To solve the world's biggest problems, invest in women and girls | Musimbi Kanyoro

Çeviri: Berna Alitay Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

My mother was a philanthropist.

Annem bir hayırseverdi.

And now I know you're asking --

Şu an aklınızdan geçen soruyu biliyorum,

let me give you the answer: yes, a little bit like Melinda Gates --

cevap şu: Evet, biraz Melinda Gates gibi.

(Laughter)

(Kahkahalar)

but with a lot less money.

fakat çok daha az parayla.

(Laughter)

(Kahkahalar)

She carried out her philanthropy in our community

Hayırseverliğini topluluğumuzda "isirika" dediğimiz

through a practice we call, "isirika."

bir uygulama ile gerçekleştirdi.

She supported the education of scores of children

Çok sayıda çocuğun eğitimini destekledi

and invited many to live with us in our home

ve okullara ulaşabilmeleri için bir çoğunu

in order to access schools.

bizimle yaşamaya davet etti.

She mobilized resources for building the local health clinic

Sağlık kliniği inşa etmek için kaynakları kullandı

and the maternity wing is named in memory of her.

ve doğumhaneye onun ismi verildi.

But most important,

Fakat en önemlisi,

she was endeared by the community for her organizing skills,

örgütleme yetenekleri sayesinde topluluğa kendini sevdirmişti,

because she organized the community,

çünkü topluluğu

and specifically women,

ve özellikle kadınları,

to find solutions

ihtiyaç duyulan her şeye

to anything that was needed.

çözüm bulmak için örgütledi.

She did all of this through isirika.

Tüm bunları "isirika" sayesinde yaptı.

Let me repeat that word for you again:

Bu kelimeyi sizin için tekrarlayayım:

isirika.

İsirika.

Now it's your turn. Say it with me.

Şimdi sıra sizde. Tekrar edin.

(Audience) Isirika.

İzleyiciler: İsirika.

Musimbi Kanyoro: Thank you.

Musimbi Kanyoro: Teşekkürler.

That word is in my language, Maragoli,

Bu kelime Batı Kenya'da konuşulan

spoken in western Kenya,

ve ana dilim olan Maragoli dilinde

and now you speak my language.

ve şimdi aynı dili konuşuyoruz.

(Laughter)

(Kahkahalar)

So, isirika is a pragmatic way of life

Yani İsirika, merhamet, hizmet

that embraces charity,

ve hayırseverliği kapsayan faydacı bir yaşam biçimi.

services

and philanthropy all together.

The essence of isirika

İsrikanın özü,

is to make it clear to everybody

herkesin, kız veya erkek fark etmeksizin

that you're your sister's keeper --

birbirlerinin koruyucusu olduğunu açıkça ortaya koymak.

and yes,

you're your brother's keeper.

Mutual responsibility for caring for one another.

Birbirini önemsemek için ortak sorumluluk.

A literal, simple English translation would be equal generosity,

İngilizce çevirisi eşit cömertlik olurdu

but the deep philosophical meaning

ama içerdiği derin felsefi anlamı

is caring, together, for one another.

“birbirini önemsemektir”.

So how does isirika really happen?

İsirika gerçekten nasıl olur?

I grew up in a farming community

Batı Kenya’daki bir tarım topluluğunda büyüdüm.

in western Kenya.

I remember vividly the many times

Çoğu kez komşuların,

that neighbors would go to a neighbor's home --

hasta bir komşunun evine gidip onların yerine

a sick neighbor's home --

ekinlerini topladıklarını

and harvest their crop for them.

ilk günkü gibi hatırlıyorum.

I tagged alongside with my mother to community events

Topluluk ve kadın etkinliklerine

and to women's events,

annemle beraber gittim.

and had the conversation about vaccinations in school,

Sağlık ocağı kurma ve okulda yapılan

building the health center

aşılar hakkında konuşma yaptım.

and really big things --

Gerçekten önemlilerdi.

renewing seeds for the next planting season.

Ekim zamanı tohumları tazelemek gibi.

And often, the community would come together

Topluluk, komşunun çocuğu okula gidebilsin diye

to contribute money to send a neighbor's child to school --

para yardımı yapmak için sıkça toplanırlardı.

not only in the country

Sadece ülkelerinde değil, yurt dışındaki

but to universities abroad as well.

üniversitelere de gönderiyorlardı.

And so we have a surgeon.

Böylece bir cerrahımız oldu.

The first surgeon in my country came from that rural village.

Ülkemin kırsal kesimindeki ilk cerrahtı.

(Applause)

(Alkışlar)

So ...

Yani İsirika

what isirika did was to be inclusive.

“kapsayıcı” olmaktı.

