Penelope Boston: Life on Mars? Let's look in the caves

Tłumaczenie: Krystian Aparta Korekta: Rysia Wand

The career that I started early on in my life

Od wielu lat zajmuję się szukaniem egzotycznego życia

was looking for exotic life forms in exotic places,

w egzotycznych miejscach.

and at that time I was working in the Antarctic and the Arctic,

Na początku pracowałam na Antarktyce i Arktyce

and high deserts and low deserts.

i różnych pustyniach USA.

Until about a dozen years ago, when I was really captured by caves,

12 lat temu zainteresowałam się jaskiniami

and I really re-focused most of my research in that direction.

i do dziś zajmuję się głównie nimi.

So I have a really cool day job-- I get to do some really amazing stuff.

Mam świetną pracę, robię odlotowe rzeczy.

I work in some of the most extreme cave environments on the planet.

Pracuję w najbardziej ekstremalnych jaskiniach Ziemi.

Many of them are trying to kill us from the minute we go into them,

Środowisko wielu z nich może zabić, ale fascynują

but nevertheless, they're absolutely gripping,

Środowisko wielu z nich może zabić, ale fascynują

and contain unbelievable biological wonders

i skrywają cuda biologii,

that are very, very different from those that we have on the planet.

całkiem inne od tych na powierzchni.

Apart from the intrinsic value

Oprócz wartości biologicznych,

of the biology and mineralogy and geo-microbiology that we do there,

mineralogicznych i geomikrobiologicznych,

we're also using these as templates

badania jaskiń oferują też wzór poszukiwań

for figuring out how to go look

badania jaskiń służą też za wzór poszukiwań

for life on other planets.

życia na innych planetach.

Particularly Mars, but also Europa,

Na Marsie, ale też Europie,

the small, icy moon around Jupiter.

małym, zlodowaciałym księżycu Jowisza.

And perhaps, someday, far beyond our solar system itself.

Kiedyś może też poza Układem Słonecznym.

I'm very passionately interested in the human future,

Bardzo interesuje mnie przyszłość człowieka,

on the Moon and Mars particularly,

nasza eksploracja Księżyca, Marsa

and elsewhere in the solar system.

i reszty Układu Słonecznego.

I think it's time that we transitioned

Sądzę, że czas przeistoczyć się

to a solar system-going civilization and species.

w gatunek badający Układ Słoneczny.

And, as an outgrowth of all of this then,

Idzie za tym pytanie,

I wonder about whether we can, and whether we even should,

czy możemy, a nawet czy powinniśmy

think about transporting Earth-type life to other planets.

przenosić życie typu ziemskiego gdzie indziej.

Notably Mars, as a first example.

Przykładowo na Marsa.

Something I never talk about in scientific meetings

Na konferencjach nie mówię zwykle,

is how I actually got to this state

co skłoniło mnie do takich badań.

and why I do the work that I do.

co skłoniło mnie do takich badań.

Why don't I have a normal job, a sensible job?

Czemu nie mam "normalnej" pracy?

And then of course, I blame the Soviet Union.

Winię oczywiście Związek Radziecki.

Because in the mid-1950s,

To dlatego, że w latach 50.,

when I was a tiny child,

kiedy byłam dzieckiem,

they had the audacity to launch

bezczelnie wystrzelili prymitywnego satelitę - Sputnika,

a very primitive little satellite called Sputnik,

bezczelnie wystrzelili prymitywnego satelitę - Sputnika,

which sent the Western world into a hysterical tailspin.

co wpędziło Zachód w histerię.

And a tremendous amount of money

Ogromne fundusze poszły na edukację dzieci

went into the funding of science

Ogromne fundusze poszły na edukację dzieci

and mathematics skills for kids.

w naukach ścisłych i matematyce.

And I'm a product of that generation,

Jestem produktem tego pokolenia,

like so many other of my peers.

jak wielu moich rówieśników.

It really caught hold of us, and caught fire,

Złapaliśmy bakcyla naukowego.

and it would be lovely if we could reproduce that again now.

Dobrze by było teraz powtórzyć tę akcję.

Of course, refusing to grow up --

Niezgoda na dorośnięcie...

-- even though I impersonate a grown-up in daily life,

W życiu z powodzeniem udaję dorosłą,

but I do a fairly good job of that --

ale chodzi o zachowanie dziecięcej umiejętności

but really retaining that childlike quality

ale chodzi o zachowanie dziecięcej umiejętności

of not caring what other people think

lekceważenia opinii o naszych zainteresowaniach.

about what you're interested in, is really critical.

lekceważenia opinii o naszych zainteresowaniach.

