Penelope Boston: Life on Mars? Let's look in the caves

Penelope Boston, Mars'ta hayat olabileceğini söylüyor.

Çeviri: Çağrı Mert Bakırcı Gözden geçirme: osman oguz ahsen

The career that I started early on in my life

Kariyerime ilk başladığım zaman (Çeviren: probablynogod)

was looking for exotic life forms in exotic places,

Anktartika'da ve Arktik'te

and at that time I was working in the Antarctic and the Arctic,

ve yüksek çöllerde ve alçak çöllerde, yani egzotik bölgelerde

and high deserts and low deserts.

egzotik canlı formları arıyordum.

Until about a dozen years ago, when I was really captured by caves,

Yaklaşık 12 yıl önce, mağaralar dikkatimi çekti

and I really re-focused most of my research in that direction.

ve tüm araştırmamı bu yönde odakladım.

So I have a really cool day job-- I get to do some really amazing stuff.

Cidden havalı bir mesleğim var -- gerçekten inanılmaz şeyler yapıyorum.

I work in some of the most extreme cave environments on the planet.

Gezegendeki en uç düzey mağaralarda çalışıyorum.

Many of them are trying to kill us from the minute we go into them,

Pek çoğu girdiğimiz dakikadan itibaren bizi öldürmeye çalışıyor

but nevertheless, they're absolutely gripping,

fakat yine de gezegende hiçbir yerde olmayan

and contain unbelievable biological wonders

inanılmaz biyolojik harikaları barındırıyorlar

that are very, very different from those that we have on the planet.

ve kesinlikle nefesinizi kesiyorlar.

Apart from the intrinsic value

Biyolojinin, mineralojinin ve

of the biology and mineralogy and geo-microbiology that we do there,

jeobiolojinin hakiki değerleri bir yana,

we're also using these as templates

burada kullandığımız metotları

for figuring out how to go look

diğer gezegenlerde de hayat aramak

for life on other planets.

için kullanıyoruz.

Particularly Mars, but also Europa,

Sadece Jüpiter'in küçük, buzlu uydusu

the small, icy moon around Jupiter.

Europa'da değil; özellikle Mars'ta.

And perhaps, someday, far beyond our solar system itself.

Belki bir gün, bizim güneş sistemimizin de ötesinde.

I'm very passionately interested in the human future,

İnsanın geleceğiyle tutkulu bir şekilde ilgiliyim,

on the Moon and Mars particularly,

özellikle de Ay'da, Mars'ta

and elsewhere in the solar system.

ya da Güneş Sistemimizde herhangi bir yerde.

I think it's time that we transitioned

Güneş Sistemi boyunca yayılmış bir medeniyete

to a solar system-going civilization and species.

ve türe dönüşeceğimizi düşünüyorum.

And, as an outgrowth of all of this then,

Bunların hepsinin ötesinde kimi zaman

I wonder about whether we can, and whether we even should,

diğer gezegenlere Dünya'daki gibi yaşamı götürebilip görüemeyeceğimizi

think about transporting Earth-type life to other planets.

ve bunu yapıp yapmamamız geretkiğini düşünüyorum.

Notably Mars, as a first example.

İlk aklıma gelen de Mars.

Something I never talk about in scientific meetings

Bu konuma nasıl geldiğim ve bu işi

is how I actually got to this state

neden yaptığım, bilimsel toplantılarda asla

and why I do the work that I do.

konuşmadığım bir şeydir.

Why don't I have a normal job, a sensible job?

Neden normal bir işim yok, mantıklı bir işim?

And then of course, I blame the Soviet Union.

Ve sonra, elbette ki, Sovyetler Birliği'ni suçluyorum.

Because in the mid-1950s,

Çünkü 1950'lerin ortasında,

when I was a tiny child,

ben daha küçük bir çocukken,

they had the audacity to launch

Sputnik isimli çok ilkel ve küçük olan uyduyu

a very primitive little satellite called Sputnik,

ateşleme arsızlığını yaptılar ve Batı dünyasını

which sent the Western world into a hysterical tailspin.

histerik bir panik içerisinde bıraktılar.

And a tremendous amount of money

Ve inanılmaz büyük paralar

went into the funding of science

bilime ve çocukların

and mathematics skills for kids.

matematik yeteneklerine harcandı.

And I'm a product of that generation,

Ve ben de bu neslin bir ürünüyüm,

like so many other of my peers.

tıpkı pek çok meslektaşım gibi.

It really caught hold of us, and caught fire,

Bu bizi gerçekten yakaladı, alevlendirdi

and it would be lovely if we could reproduce that again now.

ve bunu tekrar yaratabilmemiz muhteşem olurdu.

Of course, refusing to grow up --

Elbette, büyümeyi reddetmek --

-- even though I impersonate a grown-up in daily life,

-- her ne kadar günlük hayatımda bir yetişkini taklit etsem

but I do a fairly good job of that --

ve bunda oldukça iyi bir iş çıkarsam da --

but really retaining that childlike quality

başkalarının sizin ilgilendiğiniz şeylerle

of not caring what other people think

alakalı düşüncelerini çocuksu bir şekilde

about what you're interested in, is really critical.

umursamamanız gerçekten çok önemli.

