How sound can hack your memory while you sleep | DIY Neuroscience, a TED series

Translator: Ivana Korom Reviewer: Joanna Pietrulewicz

Çeviri: Can Boysan Gözden geçirme: Gözde Zülal Solak

Greg Gage: Who wouldn't love acing a geography exam,

Greg Gage: Kim coğrafya sınavında çok başarılı olmayı sevmez ki?

remembering all the locations of the countries on a map

Tüm ülkelerin haritadaki konumlarını hatırlamak

or avoiding embarrassing situations of suddenly forgetting the person's name

ya da tam karşınızda duran kişinin adını aniden unutmak gibi

utandırıcı durumlardan kaçınmak.

standing right in front of you.

It turns out that memory, like other muscles in the body,

Hafızanın tıpkı vücuttaki diğer kaslar gibi

güçlendirilip geliştirilebileceği ortaya çıktı.

can be strengthened and enhanced.

But instead of practicing with flash cards,

Ama hafıza kartlarıyla pratik yapmak yerine,

there may be an interesting way

uyurken hafızamızı kandırabilecek

that we can hack our memory while we sleep.

ilginç bir yöntem olabilir.

(Music)

(Müzik)

Why do we sleep?

Neden uyuruz?

This has been a question asked since the early days of civilization.

Bu soru, medeniyetin ilk günlerinden beri soruluyor.

And while we may not know the exact answer,

Kesin yanıtını bilmesek de

there are a number of really good theories about why we need it.

buna neden ihtiyacımız olduğuna dair bazı iyi teoriler var.

Uykuda beyin gün boyunca yaşadığı

Sleep is when the brain transfers short-term memories

experienced throughout the day

kısa süreli hafızayı

uzun süreli hafızaya dönüştürür.

into long-term memories.

Bu işleme hafıza güçlendirme denir

This process is called memory consolidation,

and it's the memory consolidation theory that has scientists wondering

ve bilim insanlarının belirli anılarımızı diğerlerinden daha çok geliştirebilme

if we can enhance certain memories over others.

üzerine düşündüğü teori hafıza güçlendirme.

There was a paper recently in the journal "Science"

Geçenlerde "Science" dergisindeki

Ken Paller ve Northwestern'daki meslektaşlarının bir makalesinde

by Ken Paller and his colleagues at Northwestern

that seemed to show that this may be true,

bunun doğru olabileceği belirtilmiş,

and that piqued our curiosity.

bu da bizim ilgimizi çekti.

Joud has been working on a DIY version of this task

Joud, uykuda sesin kullanımıyla anılarımızı geliştirebilmeyi görmek için

to see if we can improve memories through the use of sound in sleep.

bu işin "kendin yap" versiyonu üzerinde çalışıyor.

So Joud, how do you test if we can improve our memories with sleep?

Joud, uyku yoluyla anılarımızı geliştirebilmeyi nasıl test ediyorsunuz?

Joud Mar’i: We need a human subject.

Joud Mar'i: Denek insana ihtiyacımız var.

[Step 1: Play a game]

[Adım 1: Bir oyun oyna]

We have a memory game that we have on an iPad,

iPad'de oynadığımız bir hafıza oyunu var

and then we make our subject play this game

ve deneğimiz bu oyunu oynayıp

ekranda beliren resimleri ve nerede belirdiklerini hatırlıyor.

and remember the images and where they appear on the screen.

GG: Yani, resimlerin nerede belirdiği ile ilgili

GG: So this is like a memory game you used to play as a child,

çocukken oynanan bir hafıza oyunu gibi.

which picture was where.

And we tie each picture with a sound that represents it.

Her resmi, onu simgeleyen bir sesle eşleştiriyoruz.

JM: So, if you can see a picture of a car, for example,

JM: Örneğin, bir araba resmi gördüğünüzde,

and you would hear the car engine.

araba motoru sesini duyuyorsunuz.

(Car engine starting)

(Araba çalışıyor)

GG: Just before you go to sleep we're going to test you.

GG: Uyumadan hemen önce sizi test ediyoruz.

Resimlerin nerede olduğunu

We're going to see how well you remember where the pictures are.

ne kadar iyi hatırladığınızı göreceğiz.

Every time you see the picture, you're going to hear the sound.

Resmi her gördüğünüzde sesi de duyacaksınız.

And now comes the experiment.

Tam burada deney devreye giriyor.

You're going to go take a nap.

Biraz uyuyacaksınız.

[Step 2: Take a nap]

[Adım 2: Şekerleme yap]

And while you're sleeping, we're going to be recording your EEG.

Siz uyurken, sizin EEG grafinizi kaydediyor olacağız.

JM: And then we wait for them to go into what's called the slow-wave sleep,

JM: Sonra da derin uyku denen evreye geçmenizi bekleyeceğiz,

which is the deepest phase of your sleep where it's really hard for you to wake up.

bu evre uykunuzun en derin ve uyanmanızın çok zor olduğu evredir.