We as children would stand alongside the adults

Çocuk olarak yetişkinlerin yanında durup

and give our contributions of money,

para yardımında bulunurduk

and our names were inscripted in the community book

ve isimlerimiz her yetişkininki gibi

just like every adult.

topluluk kitaplarında geçerdi.

And then I grew up,

Sonra büyüdüm, yurt içi ve dışında

went to universities back at home and abroad,

üniversitelere gittim,

obtained a few degrees here and there,

farklı yerlerde birçok diploma elde ettim,

became organized

organize olmuş

and took up international jobs,

ve uluslarası işlere başlamış,

working in development,

kalkınma,

humanitarian work

insani yardım

and philanthropy.

ve hayırseverlik alanlarında çalıştım.

And very soon,

Çok geçmeden

isirika began to become small.

isirika küçülmeye başladı.

It dissipated

Dağıldı

and then just disappeared.

ve sonra ortadan kayboldu.

In each place,

Her gittiğim yerde,

I gained a new vocabulary.

yeni bir kelime hazinesi kazandım.

The vocabulary of donors and recipients.

Bağışçılar ve alıcıların kelimeleriydi.

The vocabulary of measuring impact,

Etkinin ölçülmesi,

return on investment ...

yatırımın geri dönüşü...

projects and programs.

projeler ve programlar gibi.

Communities such as my childhood community

Çocukluğumdaki topluluğum gibi topluluklar

became referred to as "poor, vulnerable populations."

'yoksul, kırılgan nüfus' olarak adlandırıldı.

Those are the communities of which literature speaks about

Bu topluluklar literatürde,

as living on less than a dollar a day,

günde bir dolardan azla geçinen,

and they become the targets for poverty eradication programs.

yoksulluğa son veren programların hedefi olurlar.

And by the way,

Bu arada,

they are the targets of our first

bunlar bizim BM'deki

United Nations' sustainable development goal.

ilk kalkınma hedeflerimizin arasındadır.

Now, I'm really interested

Şimdi, gerçekten

that we find solutions to poverty

yoksulluğa ve dünyanın diğer birçok

and to the world's other many big problems

büyük sorununa çözüm bulmakla ilgileniyorum,

because they do exist.

çünkü bu sorunlar var.

I however think that we could do a better job,

Bence İsirika'yı sahiplenerek

and we could do a better job by embracing isirika.

daha iyi bir iş çıkartabiliriz.

So let me tell you how.

Şimdi nasıl olduğunu anlatayım.

First, isirika affirms common humanity.

Birincisi, İsirika ortak insanlığı destekliyor.

For whatever that you do,

Yaptığınız her şey için

you begin from the premise that you're human together.

hepimizin insan olduğu temelinden yola çıkıyorsunuz.

When you begin that you're human together,

Bu temelle işe koyulduğunuzda

you see each other differently.

birbirinizi farklı görürsünüz.

You don't see a refugee first

Öncelikle bir mülteci görmüyorsun,

and you don't see a woman first

öncelikle bir kadın görmüyorsun

and you don't see a person with disability first.

ve öncelikle engelli birini görmüyorsun.

You see a human being first.

Öncelikle bir insan görmeye başlıyorsun.

That is the essence of seeing a person first.

Bu önce bir insanı görmenin özüdür.

And when you do that,

Ve bunu yaptığınızda

you value their ideas,

onların fikirlerine değer veriyorsunuz,

you value their contribution --

onların katkısına değer veriyorsunuz,

small or big.

küçük veya büyük.

And you value what they bring to the table.

Ortaya koydukları katkıları değerlendiriyorsunuz.

That is the essence of isirika.

Bu İsirika'nın özü.

I just want to imagine what it would look like

Bu salondaki herkes İsirika'yı benimserse

if everyone in this room --

nasıl bir ortam olurdu merak ediyorum.

a medical doctor, a parent,

Hekim, ebeveyn,

a lawyer, a philanthropist,

avukat, hayırsever,

whatever you are --

ne olduğunuz önemli değil,

if you embraced isirika

İsiraka'yı benimseyip

and made it your default.

önceliğiniz hâline getirseydiniz,

What could we achieve for each other?

birbirimiz için neler başarırdık?

What could we achieve for humanity?

İnsanlık için neler başarırdık?

What could we achieve for peace issues?

Barış konularında ne elde edebilirdik?

What could we achieve for medical science?

Tıp bilimi hakkında ne başarabilirdik?

Let me give you a couple of hints,

Size birkaç ipucu vereyim,

because I'm going to ask you to accompany me

çünkü birlikte isirika'nın yeniden inşası ve iadesi süresince

in this process of rebuilding and reclaiming isirika with me.

bana eşlik etmenizi isteyeceğim.

