Paul Snelgrove: A census of the ocean

Paul Snelgrove: A census of the ocean

Çeviri: Özge Özkan Gözden geçirme: Sara Ozturk

The oceans cover some 70 percent of our planet.

Okyanuslar gezegenimizin %70 ini kaplıyor.

And I think Arthur C. Clarke probably had it right

Bence Arthur C. Clarke gezegenimize

when he said that perhaps we ought to call our planet

Okyanus Gezegen adını vermemiz gerektiğini söylediğinde haklıydı.

Planet Ocean.

And the oceans are hugely productive,

Yeni yaşamın üretimi olan fotosentezin uydu görüntülerinde de

as you can see by the satellite image

of photosynthesis, the production of new life.

görebileceğiniz gibi okyanuslar son derece üretken.

In fact, the oceans produce half of the new life every day on Earth

Aslında okyanuslar hem soluduğumuz havanın yaklaşık yarısını

as well as about half the oxygen that we breathe.

hem de her gün dünya üzerindeki yeni yaşamın yarısını üretiyor.

In addition to that, it harbors a lot of the biodiversity on Earth,

Buna ek olarak okyanuslar birçok biyo-çeşitliliği barındırıyor

and much of it we don't know about.

ve biz bu biyo-çeşitliliğin birçoğunu bilmiyoruz.

But I'll tell you some of that today.

Ama ben bazılarını bugün size anlatacağım.

That also doesn't even get into the whole protein extraction

Bir de bu bile bizim okyanustan yaptığımız bütün protein çıkarımını içine alamaz.

that we do from the ocean.

That's about 10 percent of our global needs

Bu bizim yaklaşık %10 global ihtiyacımız ve bazı ada halklarının %100 ihtiyacı.

and 100 percent of some island nations.

If you were to descend

Eğer yaşanabilir olan %95'lik biyosferin içine inebiliyor olsaydınız

into the 95 percent of the biosphere that's livable,

it would quickly become pitch black,

sadece ışık yayan organizmalardan gelen ışık noktalarının kesilmesi ile

interrupted only by pinpoints of light

from bioluminescent organisms.

çok hızlı zifiri karanlık olurdu.

And if you turn the lights on,

Eğer ışıkları açarsanız

you might periodically see spectacular organisms swim by,

periyodik olarak yanınızdan geçen muhteşem organizmaları görebilirsiniz

because those are the denizens of the deep,

çünkü bunlar derin okyanusta yaşayan, derinin müdavimleri olan canlılar.

the things that live in the deep ocean.

And eventually, the deep sea floor would come into view.

Sonunda derin deniz tabanı görülebiliyor.

This type of habitat covers more of the Earth's surface

Bu tür bir habitat dünya yüzeyindeki diğer bütün habitatların toplamından

than all other habitats combined.

daha fazla alan kaplıyor.

And yet, we know more about the surface of the Moon and about Mars

Bir gram yiyecek, bir nefes oksijen, bir damla su çıkarmamış olmamıza rağmen

than we do about this habitat,

dünya'ya kıyasla Ay'ın yüzeyi ve Mars hakkında daha çok bilgiye sahibiz.

despite the fact that we have yet to extract

a gram of food, a breath of oxygen or a drop of water

from those bodies.

And so 10 years ago,

an international program began called the Census of Marine Life,

Yaklaşık 10 yıl önce,

küresel okyanuslardaki yaşam anlayışımızı denemek

which set out to try and improve our understanding

ve geliştirmek için "Census of Marine Life" adında

of life in the global oceans.

bir uluslar arası programa başlandı.

It involved 17 different projects around the world.

Dünya çapında 17 farklı proje dahil oldu.

As you can see, these are the footprints of the different projects.

Görebildiğiniz gibi bunlar farklı projelerin izleri.

And I hope you'll appreciate the level of global coverage

Onun başardığı küresel kapsama seviyesini takdir edeceğinizi ümit ediyorum.

that it managed to achieve.

It all began when two scientists, Fred Grassle and Jesse Ausubel,

Her şey Fred Grassle ve Jesse Ausubel adında iki bilim adamının

met in Woods Hole, Massachusetts

ünlü denizbilimi enstitüsünde misafir oldukları Massachusetts, Woods Hole'da

where both were guests at the famed oceanographic institute.

And Fred was lamenting the state of marine biodiversity

buluşmasıyla başladı.

Fred deniz biyo-çeşitliliğinin durumuna daha doğrusu bu durum ile ilgili

and the fact that it was in trouble and nothing was being done about it.

hiçbir şey yapılmamasına üzülüyordu.

Well, from that discussion grew this program

Bu tartışmadan yola çıkarak dünya çapında 80'den fazla ülkeden,

that involved 2,700 scientists

küresel okyanustaki yaşamın dağılımını, çeşitliliğini ve bolluğunu incelemek için

from more than 80 countries around the world

who engaged in 540 ocean expeditions

toplam 650 milyon dolarlık bir maliyetle 540 okyanus gezisine katılan

at a combined cost of 650 million dollars

270 bilim adamını içeren bu program ortaya çıktı.

to study the distribution, diversity and abundance

of life in the global ocean.

