Penelope Boston: Life on Mars? Let's look in the caves

Translator: Lien Tran Reviewer: Như Trương

Công việc mà tôi bắt đầu từ khi còn trẻ

là tìm kiếm sự sống trên các hành tinh khác

The career that I started early on in my life

lúc đó, tôi đang làm ở Nam cực và Bắc cực

was looking for exotic life forms in exotic places,

và ở những sa mạc cao thấp khác nhau.

Khoảng 12 năm trước, tôi bị thu hút bởi những hang động,

and at that time I was working in the Antarctic and the Arctic,

và tôi chuyển trọng tâm các nghiên cứu của mình theo hướng đó.

and high deserts and low deserts.

Until about a dozen years ago, when I was really captured by caves,

Thế là tôi có một công việc tuyệt vời. Làm những thứ đầy thú vị

and I really re-focused most of my research in that direction.

Tôi làm việc trong những hang động nguy hiểm nhất hành tinh.

So I have a really cool day job-- I get to do some really amazing stuff.

Nhiều động gây nguy hiểm chết người

Tuy nhiên, chúng cũng vô cùng hấp dẫn

I work in some of the most extreme cave environments on the planet.

và chứa đựng muôn vàn kì quan thiên nhiên.

Many of them are trying to kill us from the minute we go into them,

rất khác so với những gì chúng ta thấy trên trái đất.

but nevertheless, they're absolutely gripping,

Ngoài những giá trị mang bản chất

and contain unbelievable biological wonders

sinh học, vật học và địa chất mà chúng tôi nghiên cứu ở đây,

that are very, very different from those that we have on the planet.

chúng tôi còn xem chúng như môi trường mẫu

Apart from the intrinsic value

để tìm hiểu xem sự sống diễn ra

of the biology and mineralogy and geo-microbiology that we do there,

như thế nào ở các hành tinh khác.

Chủ yếu là ở sao Hỏa, cả ở Europa,

we're also using these as templates

một ngôi sao nhỏ bị đóng băng xoay quanh sao Mộc.

for figuring out how to go look

for life on other planets.

Và có thể, một ngày nào đó, là ở cả ngoài hệ mặt trời

Particularly Mars, but also Europa,

Tôi thấy rất hứng thú với tương lai của loài người

the small, icy moon around Jupiter.

đăc biệt là trên mặt trăng và sao Hỏa,

And perhaps, someday, far beyond our solar system itself.

và cả những nơi khác trong hệ mặt trời.

I'm very passionately interested in the human future,

Tôi nghĩ đã đến lúc chúng ta trở thành

nền văn minh và nòi giống trên toàn hệ mặt trời.

on the Moon and Mars particularly,

and elsewhere in the solar system.

Và, từ đó phát triển lên,

I think it's time that we transitioned

tôi tự hỏi liệu ta có thể, hay ta có nên,

to a solar system-going civilization and species.

nghĩ về việc đưa sự sống trên Trái đất đến các hành tinh khác.

And, as an outgrowth of all of this then,

I wonder about whether we can, and whether we even should,

Đặc biệt sao Hỏa,có thể là ví dụ đầu tiên

Điều mà tôi chưa từng nói ở các cuộc họp

think about transporting Earth-type life to other planets.

là làm thế nào

và tại sao tôi lại làm việc này.

Notably Mars, as a first example.

Sao tôi không làm công việc bình thường?

Something I never talk about in scientific meetings

is how I actually got to this state

Và tất nhiên, tôi đổ lỗi cho Liên Xô.

and why I do the work that I do.

Bởi vì giữa những năm 50,

Why don't I have a normal job, a sensible job?

khi tôi còn là đứa trẻ bé xíu,

And then of course, I blame the Soviet Union.

họ (Liên Xô) đã gây tiếng vang khi phóng

một tên lửa nhỏ thô sơ mang tên Sputnik,

Because in the mid-1950s,

when I was a tiny child,

khiến thế giới phương Tây rơi vào vòng xoáy hỗn loạn.

they had the audacity to launch

a very primitive little satellite called Sputnik,

Và một khoản tiền khổng lồ

được đưa vào tài trợ cho khoa học

which sent the Western world into a hysterical tailspin.

và kĩ năng toán học của trẻ em.

Và tôi là một sản phẩm của thế hệ đó,

And a tremendous amount of money

giống bao bạn đồng trang lứa.

went into the funding of science

Nó thực sự nhóm lên ngọn lửa nhiệt huyết

and mathematics skills for kids.

và sẽ thật tuyệt nếu giờ chúng ta lại làm được việc đó

And I'm a product of that generation,

like so many other of my peers.