GG: OK, pause.

GG: Peki, duralım.

So, here's some information on sleep.

Uyku hakkında biraz bilgi vereyim.

There are four stages: we have lighter stages of sleep and REM,

Dört adım var: uykunun daha hafif evreleri ve REM

but what we're interested in is called slow-wave sleep.

fakat bizim ilgilendiğimiz derin uyku.

And it gets its name from the electrical signals

Bu terim, adını beyinde kaydettiğimiz

called Delta waves that we record from the brain.

ve Delta dalgaları denen elektrik sinyallerinden alıyor.

This is the part of sleep where scientists believe

Burası, bilim insanlarının hafıza güçlendirmenin

that memory consolidation can happen.

meydana geldiğine inandıkları kısım.

In this deep period of sleep,

Bu derin uyku aşamasında,

we're going to do something that you don't know we're going to do.

yapacağımızı bilmediğiniz bir şey yapacağız.

JM: İşte burada aldatıcı kısım geliyor ve işaret vermeye başlıyoruz.

JM: Here's where the tricky part comes, and we start playing our cues.

(Car engine starting)

(Araba motoru çalışıyor)

GG: Do you play all the cues?

GG: Tüm işaretleri söylüyor musunuz?

JM: No. We only want to play half of them to see if there's a difference.

JM: Hayır. Sadece yarısını arada bir fark var mı diye söylüyoruz.

GG: So your hypothesis is

GG: Yani, hipotezinize göre

the one that they were listening to while they're sleeping

uyurken dinlediklerinde daha iyi sonuç alıyorlar, öyle mi?

they're going to do better at.

JM: Yes, exactly.

JM: Evet, kesinlikle.

GG: When you wake back up and play the game again,

GG: Tekrar uyanıp oyunu bir daha oynadığınızda,

do you do better or worse than before a nap?

uyumadan öncekine göre daha iyi miydi yoksa daha kötü müydü?

What we found is that if we played you a cue during your sleep,

Bulduklarımıza göre, eğer siz uyurken size işaret verirsek

for example, a car --

örneğin, araba gibi

You would remember the position of that car

tekrar uyandığınızda,

when you woke back up again.

bu arabanın yerini hatırlarsınız.

But if we didn't play you the cue during the sleep,

Fakat uyurken size işaret vermezsek

for example, a guitar,

örneğin, gitar gibi

you'd be less likely to remember that guitar when you woke up.

uyandığınızda bu gitarı hatırlama ihtimaliniz daha düşük olacaktır.

The memories that were cued they remembered better

Bu sesleri duyduklarını hatırlamamalarına rağmen,

işaret verilen anılar,

than the ones they weren't,

even though they don't remember hearing those sounds?

verilmeyenlerden daha iyi hatırlandı.

JM: Evet, onlara soruyoruz.

JM: Yes, we ask them.

GG: Uyuduklarını biliyoruz, duyamıyorlar, uyanıyorlar

GG: We know they're sleeping, they can't hear it, they wake up,

ve oyunu oynamayanlara göre daha iyisini yapıyorlar.

they do better on those than the ones you didn't play.

GG: Bu harika. JM: Sihir gibi.

GG: That's amazing. JM: It's like magic.

GG: Joud ran this experiment on 12 people and the results were significant.

GG: Joud, bu deneyi 12 kişide uyguladı ve sonuçlar dikkate değerdi.

Konu, olayları daha iyi hatırlamamak değil; o olayları daha az unutmak.

It's not that you remember things better; it's that you forget them less.

I was a huge skeptic when I first heard that you could do better at a memory test

Bir hafıza testini, uyku sırasında oyun oynayarak

daha iyi yapabileceğinizi ilk duyduğumda aşırı şüpheciydim.

just by playing sounds during sleep.

Fakat bu deneyleri tekrarladık.

But we replicated these experiments.

Gün boyunca elde ettiğimiz değerler ve anılar çok hassastı

The facts and memories we collect throughout the day are very fragile,

and they are easily lost and forgotten.

ve kolaylıkla kaybedilip unutuldular.

Fakat bunları farkında bile olmadan uyku esnasında yeniden harekete geçirerek

But by reactivating them during sleep, even without us being aware,

it seems like we could make them more stable and less prone to forgetting.

daha sabit hale getirip unutma eğilimini azaltabildik gibi görünüyor.

Bu inanılmaz.

That's pretty incredible.

Our brains are still active even when we're not.

Biz aktif değilken bile beynimiz aktif.

So if you're like me and a bit forgetful,

Siz de benim gibi biraz unutkansanız

perhaps a solution is a pair of headphones and a soft couch.

belki de çözüm bir çift kulaklık ve rahat bir kanepe olabilir.