And so what did we find?

Peki biz ne bulduk?

We found spectacular new species,

Kıyı şeridinden derinliklere, mikroplardan balıklara

the most beautiful and visually stunning things everywhere we looked --

ve aradaki her şeye kadar baktığımız her yerde yeni türler,

from the shoreline to the abyss,

en güzel ve görsel olarak çarpıcı canlılar bulduk.

form microbes all the way up to fish and everything in between.

And the limiting step here wasn't the unknown diversity of life,

Buradaki sınırlayıcı adım yaşamın bilinmeyen çeşitliliği değil,

but rather the taxonomic specialists

sınırlayıcı adım haline gelen bu türleri tanımlayıp listeleyen taksonomik uzmanlar.

who can identify and catalog these species

that became the limiting step.

They, in fact, are an endangered species themselves.

Aslında onlar nesli tükenme tehlikesinde olan türler.

There are actually four to five new species

Her gün okyanuslar için tanımlanan 4 veya 5 yeni tür var.

described everyday for the oceans.

And as I say, it could be a much larger number.

Söylediğim gibi bu çok büyük bir sayı olabilirdi.

Now, I come from Newfoundland in Canada --

İnsanlık tarihindeki en kötü balıkçılık felaketlerden birini yaşadığımız

It's an island off the east coast of that continent --

kıtanın doğu kıyısında bir ada olan Kanada'daki Newfoundland'den geliyorum.

where we experienced one of the worst fishing disasters

in human history.

And so this photograph shows a small boy next to a codfish.

Bu fotoğraf bir mezgitin yanında bulunan küçük bir çocuğu gösteriyor.

It's around 1900.

Yaklaşık olarak 1900'ler.

Now, when I was a boy of about his age,

Ben bu çocuğun yaşındayken büyük babamla birlikte balık tutmaya giderdik.

I would go out fishing with my grandfather

and we would catch fish about half that size.

Tuttuğumuz balıklar bu boyun yarısı kadardı.

And I thought that was the norm,

Standartın bu olduğunu düşünürdüm çünkü böyle bir balığı hiç görmemiştim.

because I had never seen fish like this.

If you were to go out there today, 20 years after this fishery collapsed,

Balıkçılık çöktükten 20 yıl sonra bugün oraya gitmiş olsaydınız

if you could catch a fish, which would be a bit of a challenge,

ve balığı yakalayabilseydiniz, ki bu biraz zor olurdu,

it would be half that size still.

yine de balık bunun yarısı büyüklüğünde olurdu.

So what we're experiencing is something called shifting baselines.

Dolayısıyla tecrübe ettiğimiz şey değişen taban çizgileri olarak adlandırılıyor.

Our expectations of what the oceans can produce

Okyanusların neler üretebileceğine dair beklentilerimiz

is something that we don't really appreciate

because we haven't seen it in our lifetimes.

gerçekten anlayabileceğimiz bir şey değil

çünkü hayatımız boyunca böyle bir şey görmedik.

Now most of us, and I would say me included,

Ben de dahil olmak üzere bir çoğumuz okyanuslardaki insan sömürüsünün

think that human exploitation of the oceans

really only became very serious

son 50 yıl belki 100 yıl içinde gerçekten ciddi bir hale geleceğini düşünebilir.

in the last 50 to, perhaps, 100 years or so.

The census actually tried to look back in time,

Aslında nüfus sayımı ellerine geçen her bilgi kaynağını kullanarak

using every source of information they could get their hands on.

zamanla geçmişe bakmaya çalıştı.

And so anything from restaurant menus

Okyanusların neye benzediğini görmek için restoran menülerinden manastır kayıtlarına

to monastery records to ships' logs

to see what the oceans looked like.

ve gemi kayıtlarına kadar her şeye baktılar

Because science data really goes back

çünkü bilimsel verilerin büyük çoğunluğu en iyi ihtimalle

to, at best, World War II, for the most part.

And so what they found, in fact,

İkinci Dünya Savaşına kadar gidiyor.

is that exploitation really began heavily with the Romans.

Aslında bu sömürünün Romalılar ile başladığını buldular.

And so at that time, of course, there was no refrigeration.

O zamanda tabii ki soğutma sistemi yoktu.

So fishermen could only catch

Dolayısıyla balıkçılar sadece yiyebilecek veya satabilecek kadar balık tutabildi.

what they could either eat or sell that day.

But the Romans developed salting.

Ancak Romalılar tuzlamayı geliştirdiler.

And with salting,

Tuzlamayla, balığı saklamak ve onu uzak yerlere götürmek mümkün oldu.

it became possible to store fish and to transport it long distances.

And so began industrial fishing.

Bu sebeple de endüstriyel balıkçılık başlamış oldu.

And so these are the sorts of extrapolations that we have

Bunlar okyanus üzerindeki insan öncesi etkilere göre

of what sort of loss we've had

ne tür bir kayıp yaşadığımıza dair elimizde bulunan değerlendirmeler.

relative to pre-human impacts on the ocean.