Tất nhiên, không chịu lớn lên --

It really caught hold of us, and caught fire,

-- dù tôi vờ là một người lớn trong cuộc sống đời thường,

and it would be lovely if we could reproduce that again now.

tôi làm khá tốt việc ấy --

Of course, refusing to grow up --

nhưng vẫn giữ lại được cái tính trẻ con

-- even though I impersonate a grown-up in daily life,

không quan tâm đến điều người khác nghĩ

điều đó mới thực sự quan trọng.

but I do a fairly good job of that --

but really retaining that childlike quality

Nhân tố tiếp theo là thực tế rằng

of not caring what other people think

tôi đã áp dụng óc phán đoán về giá trị

about what you're interested in, is really critical.

và đó chính là sự hiện diện của sự sống

tốt hơn là không có sự sống.

The next element is the fact that

Và vì thế, sự sống đáng quý hơn

I have applied a value judgment

Và tôi nghĩ chính điều đó đã gắn kết

and my value judgment is that the presence of life

is better than no life.

một phần lớn công việc

And so, life is more valuable than no life.

mà những khán giả ở đây đang thực hiện.

And so I think that that holds together

Tất nhiên là tôi rất hứng thú với sao Hoa,

a great deal of the work

that people in this audience approach.

và đó là kết quả từ quãng thời gian sinh viên của tôi

I'm very interested in Mars, of course,

khi tàu Viking hạ cánh trên sao Hỏa.

and that was a product of my being a young undergraduate

Và chính nó đã khiến

một vật thể thiên văn học bé tí xíu trên bầu trời,

when the Viking Landers landed on Mars.

mà bạn thấy chỉ như một chấm nhỏ,

And that took what had been

trở thành một vùng đất,

a tiny little astronomical object in the sky,

khi bức ảnh nguyên thủy đầu tiên ấy

that you would see as a dot,

chiếu qua màn hình như một màng quang học.

and turned it completely into a landscape,

Và khi trở thành một vùng đất,

nó cũng trở thành một đích đến,

as that very first primitive picture

và thực sự thay đổi cuộc đời tôi.

came rastering across the screen.

And when it became a landscape,

Thời học cao học, tôi đã làm việc cùng

it also became a destination,

đồng nghiệp, cố vấn, bạn Steve Scheneider,

and altered, really, the course of my life.

Trung tâm Nghiên cứu Khí quyển Quốc gia

về những vấn đề biến đổi toàn cầu.

In my graduate years I worked with

my colleague and mentor and friend, Steve Schneider,

Chúng tôi đã viết một số tài liệu về

at the National Center for Atmospheric Research,

giả thuyết Gaia ---

liệu có thể coi Trái Đất là một thực thể đơn lẻ

working on global change issues.

trong bất kì một định nghĩa khoa học nào

We've written a number of things on

và rồi, từ đó phát triển lên,

the role of Gaia hypothesis --

whether or not you could consider Earth as a single entity

tôi đã làm về các hậu quả về môi trường của chiến tranh hạt nhân.

in any meaningful scientific sense,

Những điều tuyệt vời và ác nghiệt.

and then, as an outgrowth of that,

Nhưng nó đã dạy tôi nhìn Trái Đất như một hành tinh

I worked on the environmental consequences of nuclear war.

với mắt nhìn từ bên ngoài, không chỉ là ngôi nhà của chúng ta.

So, wonderful things and grim things.

Và đó là sự tiến bộ tuyệt vời về mặt nhận thức,

But what it taught me was to look at Earth as a planet

with external eyes, not just as our home.

để cố nghĩ về cách

hành tinh chúng ta xử sự, như một hành tinh

And that is a wonderful stepping away in perspective,

với sự sống trên hành tinh ấy.

to try to then think about the way

Và đối với tôi, tất cả là

our planet behaves, as a planet,

một điểm nổi bật trong lịch sử.

and with the life that's on it.

Chúng tôi đang sẵn sàng để bắt đầu

And all of this seems to me to be

đi qua tiến trình rời khỏi hành tinh nơi chúng ta ra đời

a salient point in history.

và đi vào hệ mặt trời rộng lớn phía trên kia.

We're getting ready to begin to go

through the process of leaving our planet of origin

Vậy, hãy quay trở lại với sao Hỏa.

Tìm ra sự sống trên sao Hỏa khó thế nào?

and out into the wider solar system and beyond.

Đôi khi khó để tìm ra một người

kể cả ở trên hành tinh này.

So, back to Mars.

Tìm được sự sống ở trên một hành tinh khác

How hard is it going to be to find life on Mars?

là một công việc không tầm thường chút nào

Well, sometimes it's really very hard for us to find each other,

và chúng tôi mất rất nhiều thời gian nghĩ về điều đó.

even on this planet.

So, finding life on another planet

Khả năng thành công có hay không

is a non-trivial occupation

tùy thuộc vào bạn nghĩ gì về

and we spend a lot of time trying to think about that.

khả năng có sự sống trong vũ trụ.