The next element is the fact that

Następny element opiera się na sądzie wartościującym:

I have applied a value judgment

Następny element opiera się na sądzie wartościującym:

and my value judgment is that the presence of life

uważam, że obecność życia jest lepsza niż jego brak.

is better than no life.

uważam, że obecność życia jest lepsza niż jego brak.

And so, life is more valuable than no life.

Życie jest cenniejsze niż brak życia.

And so I think that that holds together

Sądzę, że taki sąd przyświeca pracy

a great deal of the work

Sądzę, że taki sąd przyświeca pracy

that people in this audience approach.

wielu osób na sali.

I'm very interested in Mars, of course,

Oczywiście bardzo interesuję się Marsem,

and that was a product of my being a young undergraduate

bo właśnie zaczynałam studia,

when the Viking Landers landed on Mars.

gdy na Marsa dotarły lądowniki Wiking.

And that took what had been

Dzięki temu drobny obiekt astronomiczny

a tiny little astronomical object in the sky,

Dzięki temu drobny obiekt astronomiczny

that you would see as a dot,

widoczny jako kropka,

and turned it completely into a landscape,

przeistoczył się nagle w krajobraz,

as that very first primitive picture

kiedy pierwsze zdjęcia zjawiły się na ekranie telewizora.

came rastering across the screen.

kiedy pierwsze zdjęcia zjawiły się na ekranie telewizora.

And when it became a landscape,

Przeistaczając się w krajobraz,

it also became a destination,

Mars stał się też celem podróży,

and altered, really, the course of my life.

co skierowało mnie w zupełnie inną stronę.

In my graduate years I worked with

Jako doktorantka, z mentorem Stevem Scheiderem

my colleague and mentor and friend, Steve Schneider,

badałam zmiany klimatu Ziemi

at the National Center for Atmospheric Research,

w Centrum Badań Atmosfery (NCAR).

working on global change issues.

w Centrum Badań Atmosfery (NCAR).

We've written a number of things on

Pisaliśmy o roli hipotezy Gai,

the role of Gaia hypothesis --

Pisaliśmy o roli hipotezy Gai,

whether or not you could consider Earth as a single entity

o tym, czy uznawanie Ziemi za żywy organizm

in any meaningful scientific sense,

ma jakikolwiek sens naukowy.

and then, as an outgrowth of that,

Później badałam konsekwencje ekologiczne wojny nuklearnej.

I worked on the environmental consequences of nuclear war.

Później badałam konsekwencje ekologiczne wojny nuklearnej.

So, wonderful things and grim things.

Sprawy cudowne i ponure.

But what it taught me was to look at Earth as a planet

Nauczyłam się patrzeć na Ziemię z zewnątrz,

with external eyes, not just as our home.

jak na planetę, a nie tylko dom.

And that is a wonderful stepping away in perspective,

Zmiana perspektywy bardzo się przydaje

to try to then think about the way

w rozważaniach o zachowaniu naszej planety

our planet behaves, as a planet,

w rozważaniach o zachowaniu naszej planety

and with the life that's on it.

i o życiu na niej.

And all of this seems to me to be

Uważam, że jesteśmy w niezmiernie ważnym punkcie historii.

a salient point in history.

Uważam, że jesteśmy w niezmiernie ważnym punkcie historii.

We're getting ready to begin to go

Szykujemy się do opuszczenia macierzystej planety

through the process of leaving our planet of origin

Szykujemy się do opuszczenia macierzystej planety

and out into the wider solar system and beyond.

wyruszenia w Układ Słoneczny i nie tylko.

So, back to Mars.

Ale wróćmy do Marsa.

How hard is it going to be to find life on Mars?

Jak trudno odnaleźć tam życie?

Well, sometimes it's really very hard for us to find each other,

Bywa to trudne nawet na tej planecie.

even on this planet.

Bywa to trudne nawet na tej planecie.

So, finding life on another planet

Dlatego szukanie życia na innej planecie

is a non-trivial occupation

Dlatego szukanie życia na innej planecie

and we spend a lot of time trying to think about that.

to nie lada przedsięwzięcie, wymagające przemyślenia.

Whether or not you think it's likely to be successful

Sukces tych poszukiwań

sort of depends on what you think about

zależy od prawdopodobieństwa istnienia życia w kosmosie.

the chances of life in the universe.

zależy od prawdopodobieństwa istnienia życia w kosmosie.

I think, myself,

Moim zdaniem

that life is a natural outgrowth

życie to naturalna konsekwencja

of the increasing complexification of matter over time.

wzrastania złożoności materii w czasie.