They range from 65 to 98 percent

Koyu mavi çubuklarda gösterildiği gibi bu durum ana grup organizmaları için

for these major groups of organisms,

as shown in the dark blue bars.

%65 ile %98 arasında değişir.

Now for those species the we managed to leave alone, that we protect --

Yalnız bırakmayı başardığımız

ve koruduğumuz bu türlerden beri

for example, marine mammals in recent years and sea birds --

örneğin, son zamanlarda deniz memelileri

there is some recovery.

ve deniz kuşlarında bir miktar iyileşme var.

So it's not all hopeless.

Yani her canlı umutsuz vaka değil.

But for the most part, we've gone from salting to exhausting.

Ama büyük bir kısım için tuzlamadan tüketmeye kadar geldik.

Now this other line of evidence is a really interesting one.

Bu gördüğünüz kanıtlar gerçekten ilginç.

It's from trophy fish caught off the coast of Florida.

Bu tür Florida kıyılarında yakalanmış olan kupa balığı.

And so this is a photograph from the 1950s.

Bu fotoğraf 1950'li yıllardan.

I want you to notice the scale on the slide,

Sizden fotoğraftaki ölçeğe dikkat etmenizi istiyorum

because when you see the same picture from the 1980s,

çünkü aynı fotoğrafı 1980'li yıllardan gördüğünüzde

we see the fish are much smaller

balıkların daha küçük olduğunu

and we're also seeing a change

ve aynı zamanda bu balıkların birleşiminde değişiklikler olduğunu görüyoruz.

in terms of the composition of those fish.

By 2007, the catch was actually laughable

2007 yılına göre, kupa balığının boyutu bakımından avlanma gülünçtü

in terms of the size for a trophy fish.

But this is no laughing matter.

ama bu artık gülünç bir olay değil.

The oceans have lost a lot of their productivity

Okyanuslar üretkenliklerinin çoğunu kaybetti ve bu bizim sorumluluğumuz.

and we're responsible for it.

So what's left? Actually quite a lot.

Peki geriye ne kaldı? Aslında oldukça fazla şey.

There's a lot of exciting things, and I'm going to tell you a little bit about them.

Birçok heyecan verici şey var ve ben size birazını anlatacağım.

And I want to start with a bit on technology,

Teknoloji üzerinden başlayacağım çünkü bu bir TED Konferansı.

because, of course, this is a TED Conference

and you want to hear something on technology.

Siz de teknoloji hakkında bir şeyler duymak istiyorsunuz.

So one of the tools that we use to sample the deep ocean

Derin okyanustan numune almak için kullandığımız araçlardan biri de

are remotely operated vehicles.

So these are tethered vehicles we lower down to the sea floor

uzaktan kumandalı araçlar.

Bunlar deniz tabanında çalışmak için deniz tabanına indirdiğimiz

where they're our eyes and our hands for working on the sea bottom.

gözümüz ve ellerimiz olan bağlı araçlar.

So a couple of years ago, I was supposed to go on an oceanographic cruise

Birkaç yıl önce, oşinografik bir yolculuğa çıkmam gerekiyordu.

and I couldn't go because of a scheduling conflict.

Bir plan çakışmasından dolayı gidemedim

But through a satellite link I was able to sit at my study at home

ama uydu bağlantısı sayesinde köpeğim ayaklarımın dibinde kıvrılmış,

with my dog curled up at my feet, a cup of tea in my hand,

elimde bir fincan çay ile evdeki çalışma odamda oturdum

and I could tell the pilot, "I want a sample right there."

ve "Hemen oradan bir numune istiyorum." diyebildim.

And that's exactly what the pilot did for me.

Tam olarak pilotun benim için yaptığı şey de buydu.

That's the sort of technology that's available today

Bu gerçekten 10 yıl önce bile olmayan ama şuan kullanılabilir bir teknoloji.

that really wasn't available even a decade ago.

So it allows us to sample these amazing habitats

Dolayısıyla bu olanaklar bize yüzeyden ve ışıktan çok uzak olan

that are very far from the surface

bu harika habitatları örneklememizi sağlıyor.

and very far from light.

And so one of the tools that we can use to sample the oceans

Yani okyanuslardan numune almak için kullandığımız araçlardan biri akustikler

is acoustics, or sound waves.

ya da ses dalgaları oluyor.

And the advantage of sound waves

Sesin avantajı ise ışığın aksine sudan iyi bir şekilde geçebilmesi.

is that they actually pass well through water, unlike light.

And so we can send out sound waves,

Böylece ses dalgaları gönderebiliyoruz.

they bounce off objects like fish and are reflected back.

Ses dalgaları balık gibi nesnelerden sekiyor ve geri yansıyor.

And so in this example, a census scientist took out two ships.

Bu örnekte nüfus sayımı ile ilgili olan bilim adamları iki gemi ile yola çıktı.

One would send out sound waves that would bounce back.

Birinci gemi geri yansıyacak olan ses dalgalarını gönderdi.