The next element is the fact that

Bir diğer etmen de, bir değer

I have applied a value judgment

yargılamasında bulundum

and my value judgment is that the presence of life

ve benim değer yargılamamda, hayatın var olması,

is better than no life.

olmamasından iyidir.

And so, life is more valuable than no life.

Dolayısıyla, hayat, hayatsızlıktan değerlidir.

And so I think that that holds together

Ben de şu anda burada bulunan

a great deal of the work

dinleyicilerin çoğunu, bunun bir arada

that people in this audience approach.

tuttuğunu düşünüyorum.

I'm very interested in Mars, of course,

Mars ile çok ilgiliyim; elbette bu

and that was a product of my being a young undergraduate

Viking Araçları Mars'a indiğinde benim genç bir

when the Viking Landers landed on Mars.

üniversite öğrencisi olmamdan kaynaklanıyor.

And that took what had been

Ve gökyüzünde

a tiny little astronomical object in the sky,

bir nokta olarak görebileceğiniz

that you would see as a dot,

ufak, küçük, astronomik bir cisim;

and turned it completely into a landscape,

şimdi ilkel fotoğraflarının

as that very first primitive picture

ekranlarımıza ulaşmasıyla birlikte, tamamen

came rastering across the screen.

görülesi bir manzaraya dönüştü.

And when it became a landscape,

Ve bir manzaraya dönüştüğünde,

it also became a destination,

aynı zamada bir hedefe de dönüştü,

and altered, really, the course of my life.

ve gerçekten de hayatımın gidişatını değiştirdi.

In my graduate years I worked with

Mezun olduğum yıllarda

my colleague and mentor and friend, Steve Schneider,

iş arkadaşım, akıl hocam ve arkadaşım Steve Schneider ile

at the National Center for Atmospheric Research,

Ulusal Atmosferik Araştırma Merkezi'nde, küresel

working on global change issues.

değişim problemleri üzerinde çalıştık.

We've written a number of things on

Dünya'nın tamamını bilimsel bir anlamda

the role of Gaia hypothesis --

tek bir varlık olarak düşünüp düşünemeyeceğimiz üzerine

whether or not you could consider Earth as a single entity

yani Gaia Hipotezi üzerine

in any meaningful scientific sense,

pek çok şey yazdık,

and then, as an outgrowth of that,

ve sonra, bunun da ötesinde,

I worked on the environmental consequences of nuclear war.

nükleer savaşın çevresel sonuçları üzerine çalıştım.

So, wonderful things and grim things.

İnanılmaz büyüleyici ve zalim şeyler.

But what it taught me was to look at Earth as a planet

Fakat bu bana, Dünya'mıza sadece evimiz olarak değil

with external eyes, not just as our home.

bir gezegen olarak, dışarıdan bakmayı öğretti.

And that is a wonderful stepping away in perspective,

Ve bu da perspektif olarak muhteşem bir adım;

to try to then think about the way

gezegenimizin bir gezegen olarak nasıl davrandığını

our planet behaves, as a planet,

ve üzerindeki hayatın nasıl davrandığını

and with the life that's on it.

düşünmek için.

And all of this seems to me to be

Ve tüm bunlar bana tarihte

a salient point in history.

belirgin noktalar olarak gözüküyor.

We're getting ready to begin to go

Kökenimizin dayandığı gezegenden ayrılarak

through the process of leaving our planet of origin

Güneş Sistemi'nin dışına ve daha da ötesine gideceğimiz

and out into the wider solar system and beyond.

yolculuğu hazırlanıyoruz.

So, back to Mars.

Neyse, Mars'a dönelim.

How hard is it going to be to find life on Mars?

Mars'ta hayat bulmak ne kadar zor olacak?

Well, sometimes it's really very hard for us to find each other,

Pekala, kimilerimiz için bazen bu Dünya'da bile

even on this planet.

hayat bulmak zor olabilir.

So, finding life on another planet

Dolayısıyla, başka bir gezegende

is a non-trivial occupation

hayat bulmak kolay bir iş değil

and we spend a lot of time trying to think about that.

ve biz bunun üzerinde düşünmek için çok fazla zaman harcıyoruz.

Whether or not you think it's likely to be successful

Başarılı olacağımızı düşünün ya da düşünmeyin,

sort of depends on what you think about

bu biraz sizin evrende hayat olması ihtimaline

the chances of life in the universe.

nasıl baktığınıza bağlı.

I think, myself,

Şahsen ben

that life is a natural outgrowth

hayatın, maddenin zamanla

of the increasing complexification of matter over time.

kompleksleşmesi sonucu ortaya çıktığını düşünüyorum.