Bản thân tôi nghĩ rằng,

Whether or not you think it's likely to be successful

sự sống là kết quả tự nhiên

sort of depends on what you think about

the chances of life in the universe.

của sự phức hóa vật chất ngày càng tăng theo thời gian.

I think, myself,

Bắt đầu từ Vụ nổ lớn, ta có hydro,

that life is a natural outgrowth

rồi có Heli, rồi nhiều chất phức tạp hơn

of the increasing complexification of matter over time.

và các hành tinh hình thành --

theo tôi, sự sống là một hiện tượng phổ biến dựa trên các hành tinh.

So, you start with the Big Bang and you get hydrogen,

and then you get helium, and then you get more complicated stuff,

Chắc chắn, trong vòng 15 năm trở lại đây,

and you get planets forming --

chúng ta đã nhìn thấy ngày càng nhiều hành tinh

and life is a common, planetary-based phenomenon, in my view.

được xác định ngoài hệ mặt trời

Certainly, in the last 15 years,

và chỉ trong tháng trước, hai tuần trước,

we've seen increasing numbers of planets

một hành tinh có kích thước cỡ Trái Đất

outside of our solar system being confirmed,

đã thực sự được tìm thấy.

and just last month, a couple of weeks ago,

Và đây là một tin hết sức lý thú.

Dự đoán chắc chắn đầu tiên của tôi là,

a planet in the size-class of Earth

trong vũ trụ, sự sống đang diễn ra khắp mọi nơi.

has actually been found.

And so this is very exciting news.

Sự sống đang ở khắp nơi chúng ta nhìn thấy

So, my first bold prediction is that,

nơi có những hệ thống hành tinh có thể hỗ trợ cho sự sống.

is that in the universe, life is going to be everywhere.

Và những hệ thống hành tinh này sẽ trở nên rất phổ biến.

It's going to be everywhere we look --

Thế còn, sự sống trên sao Hỏa thì sao?

where there are planetary systems that can possibly support it.

Nếu khoảng 12 năm trước ai đó hỏi tôi rằng

And those planetary systems are going to be very common.

tôi nghĩ gì về khả năng có sự sống trên sao Hỏa

So, what about life on Mars?

tôi có thể sẽ trả lời rằng khoảng 2%

Well, if somebody had asked me about a dozen years ago

Và thậm chí điều đó bị coi là kỳ quặc vào lúc bấy giờ.

what I thought the chances of life on Mars would be,

Tôi đã từng bị chế giễu

I would've probably said, a couple of percent.

bởi một cựu nhân viên Nasa

And even that was considered outrageous at the time.

rằng tôi là người duy nhất trên trái đất

vẫn tin rằng có sự sống trên sao Hỏa.

I was once sneeringly introduced

Người nhân viên đó đã mất,còn tôi thì chưa

by a former NASA official,

vậy nên chắc chắn có sự vinh dự

as the only person on the planet

who still thought there was life on Mars.

trong việc sống lâu hơn đối thủ của mình.

Of course, that official is now dead, and I'm not,

Nhưng mọi thứ đã thay đổi rất nhiều

so there's a certain amount of glory

trong 12 năm qua.

in outliving your adversaries.

Và lí do cho sự thay đổi này

But things have changed greatly

là bởi giờ đã có thêm những thông tin mới.

over the last dozen years.

Nhiệm vụ Pathfinder năm 1997,

And the reason that they have changed

các nhiệm vụ MER Rove

is because we now have new information.

trên sao hỏa như chúng ta gọi ngày nay

The amazing Pathfinder mission that went in '97,

và tàu Mars Express của Cơ quan vũ trụ Châu Âu

and the MER Rover missions

đã cho ta thấy điều vô cùng tuyệt vời.

that are on Mars as we speak now

Có một lớp băng mỏng trên bề mặt hành tinh này.

and the European Space Agency's Mars Express,

Và nơi nào có nước,

has taught us a number of amazing things.

nơi đó nhiều khả năng sẽ tồn tại sự sống

There is sub-surface ice on that planet.

Đá trầm tích có ở khắp hành tinh

một trong số những tầng đất nằm giữa tầng đại dương cổ

And so where there is water,

there is a very high chance of our kind of life.

có nhiều cấu trúc đáng ngạc nhiên được gọi là Cây việt quất

There's clearly sedimentary rocks all over the place –

one of the landers is sitting in the middle of an ancient seabed,

những cái này còn rất ít, và bê tông đá

mà ta đang tạo nên theo cách sinh học

and there are these amazing structures called blueberries,

trong phòng thí nghiệm của tôi bây giờ

Đặt tất cả những thứ này lại với nhau

which are these little, rocky concretions

Tôi nghĩ đó là dấu hiệu của sự sống

that we are busy making biologically

đang dần rõ ràng hơn tôi từng nghĩ

in my lab right now.