They would be received by a second ship,

and that would give us very precise estimates, in this case,

Ses dalgalarını ikinci bir gemi aldı ve bu bize yaklaşık bir dakika içinde

of 250 billion herring

250 milyar ringa balığı hakkında kesin tahminler veriyor.

in a period of about a minute.

And that's an area about the size of Manhattan Island.

Bu Manhattan Adası büyüklüğünde bir alan.

And to be able to do that is a tremendous fisheries tool,

Bunu yapabilecek muhteşem balıkçılık cihazı gerekli.

because knowing how many fish are there is really critical.

Çünkü orada kaç tane balık olduğunu bilmek gerçekten kritik.

We can also use satellite tags

Okyanuslardaki hayvanların izini sürmek için uydu etiketleri de kullanabiliriz.

to track animals as they move through the oceans.

And so for animals that come to the surface to breathe,

Bu deniz foku gibi yüzeye nefes almak için gelen hayvanların

such as this elephant seal,

verilerini kıyıya geri göndermesi ve onların okyanusta nerede olduğunu

it's an opportunity to send data back to shore

and tell us where exactly it is in the ocean.

bize söylemesi için bir fırsat.

And so from that we can produce these tracks.

Bu şekilde biz bu izleri ortaya koyabiliriz.

For example, the dark blue

Örneğin koyu mavi, deniz filinin Kuzey Pasifik'te nereye ilerlediğini gösterir.

shows you where the elephant seal moved in the north Pacific.

Now I realize for those of you who are colorblind, this slide is not very helpful,

Renk körü olanlarınız için bu slaytın pek yardımcı olmadığını anlıyorum.

but stick with me nonetheless.

Her şeye rağmen beni takip edin.

For animals that don't surface,

Yüzeye çıkmayan hayvanlar için ışık

we have something called pop-up tags,

ve güneşin ne zaman doğup battığı hakkında

which collect data about light and what time the sun rises and sets.

veri toplayan, pop-up adını verdiğimiz etiketlerimiz var.

And then at some period of time

Belli bir süre sonra o yüzeye çıkıyor ve kıyıya verileri geri gönderiyor.

it pops up to the surface and, again, relays that data back to shore.

Because GPS doesn't work under water. That's why we need these tools.

GPS'ler suyun altında çalışmadığı için bu aletlere ihtiyacımız var.

And so from this we're able to identify these blue highways,

Buradan yola çıkarak bu mavi otoyolları ve okyanustaki sıcak noktaları,

these hot spots in the ocean,

okyanus koruma için asıl öncelikli alanlar olması gerektiğini belirleyebiliyoruz.

that should be real priority areas

for ocean conservation.

Now one of the other things that you may think about

Şimdi düşenebileceğiniz diğer şeylerden bir tanesi de

is that, when you go to the supermarket and you buy things, they're scanned.

markete gittiğiniz zaman bir şeyler aldığınızda aldığınız şeyler taranması.

And so there's a barcode on that product

Bilgisayara ürünün tam olarak ne olduğunu söyleyen barkod var.

that tells the computer exactly what the product is.

Geneticists have developed a similar tool called genetic barcoding.

Genetisyenler genetik barkodlama denilen benzer bir araç geliştirdiler.

And what barcoding does

Barkodlamanın yaptığı şey, bir tür içinde tutarlı olan ancak türler arasında değişen

is use a specific gene called CO1

that's consistent within a species, but varies among species.

CO1 denilen spesifik geni kullanmak.

And so what that means is we can unambiguously identify

Bu şu anlama geliyor: Birbirlerine benzeyen ancak biyolojik olarak

which species are which

even if they look similar to each other,

farklı olan türleri bile belirleyebiliriz.

but may be biologically quite different.

Now one of the nicest examples I like to cite on this

Bu konu hakkında bahsetmek istediğim en güzel örneklerden biri,

is the story of two young women, high school students in New York City,

New York'ta nüfus sayımı konusunda çalışan iki genç kadının hikayesi.

who worked with the census.

New York şehrindeki marketlerden

They went out and collected fish from markets and from restaurants in New York City

ve restoranlardan balıkları topladılar

and they barcoded it.

ve onları barkodladılar.

Well what they found was mislabeled fish.

Buldukları yanlış etiketlenmiş bir balıktı.

So for example,

Örneğin, ton balığı diye satılan çok değerli bir ürünün

they found something which was sold as tuna, which is very valuable,

aslında daha az değerli olan tilapia balığı olduğunu buldular.

was in fact tilapia, which is a much less valuable fish.

They also found an endangered species

Ayrıca yaygın olarak satılan nesli tükenmekte olan yeni türler keşfettiler.

sold as a common one.

So barcoding allows us to know what we're working with

Bu yüzden barkodlama ne ile çalıştığımızı

and also what we're eating.

ve ayrıca ne yediğimizi bilmemizi sağlıyor.

The Ocean Biogeographic Information System

Okyanus Biyocoğrafik Bilgi Sistemi tüm nüfus sayımı verilerinin veri tabanı.

is the database for all the census data.

It's open access; you can all go in and download data as you wish.

Açık erişim; içeri girebilirsiniz ve dilediğiniz gibi veri indirebilirsiniz.