So, you start with the Big Bang and you get hydrogen,

Şöyle, Büyük Patlama ile başlarsınız, sonra hidrojen oluşur

and then you get helium, and then you get more complicated stuff,

ve sonra helyum elde edersiniz, sonra daha da karmaşık maddeler,

and you get planets forming --

ve sonra gezegenler oluşur --

and life is a common, planetary-based phenomenon, in my view.

ve hayat da ortak, gezegen-tabanlı bir olgudur benim görüşüme göre.

Certainly, in the last 15 years,

Kesin olarak, son 15 yılda,

we've seen increasing numbers of planets

Güneş Sistemi'nin dışarısında, pek çok gezegen olduğu

outside of our solar system being confirmed,

onaylandı ve sayıları da her gün artıyor,

and just last month, a couple of weeks ago,

ve daha geçen ay, birkaç hafta önce,

a planet in the size-class of Earth

Dünya'nın ölçüleriyle aynı sınıfta olan

has actually been found.

bir gezegen bulundu.

And so this is very exciting news.

İşte bunlar çok heyecan verici haberler.

So, my first bold prediction is that,

Dolayısıyla, benim ilk cömert tahminim,

is that in the universe, life is going to be everywhere.

bu evrende, hayat her yerde olacak.

It's going to be everywhere we look --

Baktığımız her yerde olacak --

where there are planetary systems that can possibly support it.

gezegen sistemlerinin hayatı desteklediği her yerde!

And those planetary systems are going to be very common.

Ve bu gezegen sistemleri oldukça ortak olacak.

So, what about life on Mars?

Peki, Mars'ta hayat hakkında neler var?

Well, if somebody had asked me about a dozen years ago

Pekala, eğer biri bana 12 yıl öncesinde, Mars'ta

what I thought the chances of life on Mars would be,

hayat olma ihtimaliyle ilgili düşüncelerimi sorsaydı,

I would've probably said, a couple of percent.

muhtemelen sadece yüzde birkaç ihtimal verirdim.

And even that was considered outrageous at the time.

Ve bu bile o dönemlerde aşırı olurdu.

I was once sneeringly introduced

Bir kere eski bir

by a former NASA official,

NASA görevlisiyle tanıştırıldım;

as the only person on the planet

bu kişi Mars'ta hala hayat olduğunu

who still thought there was life on Mars.

düşünen tek kişiydi.

Of course, that official is now dead, and I'm not,

Elbette, o çalışan şu anda öldü ve ben ölmedim

so there's a certain amount of glory

dolayısıyla düşmanlarınızdan uzun yaşamak için

in outliving your adversaries.

belli bir şansınız var.

But things have changed greatly

Fakat son 12 yılda işler

over the last dozen years.

inanılmaz değişti.

And the reason that they have changed

Ve bu değişimin nedeni de

is because we now have new information.

elimizdeki yeni bilgilerdir.

The amazing Pathfinder mission that went in '97,

Şu anda biz konuşurken Mars'ta devamlılığı süren

and the MER Rover missions

MER Rover görevleri, 97 yılında yürütülen

that are on Mars as we speak now

muhteşem Pathfinder görevi

and the European Space Agency's Mars Express,

ve Avrupa Uzay Ajansı'nın Mars Ekspres'i

has taught us a number of amazing things.

bize pek çok muhteşem şey öğretti.

There is sub-surface ice on that planet.

Gezegenin yüzeyinin altında buz bulunmakta.

And so where there is water,

Ve dolayısıyla su bulunuyor ki

there is a very high chance of our kind of life.

bu da canlı hayatının büyük ihtimalle var olduğunu gösteriyor.

There's clearly sedimentary rocks all over the place –

Kesinlikle her yerde tortullu taşlar bulunmakta --

one of the landers is sitting in the middle of an ancient seabed,

uzay gezginlerinden biri antik bir deniz yatağının ortasında duruyor,

and there are these amazing structures called blueberries,

ve bunlar "yaban mersini" denen muhteşem yapılar

which are these little, rocky concretions

ki bunlar küçük ve kaya gibi betonlaşmışlar;

that we are busy making biologically

bunlar üzerinde, benim laboratuvarımda

in my lab right now.

şu anda çalışmaktayız.

So, with all of these things put together,

Şimdi, tüm bunlar bir arada düşünüldüğünde

I think that the chances of life

yaşamın var olma ihtimali

are much greater than I would've ever thought.

düşündüğümüzden çok daha fazladır.

I think that the chance of life having arisen on Mars, sometime in its past,

Bana göre Mars'ın geçmişinde canlılığın oluşmuş olma ihtimali

is maybe one in four to maybe even half and half.

¼ ile ½ arasında bir yerdedir.

So this is a very bold statement.

Bu çok cömert bir ifadedir.

I think it's there, and I think we need

Bence yaşam orada ve bence biz onu

to go look for it, and I think it's underground.

aramalıyız ve bence yaşam yer altında.

So the game's afoot, and this is the game that we play in astro-biology.

Oyun ortada, bu oyun astrobiyolojide oynadığımız bir oyun.

How do you try to get a handle on extraterrestrial life?