Tôi cho là cơ hội có sự sống trên sao Hỏa, trong quá khứ,

So, with all of these things put together,

I think that the chances of life

có lẽ là khoảng 25% đến 50%

are much greater than I would've ever thought.

I think that the chance of life having arisen on Mars, sometime in its past,

Vậy thì đây là một kết luận rất táo bạo

Tôi nghĩ là nó luôn ở đấy, chúng ta cần

is maybe one in four to maybe even half and half.

đi tìm nó, có thể ở dưới lòng đất

Giống như một trò chơi đã lên kế hoạch, và đây là trò chơi của sinh vật học vũ trụ

So this is a very bold statement.

I think it's there, and I think we need

Làm thế nào để bạn hiểu rõ về sự sống ngoài hành tinh?

to go look for it, and I think it's underground.

So the game's afoot, and this is the game that we play in astro-biology.

Bạn có kế hoạch tiềm kiếm nó như thế nào?

Sao bạn nhận biết là bạn đã tìm được?

How do you try to get a handle on extraterrestrial life?

Nếu nó lớn, chúng ta đã tìm được nó rồi

nó đã theo sát chúng ta rồi, nhưng không.

How do you plan to look for it?

How do you know it when you find it?

Ví vậy ta biết nó rất bí ẩn

Because if it's big and obvious, we would've already found it --

Quan trọng là làm sao để bảo vệ nó

it would've already bitten us on the foot, and it hasn't.

nếu chúng ta tìm được, cũng như không hủy hoại nó

So, we know that it's probably quite cryptic.

Và có lẽ cũng quan trọng hơn, vì

Very critically, how do we protect it,

Trái đất là ngôi nhà duy nhất mà ta có,

if we find it, and not contaminate it?

làm sao để ta bảo vệ chính mình khi nghiên cứu về nó?

And also, even perhaps more critically, because

Vậy tại sao chúng lại khó tìm đến thế?

this is the only home planet we have,

Có thể nó siêu nhỏ, và không dễ dàng

how do we protect us from it, while we study it?

để nghiên cứu những thứ siêu nhỏ,

Mặc dù bây giờ ta có những thiết bị tân tiến

So why might it be hard to find?

Well, it's probably microscopic, and it's never easy

để nghiên cứu ở mức độ chuyên sâu hơn,

to study microscopic things,

với quy mô nhỏ hơn bao giờ hết.

although the amazing tools that we now have to do that

Nhưng nó vẫn đang ẩn nấp, vì nếu nó ra ngoài kiếm thức ăn

allow us to study things in much greater depth,

nó sẽ trở thành miếng mồi ngon

at much smaller scales than ever before.

để loài vật khác ăn tươi, nuốt sống.

But it's probably hiding, because if you are out

Và vì thế, đây là một trò chơi giữa kẻ săn mồi và con mồi

sequestering resources from your environment, that makes you yummy,

Thật sự thì nó cần thiết phải như thế

and other things might want to eat you, or consume you.

And so, there's a game of predator-prey

trong bất kỳ hệ thống sinh học nào.

that's going to be, essentially, universal, really,

Nó cũng cực kì khác ở những đặc điểm quan trọng

như là thành phần hóa học, hoặc kích thước

in any kind of biological system.

Có thể nó nhỏ, nhưng nhỏ như thế nào ?

It also may be very, very different in its fundamental properties –

Nhỏ như vi-rút? Hay là nhỏ hơn nữa?

Lớn hơn vì khuẩn lớn nhất? Ta không biết.

its chemistry, or its size.

Và về tốc độ hoạt động, là điều mà chúng ta gặp

We say small, but what does that mean?

Is it virus-sized? Is it smaller than that?

trong nghiên cứu sinh vật dưới lòng đất

Is it bigger than the biggest bacterium? We don't know.

vì chúng phát triển rất chậm

And speed of activity, which is something that we face

Nếu tôi lấy một miếng gạc khỏi răng của bạn

in our work with sub-surface organisms,

và phủ nó lên một đĩa Petri

because they grow very, very slowly.

trong vòng 4 hoặc 5 phút, tôi sẽ phải thấy sự nảy nở

If I were to take a swab off your teeth

Nhưng những sinh vật mà tôi nghiên cứu

and plate it on a Petri plate,

dưới bề mặt Trái đất

trong nhiều tháng và nhiều năm

within about four or five hours, I would have to see growth.

trước khi thấy bất kí sự phát triển nào.

