An astronaut's story of curiosity, perspective and change | Leland Melvin

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

[This talk contains mature content]

[Yetişkinlere yönelik içerik]

In 1969, I was standing behind

1969 yılında

a Sylvania black-and-white television set.

siyah beyaz bir TV seti arkasında olduğumu hatırlıyorum.

Hearing about these things happening on the set in the front,

Bir yandan TV setinde olan biteni dinlerken

I was the guy, you know,

diğer yandan da

moving the rabbit ears for my dad, and my sister and my mom.

antenleri babam, kızkardeşim ve annem için ayarlayan kişiydim.

"Move over here, turn over here, move this way, we can't see the screen."

''Bu tarafa oynat, şu tarafa çevir, ekranı göremiyoruz.''

And what they were watching

İzledikleri şey de

was: "One small step for a man, one giant leap for mankind."

''İnsan için küçük bir adım, insanlık için devasa bir adım''dı.

Neil [Armstrong] and Buzz Aldrin were walking on the Moon.

Neil Armstrong ve Buzz Aldrin Ay'ın yüzeyinde yürüyorlardı.

And I was five years old in Lynchburg, Virginia,

Bense Virjinya'nın Lynchburg kentinde beş yaşında,

a skinny black kid in a kind of somewhat racist town.

ırkçı sayılabilecek bir kentte cılız siyahi bir çocuktum.

And I was trying to figure out what I was going to do with my life.

Ne olacağımı belirlemeye çalışıyordum.

And my parents, you know, they were educators,

Annem ve babam eğitimciydiler,

they'd said that you can do anything.

her şeyi yapabileceğimi söylerlerdi.

But after that moon landing, all the kids in the neighborhood

Ancak Ay'a ayak basıldıktan sonra mahalledeki tüm çocuklar

were like, "You're going to be an astronaut?"

''Astronot mu olacaksın?'' demeye başladılar.

I'm like, "No."

Hayır diyordum.

I don't want a buzz cut, and I don't see someone who looks like me.

Makine traşı istemiyorum, ayrıca bana benzeyen biri de görmüyorum.

Because representation does matter.

Çünkü gösterim de önemli.

And I knew that there was a guy

Ve beş sokak ileride, Pierce Street'de

five blocks down the street on Pierce Street

birinin var olduğunu biliyordum,

who was training to play tennis.

tenis oynamak için eğitim alıyordu.

And it was Arthur Ashe.

Bu adam Arthur Ashe'ti.

And my dad talked about his character, his discipline,

Babam onun karakteri, disiplini,

his intelligence, his athleticism.

zekâsı ve atletikliği hakkında konuşurdu.

I wanted to be Arthur Ashe,

Arthur Ashe olmak istiyordum,

I didn't want to be one of those moon guys.

Ay insanlarından biri olmak istemiyordum.

And as I went on through this journey,

Bu yolculukta ilerlerken

my dad, who was a school teacher, he played in a band,

okulda öğretmen olan babam, ayrıca bir müzik grubundaydı,

he did all these things to make money for my sister and I

tüm bu şeyleri yaparak para kazanıyordu ki

to take piano lessons

biz piyano dersi alıp

and do these different things with education.

eğitimle daha pek çok şey yapalım.

And he one day decides to drive up into the driveway with this bread truck.

Bir gün garaja bir ekmek kamyonetiyle geldi.

And I'm thinking, "OK, bread truck,

Ben de düşündüm ki

me delivering bread while my dad's driving the truck."

babam kamyoneti sürerken ben ekmek teslimatı yapacağım.

I'm like, "OK, I'm going to be a bread guy now."

''Ekmek satıcısı olacağım'' diyordum.

But he says, "This is our camper."

Babam ise ''Bu bizim tatil evimiz.'' diyordu.

I'm like, "Dude, come one, I can read: 'Merita Bread and Rolls'

''Hadi ama,'' diyorum ''Kamyonetin üstündeki

on the side of this truck.

ekmek reklamını okuyabiliyorum.''