So, you start with the Big Bang and you get hydrogen,

Zaczynamy od Wielkiego Wybuchu,

and then you get helium, and then you get more complicated stuff,

wodoru, helu, rosnącej złożoności,

and you get planets forming --

powstają planety

and life is a common, planetary-based phenomenon, in my view.

i życie, według mnie, powszednie zjawisko.

Certainly, in the last 15 years,

Od 15 lat odkrywamy coraz więcej planet

we've seen increasing numbers of planets

Od 15 lat odkrywamy coraz więcej planet

outside of our solar system being confirmed,

poza Układem Słonecznym,

and just last month, a couple of weeks ago,

a parę tygodni temu

a planet in the size-class of Earth

odkryto planetę wielkości Ziemi.

has actually been found.

odkryto planetę wielkości Ziemi.

And so this is very exciting news.

To pasjonujące.

So, my first bold prediction is that,

Moja pierwsza odważna prognoza:

is that in the universe, life is going to be everywhere.

życie znajdzie się wszędzie.

It's going to be everywhere we look --

Natkniemy się na nie

where there are planetary systems that can possibly support it.

w każdym układzie planetarnym zdolnym je podtrzymać.

And those planetary systems are going to be very common.

Jestem pewna, że znajdziemy ich wiele.

So, what about life on Mars?

A co z życiem na Marsie?

Well, if somebody had asked me about a dozen years ago

12 lat temu określiłabym prawdopodobieństwo życia na Marsie

what I thought the chances of life on Mars would be,

12 lat temu określiłabym prawdopodobieństwo życia na Marsie

I would've probably said, a couple of percent.

pewnie na jakieś 2%.

And even that was considered outrageous at the time.

Swego czasu nawet ta odrobina budziła emocje.

I was once sneeringly introduced

Była pracownica NASA przedstawiła mnie kpiąco

by a former NASA official,

Była pracownica NASA przedstawiła mnie kpiąco

as the only person on the planet

jako ostatnią osobę na Ziemi,

who still thought there was life on Mars.

która wierzy w życie na Marsie.

Of course, that official is now dead, and I'm not,

Oczywiście, ona już nie żyje,

so there's a certain amount of glory

więc mogę się chlubić,

in outliving your adversaries.

że przeżywam oponentki.

But things have changed greatly

Jednak od tego czasu wiele się zmieniło.

over the last dozen years.

Jednak od tego czasu wiele się zmieniło.

And the reason that they have changed

Powodem zmian były nowe dane.

is because we now have new information.

Powodem tych zmian były nowe dane.

The amazing Pathfinder mission that went in '97,

Fascynująca misja Pathfindera z roku 1997,

and the MER Rover missions

misje MER, których lądowniki są teraz na Marsie,

that are on Mars as we speak now

misje MER, których lądowniki są teraz na Marsie,

and the European Space Agency's Mars Express,

oraz program "Mars Express" Europejskiej Agencji Kosmicznej

has taught us a number of amazing things.

dostarczyły nam wielu informacji.

There is sub-surface ice on that planet.

Pod powierzchnią Marsa znaleziono lód.

And so where there is water,

Gdzie woda, tam wysokie prawdopodobieństwo życia typu ziemskiego.

there is a very high chance of our kind of life.

Gdzie woda, tam wysokie prawdopodobieństwo życia typu ziemskiego.

There's clearly sedimentary rocks all over the place –

Jest dużo skał osadowych,

one of the landers is sitting in the middle of an ancient seabed,

jeden z lądowników stoi na dnie pradawnego morza.

and there are these amazing structures called blueberries,

Do tego fascynujące formacje zwane "borówkami",

which are these little, rocky concretions

czyli kamienne grudki, konkrecje,

that we are busy making biologically

które staramy się odtworzyć biologicznie w laboratorium.

in my lab right now.

które staramy się odtworzyć biologicznie w laboratorium.

So, with all of these things put together,

Istnienie życia staje się bardziej prawdopodobne,

I think that the chances of life

Istnienie życia staje się bardziej prawdopodobne,

are much greater than I would've ever thought.

niż mogłam przypuszczać.

I think that the chance of life having arisen on Mars, sometime in its past,

Szansa, że na Marsie powstało życie,

is maybe one in four to maybe even half and half.

wynosi 25%, może nawet 50%.

So this is a very bold statement.

To bardzo odważne twierdzenie.

I think it's there, and I think we need

Sądzę, że życie tam jest,

to go look for it, and I think it's underground.

trzeba go szukać - i to pod ziemią.