But the organisms that we work with,

Vì vậy về bản chất, chúng là những dạng sống chậm

from the sub-surface of Earth,

very often it's months -- and in many cases, years --

Nhưng vấn đề thật sự là ta đang bị dẫn dắt

before we see any growth whatsoever.

bởi những kinh nghiệm hạn chế,

So they are, intrinsically, a slower life-form.

và cho tới khi có thể nghĩ một cách sáng tạo hơn

But the real issue is that we are guided by

ta vẫn không thể biết đang tìm kiếm gì

our limited experience,

hoặc làm thế nào để chuẩn bị cho nó

and until we can think out of the box of our cranium and what we know,

Vì vậy, tưởng tượng là tất cả ta có

then we can't recognize what to look for,

và vì lịch sử tôi vừa mới nói

or how to plan for it.

tôi đã học cách nghĩ về Trái đất

So, perspective is everything

như một hành tinh khác có sự sống.

and, because of the history that I've just briefly talked to you about,

Và đây là những trải nghiệm vô giá.

I have learned to think about Earth

Đây là trò chơi tôi thích trên máy bay

as an extraterrestrial planet.

qua cửa sổ máy bay bạn thấy

And this has been invaluable in our approach to try to study these things.

đường chân trời.

Tôi luôn luôn quay đầu về phía đó

This is my favorite game on airplanes:

và sự thay đổi đơn giản đó khiến tôi

where you're in an airplane and you look out the window,

không nhìn Trái đất như mái nhà,

you see the horizon.

I always turn my head on the side,

mà xem nó như một hành tinh thực thụ.

and that simple change makes me go from

Tôi chưa bao giờ chán

seeing this planet as home,

việc đó khi ngồi gần cửa sổ

Đó là cách chúng tôi áp dụng vào công việc

to seeing it as a planet.

Một trong những hang động khắc nghiệt nhất chúng tôi nghiên cứu

It's a very simple trick, and I never fail to do it

when I'm sitting in a window seat.

Đó là hang động Cueva de Villa in Tabasco, ở Mexico,

Well, this is what we apply to our work.

This shows one of the most extreme caves that we work in.

và nó chứa đầy H2SO4

This is Cueva de Villa Luz in Tabasco, in Mexico,

Một lượng lớn khí H2S

tràn vào hang từ núi lửa

and this cave is saturated with sulfuric acid.

và từ sự phá hủy địa chất

There is tremendous amounts of hydrogen sulfide

khoáng chất trong đá vôi tạo nên hang động

coming into this cave from volcanic sources

và nó khắc nghiệt với chúng tôi.

and from the breakdown of evaporite --

Chúng tôi phải đi với đồ bảo hộ và ống thở

minerals below the carbonates in which this cave is formed --

và chỉ 0.003% H2S cũng đủ để giết bạn rồi.

and it is a completely hostile environment for us.

We have to go in with protective suits and breathing gear,

Tỉ lệ là khoảng vài trăm trên một triệu.

and 30 parts per million of H2S will kill you.

Vì thế, đó là môi trường cực kì độc hại,

với khí CO và cũng như nhiều khí khác.

Những yếu tố vật lí và hóa học khắc nghiệt này

This is regularly several hundred parts per million.

So, it's a very hazardous environment,

đã làm cho sinh giới ở đây rất đặc biệt.

with CO as well, and many other gases.

These extreme physical and chemical parameters

Khác với bạn nghĩ, nó không thiếu sự sống

make the biology that grows in these places very special.

Đây là một trong các động đa dạng nhất

mà chúng tôi tìm thấy trên hành tinh này.

Because contrary to what you might think, this is not devoid of life.

Đó là sự bùng nổ sự sống

Sự khắc nghiệt trên Trái đất rất thú vị

This is one of the richest caves

nhưng lí do mà tôi quan tâm đến chúng

that we have found on the planet, anywhere.

thật sự vì chúng đại diện cho

It's bursting with life.

điều kiện có thể thấy trên hành tinh khác

The extremes on Earth are interesting in their own right,

but one of the reasons that we're interested in them

Vì vậy, trong một phần khả năng của mình,

is because they represent, really,

chúng tôi cố gắng mở rộng trí tưởng tượng

the average conditions that we may expect on other planets.

dù ta phát hiện được gì trong tương lai.

So, this is part of the ability that we have,

Có rất nhiều sự sống trong hang động,

to try to stretch our imagination,

và tôi thậm chí không thể bắt đầu

in terms of what we may find in the future.

giải thích với các bạn.

Có một vật thể nổi tiếng hơn cả

There's so much life in this cave,

chúng tôi gọi là Snottites.

and I can't even begin

to scratch the surface of it with you.

Nó giống như nước mũi của cậu bé hai tuổi khi bị cảm.

But one of the most famous objects out of this

are what we call Snottites, for obvious reasons.

Và chất này được tạo ra bởi vi khuẩn mà

This stuff looks like what comes out of your two-year-old's nose when he has a cold.

làm hàm lượng H2SO4 tăng cao,

sống ở vùng có độ pH dao động quanh mức 0.

And this is produced by bacteria who are actually

Giống như dung dịch điện phân.

making more sulfuric acid,

Mọi thứ ở đây đã quen với điều đó.

and living at pHs right around zero.