Dünya dışı hayatla nasıl uğraşırsınız?

How do you plan to look for it?

Bulmak için ne planlar yaparsınız?

How do you know it when you find it?

Bulduğunuz şeyin aradığınız şey olduğunu nasıl bilirsiniz?

Because if it's big and obvious, we would've already found it --

Çünkü eğer büyük ve açık olsaydı, şimdiye kadar bulurduk --

it would've already bitten us on the foot, and it hasn't.

ayağımızdan çoktan ısırırdı, ancak bu olmadı.

So, we know that it's probably quite cryptic.

Dolayısıyla muhtemelen oldukça gizli.

Very critically, how do we protect it,

Onu nasıl koruyacağımız

if we find it, and not contaminate it?

ve bulduğumuzda mikrop bulaştımayacağımız çok önemli.

And also, even perhaps more critically, because

Ve belki de daha önemlisi, bu bizim tek evimiz olduğundan

this is the only home planet we have,

onu bulduğumuzda ve incelemeye başladığımızda

how do we protect us from it, while we study it?

kendimizi ondan nasıl koruyacağız?

So why might it be hard to find?

Neden bulması zor olsun?

Well, it's probably microscopic, and it's never easy

Çünkü muhtemelen mikroskobik ve mikroskobik

to study microscopic things,

şeylerle uğraşmak hiçbir zaman kolay değildir,

although the amazing tools that we now have to do that

her ne kadar bizi inanılmaz derinliklere götüren

allow us to study things in much greater depth,

ve şimdiye kadar olmadığı kadar küçük şeyleri gösterebilen

at much smaller scales than ever before.

aletlerimiz bulunsa da.

But it's probably hiding, because if you are out

Fakat muhtemelen saklanıyor, çünkü eğer kendi

sequestering resources from your environment, that makes you yummy,

doğanızdaki kaynaklara el koyuyorsanız, bu sizi yenilesi yapar

and other things might want to eat you, or consume you.

ve diğer şeyler sizi yemek ya da tüketmek isteyebilir.

And so, there's a game of predator-prey

Dolayısıyla, bir av-avcı oyunu olacaktır

that's going to be, essentially, universal, really,

gerçekten, evrensel olarak

in any kind of biological system.

bütün biyolojik sistemlerde...

It also may be very, very different in its fundamental properties –

Ayrıca temel özellikleri çok çok farklı olabilir --

its chemistry, or its size.

kimyası ya da boyutları.

We say small, but what does that mean?

Biz "küçük" diyoruz, ama bu ne demektir?

Is it virus-sized? Is it smaller than that?

Virüs boyunda mı? Ondan daha mı küçük?

Is it bigger than the biggest bacterium? We don't know.

En büyük bakteriden bile büyük mü? Bilmiyoruz.

And speed of activity, which is something that we face

Ve yüzey altı organizmalarını incelerken

in our work with sub-surface organisms,

karşılaştığımız şey olan aktivite hızları

because they grow very, very slowly.

çok çok yavaş büyüdükleri için, yavaş oluyor.

If I were to take a swab off your teeth

Eğer dişinizden bir tükürük örneği alıp

and plate it on a Petri plate,

bir petri kabuna koysaydım,

within about four or five hours, I would have to see growth.

4-5 saat içerisinde bakterilerin büyümesini gözlemlerdim.

But the organisms that we work with,

Fakat bizim çalıştığımız organizmalar,

from the sub-surface of Earth,

Dünya yüzeyinin altından

very often it's months -- and in many cases, years --

ve çoğu zaman aylar hatta yıllar sonra

before we see any growth whatsoever.

büyümeyi gözleyebiliyoruz.

So they are, intrinsically, a slower life-form.

Dolayısıyla bunlar, doğal olarak, daha yavaş canlı formları.

But the real issue is that we are guided by

Fakat asıl olay, kısıtlı deneyimimiz tarafından

our limited experience,

yönlendirilmemizdir

and until we can think out of the box of our cranium and what we know,

ve kutunun dışarısından ve bildiklerimizin ötesinden olaya bakmaya kalkarsak

then we can't recognize what to look for,

ne arayacağımızı bilemeyiz

or how to plan for it.

ya da ona nasıl ulaşacağımızı.

So, perspective is everything

Dolayısıyla, perspektif her şeydir

and, because of the history that I've just briefly talked to you about,

ve size daha önce bahsettiğim tarihinden ötürü

I have learned to think about Earth

bir "Dünya-dışı gezegen" olarak

as an extraterrestrial planet.

Dünya'dan çok şey öğrendim.

And this has been invaluable in our approach to try to study these things.

Ve bu, bu şeyleri çalışmamızda bizim için paha biçilemez bir yaklaşım oldu.

This is my favorite game on airplanes:

Bu, uçaklarda en sevdiğim oyundur:

where you're in an airplane and you look out the window,

uçaktasınızdır ve pencereden dışarı bakarsınız,

you see the horizon.

ufku görürsünüz.