And he says, "No, we're going to build this into our camper."

Ama babam ''Hayır, bunu tatil evimiz yapacağız'' diyordu.

And over that summer, we rewired the entire electrical system.

Ve o yaz tüm elektrik sistemini baştan döşedik.

We plumbed a propane tank to a Coleman stove,

Ocak ve tüp taktık,

we built bunk beds that flip down.

açılıp kapanan ranzalı yatak inşa ettik.

We were turning this into our summer vacation launch pad, escape pod,

Kamyonu yazlık tatil yuvası hâline getiriyorduk, bir kaçış yuvası,

this thing that could take us out of Lynchburg.

bizi Lynchburg'den çıkarabilecek bir şey.

And before that,

Ancak bunun öncesinde,

I was actually raped at five by some neighbors.

beş yaşında komşular tarafından tecavüze uğradım.

And I didn't tell anyone,

Kimseye söylemedim

because I had friends that didn't have fathers.

çünkü babası olmayan arkadaşlarım vardı.

And I knew that my father

Biliyordum ki babam öğrenirse

would have killed the people that did that to his son.

bunu oğluna yapan insanları öldürecekti.

And I didn't want my father to be gone.

Babasız kalmak istemedim.

So as we got in this bread truck and escaped from Lynchburg,

Nihayetinde ekmek kamyonuna yerleşip Lynchburg'den kaçtık,

it was my time with my dad.

babamla vakit geçiriyordum.

And we went to the Smoky Mountains

Smoky Mountains'lara gittik

and looked at the purple mountains' majesty.

ve mor dağların büyüsüne kapıldım.

And we walked along the beach in Myrtle Beach,

Myryle Beach'te plajda yürüdük

and this thing was transformative.

ve bu şey gerçekten dönüşüm gibiydi.

It showed me what it meant to be an explorer, at a very early age.

Çok küçük bir yaşta bir kâşif olmanın ne demek olduğunu bana gösterdi.

And I suppressed all that negativity,

Tüm o olumsuzluğu bastırdım,

all that trauma,

o travmayı

because I was learning to be an explorer.

çünkü bir kâşif olmayı öğreniyordum.

And a little bit later, my mother gave me an age-inappropriate,

Biraz zaman sonra annem bana yaşıma uygun olmayan

non-OSHA-certified chemistry set,

OSHA onaysız bir kimya seti verdi.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

where I created the most incredible explosion in her living room.

Onunla oturma odasında en inanılmaz patlamayı gerçekleştirdim.

(Laughter)

(Gülme)

And so I knew I could be a chemist.

Kimyager olabileceğimi anlamıştım.

So as I went on this journey through a high school,

Bu yolculuğum liseye kadar devam etti,

and I went to college,

sonra da üniversiteye

and I got a football scholarship to play football in college.

ve üniversitede futbol oynamak için bir burs aldım.

And I knew that I could be a chemist, because I'd already blown stuff up.

Kimyager olabileceğimi biliyordum çünkü bir şeyleri patlatmıştım bile.

(Laughter)

(Gülme)

And when I graduated,

Mezun olduğumda

I got drafted to the Detroit Lions.

Detroit Lions takımına alındım.

But I pulled a hamstring in training camp,

Ama eğitim esnasında bacak kasımı incittim

and so what every former NFL player does, they go work for NASA, right?

ve her eski NFL sporcusunun yaptığı gibi NASA'ya gitmeye karar verdim.

So I went to work for NASA.

NASA'da çalışmaya başladım.

(Laughter)

(Gülme)

And this friend of mine said, "Leland, you'd be great astronaut."

Bir arkadaşım dedi ki ''Leland, harika bir astronot olursun.''

I just laughed at him, I was like, "Yeah, me, an astronaut?"

Ben ona güldüm, ''Ben? Astronot? Tabii tabii.''

You know that Neil and Buzz thing from back in '69?

1969 yılındaki Neil ve Buzz olayı vardı ya?