First, you have to have faith

İlk olarak, tek bir insan olduğumuza

that we are one humanity,

bir gezegene sahip olduğumuza

we have one planet

ve bununla ilgili olarak

and we don't have two choices about that.

alternatifimiz olmadığını inanmamız lazım.

So there's not going to be a wall that is high enough

Yani insanlığı ayırmak için

to separate humanity.

yeterince yüksek bir duvar olamaz.

So give up the walls.

Give them up.

Duvarlardan vazgeçin.

(Applause)

(Alkışlar)

And we don't have a planet B to go to.

Gidebileceğimiz başka bir gezegenimiz yok.

So that's really important.

Yani bu gerçekten önemli.

Make that clear;

Bunu netleştirelim;

move onto the next stage.

sonraki aşamaya geçelim.

The second stage: remember,

İkinci aşama; unutmayın,

in isirika, every idea counts.

İsirika’da her fikir önemsenir.

Bridges have big posters

Tıpkı köprülerin etrafında

and they have nails.

değişik posterlerin olması gibi.

Every idea counts --

Her fikir önemsenir,

small or big counts.

ne kadar büyük veya küçük olsa da.

And third,

Ve üçüncüsü;

isirika affirms

İsirika'ya göre,

that those who have more really enjoy the privilege of giving more.

daha fazlasına sahip olanlar daha fazla vermekten mutluluk duyuyor.

It is a privilege to give more.

Daha fazlasını vermek bir ayrıcalık.

(Applause)

(Alkışlar)

And this is the time for women to give more for women.

Kadınların kadınlara yardım etme vakti.

It is the time to give more for women.

Kadınlara daha çok zaman verme vakti.

Our parents, when they brought in other children to live with us,

Ebeveynlerimiz, bizimle yaşamaları için başka çocukları eve getirdiğinde

they didn't ask our permission.

bizden izin almadılar.

They made it clear that they had a responsibility

Bir sorumlulukları olduğunu söylediler,

because they had gone to school

çünkü okula gitmişlerdi,

and they had an earning.

bir kazançları vardı.

And they made it clear that we should understand

Şunu da anlamamız gerektiğini söylediler,

that their prosperity was not our entitlement,

biz onların refahı üzerinde hak sahibi değildik

and I think that's good wisdom from isirika.

ve bence bu İsirika'nın bilgeliği.

We could use that wisdom today, I think, in every culture,

Bugün bu bilgeliği her kültürde ve her yerde kullanabilir,

in every place,

passing to the next generation what we could do together.

bir sonraki nesle birlikte başarabileceklerimizi gösterebiliriz.

I have,

Yıllar geçtikçe

over the years,

pek çok yerde

encountered isirika in many places,

isirika ile karşılaştım

but what gives me really the passion today

ama bana gerçekten şu anda

to embrace isirika

İsirika'yı kucaklama tutkusu veren şey,

is the work that I do with women all over the world

başta Küresel Kadın Fonu olmak üzere kadın fonları

through the Global Fund for Women,

ve küresel çapta kadın hareketleri aracılığıyla

though women's funds

tüm dünyada kadınlarla Küresel Kadın Fonu aracılığıyla yaptığım iş.

and through women's movements globally.

If you work with women,

Eğer kadınlarla çalışıyorsanız

you change every day

her gün değişiyorsunuz,

because you experience them living isirika together in what they do.

çünkü birlikte isirika içinde yaşadıklarını gözlemliyorsunuz.

In the work that I do,

Yaptığım işte,

we trust women leaders and their ideas.

kadın liderlere ve fikirlerine güveniyoruz.

And we support them with funding so that they can expand,

Onların da kendi topluluklarında

they can grow

büyüyüp gelişebilmeleri için fonlarla destek sağlıyoruz.

and they can thrive within their own communities.

A woman in 1990 came to the Global Fund with a big idea --

Bir kadın 1990'da Küresel Fon'a büyük bir fikirle geldi --

a woman from Mexico by the name of Lucero González.

Meksikalı Lucero Gonzales isimli kadın.

She wanted to begin a fund that would support a movement

Meksika'daki topluluklarda kökleşmiş bir hareketi destekleyecek

that would be rooted in the communities in Mexico.

bir fon başlatmak istedi.

And she received a grant of 7,500 US dollars.

Ve 7.500 dolar hibe aldı.

Today, 25 years later,

25 yıl sonra bugün,

Semillas, the name of the fund,

Semillas Fonu

has raised and spent,

topluluk bünyesinde

within the community,

17,8 milyon dolar para topladı ve harcadı.

17.8 million dollars.

(Applause)

(Alkışlar)

They have impacted over two million people,

2 milyondan fazla insanı etkilediler

and they work with a group of 600,000 women in Mexico.

ve 600.000 kadınla Meksika'da çalıştılar.