I always turn my head on the side,

Kafamı bir yana çeviririm

and that simple change makes me go from

ve bu değişim, gördüğüm şeyin

seeing this planet as home,

evim yerine bir gezegen görmeme

to seeing it as a planet.

sebep olur.

It's a very simple trick, and I never fail to do it

Çok basit bir oyundur ve asla başarısız olmam

when I'm sitting in a window seat.

eğer pencere kenarında oturuyorsam.

Well, this is what we apply to our work.

İşte bu, işimize uyguladığımız yöntemdir.

This shows one of the most extreme caves that we work in.

Bu şu anda çalıştığımız en muhteşem mağaralardan birini gösteriyor.

This is Cueva de Villa Luz in Tabasco, in Mexico,

Bu Meksika Tabasco'da bulunan Cueva de Villa Tuz

and this cave is saturated with sulfuric acid.

ve bu mağara sülfürik aside doymuş vaziyette.

There is tremendous amounts of hydrogen sulfide

İnanılmaz miktarda hidrojen sülfür

coming into this cave from volcanic sources

volkanik kaynaklardan bu mağaraya akıyor

and from the breakdown of evaporite --

ve evaporit'in kırılma noktasından geliyor --

minerals below the carbonates in which this cave is formed --

bu mağarayı oluşturan karbonatların altından --

and it is a completely hostile environment for us.

bu bizim için çok saldırgan bir ortam.

We have to go in with protective suits and breathing gear,

İçeriye koruyucu kıyafetler ve solunum cihazlarıyla giriyoruz

and 30 parts per million of H2S will kill you.

ve milyonda 30 H2S molekülü, sizi öldürür.

This is regularly several hundred parts per million.

Burada ise genellikle milyonda birkaç yüz molekül bulunur.

So, it's a very hazardous environment,

Dolayısıyla çok zehirli bir ortam,

with CO as well, and many other gases.

CO de var elbette ve pek çok diğer gazlar da.

These extreme physical and chemical parameters

Bu uç fiziksel ve kimyasal parametreler

make the biology that grows in these places very special.

çok özel biyolojilerin gelişmesine sebep oluyor.

Because contrary to what you might think, this is not devoid of life.

Çünkü düşündüğünüzün aksine, burası hayattan yoksun değil.

This is one of the richest caves

Bu mağara, Dünya üzerinde bulduklarımız arasında

that we have found on the planet, anywhere.

en zengin olanı.

It's bursting with life.

Hayat kaynıyor.

The extremes on Earth are interesting in their own right,

Dünya üzerindeki uç noktalar, kendisi ilgilendiriyor olsa da

but one of the reasons that we're interested in them

bunları incelememizin bir diğer sebebi

is because they represent, really,

bunların gerçekten de

the average conditions that we may expect on other planets.

diğer gezegenlerdeki ortalama ortamlara benzemesi.

So, this is part of the ability that we have,

Dolayısıyla bu, sahip olduğumuz yeteneğin bir kısmı,

to try to stretch our imagination,

hayal gücümüzü, gelecekte bulabileceklerimiz

in terms of what we may find in the future.

hakkında geliştirmeye çalışıyoruz.

There's so much life in this cave,

Bu mağarada çok fazla hayat var

and I can't even begin

ve yüzeyi sizinle kazımayı

to scratch the surface of it with you.

bile başaramıyorum.

But one of the most famous objects out of this

Fakat buradan çıkan en meşhur objeler

are what we call Snottites, for obvious reasons.

açık sebeplerden ötürü bizim Snottie'ler dediklerimiz.

This stuff looks like what comes out of your two-year-old's nose when he has a cold.

Bu şey 2 yaşınızdaki çocuğunuz üşüttüğünde burnundan gelen şeye benziyor.

And this is produced by bacteria who are actually

Ve bu aslında daha fazla sülfürik asit üreten bir bakteri

making more sulfuric acid,

tarafından üretiliyor

and living at pHs right around zero.

ve pH'ı sıfır civarında olan yerlerde yaşıyor.

And so, this stuff is like battery acid.

Dolayısıyla bu şey pilin içerisindeki asit gibi.

And yet, everything in this cave has adapted to it.

Buna rağmen, mağaradaki her şey buna adapte olmuş.

In fact, there's so much energy available

Aslında, bu mağarada biyoloji için

for biology in this cave,

o kadar çok enerji var ki,

that there's actually a huge number of cavefish.

çok sayıda Mağara Balığı'na rastladık.

And the local Zoque Indians

Ve yerel Zoque Hintlileri

harvest this twice a year,

bunları, Paskalya ve Noel kutlamaları için

as part of their Easter week celebration and Holy Week celebration.

yılda iki kere topluyorlar.

This is very unusual for caves.

Bu, mağaralar için çok olağan dışı.

In some of the other amazing caves that we work in --

Bir diğer çalıştığımız muhteşem mağara --

this is in Lechuguilla cave in New Mexico near Carlsbad,

bu New Mexico'da, Carlsbad yakınlarındaki Lechuguilla'da,

and this is one of the most famous caves in the world.

ve dünyadaki en meşhur mağaralardan biri.