Có nhiều nguồn năng lượng sẵn có

And so, this stuff is like battery acid.

cung cấp cho sinh vật

And yet, everything in this cave has adapted to it.

ở đây có một lượng lớn cá

Và những người thổ dân châu Mỹ

In fact, there's so much energy available

thu hoạch cá hai lần một năm,

for biology in this cave,

như tuần lễ Phục Sinh và tuần lễ Thánh.

that there's actually a huge number of cavefish.

Đây là một điều rất đặc biệt ở hạng này.

And the local Zoque Indians

trong vài hang động mà chúng tôi nghiên cứu

harvest this twice a year,

as part of their Easter week celebration and Holy Week celebration.

nằm trong hang Lechuguilla ở New Mexico gần Carlsbad,

This is very unusual for caves.

In some of the other amazing caves that we work in --

đây là hang động nổi tiếng nhất thế giới.

this is in Lechuguilla cave in New Mexico near Carlsbad,

Lối đi dài 115 dặm được vạch ra,

nó nguyên sơ, chưa được khám phá

and this is one of the most famous caves in the world.

và nó là một phòng thí nghiệm sinh học,

It's 115 miles of mapped passage,

địa chất vi sinh khổng lồ.

it's pristine, it has no natural opening

Trong hang này, nhiều nơi được bao phủ bởi

and it's a gigantic biological,

vật chất có màu đỏ mà bạn thấy ở đây,

geo-microbiological laboratory.

và cũng có nhiều tinh thể

In this cave, great areas are covered by

khoáng chất mà bạn có thể thấy

Chất này được sản sinh ra bởi các sinh vật

this reddish material that you see here,

and also these enormous crystals

Là thứ còn lại ở các tầng đá

of selenite that you can see dangling down.

sau khi các sinh vật trệu trạo nhai qua.

This stuff is produced biologically.

Chúng ăn sắt và man-gan

This is the breakdown product of the bedrock,

trong các tầng đá và ôxi hóa chúng

that organisms are busy munching their way through.

Mỗi lần chúng làm thế, chúng lại có được chút ít năng lượng

They take iron and manganese minerals

Và chút năng lượng đó được dùng

within the bedrock and they oxidize them.

And every time they do that, they get a tiny little packet of energy.

để chúng duy trì sự sống

Thú vị là, chúng cũng làm thế

And that tiny little packet of energy is what they use, then,

với urani và crom và nhiều chất độc khác

to run their life processes.

Và những đại lộ

Interestingly enough, they also do this

do sinh vật kiến tạo

with uranium and chromium, and various other toxic metals.

từ đây mà ra

And so, the obvious avenue

Sinh vật này được mang về phòng thí nghiệm

và sinh sôi trên các đĩa Petri

for bio-remediation

và lại sản xuất ra những chất sinh học

comes from organisms like this.

These organisms we now bring into the lab,

mà ta tìm thấy trên tường các hang động

and you can see some of them growing on Petri plates,

Đây là dấu hiệu chúng để lại trên đá

and get them to reproduce the precise biominerals

Cả ở bề mặt bazan của hang động dung nham

that we find on the walls of these caves.

do núi lửa hoạt động tạo nên

So, these are signals that they leave in the rock record.

ta thấy các bức tường được bao phủ bởi

Well, even in basalt surfaces in lava-tube caves,

trong nhiều trường hợp,

các bức tường bạc lấp lánh tuyệt đẹp

which are a by-product of volcanic activity,

hoặc hồng, đỏ, vàng sáng chói

we find these walls totally covered,

in many cases,

Và lớp khoáng chất này

by these beautiful, glistening silver walls,

được tạo nên bởi vi khuẩn

or shiny pink or shiny red or shiny gold.

Các bạn có thể thấy các hình ảnh ở đây

quét những electron cực nhỏ

And these are mineral deposits

that are also made by bacteria.

chúng là cụm những vi khuẩn

And you can see in these central images here,

Một điều thú vị về chúng

scanning electron micrographs of some of these guys --

chúng thuộc nhóm actinomycete

these are gardens of these bacteria.

và nhóm streptomycete

One of the interesting things about these particular guys

là loại ta dùng để điều chế kháng sinh

is that they're in the actinomycete

Dưới lòng đất của Trái Đất

and streptomycete groups of the bacteria,

bao gồm một sự đa dạng sinh học rất lớn

which is where we get most of our antibiotics.

Và những sinh vật này,

vì chúng tách biệt với mặt đất

The sub-surface of Earth

tạo nên một loạt các hợp chất khác lạ

contains a vast biodiversity.

