How sound can hack your memory while you sleep | DIY Neuroscience, a TED series

Translator: Ivana Korom Reviewer: Joanna Pietrulewicz

Translator: Ayan Organization Reviewer: Wafa Edris

Greg Gage: Who wouldn't love acing a geography exam,

کێ هەیە لە ئێمە حەز نەکات لە تاقیکردنەوەی جوگرافیا دەربچت،

remembering all the locations of the countries on a map

شوێنی هەموو وڵاتانی لە سەر نەخشە لەبیر بێت

or avoiding embarrassing situations of suddenly forgetting the person's name

یان بەدوور بین لەو هەڵوێستە شەرمەزاریانەی وەک لەناکاو لەبیرکردنی ناوی کەسێک

standing right in front of you.

ڕاستەوخۆ لەبەرامبەرت دانیشتووە.

It turns out that memory, like other muscles in the body,

یادەوەری وەک گۆڕانی ماسوولکەکانی تری لاشە دەگۆڕێ،

can be strengthened and enhanced.

دەتواندرێت بەهێز و باشتر بکرێت.

But instead of practicing with flash cards,

بەڵام لەجیاتی مەشقکردن بەکارتی فێربوون،

there may be an interesting way

دەکرێت ڕێگەیەکی زۆر خۆشتر هەبێت

that we can hack our memory while we sleep.

کە دەتوانین یادەوەری هاک بکەین لەکاتی نووستن.

(Music)

(مۆسیقا)

Why do we sleep?

ئێمە بۆچی دەخەوین؟

This has been a question asked since the early days of civilization.

ئەمە پرسیارێکە کە هەر لەسەرەتاکانی سەردەمی شارستانیەوە کراوە.

And while we may not know the exact answer,

و لەو کاتەوەش وەڵامی تەواو و ورد نازانین،

there are a number of really good theories about why we need it.

چەند بیردۆزی باش هەن دەربارەی ئەوەی بۆچی پێویستمان بە خەوتن هەیە.

Sleep is when the brain transfers short-term memories

خەوتن گواستنەوەی یادەوەریە کورت خایەنەکانە

experienced throughout the day

کە لەماوەی ڕۆژدا ئەزموونکراون

into long-term memories.

بۆ یادەوەریە دڕێژخایەنەکان

This process is called memory consolidation,

پڕۆسەکە پێدەگوترێت پێک بەستنەوەی یادەوەریەکان،

and it's the memory consolidation theory that has scientists wondering

و بیردۆزی پێک بەستنەوەی یادەوەریەکان بووە هۆی جێی پرسیاری زاناکان

if we can enhance certain memories over others.

گەر بتوانین هەندێک یادەوەری بەسەر ئەوانیتر هەڵبژێرین

There was a paper recently in the journal "Science"

بەم دوایانەی توێژینەوەیەک لە گۆڤاری "زانست" هەبوو

by Ken Paller and his colleagues at Northwestern

لەلایەن کین پاڵیر و هاوڕێکانی لە زانکۆی نۆرس وێسترن

that seemed to show that this may be true,

نووسراوە کەوا نیشاندەدات ئەم قسانە ڕاستبن،

and that piqued our curiosity.

کە زانخوازی ئێمەی خستە ژێر پرسیار.

Joud has been working on a DIY version of this task

جۆید لە بەشی دەماریدا کاری لەم پرسەدا کردووە

to see if we can improve memories through the use of sound in sleep.

بۆ زانینی ئایا دەشێت یادەوەریەکانمان باش بکەین بە بەکارهێنانی دەنگ لەکاتی خەوتندا.

So Joud, how do you test if we can improve our memories with sleep?

جۆید، چۆن تاقیکردنەوەی توانینی گەشەی یادەوەریەکانمان لەخەودا بکەیت؟

Joud Mar’i: We need a human subject.

پێوویستمان به نموونەی مرۆڤ دەبێت

[Step 1: Play a game]

[هەنگاوی یەکەم : یاریکردن]

We have a memory game that we have on an iPad,

ئێمە یاریەکی بیرەوەریمان هەیە لەسەر ئایپادێکە،

and then we make our subject play this game

دواتر ئێمە کەسێک دێنین ئەم یاریە بکات

and remember the images and where they appear on the screen.