It's 115 miles of mapped passage,

115 millik (170 km) kısmı haritalanmış,

it's pristine, it has no natural opening

hala bozulmamış ve doğal bir çıkışı yok

and it's a gigantic biological,

ve burası devasa bir biyoloji

geo-microbiological laboratory.

ve jeo-mikrobiyoloji laboratuvarı.

In this cave, great areas are covered by

Bu mağaranın büyük kısmı bu gördüğünüz

this reddish material that you see here,

kırmızımsı madde ile kaplı, burada görüyorsunuz,

and also these enormous crystals

ve bu devasa selenit kristallerinin

of selenite that you can see dangling down.

aşağıya sarktığını görüyorsunuz.

This stuff is produced biologically.

Bu şeyler biyolojik olarak üretiliyor.

This is the breakdown product of the bedrock,

Bu kaya yatağının ürünü olarak oluşuyor

that organisms are busy munching their way through.

ve organizmalar yol açmak ile meşguller.

They take iron and manganese minerals

Kaya yatağından demir ve manganez

within the bedrock and they oxidize them.

minerallerini alıyorlar ve oksitliyorlar.

And every time they do that, they get a tiny little packet of energy.

Ve bunu her yaptıklarında, küçük bir paket eneji alıyorlar.

And that tiny little packet of energy is what they use, then,

Ve bu çok ufak enerji paketini sonradan kullanarak

to run their life processes.

hayati işlevlerini sürdürüyorlar.

Interestingly enough, they also do this

İlginç bir şekilde bunu aynı zamanda

with uranium and chromium, and various other toxic metals.

uranyum ve krom ile de yapıyorlar, ve diğer zehirli metallerle de.

And so, the obvious avenue

Ve dolayısıyla biyo-yenilenme

for bio-remediation

açık bir şekilde

comes from organisms like this.

bunlar gibi organizmalardan geliyor.

These organisms we now bring into the lab,

Bu organizmaları laboratuvara götürüyoruz

and you can see some of them growing on Petri plates,

ve bunların bazılarının petri kabında geliştiğini görüyoruz

and get them to reproduce the precise biominerals

ve bunları mağara duvarlarında gördüğümüz biyomineralleri

that we find on the walls of these caves.

üretmek için çiftleştiriyoruz.

So, these are signals that they leave in the rock record.

Bunlar ise kaya kayıtlarında bırakılan sinyaller.

Well, even in basalt surfaces in lava-tube caves,

Volkanik aktivitenin yan ürünü olarak oluşan,

which are a by-product of volcanic activity,

bazalt yüzeyli lav-tüpü mağaralarında bile

we find these walls totally covered,

çoğu zaman duvarların bunlarla kaplı olduğunu

in many cases,

görüyoruz,

by these beautiful, glistening silver walls,

bu güzel, pırıl pırıl gümüş duvarlar

or shiny pink or shiny red or shiny gold.

veya parlak pembe ya da parlak kırmızı ya da parlak altın rengi.

And these are mineral deposits

Ve bunlar da bakteriler tarafından yapılan

that are also made by bacteria.

mineral atıkları.

And you can see in these central images here,

Ortadaki görüntülerde de görebileceğiniz gibi,

scanning electron micrographs of some of these guys --

bunların elektron mikro-grafiklerini çıkardığımızda --

these are gardens of these bacteria.

bunlar bakteri bahçeleri.

One of the interesting things about these particular guys

Bunlarla ilgili ilginç olan bir şey ise, bunların

is that they're in the actinomycete

bakterilerin aktinomisitler ve streptomisitler

and streptomycete groups of the bacteria,

grupları içerisinde olmaları, ki biz bunları

which is where we get most of our antibiotics.

çoğunlukla antibiyotiklerde kullanırız.

The sub-surface of Earth

Dünya yüzeyinin altı uçsuz bucaksız

contains a vast biodiversity.

bir biyoçeşitliliğe sahip.

And these organisms,

Ve bu organizmalar,

because they're very separate from the surface,

yüzeyden ayrı oldukları için,

make a vast array of novel compounds.

çeşit çeşit, tuhaf bileşik dizileri oluşturuyorlar.

And so, the potential for exploiting this

Ve bunları ilaç ve endüstriyel kimya sektörlerinde

for pharmaceutical and industrial chemical uses

kullanma potansiyelimiz şu anda

is completely untapped,

en üst noktada

but probably exceeds most of the rest

fakat muhtemelen buradakiler, gezegendeki tüm

of the biodiversity of the planet.

biyoçeşitliliği geçecektir.

So, lava-tube caves--

Neyse, lav-tüpü mağaraları --

I've just told you about organisms that live here on this planet.

Bu gezegende yaşayan organizmalardan size zaten bahsettim.

We know that on Mars and the Moon

Biliyoruz ki Mars'ta ve Ay'da bu yapılardan

there are tons of these structures.

çok fazla miktarda bulunuyor.