And it contains all the data from the census

Bu, nüfus sayımındaki tüm verileri ve insanların katkı sağlamak istediği

plus other data sets that people were willing to contribute.

And so what you can do with that

diğer veri kümelerini içerir.

is to plot the distribution of species and where they occur in the oceans.

Bu durumla ilgili yapabileceğiniz şey türlerin dağılımını

ve nerede ortaya çıktıklarını haritada göstermek.

What I've plotted up here is the data that we have on hand.

This is where our sampling effort has concentrated.

Haritada çizdiğim şey elimizde olan veriler.

Numune almak için çabamızın yoğunlaştığı yer burası oluyor.

Now what you can see

is we've sampled the area in the North Atlantic,

Gördüğünüz bu şey özellikle Kuzey Denizi'ndeki

in the North Sea in particular,

Kuzey Atlantik bölgesinde aldığımız numune

and also the east coast of North America fairly well.

ve Kuzey Amerika'nın doğu kıyısı da fena değil.

That's the warm colors which show a well-sampled region.

Bunlar iyi örneklenmiş bölgeleri gösteren sıcak renkler.

The cold colors, the blue and the black,

Soğuk renkler, mavi ve siyah renkler

show areas where we have almost no data.

neredeyse hiç verimizin olmadığı alanları gösteriyor.

So even after a 10-year census,

10 yıllık nüfus sayımından sonra bile hala keşfedilmemiş büyük alanlar mevcut.

there are large areas that still remain unexplored.

Now there are a group of scientists living in Texas, working in the Gulf of Mexico

Meksika Körfezi'ndeki biyo çeşitlilik ile ilgili

who decided really as a labor of love

bildikleri tüm bilgileri bir araya getirerek

to pull together all the knowledge they could

gönüllü olarak çalışmaya karar veren ve bunun için

about biodiversity in the Gulf of Mexico.

Meksika Körfezi'nde çalışıp Teksas'da yaşayan bir grup bilim insanı var.

And so they put this together, a list of all the species,

Onlar tüm türlerin nereden geldiklerini gösteren bir listeyi birleştirdi.

where they're known to occur,

and it really seemed like a very esoteric, scientific type of exercise.

Gerçekten bilimsel bir egzersiz türü olan ezoterik gibi görünüyordu

But then, of course, there was the Deep Horizon oil spill.

fakat sonra Deep Horizon petrol sızıntısı yaşandı.

So all of a sudden, this labor of love

Bundan dolayı gönüllü olarak yapılan bu iş aniden

for no obvious economic reason

bu sistemin nasıl kurtarılacağı, ne kadar süreceği açısından,

has become a critical piece of information

davaların ve önümüzdeki yıllarda gerçekleşecek olan multi-milyar dolarlık

in terms of how that system is going to recover, how long it will take

and how the lawsuits

tartışmaların nasıl çözüleceği açısından

and the multi-billion-dollar discussions that are going to happen in the coming years

bariz bir ekonomik sebep olmaksızın kritik bir bilgi meselesi haline geldi.

are likely to be resolved.

So what did we find?

Peki, biz ne bulduk?

Burada saatlerce durabilirim fakat bunu yapmama izin verilmez.

Well, I could stand here for hours, but, of course, I'm not allowed to do that.

But I will tell you some of my favorite discoveries

Size nüfus sayımından sevdiğim keşiflerimden bazılarını anlatacağım.

from the census.

So one of the things we discovered is where are the hot spots of diversity?

Keşfettiğimiz şeylerden biri çeşitliliğin olduğu sıcak noktalar nereler mi?

Where do we find the most species of ocean life?

Okyanus yaşamında en fazla var olan türü nerede bulabiliriz?

And what we find if we plot up the well-known species

Bulduğumuz şey yaygın olan türlerin yerinin belirlenip belirlenmediği.

is this sort of a distribution.

Kıyı şeridinde yaşayan organizmalar için yapılan kıyı etiketleri sayesinde

And what we see is that for coastal tags,

for those organisms that live near the shoreline,

gördüğümüz şey onların tropiklerde daha fazla çeşitliliğe sahip olduğu.

they're most diverse in the tropics.

This is something we've actually known for a while,

Bu aslında bir süredir bildiğimiz bir şey bu yüzden gerçek bir büyük buluş değil.

so it's not a real breakthrough.

What is really exciting though

Yine de gerçekten heyecan verici olan şey aslında orta enlemlerde daha çeşitli olup

is that the oceanic tags, or the ones that live far from the coast,

are actually more diverse at intermediate latitudes.

kıyıdan uzakta yaşayan canlılar ya da okyanus etiketleri oluyor.

This is the sort of data, again, that managers could use

Eğer okyanusun korumamız gereken alanlarına öncelik vermek istiyorlarsa

if they want to prioritize areas of the ocean that we need to conserve.

bu bir çeşit yöneticilerin kullanabileceği veri türü.

You can do this on a global scale, but you can also do it on a regional scale.

Bunu küresel ölçekte yapabileceğiniz gibi bölgesel ölçekte de yapabilirsiniz.

And that's why biodiversity data can be so valuable.