و لەبیری بێت وێنە و شوێنەکان لەکوێ بوون لەسەر شاشەکە.

GG: So this is like a memory game you used to play as a child,

واتا ئەم یاریە بیرەوەریە وەک ئەو یاریانەیە کە بە منداڵی دەمانکرد،

which picture was where.

کام وێنە لێرە بوو.

And we tie each picture with a sound that represents it.

و ئێمە هەر وێنەک بە دەنگێک دەبەستینەوە کە لەسەریەتی.

JM: So, if you can see a picture of a car, for example,

بۆ نموونە ئەگەر وێنەی ئۆتۆمبێلێک ببینیت،

and you would hear the car engine.

و گوێت لەدەنگی بزوێنەرەکەی بێت.

(Car engine starting)

(ئیشپێکردنی بزوێنەری ئۆتۆمبێل)

GG: Just before you go to sleep we're going to test you.

ڕاستەوخۆ پێش ئەوەی بخەویت تاقیت دەکەینەوە.

We're going to see how well you remember where the pictures are.

دەبینین ماوەی لەبیرمانی شوێنی وێنەکان لە یادەوەری چەند دەخایەنێت

Every time you see the picture, you're going to hear the sound.

هەموو جار کە وێنەکە دەبینین دەنگە تایبەتەکەشی دەبیستی.

And now comes the experiment.

و ئێستا کاتی تاقیکردنەوەیە.

You're going to go take a nap.

تۆ دەڕۆیت سەرخەوێک دەشکێنی.

[Step 2: Take a nap]

[هەنگاوی٢ : سەرخەوێک بشکێنە]

و کاتێک تۆ خەوتوویت ئێمە بە شێوەی کارەبایی شەپۆلی مێشکت دادەڕێژین.

And while you're sleeping, we're going to be recording your EEG.

JM: And then we wait for them to go into what's called the slow-wave sleep,

هەروەها دواتر ئێمە چاوەڕێ دەکەین بچنە قۆناغی خەوی شەپۆل هێواشەوە،

which is the deepest phase of your sleep where it's really hard for you to wake up.

بە یەکێک لە قووڵترین قۆناغی خەو دادەندرێت کە هەڵسانەوە تێیدا قورسە.

GG: OK, pause.

باشە، بوەستە.

So, here's some information on sleep.

لێرەدا، چەند زانیاریەک لەسەر خەوتن هەیە.

There are four stages: we have lighter stages of sleep and REM,

چوار قۆناغی نووستن هەیە: سووکترین خەو قۆناغی خەوی چاوی خێرایە،

but what we're interested in is called slow-wave sleep.

بەڵام ئەوەی جێی سەرنجی ئێمەیە خەوی شەپۆل هێواشە.

And it gets its name from the electrical signals

هەروەها ناوی نیشانەکانی کارەبایی پێ بەخشراوە

called Delta waves that we record from the brain.

پێی دەڵێن شەپۆلەکانی دەلتا کە لە مێشکدا تۆماریان دەکەن.

This is the part of sleep where scientists believe

ئەمە بەشێکە لە خەو زانایان باوەڕیان وایە

that memory consolidation can happen.

دەکرێت پێک بەستنەوەی یادەوەریەکان ڕووبدات.

In this deep period of sleep,

لەکاتی خەوێکی قووڵدا،

we're going to do something that you don't know we're going to do.

دەڕۆین شتێک دەکەین کە ئێوە نازانن ئەمە دەکەین.

JM: Here's where the tricky part comes, and we start playing our cues.

لێرەدا شتێکی سەخت دێتە پێش هەڵدەستین بە کار پێکردنی سەرە داوەکان.

(هەڵکردنی بزوێنەر)

(Car engine starting)

GG: Do you play all the cues?

ئایا کار بەهەموو سەرەداوێک دەکەیت؟

JM: No. We only want to play half of them to see if there's a difference.

نا. ئێمە تەنها دەمانەوێت کار بە نیوەیان بکەین تاکو بزانین جیاوازییان هەیە.

GG: So your hypothesis is

کەوایە گریمانەکەت

the one that they were listening to while they're sleeping

یەکێکە لەوانەی کە لە کاتی نووستنیان دەیانبیست.

they're going to do better at.

باشتر ئەنجامی دەدەن تیایدا.