We can see them.

Bunları görebiliyoruz.

On the left you can see a lava tube forming

Sol tarafta yeni bir patlama sonucu oluşan

at a recent eruption -- Mount Etna in Sicily --

lav-tüpü oluşumunu görüyorsunuz -- Sicilya'daki Etna Dağı'nın patlaması --

and this is the way these tubes form.

ve bu tüpler bu şekilde oluşuyorlar.

And when they hollow out,

Ve içleri boşaldığı zaman

then they become habitats for organisms.

organizmalar için yaşam alanı haline geliyorlar.

These are all over the planet Mars,

Bunlar Mars'ın her yerinde var

and we're busy cataloguing them now.

ve onları kategorize etmekle meşgulüz.

And so, there's very interesting cave real estate

Dolayısıyla Mars'ta oldukça ilginç bir mağara emlakçılığı

on Mars, at least of that type.

var, en azından bu çeşitte.

In order to access

İlgilendiğimiz bu

these sub-surface environments that we're interested in,

yüzey altı çevrelere erişebilmemiz için,

we're very interested in developing the tools to do this.

bunlar için gerekli aletleri üretmekle ilgileniyoruz.

You know, it's not easy to get into these caves.

Biliyorsunuz, bu mağaralara gitmek kolay değil.

It requires crawling, climbing,

Sürünmeyi, tırmanmayı, ip işini,

rope-work, technical rope-work

teknik ip işlerini ve daha pek çok

and many other complex human motions

kompleks insan hareketlerini yapabilmeniz

in order to access these.

gerekiyor, oraya ulaşmak için.

We face the problem of, how can we do this robotically?

Bunu robotik olarak nasıl yapabiliriz, bu problemle karşı karşıyayız.

Why would we want to do it robotically?

Neden robotik olarak yapmak isteyelim?

Well, we're going to be sending

Çünkü, Mars'a insan göndermeden önce

robotic missions to Mars

pek çok robotik görevi yapacağız

long in advance of human missions.

ve bu robotları göndereceğiz.

And then, secondly, getting back to that earlier point that I made

Ve ikinci olarak, daha önce de değindiğim noktaya dönmem gerekirse

about the preciousness of any life that we may find

Mars'taki bu son dere kıymetli yaşam formlarının

on Mars, we don't want to contaminate it.

bizim tarafımızdan zehirlenmesini istemeyiz.

And one of the best ways to study something without contaminating it

Ve bir şeyi zehirlemeden incelemenin en basit yolu da

is to have an intermediary.

bir aracı bulmaktır.

And in this case, we're imagining

Ve bu durumda, aracı olarak

intermediary robotic devices

robotik aletleri düşünüyoruz; çünkü bunlar

that can actually do some of that

bizim yapacağımız bazı işleri

front-end work for us,

önceden yapabilirler,

to protect any potential life that we find.

ve bulacağımız yaşam potansiyelini koruyabilirler.

I'm not going to go through all of these projects now,

Tüm bu projelere şimdi girmeyeceğim

but we're involved in about half-a-dozen robotic development projects,

ancak yaklaşık 6 tane robotik geliştirme projesi yürütüyoruz

in collaboration with a number of different groups.

ve bunu pek çok grupla ortaklaşa yapıyoruz.

I want to talk specifically about the

Özellikle üst tarafta gördüğünüz

array that you see on the top.

dizi hakkında konuşmak istiyorum.

These are hopping microbot swarms.

Bunlar zıplayan mikrobot kolonileri.

I'm working on this with the Field and Space Robotics Laboratory

Bunun üzerinde Saha ve Uzay Robotik Laboratuvarı ile

and my friend Steve Dubowsky at MIT,

ve MIT'den arkadaşım Steve Dubowsky ile

and we have come up with the idea

birlikte çalışıyoruz ve bulduğumuz şeye göre

of having little, jumping bean-like

zıplayan, fasulye benzeri, Dubowsky Lab'ının

robots

uzmanlık alanı olan

that are propelled by artificial muscle,

yapay kas ile itilen

which is one of the Dubowsky Lab's specialties --

robotlar yapmamız gerekiyor --

are the EPAMs, or artificial muscles.

bunlar EPAM'lar ya da yapay kaslar.

And these allow them to hop.

Bunlar, zıplamalarını sağlıyor.

They behave with

Bir koloni şeklinde

a swarm behavior,

davranıyorlar,

where they relate to each other,

hepsi birbiriyle ilişki halinde.

modeled after insect swarm behavior,

Bir böcek kolonisi modellendi

and they could be made very numerous.

ve pek çok sayıda da yapılabilir.

And so, one can send a thousand of them,

Dolayısıyla, bunlardan binlercesini gönderebiliriz,

as you can see in this upper left-hand picture,

sol üst köşede gördüğünüz gibi

a thousand of them could fit into the payload bay

ve bunalrdan binlercesi MER Roverlarında kullanılan

that was used for one of the current MER Rovers.

taşıma bölümlerine sığabilir.

And these little guys -- you could lose many of them.