So the game's afoot, and this is the game that we play in astro-biology.

Rozpoczęła się gra, w którą gramy w astrobiologii.

How do you try to get a handle on extraterrestrial life?

Jak znaleźć życie pozaziemskie?

How do you plan to look for it?

Od czego zacząć?

How do you know it when you find it?

Jak je rozpoznamy?

Because if it's big and obvious, we would've already found it --

Gdyby było duże i oczywiste

it would've already bitten us on the foot, and it hasn't.

już zdążyłoby nas pokąsać.

So, we know that it's probably quite cryptic.

Czyli nie rzuca się w oczy.

Very critically, how do we protect it,

Szalenie istotne: jak je ochronić,

if we find it, and not contaminate it?

nie zanieczyścić, gdy już je znajdziemy?

And also, even perhaps more critically, because

Może jeszcze istotniejsze:

this is the only home planet we have,

mamy tylko jedną planetę,

how do we protect us from it, while we study it?

więc jak osłonimy siebie podczas badań?

So why might it be hard to find?

Dlaczego trudno je znaleźć?

Well, it's probably microscopic, and it's never easy

To pewnie życie w mikroskali,

to study microscopic things,

co zawsze utrudnia badania,

although the amazing tools that we now have to do that

choć dzisiejsze cuda technologii

allow us to study things in much greater depth,

umożliwiają dogłębne badania

at much smaller scales than ever before.

w skali mniejszej, niż kiedykolwiek.

But it's probably hiding, because if you are out

Zapewne się ukrywa,

sequestering resources from your environment, that makes you yummy,

bo pobierając substancje odżywcze ze środowiska

and other things might want to eat you, or consume you.

staje się smacznym kąskiem dla innych.

And so, there's a game of predator-prey

Relacja drapieżnik-ofiara

that's going to be, essentially, universal, really,

będzie powszechna w każdym systemie przyrodniczym.

in any kind of biological system.

będzie powszechna w każdym systemie przyrodniczym.

It also may be very, very different in its fundamental properties –

Możemy napotkać nieoczekiwane cechy chemiczne,

its chemistry, or its size.

czy związane z rozmiarem.

We say small, but what does that mean?

Co to znaczy "małe"?

Is it virus-sized? Is it smaller than that?

Wielkości wirusa, czy mniejsze?

Is it bigger than the biggest bacterium? We don't know.

Większe od największej bakterii? Nie wiemy.

And speed of activity, which is something that we face

Szybkość rozwoju, istotny aspekt

in our work with sub-surface organisms,

w pracy z organizmami podziemnymi,

because they grow very, very slowly.

które rosną powoli.

If I were to take a swab off your teeth

Gdyby wacik przesunięty wam po zębach

and plate it on a Petri plate,

umieścić na szalce Petriego,

within about four or five hours, I would have to see growth.

po 5 godzinach zobaczymy kulturę bakteryjną.

But the organisms that we work with,

Jednak na wzrost organizmów podziemnych

from the sub-surface of Earth,

Jednak na wzrost organizmów podziemnych

very often it's months -- and in many cases, years --

można czekać miesiącami, a nawet latami.

before we see any growth whatsoever.

można czekać miesiącami, a nawet latami.

So they are, intrinsically, a slower life-form.

Takie organizmy rozwijają się wolniej.

But the real issue is that we are guided by

Co gorsza mamy niewielkie doświadczenie

our limited experience,

Co gorsza mamy niewielkie doświadczenie

and until we can think out of the box of our cranium and what we know,

i póki nie przebijemy muru naszej wiedzy,

then we can't recognize what to look for,

nie będzie wiadomo, czego szukać,

or how to plan for it.

ani co planować.

So, perspective is everything

Perspektywa to klucz.

and, because of the history that I've just briefly talked to you about,

W wyniku doświadczeń, o których wspomniałam,

I have learned to think about Earth

nauczyłam się myśleć o Ziemi

as an extraterrestrial planet.

jako planecie obcej.

And this has been invaluable in our approach to try to study these things.

To bezcenne w badaniu podobnych kwestii.

This is my favorite game on airplanes:

W samolocie lubię taką zabawę:

where you're in an airplane and you look out the window,

patrzę przez okno na horyzont

you see the horizon.

patrzę przez okno na horyzont

I always turn my head on the side,

i przechylam głowę.

and that simple change makes me go from

Dzięki tej niewielkiej zmianie

seeing this planet as home,

zaczynam widzieć Ziemię nie jako dom, ale planetę.

to seeing it as a planet.

zaczynam widzieć Ziemię nie jako dom, ale planetę.