İşte bu yüzden biyolojik çeşitlilik verileri değerli olabilir.

Now while a lot of the species we discovered in the census

Nüfus sayımında keşfettiğimiz türlerin çoğu görmesi zor ve küçük şeyler.

are things that are small and hard to see,

that certainly wasn't always the case.

Halbuki bu kesinlikle her zaman böyle değildi.

For example, while it's hard to believe

Örneğin, üç kilogramlık bir ıstakozun bilim adamlarından kaçabileceğine

that a three kilogram lobster could elude scientists,

it did until a few years ago

inanmak zor olsa da Güney Afrikalı balıkçılar ihracat izni talep ettiğinde

when South African fishermen requested an export permit

ve bunun bilim için yeni bir buluş olduğunu anladıkları zaman

and scientists realized that this was something new to science.

ıstakoz kaçmayı başardı.

Similarly this Golden V kelp

Benzer şekilde Alaska'da düşük su seviyesinin hemen altında toplanan

collected in Alaska just below the low water mark

is probably a new species.

bu Golden V su yosunu muhtemelen yeni bir tür.

Even though it's three meters long,

Bu yeni tür 3 metre uzunluğunda olmasına rağmen yine de bilimden kaçtı.

it actually, again, eluded science.

Now this guy, this bigfin squid, is seven meters in length.

Bu Bigfin mürekkep balıkları yedi metre uzunluğunda

But to be fair, it lives in the deep waters of the Mid-Atlantic Ridge,

fakat bu tür Orta Atlantik Sırtı'nın derinlerinde yaşıyor.

so it was a lot harder to find.

Bu yüzden bulması çok daha zordu

But there's still potential for discovery of big and exciting things.

ancak yine de büyük ve heyecan verici şeyleri keşfetmek mümkün.

This particular shrimp, we've dubbed it the Jurassic shrimp,

Jurrasic karidesi adını verdiğimiz bu özel karidesin

it's thought to have gone extinct 50 years ago --

50 yıl önce neslinin tükendiği sanılıyor.

at least it was, until the census discovered

En azından sayım keşfedilene kadar öyleydi.

it was living and doing just fine off the coast of Australia.

O Avustralya kıyılarında yaşıyor ve iyi bir şekilde devam ediyordu.

And it shows that the ocean, because of its vastness,

Ancak bu tür, enginliğinden dolayı

okyanusun çok uzun süre sır saklayabileceğini gösterdi.

can hide secrets for a very long time.

So, Steven Spielberg, eat your heart out.

Yani Steven Spielberg, nasıl işler çıkardığıma bir bak!

If we look at distributions, in fact distributions change dramatically.

Dağılımlara bakarsak aslında dağılımlar önemli ölçüde değişiyor.

And so one of the records that we had

Ayrıca bulduğumuz kayıtlardan biri de Yeni Zelanda'dan Alaska'nın sonuna kadar

was this sooty shearwater, which undergoes these spectacular migrations

bu muhteşem göçleri yaşayan gri yelkovan kuşuna aitti.

all the way from New Zealand

all the way up to Alaska and back again

Sonsuz yaz arayışındaki yaşam döngülerini tamamladıklarında

in search of endless summer

as they complete their life cycles.

geri dönüyorlar.

We also talked about the White Shark Cafe.

Ayrıca White Shark Cafe'den bahsetmiştik.

This is a location in the Pacific where white shark converge.

Burası Pasifik'te beyaz köpek balığının yöneldiği bir yer.

We don't know why they converge there, we simply don't know.

Basitçe söylemek gerekirse neden oraya yöneldiklerini bilmiyoruz.

That's a question for the future.

Bu geleceğe dair bir soru.

One of the things that we're taught in high school

Lisede bize öğretilenlerden biri de tüm hayvanların hayatta kalmak için

is that all animals require oxygen in order to survive.

oksijene ihtiyaç duyduğu konusuydu.

Now this little critter, it's only about half a millimeter in size,

Bu çok karazitmatik olmayan küçük yaratık yalnızca yarım milimetre boyutunda.

not terribly charismatic.

But it was only discovered in the early 1980s.

Ancak yalnızca 1980'lerin başında keşfedildi.

But the really interesting thing about it

Bu tür ile ilgili ilginç olan şey bir kaç yıl önce

is that, a few years ago, census scientists discovered

nüfus sayım bilim adamlarının bu türün Akdeniz'in derinliklerindeki

that this guy can thrive in oxygen-poor sediments

oksijen bakımından fakir çökeltilerde gelişebildiğini keşfetmesi oldu.

in the deep Mediterranean Sea.

So now they know that, in fact,

Bilim adamları artık en azından bazı hayvanların oksijensiz yaşayabileceğini

animals can live without oxygen, at least some of them,

and that they can adapt to even the harshest of conditions.

ve en zorlu koşullara bile uyum sağlayabileceklerini biliyor.

If you were to suck all the water out of the ocean,

Okyanustaki tüm suyu emecek olsaydınız geriye bırakacağınız şey bu olurdu.

this is what you'd be left behind with,

and that's the biomass of life on the sea floor.