And he handed me an application, and I looked at it,

Bana bir başvuru formu verdi, şöyle bir baktım

and I didn't fill it out.

ve doldurmadım.

And that same year, another friend of mine filled out the application

Aynı yıl, başka bir arkadaşım o formu doldurdu

and he got in.

ve kabul edildi.

And I said to myself,

Kendime dedim ki

"If NASA's letting knuckleheads like that be astronauts,"

''Madem NASA böyle şapşalları astronot olarak alıyor,"

(Laughter)

(Gülme)

"maybe I can be one, too."

''belki beni de alırlar.''

So the next selection, I filled out the application, and I got in.

Bir sonraki seçimde formu doldurdum ve kabul edildim.

And I didn't know what it meant to be an astronaut:

Astronot olmanın ne demek olduğunu bilmiyordum:

the training, the simulations,

eğitimler, simülasyonlar,

all these things to get you ready for this countdown:

sizi geri sayım için hazırlayacak her şey:

three, two, one, liftoff.

üç, iki, bir, kalkış.

And in 2007, I was in Space Shuttle "Atlantis," careening off the planet,

2007 yılında gezegenden hareket eden ''Atlantis'' uzay aracındaydım,

traveling at 17,500 miles per hour.

saatte 28.000 km hızla ilerliyordu.

And eight and a half minutes later,

Sekiz buçuk dakika sonra da

the main engines cut off, and we're now floating in space.

ana motorlar devre dışı kaldı ve artık uzayda hareket ediyorduk.

And I push off and float over to the window,

Kendimi pencereye attım

and I can see the Caribbean.

ve Karayipler'i görebiliyordum.

And I need new definitions of blue to describe the colors that I see.

Gördüğüm o renkleri tanımlamak için maviye yeni anlamlar yüklemem lazım.

Azure, indigo, navy blue, medium navy blue, turquoise

Azure, indigo, lacivert, açık lacivert, turkuaz

don't do any justice to what I see with my eyes.

gördüklerimi bir türlü karşılamıyor.

And my job on this mission was to install

Benim bu görevdeki işim

this two-billion dollar Columbus laboratory.

iki milyar dolarlık Columbus laboratuvarını kurmaktı.

It was a research laboratory

Bu bir araştırma laboratuvarıydı,

for materials research, for human research.

materyal araştırması ve insan araştırması için.

And I reached into the payload bay of the space shuttle,

Uzay aracının yük kısmına ulaştım,

grabbed out this big module,

o büyük modülü kaptım

and I used the robotic arm and I attached it to the space station.

ve robot kolu kullanarak onu uzay istasyonuna monte ettim.

And the European team have been waiting 10 years for this thing to get installed,

Avrupa ekibi on yıldır bunun kurulmasını bekliyorlardı,

so I'm sure everyone in Europe was like, "Leland! Leland! Leland!"

o yüzden eminim Avrupa'daki herkes ''Leland! Leland!'' diye bağırmıştır.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

And so this moment happened, this was our primary mission objective,

Ve o an geldi geçti, bu bizim öncelikli amacımızdı

it was done.

ve yapılmıştı.

And I had this big sigh of relief.

Rahat bir nefes aldık.

But then, Peggy Whitson, the first female commander,

Ama sonra ilk kadın kumandanımız Peggy Whitson,

she invited us over to the Russian segment.

bizi Rus bölümüne çağırdı.

And the space station's about the size of a football field,

Uzay aracı bir futbol sahası kadar,

with solar panel and trusses and all of these modules.

modüllerin her bir yanında güneş panelleri ve kirişler var.

And she says, "Leland, you go get the rehydrated vegetables,

Bana dedi ki ''Leland, sen hidratize edilmiş sebzeleri al.

we have the meat."

Et burada hazır.''

So we float over with the bag of vegetables, all rehydrated,

O kısma doğru yaylandık, hidratize sebzelerle dolu paketi aldık

and we get there.

ve oraya ger geldik.