And these organisms,

Cho nên, tiềm năng khai thác của chúng

because they're very separate from the surface,

cho ngành dược học và hóa chất

make a vast array of novel compounds.

vẫn chưa được khai thác

And so, the potential for exploiting this

nhưng có thể vượt qua phần lớn

for pharmaceutical and industrial chemical uses

sự đa dạng sinh học của hành tinh

Nên, các hang động dung nham

is completely untapped,

các sinh vật sống ở đó trên các hành tinh khác

but probably exceeds most of the rest

of the biodiversity of the planet.

Ta biết rằng trên Sao Hỏa và Mặt Trăng

So, lava-tube caves--

có hàng ngàn dạng sinh vật như thế

I've just told you about organisms that live here on this planet.

Ta có thể thấy chúng

Bên trái, bạn thấy một khe dung nham từ

We know that on Mars and the Moon

vụ phun trào mới đây,Mount Etna ở Sicily

there are tons of these structures.

đó là cách động dung nham được tạo thành

We can see them.

On the left you can see a lava tube forming

Và khi chúng rỗng

chúng thành nhà cho các sinh vật

at a recent eruption -- Mount Etna in Sicily --

Có rất nhiều hang như thế ở Sao Hỏa

and this is the way these tubes form.

chúng tôi đang phân loại chúng

And when they hollow out,

then they become habitats for organisms.

Chúng là những hang động kì thú

trên Sao Hỏa

These are all over the planet Mars,

and we're busy cataloguing them now.

Để tiếp cận

And so, there's very interesting cave real estate

những bề mặt này

on Mars, at least of that type.

chúng tôi thiết kế dụng cụ đặc biệt

In order to access

Không dễ vào trong các động này

these sub-surface environments that we're interested in,

Cần phải bò, trèo,

we're very interested in developing the tools to do this.

dùng dây thừng với kĩ thuật tốt

You know, it's not easy to get into these caves.

và những cử động phức tạp

It requires crawling, climbing,

rope-work, technical rope-work

để vào trong

Vấn đề là làm sao robot có thể làm thế?

and many other complex human motions

Tại sao lại là robot?

in order to access these.

Vì chúng tôi sẽ gửi

We face the problem of, how can we do this robotically?

robot tới Sao Hỏa làm nhiệm vụ

trước khi có thể đưa con người đến được đó

Why would we want to do it robotically?

Quay lại điều tôi đã nói lúc trước

Well, we're going to be sending

robotic missions to Mars

về sự quý giá của cuộc sống

long in advance of human missions.

And then, secondly, getting back to that earlier point that I made

trên Sao Hỏa, ta không muốn hủy hoại nó

Và cách tốt nhất để nghiên cứu

about the preciousness of any life that we may find

là có một trung gian

on Mars, we don't want to contaminate it.

Trường hợp này, chúng tôi tưởng tượng

And one of the best ways to study something without contaminating it

một dụng cụ robot trung gian

thực sự có thể làm một vài

is to have an intermediary.

công việc cho chúng ta

And in this case, we're imagining

để bảo vệ bất kì sự sống nào ta tìm thấy

intermediary robotic devices

Tôi không nói về tất cả các dự án đó lúc này

that can actually do some of that

front-end work for us,

chúng ta sẽ chỉ nói về 5,6 dự án phát triển robot

to protect any potential life that we find.

hợp tác với một số nhóm khác nhau

I'm not going to go through all of these projects now,

Tôi muốn nhấn mạnh về

but we're involved in about half-a-dozen robotic development projects,

thứ bạn thấy ở trên

in collaboration with a number of different groups.

Đó là một đàn robot nhảy lò cò

I want to talk specifically about the

Được làm ở Phòng thí nghiệm RobotKhông gian

array that you see on the top.

với bạn tôi là Steve Dubowsky ở MIT,

These are hopping microbot swarms.

chúng tôi nghĩ ra ý tưởng

I'm working on this with the Field and Space Robotics Laboratory

có một con robot nhỏ

and my friend Steve Dubowsky at MIT,

nhảy như hạt đậu

and we have come up with the idea

hoạt động nhờ cơ nhân tạo

of having little, jumping bean-like

một trong những sản phẩm đặc biệt của Phòng thí nghiệmDubowsky

robots

đó là EPAMs, hoặc cơ nhân tạo

that are propelled by artificial muscle,

Cơ giúp robot nhảy

which is one of the Dubowsky Lab's specialties --

Và hành xử

theo đàn

are the EPAMs, or artificial muscles.

chúng liên hệ với nhau

And these allow them to hop.

như một đàn côn trùng

They behave with

và có thể sản xuất lượng lớn robot này

a swarm behavior,

where they relate to each other,

Và ta có thể gửi một nghìn con

modeled after insect swarm behavior,

như các bạn thấy ở bức ảnh bên trái phía trên

and they could be made very numerous.

một nghìn con có thể vừa khoang chứa

And so, one can send a thousand of them,

của phi thuyền MER

as you can see in this upper left-hand picture,

Các anh bạn nhỏ bé này, có thể mất vài con

a thousand of them could fit into the payload bay

Nếu bạn gửi một nghìn con

that was used for one of the current MER Rovers.

có thể mất 90% mà vẫn hoàn thành nhiệm vụ

And these little guys -- you could lose many of them.