It's a very simple trick, and I never fail to do it

Zawsze stosuję tę sztuczkę,

when I'm sitting in a window seat.

kiedy siedzę przy oknie.

Well, this is what we apply to our work.

Takie podejście stosujemy w pracy.

This shows one of the most extreme caves that we work in.

Oto wyjątkowo ekstremalne środowisko:

This is Cueva de Villa Luz in Tabasco, in Mexico,

jaskinia Cueva de Villa Luz w stanie Tabasco w Meksyku,

and this cave is saturated with sulfuric acid.

zalana kwasem siarkowym.

There is tremendous amounts of hydrogen sulfide

Pełno tam siarkowodoru,

coming into this cave from volcanic sources

pochodzącego ze źródeł wulkanicznych

and from the breakdown of evaporite --

i z rozkładu ewaporytów,

minerals below the carbonates in which this cave is formed --

minerałów poniżej węglanów, formujących jaskinię.

and it is a completely hostile environment for us.

Dla nas to wrogie środowisko.

We have to go in with protective suits and breathing gear,

Wchodzimy w maskach i strojach ochronnych.

and 30 parts per million of H2S will kill you.

Śmiertelna dawka siarkowodoru to 30 części na milion,

This is regularly several hundred parts per million.

tam średnia to kilkaset na milion.

So, it's a very hazardous environment,

To nieprzyjazne środowisko,

with CO as well, and many other gases.

do tego CO i wiele innych gazów.

These extreme physical and chemical parameters

W tak krańcowych warunkach fizycznych i chemicznych

make the biology that grows in these places very special.

rozwija się wyjątkowe życie.

Because contrary to what you might think, this is not devoid of life.

Choć trudno uwierzyć, życie tu istnieje.

This is one of the richest caves

To jedna z najbardziej tętniących życiem jaskiń na Ziemi.

that we have found on the planet, anywhere.

To jedna z najbardziej tętniących życiem jaskiń na Ziemi.

It's bursting with life.

To jedna z najbardziej tętniących życiem jaskiń na Ziemi.

The extremes on Earth are interesting in their own right,

Środowiska krańcowe są bardzo interesujące,

but one of the reasons that we're interested in them

Środowiska krańcowe są bardzo interesujące,

is because they represent, really,

bo prezentują prawdopodobne warunki innych planet.

the average conditions that we may expect on other planets.

bo prezentują prawdopodobne warunki innych planet.

So, this is part of the ability that we have,

Pozwalają wyobrazić sobie,

to try to stretch our imagination,

co może nas czekać w przyszłości.

in terms of what we may find in the future.

co może nas czekać w przyszłości.

There's so much life in this cave,

Jest tu tyle życia,

and I can't even begin

że nie zdążę wiele o nim opowiedzieć.

to scratch the surface of it with you.

że nie zdążę wiele o nim opowiedzieć.

But one of the most famous objects out of this

Najsłynniejszy przykład

are what we call Snottites, for obvious reasons.

nazywamy "smarkami", z jasnych względów.

This stuff looks like what comes out of your two-year-old's nose when he has a cold.

Wyglądają jakby wypłynęły z nosa przeziębionego dwulatka.

And this is produced by bacteria who are actually

To dzieło bakterii, które same produkują kwas siarkowy

making more sulfuric acid,

To dzieło bakterii, które same produkują kwas siarkowy

and living at pHs right around zero.

i żyją w środowisku o pH bliskim zeru.

And so, this stuff is like battery acid.

Jak w kwasie z akumulatora.

And yet, everything in this cave has adapted to it.

Jednak mieszkańcy jaskini przystosowali się.

In fact, there's so much energy available

Co więcej, tyle tam energii,

for biology in this cave,

Co więcej, tyle tam energii,

that there's actually a huge number of cavefish.

że aż roi się od jaskiniowych ryb.

And the local Zoque Indians

Miejscowi indianie Zoque

harvest this twice a year,

łowią je dwa razy w roku,

as part of their Easter week celebration and Holy Week celebration.

w Wielkim Tygodniu i Tygodniu Wielkanocnym.

This is very unusual for caves.

Niewiele jest takich jaskiń.

In some of the other amazing caves that we work in --

Pracowaliśmy w wielu niezwykłych jaskiniach.

this is in Lechuguilla cave in New Mexico near Carlsbad,

To jaskinia Lechuguilla w Nowym Meksyku, koło Carlsbadu,

and this is one of the most famous caves in the world.

jedna z najsłynniejszych jaskiń świata.

