numaraları ile eşleşen insanlardır

Instead, they had 110, and they were completely shocked.

Bunun yerine, 110 oldu

ve onlar resmen şok oldu

They looked all across the country and discovered it couldn't be fraud,

Tüm ülke genelinde baktılar ve keşfettiler

mutlaka, dolandırıcılık olamazdı

since it happened in different states, across different computer systems.

bunun olduğunu biliyosrunuz

Farklı devletler içinde,farklı bilgisayar sistemleri üzerinden

yani ne olursa olsun öyleydi

Whatever it was, it caused people to behave in a mass-synchronized way.

insanların çeşitli davranışlarına neden olmuştur

bir kitle halinde senkronize edilir.

So, OK, maybe it had to do with the patterns on the pieces of paper,

belki de bu yüzden kalıpları ile yapmak zorunda

küçük kağıt parçaları üzerinde

like it was a diamond, or diagonal.

pırlanta olduğunu sizin gibi biliyorum

ya da köşegen olduğunu bilirisiniz

değildi

It wasn't that, so they're like, OK, let's look at television.

Bu onlar gibi değildi.

Tamam, televizyona bakalım

So they looked at an episode of "Lost."

böylece unuttunuz bir bölüme baktık.

Şimdi ,televizyon yok

Now, I don't have a TV,

Bu çok verimli ama beni çılgına döndürür

which makes me a freak, but very productive --

---

(Laughter)

And there's an episode of "Lost" where one guy has a lucky number,

ve bu bölümde unuttunuzu anlıyorum

Şanslı numara beyaz adamın üzerindeydi.

but it's not a lucky number, it's why he's on the island,

Şanslı numara beyaz adamın üzerindeydi

Onlar nekadar uzun süredir adada olsa da

ama, görünüyordu

but they looked and the numbers did not match.

ve sayıları eşleşmedi.

bu yüzden acemi ve karasız baktık

They looked at "The Young and The Restless." It wasn't that, either.

ve her ikisi de değildi

İlk adam gibi değildi ,ertesi gün gösteir

It wasn't until the first guy shows up the next day and they ask him,

Ona sordular :

"Where did you get your number?"

''Numaranızı nereden aldınız ?''

He said, "I got it from a fortune cookie."

''Ah,bir şans kurabiyesinden aldım .''

Kazananlardan biri var ki o aslında bir yanlışlıktı

This is a slip one of the winners had,

Çünkü Tennessee piyango güvenlik görevlileri

because the Tennessee lottery security officials

ah ,hayır ona benziyordu bu doğru olamaz

were like, "Oh, no, this can't be true."

Fakat doğruydu

But it was true.

Basically, of those 110 people,

ve temel olarak, bu 110 kişi

104 of them or so had gotten their number from a fortune cookie.

Ve bunların 104 tanesine

şans kuarabiyelerinden kazanılmış olan bu sayı

(Laughter)

---

Yeah. So I went and started looking.

Evet. Ben gittim ve aramaya başladılar

I went across the country, looking for these restaurants

Ben ülkenin öbür tarafına gittim

bu restoranlara bakmak için

where these people had gotten their fortune cookies from.

bu insanlar kendi kazandıkları şans kurabiyeleri

Bunlardan bir sürü olduğunu biliyorsunuz

There are a bunch of them, including Lee's China in Omaha --

Lee dahil olmak üzere Omaha'daki Çin

which is actually run by Koreans, but that's another point,

Bu aslında Kore'liler tarafından yönetilen fakat başka bir nokta

Ve onlar Çin'e bir sürü büfe atadı.

and a bunch of them named "China Buffet."

What's interesting is that their stories were similar, but different.

Yani,ilginç olan hikayelerinin benzer olması

ama onlar farklıydı

It was lunch, it was take-out, it was sit-down, it was buffet,

Öğle yemeği oldu

o büfede oturdular

it was three weeks ago, it was three months ago.

üç hafta önceydi, üç ay önceydi.

But at some point, all these people had a very similar experience

Ama bazı noktalarda,

all these people had a very similar experience

that converged at a fortune cookie and a Chinese restaurant.

Bu şans kurabiyelerini bir Çin restoranında birleştirdi

And all these restaurants were serving fortune cookies,

ve tüm bu Çin lokantalarına

Şans kurabiyeleri servis edildi.

which, of course, aren't even Chinese to begin with.

Bunu tabi ki biliyoruz

Hatta Çin ile başlamayan

It's part of the phenomenon I called "spontaneous self-organization,"

Yani bu fenomenin bir tür parçasıdır.

Ben spontane kendi organizasyonu olarak adlandırılan

where, like in ant colonies, little decisions made on the micro level

Burada, karınca kolonileri gibi

Burası tarafından alınan küçük kararlar mikro düzeyde

actually have a big impact on the macro level.

aslında makro seviyesi üzerinde büyük bir etkisi var.

A good contrast is Chicken McNuggets.

Bu yüzden, aksine iyi bir sıralama

McNuggets tavuk konumundadır.

McDonald's actually spent 10 years coming out with a chicken-like product.

McDonald's aslında 10 yıl harcadı

tavuk gibi ürünleri ile geliyor.

They did chicken pot pie, fried chicken, and finally introduced Chicken McNuggets.

Tavuklu kiş yaptılar

Kızarmış tavuk yaptılar

ve en son tavuk McNuggets'ı ürettiler.