JM: Yes, exactly.

بەڵێ، ڕێک بەم شێوەیە.

GG: When you wake back up and play the game again,

کاتێک لەخەو هەڵدەستیەوە، دووبارە یاریەکە دەکەیتەوە،

do you do better or worse than before a nap?

ئایا باشتر یان خراپتر لە پێش کاتی سەرخەوەکە ئەنجامی دەدەیت؟

What we found is that if we played you a cue during your sleep,

گەیشتووینە ئەو بڕوایەی ئەگەر دەنگێکت لە کاتی خەوتن بۆ لێبدەین ،

for example, a car --

بۆ نموونە، ئۆتۆمبێل--

You would remember the position of that car

تۆ شوێنی ئۆتۆمبێلەکەت بەبیر دێتەوە

when you woke back up again.

کاتێک دووبارە لەخەو هەڵدەستیەوە.

But if we didn't play you the cue during the sleep,

بەڵام ئەگەر دەنگەکەت بۆ لێنەدەین لەکاتی نووستن،

for example, a guitar,

بۆ نموونە، گیتار،

you'd be less likely to remember that guitar when you woke up.

تۆ بە ئەستەم گیتارەکەت بەبیر دێتەوە کاتێک لەخەو هەڵدەستی.

The memories that were cued they remembered better

ئەو یادەوەریانەی بە دەنگێکەوە بەستراون باشتر بەبیر دێنەوە

than the ones they weren't,

لەوانەی نەبەستراوەنەوە بە دەنگێک،

even though they don't remember hearing those sounds?

ئەوان بیریان نامێنێت کە ئەم دەنگانەیان بیستووە؟

JM: Yes, we ask them.

بەڵێ، ئێمە ڵێیان دەپرسین.

GG: We know they're sleeping, they can't hear it, they wake up,

دەزانین ئەوان نووستوون گوێیان لێ نابێت کاتێ لەخەو هەڵدەستن.

they do better on those than the ones you didn't play.

بەڵام باشتر لەوانەی کە گوێیان لێ نەبووە ئەنجامی دەدەن.

GG: That's amazing. JM: It's like magic.

ئەمە سەرسووڕهێنەرە وەک جادووە.

GG: Joud ran this experiment on 12 people and the results were significant.

جۆود ئەمەی بەسەر ۱۲ کەس تاقی کردەوە و ئەنجامەکەشی گرینگ بوو.

It's not that you remember things better; it's that you forget them less.

مانای ئەوە نییە باشتر شتەکانت لەبیرە مانای ئەوەیە کەمتر شتەکان لەبیر دەکەیت.

I was a huge skeptic when I first heard that you could do better at a memory test

سەرەتا زۆر بە گومان بووم کاتێک بیستم دەتوانی باشتر تاقیکردنەوەی یادەوەریی بکەیت

just by playing sounds during sleep.

تەنها بە گوێ لێبوونی دەنگ لەکاتی نووستن.

But we replicated these experiments.

بەڵام ئێمە ئەم تاقیکردنەوەمان دووبارە کردەوە.

The facts and memories we collect throughout the day are very fragile,

ڕاستیەکان و یادەوەریانەی لە ڕۆژدا کۆییان دەکەینەوە زۆر لاوازن

and they are easily lost and forgotten.

و بەئاسانی لەدەست دەدرێن و لەبیر دەکرێن.

But by reactivating them during sleep, even without us being aware,

بەڵام لەکاتی نووستن چالاک دەبنەوە بێ ئەوەی ئاگاشمان لێبێت،

it seems like we could make them more stable and less prone to forgetting.

پێ دەچێت ئێمە بتوانین وایان لێبکەین زیاتر سەربەخۆ بن و کەمتر لەیاد بکرێن.

That's pretty incredible.

ئەمە باوەڕ پێنەکراوە.

Our brains are still active even when we're not.

هێشتا مێشکمان چالاکە لەکاتێکدا ئێمە چالاک نین.

So if you're like me and a bit forgetful,

کەوایە ئەگەر تۆش وەکو منی و زۆر شت لەبیر دەکەیت،

perhaps a solution is a pair of headphones and a soft couch.

لەوانەیە چارەسەرەکەی جووتێک هێدفۆن بێت لەگەڵ جێگەیەکی ئارام.