It's 115 miles of mapped passage,

Jej zbadane przejście ma 185 km długości,

it's pristine, it has no natural opening

jest nienaruszona, bez naturalnych otworów,

and it's a gigantic biological,

i stanowi ogromne laboratorium bio- i geomikrobiologiczne.

geo-microbiological laboratory.

i stanowi ogromne laboratorium bio- i geomikrobiologiczne.

In this cave, great areas are covered by

Wielkie połacie jaskini pokrywa ta czerwona substancja.

this reddish material that you see here,

Wielkie połacie jaskini pokrywa ta czerwona substancja.

and also these enormous crystals

Ze stropu zwisają wielkie kryształy selenitu.

of selenite that you can see dangling down.

Ze stropu zwisają wielkie kryształy selenitu.

This stuff is produced biologically.

To produkt procesów biologicznych.

This is the breakdown product of the bedrock,

Produkt rozpadu skały macierzystej,

that organisms are busy munching their way through.

przez którą przegryzają się te organizmy.

They take iron and manganese minerals

Docierają do zanurzonych w skale minerałów

within the bedrock and they oxidize them.

manganu i żelaza i utleniają je.

And every time they do that, they get a tiny little packet of energy.

To daje im odrobinę energii,

And that tiny little packet of energy is what they use, then,

która napędza ich procesy życiowe.

to run their life processes.

która napędza ich procesy życiowe.

Interestingly enough, they also do this

Co ciekawe, korzystają też z uranu,

with uranium and chromium, and various other toxic metals.

chromu i innych toksycznych metali.

And so, the obvious avenue

Dlatego takie organizmy

for bio-remediation

mogą bardzo przydać się w bioremediacji.

comes from organisms like this.

mogą bardzo przydać się w bioremediacji.

These organisms we now bring into the lab,

Badamy je w laboratorium,

and you can see some of them growing on Petri plates,

hodujemy na szalkach Petriego.

and get them to reproduce the precise biominerals

Odtwarzają biominerały, które znajdujemy na ścianach jaskini.

that we find on the walls of these caves.

Odtwarzają biominerały, które znajdujemy na ścianach jaskini.

So, these are signals that they leave in the rock record.

Pozostawiają sygnały w zapisie skalnym.

Well, even in basalt surfaces in lava-tube caves,

Nawet na powierzchniach bazaltowych,

which are a by-product of volcanic activity,

w jaskiniach "rur lawowych", które tworzy aktywność wulkaniczna,

we find these walls totally covered,

w jaskiniach "rur lawowych", które tworzy aktywność wulkaniczna,

in many cases,

ściany pokrywają często piękne,

by these beautiful, glistening silver walls,

połyskliwie srebrne powłoki,

or shiny pink or shiny red or shiny gold.

czasem różowe, czerwone, czy złote.

And these are mineral deposits

To osady mineralne,

that are also made by bacteria.

także stworzone przez bakterie.

And you can see in these central images here,

Widzimy je w środku slajdu,

scanning electron micrographs of some of these guys --

na obrazach z mikroskopu elektronowego.

these are gardens of these bacteria.

Rosną ich tam całe ogrody.

One of the interesting things about these particular guys

Interesujące w nich jest między innymi to,

is that they're in the actinomycete

że należą do promieniowców (actinomycetes) i streptomycetes.

and streptomycete groups of the bacteria,

że należą do promieniowców (actinomycetes) i streptomycetes.

which is where we get most of our antibiotics.

To źródło większości antybiotyków.

The sub-surface of Earth

Środowisko podziemne cechuje wysoka bioróżnorodność,

contains a vast biodiversity.

Środowisko podziemne cechuje wysoka bioróżnorodność,

And these organisms,

a jego mieszkańcy, w wyniku swej izolacji

because they're very separate from the surface,

a jego mieszkańcy, w wyniku swej izolacji

make a vast array of novel compounds.

wytwarzają wiele nowych związków.

And so, the potential for exploiting this

Przemysł farmakochemiczny

for pharmaceutical and industrial chemical uses

nie wykorzystuje potencjału takich środowisk,

is completely untapped,

nie wykorzystuje potencjału takich środowisk,

but probably exceeds most of the rest

choć przewyższają one w tym aspekcie większość innych.

of the biodiversity of the planet.

choć przewyższają one w tym aspekcie większość innych.

So, lava-tube caves--

Wracając do rur lawowych...

I've just told you about organisms that live here on this planet.

Opowiedziałam o organizmach ziemskich.

We know that on Mars and the Moon

Wiemy, że na Marsie i Księżycu

there are tons of these structures.

jest wiele takich struktur.