And there's this moment

Ve öyle bir an yaşandı ki

where I get [transported] back to my mother's kitchen.

annemin mutfağına nakledilmiş gibiydim.

You can smell the beef and barley heating up,

Etin ve arpanın ısınırkenki kokusunu alabiliyorduk,

you can smell the food, the colors,

yemeğin ve renklerin kokusunu,

and there are people there from all around the world.

tabii bir de tüm dünyadan insanlar var.

It's like a Benetton commercial,

Benetton reklamı gibi,

you know, you have African American, Asian American, French, German, Russian,

Afrikalı Amerikalı, Asyalı Amerikalı, Fransız, Alman, Rus

the first female commander,

ve ilk kadın kumandan var,

breaking bread at 17,500 miles per hour,

saatte 28.000 km giderken ekmek bölüşüyorlar,

going around the planet every 90 minutes,

her 90 dk'da bir gezegeni tam dolaşarak

seeing a sunrise and a sunset every 45.

ve 45 dk'da bir güneşin doğuşu ve batışını izleyerek.

And Peggy would say, "Hey, Leland, try some of this,"

Peggy derdi ki ''Hey Leland, şunu da bir dene.''

and she'd float it over to my mouth,

ve yemeği ağzıma uçururdu,

and I'd catch it and we'd go back and forth.

ben de yakalardım ve yine aynını yapardık.

And we're doing all of this while listening to Sade's "Smooth Operator."

Bir yandan da Sade'in ''Smooth Operator'' parçasını dinlerdik.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

I mean, this is like blowing my mind, you know.

Bu benim aklımı başımdan alıyor.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

And I float over to the window, and I look down at the planet,

Pencereye doğru yaylanıyorum, gezegene bir göz atıyorum

and I see all of humanity.

ve tüm insanlığı görüyorum.

And my perspective changes at that moment,

O anda tüm bakış açım değişiyor

because, I'm flying over Lynchburg, Virginia, my home town,

çünkü Virjinya'nın Lynchburg kenti üzerinden, evimden geçiyoruz

and my family's probably breaking bread.

ve muhtemelen ailem de yemek yiyor.

And five minutes later, we're flying over Paris,

Beş dakika sonra Paris üzerindeyiz,

where Leo Eyharts is looking down at his parents,

Leo Eyhards ailesine bir bakıyor,

probably having some wine and cheese,

muhtemelen şarap içip peynir yiyorlar

and Yuri's looking off to Moscow,

ve Yuri, Moskova üzerinde aşağı bakıyor

and they're probably eating borscht or something else.

ve ailesi muhtemelen borscht falan yiyorlar.

But we're all having this moment where we see our respective families

Ama hepimiz ailelerimizin tek bir medeniyet çatısı altında

working together as one civilization,

birlikte çalıştıklarını hissediyoruz,

at 17,500 miles per hour.

saatte 28 bin km. hızla giderken.

My perspective shifted cognitively,

Bakış açım bilişsel bir dönüşüm geçiriyor,

it changed me.

beni değiştiriyor.

And when I think about being that little skinny boy,

Virjinya'nın bazen ırkçı Lyncburg kentinden

from sometimes racist Lynchburg, Virginia,

o cılız küçük çocuk olduğum zamanı düşünüyorum,

I would never have had that perspective

bu bakış açısına asla sahip olamazdım,

to think about myself of being an astronaut,

kendimi asla bir astronot olarak göremezdim,

if my father hadn't taken us on a journey

eğer babam kendi ellerimizle inşa ettiğimiz o araçta

in this radical craft that we built with our own two hands.

bizi o yolculuğa çıkarmasaydı bunlar olamazdı.

When I came home,

Eve döndüğümde

I realized that perspective is something

bu bakış açısının

that we all get and we all have.

hepimizde var olduğunu fark ettim.

It's just how far do we open up our blinders

Konu yalnızca perdelerimizi ne kadar araladığımız

to see that shift and that change.

ve o değişimi ne kadar görebildiğimiz.