And the great innovation of Chicken McNuggets was not nuggifying them,

Ve Tavuk McNuggets büyük yenilik

kızartılmış nugget değildi

that's kind of an easy concept.

Çünkü kolay bir tür konseptinin olduğunu

ancak Tavuk McNuggets ardında hile oldu

The trick was, they were able to remove the chicken from the bone

tavuğun kemiğini çıkarmayı başardılar

in a cost-efficient manner,

düşük maliyetli bir şekilde,

bu kadar uzun sürmesinin nedeni

which is why it took so long for people to copy them -- 10 years,

Diğer insanlar bunları kopyalamak için

Bu, 10 yıl aldı

then within a couple months, it was such a hit,

ve sonra birkaç ay içinde

hit oldu.

they introduced it across the entire McDonald's system in the country.

onlar sadece rendeledi ve rulo haline getirdi

McDonald's'ın's ülkedeki tüm sistemi

In contrast is General Tso's Chicken,

Buna karşılık,

General Tso'nun tavuğu var

which actually started in New York City in the early 1970s,

Bu aslında 1970'li yılların başında New York'ta başladı

as I was also started in this universe in New York City in the early 1970s.

Ben de bu yüzden, 1970'li yılların başında New York'ta üniversite başlamadan itibaren,Yani..

(Laughter)

And this logo!

Ve bu logo!

So me, General Tso's Chicken and this logo are all karmicly related.

Bu yüzden bana General Tso'nun tavuğu ve bu logoyu

Bütün bunlar evrenle ilişkilidir.

Ama bu yemek de yaklaşık 10 yıl sürdü

But that dish also took about 10 years to spread across America

Amerika üzerinde yayılmaya

from a restaurant in New York City.

New York'ta rastgele bir restorandan

Someone's like, "It's sweet, it's fried, it's chicken --

Birisi gibi

Aman Tanrım tatlı,kızarmış tavuk

Americans will love this."

Amerikalılar bu sevecekler.

So what I like to say, this being Bay Area, Silicon Valley,

Yani, söylemek istediğim şey, bilirsiniz bu tür varlıklar körfez bölgesi Silikon Vadisinde

is that we think of McDonald's as sort of the Microsoft of dining experiences.

Biz Mc Donald's gibi düşünüyoruz.

Microsof'tun yemek deneyimleri sıralaması gibi.

We can think of Chinese restaurants perhaps as Linux,

Biz belki de Linux gibi Çin restoranının aklınıza gelebilecek

sort of an open-source thing, right?

açık kaynaklı bir tür,değil mi?

(Laughter)

Burada fikirleri bir kişiden alınabilir

Where ideas from one person can be copied and propagated

kopyalanır ve tüm sistem boyunca yayılır;

across the entire system,

that there can be specialized versions of Chinese food,

Çin yemek özel versiyonlar olabileceğini

depending on the region.

biliyorsunuz,bölgeye bağlı olarak

For example, in New Orleans we have Cajun Chinese food,

Örneğin,Biliyorsunuz

New Orleans'da bizim, Kajun Çin yemeklerinden var

where they serve Sichuan alligator and sweet and sour crawfish.

Sichuan timsah ve tatlı ve ekşi Istakozu nerede servis ettiklerini

And in Philadelphia, you have Philadelphia cheesesteak roll,

Ve Philadelphia bölgesindeki

Philadelphia'da peynirli biftek rulosu bulabilrsiniz

which is like an egg roll on the outside and cheesesteak on the inside.

Bu, dışarıdan bir yumurta rulosu gibi görünüyor

ama içinde bir peynirli biftek.

Onu keşfettiğimde gerçekten şaşırmıştım.

I was surprised to discover that not only in Philadelphia, but also in Atlanta.

sadece Philadelphia'da değil, aynı zamanda Atlanta'da var.

What had happened was,

Çünkü ne olmuştu

a Chinese family had moved from Philadelphia to Atlanta,

Çinli bir ailenin taşınmış olmasıydı

Atlanta'dan özür dilerim, Atlanta Philadelphia'dan

and brought that with them.

ve onlarla birlikte getirdiğini

So the thing is,

Yani,bu düşünce

our historical lore, because of the way we like narratives,

Bizim tarihsel ilimimiz

biçimi nedeniyle bizim anlattıkları gibi

engin karakterler dolu

is full of vast characters, such as Howard Schultz of Starbucks

Starbucks yüzünden Howard schultz'u bilirsiniz.

and Ray Kroc with McDonald's

McDonald's lı Ray kroc

and Asa Candler with Coca-Cola.

ve Coca Cola'dan Asa Chandler.

But, you know, it's very easy to overlook the smaller characters.

Ama bilirisiniz,

daha küçük karakterleri göz ardı etmek çok kolay -Maalesef.

For example, Lem Sen, who introduced chop suey,

Örneğin ,Lem Sen gibi.

chop suey'i kim tanıttı?

Chef Peng, who introduced General Tso's Chicken,

Şef peng.

General Tso'nun tavuklarını kim tanıttı?

and all the Japanese bakers who introduced fortune cookies.

ve tüm Japon fırıncılar...

Şans kurabiyelerini kim tanıttı ?

So, the point of my presentation is to make you think twice;

Böyelece sunumumu noktalarken,

İki kez düşünüyorum

that those whose names are forgotten in history

Tarihte unutulmuş olan bu isimleri

can often have had as much, if not more,

olduğu kadar sıklıkla,

çok fazla olmasa bile,bugün yediklerimizin etkisiyle

impact on what we eat today.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)