We can see them.

Widać je.

On the left you can see a lava tube forming

Widzimy powstawanie rury lawowej

at a recent eruption -- Mount Etna in Sicily --

w niedawnej erupcji sycylijskiej Etny.

and this is the way these tubes form.

Tak powstają te rury.

And when they hollow out,

Już puste, stają się siedliskiem wielu organizmów.

then they become habitats for organisms.

Już puste, stają się siedliskiem wielu organizmów.

These are all over the planet Mars,

Na Marsie są wszędzie,

and we're busy cataloguing them now.

właśnie je katalogujemy.

And so, there's very interesting cave real estate

Jest tam wiele rur lawowych,

on Mars, at least of that type.

potencjalnych siedlisk życia.

In order to access

Chcemy opracować narzędzia,

these sub-surface environments that we're interested in,

które umożliwią nam dotarcie

we're very interested in developing the tools to do this.

do takich podziemnych środowisk.

You know, it's not easy to get into these caves.

Niełatwo wejść do tych jaskiń.

It requires crawling, climbing,

Trzeba się czołgać, wspinać,

rope-work, technical rope-work

używać liny, uprzęży.

and many other complex human motions

Dotarcie do środka wymaga od nas

in order to access these.

złożonej gimnastyki.

We face the problem of, how can we do this robotically?

Jak poradzi sobie z tym robot?

Why would we want to do it robotically?

Dlaczego robot?

Well, we're going to be sending

Na Marsa polecą misje zmechanizowane,

robotic missions to Mars

Na Marsa polecą misje zmechanizowane,

long in advance of human missions.

na długo przed wysłaniem ludzi.

And then, secondly, getting back to that earlier point that I made

Nawiązując do ochrony życia,

about the preciousness of any life that we may find

które możemy znaleźć na Marsie,

on Mars, we don't want to contaminate it.

nie chcemy go zanieczyścić.

And one of the best ways to study something without contaminating it

Jednym z najlepszych rozwiązań

is to have an intermediary.

jest tu użycie pośrednika.

And in this case, we're imagining

W tym wypadku byłyby nim roboty,

intermediary robotic devices

W tym wypadku byłyby nim roboty,

that can actually do some of that

wykonujące za nas część pracy na miejscu,

front-end work for us,

wykonujące za nas część pracy na miejscu,

to protect any potential life that we find.

by chronić potencjalne życie.

I'm not going to go through all of these projects now,

Nie mam czasu wdawać się w szczegóły,

but we're involved in about half-a-dozen robotic development projects,

ale pracujemy nad 6 projektami takich maszyn,

in collaboration with a number of different groups.

wspólnie z wieloma organizacjami.

I want to talk specifically about the

Opowiem o systemie, który widać na górze.

array that you see on the top.

Opowiem o systemie, który widać na górze.

These are hopping microbot swarms.

To skaczące roje mikrorobotów, nad którymi pracuję

I'm working on this with the Field and Space Robotics Laboratory

w Field and Space Robotics Laboratory

and my friend Steve Dubowsky at MIT,

w MIT, z kolegą Stevem Dubowskim.

and we have come up with the idea

Te malutkie roboty,

of having little, jumping bean-like

przypominające meksykańską "skaczącą fasolę",

robots

przypominające meksykańską "skaczącą fasolę",

that are propelled by artificial muscle,

napędzane są przez sztuczne mięśnie,

which is one of the Dubowsky Lab's specialties --

jedną ze specjalności laboratorium Dubowskiego.

are the EPAMs, or artificial muscles.

EPAM, czyli sztuczne mięśnie.

And these allow them to hop.

Dzięki nim podskakują.

They behave with

Zachowaniem przypominają rój,

a swarm behavior,

Zachowaniem przypominają rój,

where they relate to each other,

reagują na siebie nawzajem,

modeled after insect swarm behavior,

jak owady w roju.

and they could be made very numerous.

Może ich być bardzo dużo.

And so, one can send a thousand of them,

Można wysłać ich tysiąc,

as you can see in this upper left-hand picture,

jak widać w lewym górnym rogu,

a thousand of them could fit into the payload bay

nawet tysiąc zmieści się w komorze łazika MER.

that was used for one of the current MER Rovers.

nawet tysiąc zmieści się w komorze łazika MER.

And these little guys -- you could lose many of them.

Utrata dużej ich ilości nie sprawia problemu.

If you send a thousand of them,

Jeśli wyślemy tysiąc,

you could probably get rid of 90 percent of them and still have a mission.

nawet strata 90% nie przerwie misji.