And going back to the space station,

Uzay aracına geri dönersek

I think of, you know, Germans and Russians fighting Americans.

Amerikalılarla kavga eden Almanlar ve Rusları düşünüyorum.

We have these people living and working together.

Bu insanlar birlikte çalışıyor ve yaşıyorlar.

White folks, black folks, Russian folks, French folks, you know.

Beyazlar, siyahlar, Ruslar, Fransızlar...

All these different people coexisting in harmony as one race.

Tüm bu insanlar tek bir ırk gibi harmoni içinde birlikteler.

And I think about the colors that I saw, the design of the modules,

Sonra gördüğüm renkleri düşünüyorum, modüllerin tasarımını,

the way that things fit together,

her şeyin birbiriyle eşleştiğini,

the way that it made us a community, our home.

bizi bir topluluk yaptığını, bir aile yaptığını.

And so when I look up to space now,

Şimdi uzaya baktığımda

and I have this newfound perspective

yepyeni bir bakış açım var,

on the space station going overhead and looking there,

uzay aracından ve buraya bakmaktan kalan,

and then looking back at my community

sonra topluluğuma bakıyorum

and seeing the people that I'm living and working with,

ve birlikte yaşadığım ve çalıştığım tüm bu insanları görüyorum,

and coexisting with,

birlikte var oluyoruz,

I think it's something that we all can do now, especially in these times,

özellikle bu zamanlarda, bu hepimizin yapabileceği bir şey;

to make sure that we have the right perspective.

doğru bakış açısına sahip olduğumuzdan emin olmak.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)

Chee Pearlman: If you don't mind, could I just chat with you for a minute,

Chee Pearlman: Sakıncası yoksa bir dakika sohbet edebilir miyiz?

because they're going to set up some things here.

Çünkü sahnede bir ayarlama yapılıyor.

And I get to have you all to myself, OK.

Ben de seninle baş başa kalabiliyorum.

Leland Melvin: Alright.

Leland: Pekâlâ.

CP: You guys don't get to hear this.

CP: Sizler bunu bilmezsiniz.

So I have to tell you

O yüzden söyleyeyim,

that in my family, we watch a lot of space movies

biz ailece çok uzay filmi izlerleriz,

about astronauts and stuff like that.

astronotlar ve bu tarz şeyler hakkında.

I can't tell you why, but we do.

Nedenini söyleyemem ama izliyoruz işte.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

The thing that I wanted to ask you, though,

Sormak istediğim şey ise

is that we were seeing this movie the other day,

geçen gün bu filmi izliyorduk,

and it was about one of the astronauts, one of your colleagues,

astronotlardan biri hakkında, iş arkadaşlarından biri

and before he went up into space,

ve uzaya çıkmadan önce,

they actually wrote an obituary, NASA wrote an obituary for him.

bir ölüm ilanı yazdılar, NASA onun için bir ölüm ilanı yazdı.

And I was like, is that normal?

Ben de merak ettim, bu normal mi?

And is that part of the job?

İşin bir parçası mı?

Do you think about that peril that you're putting yourself in

Uzaya çıkarken kendinizi içine attığınız bu tehlikeyi

as you go into space?

hiç düşünüyor musunuz?

LM: Yeah.

LM: Evet.

So, I don't remember anyone writing my obituary,

Kimsenin bana ölüm ilanı yazdığını hatırlamıyorum,

maybe that was an Apollo-day thing.

belki de Apollo zamanına özgü bir şeydi.

But I do know that in the 135 shuttle flights that we've had,

Ama şunu biliyorum ki gerçekleştirdiğimiz 135 uçuşta,

the shuttle that I flew on,

benim de uçtuğum uzay aracında,

we had two accidents that killed everyone on that mission.

görevdeki herkesin ölümüyle sonuçlanan iki kaza geçirdik.

And we all know the perils and the risks that go along with this,

Yani bu işin beraberinde getirdiği risk ve tehlikeleri biliyoruz

but we're doing something that's much bigger than ourselves,

ama biz kendimizden çok daha büyük bir şey yapıyoruz

and helping advance civilization,

ve medeniyeti ileriye taşıyoruz,

so the risk is worth the reward.

o yüzden bu risk bu ödüle değer.