Và nó cho phép bạn sự linh hoạt

If you send a thousand of them,

để đến những nơi thử thách

you could probably get rid of 90 percent of them and still have a mission.

và có thể tìm đường tới nơi bạn muốn đến

And so, that allows you the flexibility

Tóm lại, tôi muốn nói trong 2 giây về

to go into very challenging terrain

hang động và sự bành trướng của con người ra ngoài Trái Đất

and actually make your way where you want to go.

như những gì ta làm với các hang động

Now, to wrap this up, I want to talk for two seconds

Nó xảy ra từ nhiều năm trước

about caves and the human expansion beyond Earth

những hang động đó có nhiều tài nguyên

as a natural outgrowth of the work that we do in caves.

con người đã dùng

và các loài sinh vật dùng làm chỗ trú ẩn

It occurred to us a number of years ago

Có thể giờ là lúc bắt đầu đi thám hiểm

that caves have many properties

that people have used

Sao Hỏa và Mặt Trăng

and other organisms have used as habitat in the past.

And perhaps it's time we started to explore those,

Chúng tôi vừa hoàn thành dự án nghiên cứu của giai đoạn II của NASA

in the context of future Mars and the Moon exploration.

nhìn vào các công nghệ tối thiểu

So, we have just finished a NASA Institute for Advanced Concepts Phase II study,

ta cần để

sống ở trong các hang động dung nham

looking at the irreducible set of technologies

trên Mặt Trăng và Sao Hỏa

that you would need in order to

Hóa ra là một danh sách rất đơn giản và ngắn gọn

actually allow people to inhabit lava tubes

và chúng ta đã đi

on the Moon or Mars.

theo hướng sử dụng kĩ thuật khá sơ khai

It turns out to be a fairly simple and small list,

Chúng ta đang nói về mọi thứ như thể con tàu có thể bơm phồng

and we have gone

để thay đổi theo hình dạng phức tạp

in the relatively primitive technology direction.

bên trong một cái hang

So, we're talking about things like inflatable liners

nó phồng lên để có thể đương đầu với dạng phức tạp này

that can conform to the complex topological shape

có nhiều cách để có được khí để thở

on the inside of a cave,

foamed-in-place airlocks to deal with this complex topology,

làm từ những chất thực của các cơ thể này

Đây là tương lai cho chúng ta

various ways of getting breathing gases

dùng những hang động trên Sao Hỏa

made from the intrinsic materials of these bodies.

Và giờ trong hang ta nghiên cứu và tái tạo

And the future is there for us

to use these lava-tube caves on Mars.

nhưng trong tương lai ta sẽ dùng nó

để tạo môi trường sống và nghiên cứu

And right now we're in caves, and we're doing science and recreation,

Ý kiến của tôi về tình hình hiện tại

but I think in the future we'll be using them

về sự sống trên Sao Hỏa

for habitat and science on these other bodies.

có thể có trên hành tinh này

Now, my view of what the current status

cơ hội là 50/50

of potential life on Mars is

Câu hỏi đặt ra là liệu

that it's probably been on the planet,

sự sống ở Sao Hỏa có liên quan tới Trái Đất

maybe one in two chances.

The question as to whether

điều đó còn chưa rõ

vì giờ ta biết

there is life on Mars that is related to life on Earth

từ những thiên thạch Sao Hỏa đã rơi xuống Trái Đất

vật chất có thể qua lại giữa hai hành tinh

has now been very muddied,

because we now know,

from Mars meteorites that have made it to Earth,

Một trong những câu hỏi khó nhất

là nếu ta đến đó và thấy có sự sống

that there's material that can be exchanged between those two planets.

như ta mong đợi ta là liệu đó

One of the burning questions, of course, is

có là sự bắt đầu sự sống thứ hai?

if we go there and find life in the sub-surface,

Liệu sự sống bắt đầu ở đây

và được chuyển từ đến nơi kia?

as I fully expect that we will,

Hay sự sống bắt đầu nơi kia và được chuyển tới đây?

is that a second genesis of life?

Did life start here

Đó là câu hỏi hóc búa mà ta sẽ đi tìm câu trả lời trong 50 năm tới

and was it transported there?

Did it start there and get transported here?

và tôi hi vọng ta có thể có

nhiều hơn các chuyến du hành tới Sao Hỏa để trả lời câu hỏi đó

This will be a fascinating puzzle as we go into the next half-century,

Cảm ơn.

and where I expect that we will

have more and more Mars missions to answer these questions.

Thank you.