And so, that allows you the flexibility

To zapewnia elastyczność

to go into very challenging terrain

w poruszaniu się w bardzo trudnym terenie

and actually make your way where you want to go.

i umożliwia dotarcie do celu.

Now, to wrap this up, I want to talk for two seconds

Na koniec przez 2 sekundy opowiem o jaskiniach

about caves and the human expansion beyond Earth

i o tym, jak ekspansja ludzka w kosmosie

as a natural outgrowth of the work that we do in caves.

wiąże się z naszymi badaniami jaskiń.

It occurred to us a number of years ago

Kilka lat temu zauważyliśmy,

that caves have many properties

że pewne cechy czyniły z jaskiń użyteczne siedliska

that people have used

że pewne cechy czyniły z jaskiń użyteczne siedliska

and other organisms have used as habitat in the past.

dla ludzi i innych organizmów.

And perhaps it's time we started to explore those,

Może czas wziąć to pod uwagę

in the context of future Mars and the Moon exploration.

w kontekście eksploracji Księżyca i Marsa.

So, we have just finished a NASA Institute for Advanced Concepts Phase II study,

Skończyliśmy badania II stopnia dla Institute for Advanced Concepts w NASA,

looking at the irreducible set of technologies

w których szukaliśmy minimalnego zestawu technologii,

that you would need in order to

w których szukaliśmy minimalnego zestawu technologii,

actually allow people to inhabit lava tubes

umożliwiającego zasiedlenie rur lawowych Księżyca czy Marsa.

on the Moon or Mars.

umożliwiającego zasiedlenie rur lawowych Księżyca czy Marsa.

It turns out to be a fairly simple and small list,

Okazało się, że lista jest prosta i krótka.

and we have gone

Skierowaliśmy się ku technologiom nieskomplikowanym.

in the relatively primitive technology direction.

Skierowaliśmy się ku technologiom nieskomplikowanym.

So, we're talking about things like inflatable liners

Są to na przykład dmuchane wyściółki,

that can conform to the complex topological shape

które dostosowują się do skomplikowanej topologii

on the inside of a cave,

wnętrza jaskiniowego,

foamed-in-place airlocks to deal with this complex topology,

izolowane piankowo śluzy, które poradzą sobie z tą topologią,

various ways of getting breathing gases

różne sposoby pozyskiwania gazów oddechowych

made from the intrinsic materials of these bodies.

z substancji obecnych na tych ciałach niebieskich.

And the future is there for us

Rury lawowe Marsa czekają na nas.

to use these lava-tube caves on Mars.

Rury lawowe Marsa czekają na nas.

And right now we're in caves, and we're doing science and recreation,

Obecnie jaskinie są miejscem badań i rozrywki,

but I think in the future we'll be using them

ale może kiedyś posłużą badaczom innych planet.

for habitat and science on these other bodies.

ale może kiedyś posłużą badaczom innych planet.

Now, my view of what the current status

Przy obecnym stanie wiedzy

of potential life on Mars is

oceniam, że życie na Marsie

that it's probably been on the planet,

oceniam, że życie na Marsie

maybe one in two chances.

istniało na 50%.

The question as to whether

Trudno dziś powiedzieć,

there is life on Mars that is related to life on Earth

czy istnieje na Marsie życie spokrewnione z ziemskim,

has now been very muddied,

czy istnieje na Marsie życie spokrewnione z ziemskim,

because we now know,

ponieważ wiadomo na podstawie badań meteorytów z Marsa,

from Mars meteorites that have made it to Earth,

ponieważ wiadomo na podstawie badań meteorytów z Marsa,

that there's material that can be exchanged between those two planets.

że dwie planety mogły wymieniać się niektórymi substancjami.

One of the burning questions, of course, is

Powstaje palące pytanie,

if we go there and find life in the sub-surface,

czy jeśli odnajdziemy tam życie,

as I fully expect that we will,

o czym jestem przekonana,

is that a second genesis of life?

czy to druga geneza życia?

Did life start here

Czy życie powstało tutaj

and was it transported there?

i zostało tam przeniesione?

Did it start there and get transported here?

Czy powstało tam i przeniosło się tu?

This will be a fascinating puzzle as we go into the next half-century,

Mam nadzieję, że kolejne misje na Marsa w najbliższym półwieczu

and where I expect that we will

Mam nadzieję, że kolejne misje na Marsa w najbliższym półwieczu

have more and more Mars missions to answer these questions.

pozwolą rozwiązać tę fascynującą zagadkę.

Thank you.

Dziękuję.