Bu deniz tabanındaki yaşamın biyokütlesi.

Now what we see is huge biomass towards the poles

Gördüğünüz şey kutuplara doğru biyokütle ve aralarında çok fazla biyokütle yok.

and not much biomass in between.

We found life in the extremes.

En uç noktada yaşam olduğunu bulduk.

And so there were new species that were found

Yani buzun içinde yaşayan ve buza dayalı besin ağını desteklemeye yardımcı olduğu

that live inside ice

and help to support an ice-based food web.

keşfedilen yeni türler vardı.

And we also found this spectacular yeti crab

Ayrıca Paskalya Adası'ndaki kaynar hidrotermal ağızlarının yakınında yaşayan

that lives near boiling hot hydrothermal vents at Easter Island.

bu muhteşem yeti yengecini de bulduk.

And this particular species

Bu özel tür toplumun dikkatini üzerine topladı.

really captured the public's attention.

We also found the deepest vents known yet -- 5,000 meters --

Ayrıca Güney Pasifik'te ve Arktik'te daha önce kimse tarafından bulunmayan

the hottest vents at 407 degrees Celsius --

uzunluğu 5000 metre olan, derecesi 407 santigrat olan

vents in the South Pacific and also in the Arctic

en sıcak havalandırma deliklerini bulduk.

where none had been found before.

So even new environments are still within the domain of the discoverable.

Dolayısıyla yeni ortamlar bile hala keşfedilebilir alan içerisinde yer alır.

Now in terms of the unknowns, there are many.

Bilinmeyen birçok canlı türü var.

And I'm just going to summarize just a few of them

Sizin için birkaçını çok hızlı bir şekilde özetleyeceğim.

very quickly for you.

Öncelikle denizde kaç tane balık olabileceğini sorabiliriz.

First of all, we might ask, how many fishes in the sea?

Deniz memelileri dışında balıkları okyanustaki diğer canlılardan

We actually know the fishes better than we do any other group in the ocean

other than marine mammals.

daha iyi biliyoruz.

Böylece keşif oranlarına bağlı olarak kaç tane daha tür keşfedebilceğimizi

And so we can actually extrapolate based on rates of discovery

how many more species we're likely to discover.

tahmin edebiliriz.

And from that, we actually calculate

Bu açıdan yaklaşık 16.500 deniz türü olduğunu hesaplayabiliriz.

that we know about 16,500 marine species

and there are probably another 1,000 to 4,000 left to go.

Ayrıca muhtemelen gidecek olan 1.000 ile 4.000 arasında başka tür de var.

So we've done pretty well.

We've got about 75 percent of the fish,

Yani oldukça iyi bir iş çıkardık.

Balığın yaklaşık % 75'i belki de %90 kadarının bizde olduğunu bulduk

maybe as much as 90 percent.

But the fishes, as I say, are the best known.

fakat daha önce de söylediğim gibi balıklar en iyi bilinen türler arasında.

So our level of knowledge is much less for other groups of organisms.

Bu yüzden diğer canlı grupları hakkında sahip olduğumuz bilgi çok daha az.

Now this figure is actually based on a brand new paper

that's going to come out in the journal PLoS Biology.

Bu değer aslında PLos Biology dergisinde yayınlanacak olan yeni makaleye dayanıyor.

And what is does is predict how many more species there are

Yaptığı şey karada ve okyanusta kaç tür daha olduğunu tahmin etmek.

on land and in the ocean.

And what they found

Onlar okyanustaki türlerin yaklaşık yüzde dokuzunu bildiğimizi düşündüler.

is that they think that we know of about nine percent of the species in the ocean.

That means 91 percent, even after the census,

Bu nüfus sayımından sonra bile hala keşfedilmeyi bekleyen

still remain to be discovered.

%91 tür olduğu anlamına gelir.

And so that turns out to be about two million species

Böylece her şey söylendiğinde ve yapıldığında

once all is said and done.

yaklaşık iki milyon tür ortaya çıkıyor.

So we still have quite a lot of work to do

Yani hala bilinmeyen canlılar ile ilgili yapacak çok işimiz var.

in terms of unknowns.

Now this bacterium

Bu bakteri Şili kıyılarında bulunan paspasların bir parçası.

is part of mats that are found off the coast of Chile.

And these mats actually cover an area the size of Greece.

Bu paspaslar aslında Yunanistan büyüklüğünde bir alanı kaplıyor.

And so this particular bacterium is actually visible to the naked eye.

Böylece bu özel bakteri çıplak gözle görülebiliyor.

But you can imagine the biomass that represents.

Bunu temsil eden biyokütleyi hayal edebilirsiniz.

But the really intriguing thing about the microbes

Ancak mikroplarla ilgili gerçekten ilginç olan şey ne kadar çeşitli oldukları.

is just how diverse they are.

A single drop of seawater

Tek bir damla deniz suyu 160 farklı türde mikrop içerebilir.

could contain 160 different types of microbes.

And the oceans themselves

Okyanusların bir milyar kadar farklı mikrop türü içerdiği düşünülüyor.

are thought potentially to contain as many as a billion different types.