During the recent earthquake,

Yakın zamanda meydana gelen depremde,

they were so well rooted

topluluklarıyla ve diğerleriyle

that they could quickly assess within the community and with others,

kısa ve uzun vadeli ihtiyaçları

what were the short-term needs and what were the long-term needs.

hızlıca belirleyecek kadar hazırdılar.

And I tell you,

Şunu da ekleyeyim,

long after the lights have gone off Mexico,

Meksika’da umutlar tükendiğinde

Semillas will be there

Semillas, kadın ve topluluklarıyla birlikte

with the communities, with the women,

for a very long time.

uzun bir süre orada olacak.

And that's what I'm talking about:

Bahsettiğim şey şu:

when we are able to support the ideas of communities

Toplulukları desteklediğimiz zaman

that are rooted within their own setting.

kendi ortamlarında yerleşmiş olurlar.

Thirty years ago,

30 yıl önce,

there was very little funding that went directly to women's hands

topluluklarında kadınların eline geçen

in their communities.

çok az fon vardı.

Today we celebrate 168 women's funds

Bugün tüm dünyada 168 kadın fonu var,

all over the world,

100 of which are in this country.

bunların 100 tanesi bu ülke içinde.

And they support --

Destek sağlıyorlar.

(Applause)

(Alkışlar)

they support grassroots women's organizations --

Genç ve yetişkin kadınlardan oluşan

community organizations under the leadership of girls and women,

topluluk organizasyonları ve yönetimi destekliyorlar.

and together we have been able,

Birlikte şunu başardık,

collectively,

to give a billion dollars to women and girls-led organizations.

kadınların öncülüğündeki organizasyonlara 1 milyar dolar verebiliriz.

(Applause)

(Alkışlar)

But the challenge begins today.

Ama asıl zorluk şimdi başlıyor.

The challenge begins today

Meydan okuma şimdi başlıyor.

because we see women everywhere organizing as isirika,

İsirika gibi örgütlenmiş olan kadınları

including women organizing as isirika in TED.

TED'de ve her yerde görüyoruz.

Because isirika is the evergreen wisdom that lives in communities.

İsirika, topluluklarda yaşayan bir bilgelik.

You find it in indigenous communities,

Bunu yerel ve kırsal topluluklarda bulabilirsiniz.

in rural communities.

And what it really ingrains in people

Gerçekten insanların içine yer eden şey,

is that ability to trust

gündemi ileri taşıyacak olan

and to move the agenda ahead.

güven kabiliyetidir.

So, three things that I have learned that I want to share with you

Öyleyse, işim süresince öğrendiğim

ve sizinle paylaşmak istediğim üç şey var.

through my work.

One: if you want to solve the world's biggest problems,

Dünyanın en büyük sorunlarını çözmek istiyorsanız

invest in women and girls.

küçük kızlara ve kadınlara yatırım yapın.

(Applause)

(Alkışlar)

Not only do they expand the investment,

Sadece yatırımı genişletmekle kalmıyor,

but they care for everyone in the community.

toplumdaki herkese de önem veriyorlar.

Not only their needs but the needs of their children,

sırf kendi ihtiyaçları değil,

the needs of the rest of the community,

çocukları ve toplumun geri kalanının ihtiyaçları,

the needs of the elderly,

yaşlıların ihtiyaçları

and most important,

ve en önemlisi,

they protect themselves --

kendilerini korumaları

which is really important --

ki bu gerçekten önemli

and they protect their communities.

ve topluluklarını da korumaları.

Women who know how to protect themselves

Kendilerini korumayı bilen kadınlar,

know what it means to make a difference.

fark yaratmanın anlamını bilirler.

And the second reason that I'm asking you to invest in women and girls

Genç ve yetşkin kadınlara yatırım yapmanızı istememin ikinci sebebi

is because this is the smartest thing you could ever do

şu an yapabileceğiniz en akıllıca şey olması.

at this particular time.

And if we are going to have

2030 yılına kadar 350 trilyon dolar elde edeceksek

over 350 trillion dollars

by 2030,

those dollars need to be in the hands of women.

bu paranın kadınların elinde olması lazım.

And so I grew up with isirika.

Bu yüzden İsirika ile büyüdüm.

My mother was isirika.

Annem de İsirikadandı.

She was not a project or a program.

O bir proje ya da program değildi.

And now, I pass that to you.

Ve şimdi, bunu size iletiyorum.

That you will be able to share this with your families,

Bunu ailenizle,

with your friends

arkadaşlarınızla

and with your community,

ve çevrenizle paylaşabilir,

and embrace isirika as a way of living --

bir yaşam tarzı gibi benimseyebilirsiniz,

as a pragmatic way of living.

faydacı bir yaşam tarzı gibi.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)