And we all feel that way when we get into that vehicle

Ve hepimiz aracın içine girince bunu hissediyoruz,

ans strap into those million pounds of rocket fuel and go up to space.

milyonlarca litre yakıtla uzaya çıkarken kendimizi oraya bağlamak.

CP: Yeah, I've only seen the Hollywood version --

CP: Ben yalnızca Hollywood versiyonunu gördüm --

it looks pretty terrifying, I have to tell you.

oldukça dehşet verici görünüyor.

LM: You should go.

LM: Gidip görmelisiniz.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

CP: Yeah, my husband's told me that a few times.

CP: Evet, eşim bana bunu birkaç kez söyledi.

(Laughter)

(Gülme)

LM: One-way trip or two-way?

LM: Tek yön mü çift yön mü?

(Laughter)

(Gülme)

CP: That’s a bit of a debate in our house.

CP: Bu konuda henüz anlaşmaya varmadık.

(Laughter)

(Gülme)

I wanted to, if I may ...

Eğer sakıncası olmazsa...

You did touch on something that was very powerful and difficult,

Oldukça güçlü ve zor bir noktaya da değindin,

which is, you spoke about this incident

sadece beş yaşındayken başına gelen

that had happened to you when you were five years old,

bu hadise hakkında da konuştun,

and that you were raped.

tecavüze uğradığından.

And I just think that for you to be able to say those things,

Bence tüm bunları söyleyebilmen,

you know, on the TED stage,

üstelik TED sahnesinde,

to be able to talk about that at all,

tüm bunlar hakkında konuşabilmen

is pretty fearless.

gerçekten korkusuzca.

And I wanted to get a sense from you,

Senden de bir görüş almak istedim,

is that something that you think is important for you to share that now,

bunu paylaşmanın, bunun hakkında konuşmanın

to speak about it?

önemli olduğunu mu düşünüyorsun?

LM: It's so important, especially for men, to talk about things that have happened,

LM: Çok önemli, özellikle erkekler için daha önce olan şeyler hakkında konuşmak

because we've been trained

çünkü bize toplum tarafından

and told by our society that we have to be so tough and so hard

hep güçlü olmamız söylendi ve öğretildi

and we can't tell of things that are happening to us.

ve başımıza gelenler hakkında konuşamayacağımız.

But I've had so many men contact me and tell me that,

Ama o kadar çok erkek benimle iletişime geçti ki

"You came through that, you got over that,

''Sen bunu atlattın, bunu başardın,

I'm going to get over my alcoholism,"

ben de alkolikliğimi atlatacağım.''

and these things that are going on in them,

İçlerinde yaşadıkları tüm bu şeyler,

because of what happened to them.

başlarına gelenler yüzünden.

And so we must share these stories, this is part of storytelling,

Ve biz de bu hikâyeleri paylaşmalıyız, hikâye anlatımının parçası bu,

to heal us and to make us whole as a community.

bizi iyileştirmek ve bizi bir topluluk olarak birleştirmek için.

CP: That's wonderful.

CP: Harika.

(Applause)

(Alkışlar)

And you know, quite honestly, you spoke about perspective shift,

Dürüst olmak gerekirse bakış açısı değişiminden bahsettin

and that is a shift that I think we've been very slow to accept

ve bu değişim konusunda çok yavaş olduğumuzu,

and to be able to speak about that, so we thank you for that.

bu konuda konuşamadığımızı düşünüyorum, bu yüzden sana teşekkür ederim.

We thank you for being the amazing astronaut that you are,

Harika bir astronot olduğun için de tabii

and thank you for coming to the TED stage, Leland.

ve TED sahnesine geldiğin için de, Leland.

LM: Thank you so much, Chee.

LM: Çok teşekkürler, Chee.

(Applause)

(Alkışlar)