Ve bu ufak şeylerin -- pek çoğunu kaybedebilirsiniz.

If you send a thousand of them,

Bunlardan binlerce gönderirseniz, muhtemelen

you could probably get rid of 90 percent of them and still have a mission.

%90'ını kaybetseniz de göreve devam edebilirsiniz.

And so, that allows you the flexibility

Ve bu da size, çok zorlu bir bölgede

to go into very challenging terrain

esneklik sağlayabilir

and actually make your way where you want to go.

ve istediğiniz yapmanızı sağlayabilir.

Now, to wrap this up, I want to talk for two seconds

Şimdi, toplamak gerekirse, 2 saniye için mağaralar hakkında

about caves and the human expansion beyond Earth

konuşmak istiyorum ve bu mağaralardaki çalışmalarımız sayesinde

as a natural outgrowth of the work that we do in caves.

Dünya dışına doğru doğal olarak genişleyen insanlar hakkında.

It occurred to us a number of years ago

Birkaç yıl önce fark ettik ki

that caves have many properties

bu mağaralar insanların

that people have used

geçmişte yaşadıkları çevreye benzer

and other organisms have used as habitat in the past.

pek çok özelliğe sahipler.

And perhaps it's time we started to explore those,

Ve belki de bunları Mars ve Ay araştırmaları başlığı

in the context of future Mars and the Moon exploration.

altında incelemeye başlama zamanımız geldi.

So, we have just finished a NASA Institute for Advanced Concepts Phase II study,

Dolayısıyla, henüz yeni NASA İleri Düzey Konseptler Enstitüsü Faz 2 araştırmasını bitirdik,

looking at the irreducible set of technologies

bu araştırmada, insanların Mars ve Ay'daki

that you would need in order to

bu lav tüplerinde yaşayabilmeleri

actually allow people to inhabit lava tubes

için gerekli olan indirgenemez teknoloji

on the Moon or Mars.

üzerinde çalışmalar yaptık.

It turns out to be a fairly simple and small list,

Gördük kü, oldukça basit ve küçük bir liste gerekiyor

and we have gone

ancak bizler bunca zaman

in the relatively primitive technology direction.

oldukça ilkel bir teknolojiye yönelmişiz.

So, we're talking about things like inflatable liners

Bahsettiğimiz şeyler, mağaranın içerisinde

that can conform to the complex topological shape

şişerek, mağaranın kompleks topolojik şeklini alan

on the inside of a cave,

yolcu gemileri ya da

foamed-in-place airlocks to deal with this complex topology,

kompleks topolojiyle baş etmek için gereken sahada-köpüklenmiş hava valfleri,

various ways of getting breathing gases

bunların içerisini esasen dolduracak olan

made from the intrinsic materials of these bodies.

pek çok çeşit soluma gazı.

And the future is there for us

Ve Mars'taki bu lav-tüplerini kullanmak için

to use these lava-tube caves on Mars.

gelecek bizim elimizde.

And right now we're in caves, and we're doing science and recreation,

Şu anda bu mağaralarda bilim ve yeniden yapılandırma yapmaktayız

but I think in the future we'll be using them

ancak gelecekte bunları bilim için yaşam ortamı

for habitat and science on these other bodies.

ve bedenlerimiz için ortam olarak kullanacağımızı düşünüyorum.

Now, my view of what the current status

Şimdi, şu anda Mars'ta potansiyel olarak

of potential life on Mars is

hayat var olması ihtimaline

that it's probably been on the planet,

yaklaşık olarak

maybe one in two chances.

%50 diyebilirim.

The question as to whether

Asıl soru Mars'ta

there is life on Mars that is related to life on Earth

Dünya'da şu anda çamur altında bulunan gibi bir

has now been very muddied,

hayat olup olmadığıdır,

because we now know,

çünkü şimdi biliyoruz ki,

from Mars meteorites that have made it to Earth,

Mars'tan Dünya'ya meteoritler gelmiştir ve bu da

that there's material that can be exchanged between those two planets.

iki gezegen arası malzeme değişimi olabileceği demektir.

One of the burning questions, of course, is

Asıl can alıcı soru ise, kesinlikle,

if we go there and find life in the sub-surface,

eğer oraya gider ve yüzey altı canlıları bulursak,

as I fully expect that we will,

ki bulacağımızı kesinlikle umuyorum,

is that a second genesis of life?

ikinci bir yaşam yaratılışı olacak mı?

Did life start here

Yaşam orada başlamış ve

and was it transported there?

buraya taşınmış olabilir mi?

Did it start there and get transported here?

Burada oluşmuş ve oraya taşınmış olabilir mi?

This will be a fascinating puzzle as we go into the next half-century,

Bu bulmacayı çözmek üzere, gelecek yarı-yüzyılda

and where I expect that we will

daha pek çok Mars görevi yapacağımızı

have more and more Mars missions to answer these questions.

ve bu soruları cevaplayacağımızı düşünüyorum.

Thank you.

Teşekkürler.