So that's really exciting. What are they all doing out there?

Bu gerçekten heyecan verici. Okyanusta ne yapıyorlar?

We actually don't know.

Gerçekten ne yaptıklarını bilmiyoruz

The most exciting thing, I would say, about this census

fakat bu sayımla ilgili en heyecan verici şeyin

is the role of global science.

küresel bilimin rolü olması diyebilirim.

And so as we see in this image of light during the night,

Gece boyunca bu ışık görüntüsünde gördüğünüz gibi

there are lots of areas of the Earth

Dünya'nın bir çok bölgesinde insan gelişiminin çok daha büyük olduğu

where human development is much greater

ve çok daha az olduğu başka alanlar var

and other areas where it's much less,

but between them we see large dark areas

fakat kısmen keşfedilmemiş okyanusun büyük karanlık alanlarını da görüyoruz.

of relatively unexplored ocean.

The other point I'd like to make about this

Belirtmek istediğim bir diğer nokta ise bu okyanusun birbirine bağlı olması.

is that this ocean's interconnected.

Deniz organizmaları uluslararası sınırları tanımaz, istedikleri yere hareket ederler.

Marine organisms do not care about international boundaries;

they move where they will.

And so the importance then of global collaboration

Yani küresel işbirliği yapmanın önemi daha da önemli hale geliyor.

becomes all the more important.

We've lost a lot of paradise.

Birçok cenneti kaybettik.

For example, these tuna that were once so abundant in the North Sea

Örneğin, bir zamanlar Kuzey Denizi'nde bol miktarda bulunan tuna balığı

are now effectively gone.

artık etkin bir şekilde yok oldu.

There were trawls taken in the deep sea in the Mediterranean,

Akdeniz'in derin sularında hayvanlardan daha çok troller vardı.

which collected more garbage than they did animals.

Bu derin deniz dünya'da en iyi durumda kalanlar arasında düşündüğümüz ortamdı.

And that's the deep sea, that's the environment that we consider to be

among the most pristine left on Earth.

And there are a lot of other pressures.

Birçok başka basınçlar da var.

Ocean acidification is a really big issue that people are concerned with,

Okyanus asitlenmesi, okyanus ısınmasının ve mercan resifleri üzerindeki etkilerinin

as well as ocean warming, and the effects they're going to have on coral reefs.

yanı sıra insanların ilgilendiği büyük bir mesele.

On the scale of decades, in our lifetimes,

On yıllar boyunca yaşam süremizde mercan resiflerinde çok fazla hasar göreceğiz.

we're going to see a lot of damage to coral reefs.

And I could spend the rest of my time, which is getting very limited,

Çok kısıtlı hale gelen geri kalan zamanımı okyanus ile ilgili bu düşüncelerin

going through this litany of concerns about the ocean,

üzerinde düşünerek geçirebilirim

but I want to end on a more positive note.

fakat daha olumlu bir not ile bitirmek istiyorum.

And so the grand challenge then

En büyük zorluk denemek ve geride kalan canlıları koruduğumuzdan emin olmak

is to try and make sure that we preserve what's left,

because there is still spectacular beauty.

çünkü hala muhteşem güzellikler var.

And the oceans are so productive,

Okyanuslar o kadar üretken ki orada insanlar ile ilgili çok şey oluyor.

there's so much going on in there that's of relevance to humans

that we really need to, even from a selfish perspective,

Bencil bir bakış açısıyla bile olsa

geçmişte yaptığımızdan daha iyisini yapmaya çalışmalıyız.

try to do better than we have in the past.

Bu yüzden bu sıcak noktaları tanımalı ve onları korumak için

So we need to recognize those hot spots

and do our best to protect them.

elimizden gelenin en iyisini yapmalıyız.

When we look at pictures like this, they take our breath away,

Bu gibi resimlere baktığınızda okyanusların sağladığı oksijen

in addition to helping to give us breath

nefes almamıza yardım etmesinin yanı sıra nefesimizi de kesiyor.

by the oxygen that the oceans provide.

Census scientists worked in the rain, they worked in the cold,

Nüfus sayımı bilim adamları, okyanus yaşamındaki muhteşem uyumları

they worked under water and they worked above water

ve hala uçsuz bucaksız bilinmeyen harika keşfi aydınlatmaya çalışmak için

trying to illuminate the wondrous discovery,

the still vast unknown,

yağmurda, soğukta, suyun altında ve üstünde çalıştılar.

the spectacular adaptations that we see in ocean life.

So whether you're a yak herder living in the mountains of Chile,

Yani isterseniz Şili dağlarında yaşayan bir yak çobanı olun,

whether you're a stockbroker in New York City

isterseniz New York'ta borsacı olun

or whether you're a TEDster living in Edinburgh,

ya da Edinburgh'da yaşayan bir TEDster olun, okyanuslar önemli.

the oceans matter.

And as the oceans go so shall we.

Okyanuslar yok oldukça biz de yok olacağız.

Thanks for listening.

Dinlediğiniz için teşekkürler.

(Alkış)

(Applause)