Newton Aduaka: The story of Ezra, a child soldier

14,820 views ・ 2008-11-04

TED


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Leszek Nowicki Korekta: Agata Osińska
00:12
This is very strange for me, because I’m not used to doing this:
0
12160
3000
Jest to dla mnie bardzo dziwne, ponieważ nie jestem do tego przyzwyczajony
00:15
I usually stand on the other side of the light,
1
15160
3000
Z reguły stoję po drugiej stronie światła,
00:18
and now I'm feeling the pressure I put other people into. And it's hard ...
2
18160
7000
a teraz sam czuję tę presję, pod którą stawiam innych ludzi i to jest ciężkie.
00:25
The previous speaker has, I think,
3
25160
3000
Poprzedni mówca, wydaje mi się,
00:28
really painted a very good background as to
4
28160
6000
stworzył bardzo dobre tło pod to, co naprawdę...
00:34
the impulse behind my work and what drives me, and my sense of loss,
5
34160
6000
ten impuls napędzający moją pracę, moje poczucie zagubienia,
00:40
and trying to find the answer to the big questions.
6
40160
6000
i szukanie odpowiedzi na wielkie pytania.
00:46
But this, for me, I mean, coming here to do this,
7
46160
5000
Ale dla mnie przyjście tutaj jest jak,
00:51
feels like -- there’s this sculptor that I like very much, Giacometti,
8
51160
8000
jest jak... jest pewien rzeźbiarz, którego bardzo lubię, Giacometti,
00:59
who after many years of living in France -- and learning, you know,
9
59160
5000
który po wielu latach spędzonych we Francji, po nauce,
01:04
studying and working -- he returned home and he was asked, what did you produce?
10
64160
7000
studiowaniu i pracownaiu, powrócił do domu, gdzie zapytano go: Co stworzyłeś?
01:11
What have you done with so many years of being away?
11
71160
4000
Co zrobiłeś z tyloma latami spędzonymi za granicą?
01:15
And he sort of, he showed a handful of figurines.
12
75160
3000
A on pokazał garść figurek.
01:18
And obviously they were, "Is this what you spent years doing?
13
78160
5000
Oni oczywiście zdumieni zapytali: "Takie rzeczy robiłeś przez tyle lat?
01:23
And we expected huge masterpieces!"
14
83160
5000
A my oczekiwaliśmy wielkich dzieł!"
01:28
But what struck me is the understanding that in those little pieces
15
88160
6000
Ale to, co mnie uderzyło, to zrozumienie, że w tych małych rzeczach
01:34
was the culmination of a man’s life, search, thought, everything --
16
94160
6000
było skumulowane całe życie człowieka, jego poszukiwania, przemyślenia, wszystko.
01:40
just in a reduced, small version.
17
100160
2000
Po prostu w pomniejszonej wersji.
01:42
In a way, I feel like that.
18
102160
2000
W pewien sposób, tak właśnie się czuję.
01:44
I feel like I’m coming home to talk about
19
104160
3000
Czuję jakbym wracał do domu rozmawiać
01:47
what I’ve been away doing for 20 years.
20
107160
4000
o tym co robiłem przez 20 lat.
01:51
And I will start with a brief taster of what I’ve been about:
21
111160
6000
Zacznę od krótkich prezentacji tego czym się zajmowałem.
01:57
a handful of films -- nothing much,
22
117160
2000
Garść filmów, nic wielkiego
01:59
two feature films and a handful of short films.
23
119160
3000
dwa filmy pełnometrażowe i garść krótkich filmików.
02:02
So, we’ll go with the first piece.
24
122160
4000
Zaczniemy od pierwszej pozycji.
02:06
(Video) Woman: "I destroy lives," mum said.
25
126160
9000
Video: Niszczę życia, powiedziała mi mama.
02:15
I love her, you know.
26
135160
2000
Kocham ją, wiesz.
02:19
She’s not even my real mum.
27
139160
2000
Ona nawet nie jest moją prawdziwą matką.
02:21
My real mum and dad dumped me
28
141160
4000
Moi prawdziwi rodzice porzucili mnie
02:25
and fucked off back to Nigeria.
29
145160
2000
i spierdolili do Nigerii.
02:32
The devil is in me, Court.
30
152160
4000
We mnie jest diabeł, Court.
02:36
Court: Sleep.
31
156160
2000
Śpij.
02:40
Woman: Have you ever been?
32
160160
2000
Byłeś tam kiedyś?
02:42
Court: Where?
33
162160
2000
Gdzie?
02:44
Woman: Nigeria.
34
164160
2000
W Nigerii.
02:48
Court: Never.
35
168160
2000
Nigdy.
02:50
My mum wanted to,
36
170160
3000
Moja mama chciała,
02:53
couldn’t afford it.
37
173160
2000
ale nie było jej stać.
02:56
Woman: Wish I could.
38
176160
2000
Też bym chciała.
02:58
I have this feeling I’d be happy there.
39
178160
3000
Wydaje mi się, że byłabym tam szczęśliwa.
03:08
Why does everyone get rid of me?
40
188160
2000
Dlaczego każdy się mnie pozbywa?
03:12
Court: I don't want to get rid of you.
41
192160
2000
Ja nie chcę się ciebie pozbyć.
03:14
Woman: You don't need me.
42
194160
4000
Nie potrzebujesz mnie.
03:18
You’re just too blind to see it now.
43
198160
3000
Jesteś po prostu zbyt ślepy aby to teraz dostrzec.
03:23
Boy: What do you do all day?
44
203160
3000
Co robisz całymi dniami?
03:27
Marcus: Read.
45
207160
2000
Czytam.
03:29
Boy: Don't you get bored?
46
209160
2000
Nie nudzi cię to?
03:31
And how come you ain't got a job anyway?
47
211160
3000
I czemu w ogóle nie masz pracy?
03:34
Marcus: I am retired.
48
214160
2000
Jestem emerytowany.
03:36
Boy: So?
49
216160
2000
No i?
03:38
Marcus: So I've done my bit for Queen and country, now I work for myself.
50
218160
3000
No i zrobiłem swoje dla królowej i dla kraju, teraz pracuję dla siebie.
03:41
Boy: No, now you sit around like a bum all day.
51
221160
2000
Nie, teraz siedzisz całymi dniami jak menel.
03:43
Marcus: Because I do what I like?
52
223160
3000
Bo robię to co lubię?
03:46
Boy: Look man, reading don't feed no one.
53
226160
2000
Człowieku, czytanie nikogo nie nakarmi.
03:48
And it particularly don't feed your spliff habit.
54
228160
2000
Szczególnie nie nakarmi twojego nałogu palenia skrętów.
03:50
Marcus: It feeds my mind and my soul.
55
230160
4000
To karmi mój umysł i duszę.
03:54
Boy: Arguing with you is a waste of time, Marcus.
56
234160
7000
Kłótnia z tobą to strata czasu, Marcus.
04:01
Marcus: You’re a rapper, am I right?
57
241160
2000
Jesteś raperem, prawda?
04:03
Boy: Yeah.
58
243160
1000
Tak.
04:04
Marcus: A modern day poet.
59
244160
1000
Współczesny poeta.
04:05
Boy: Yeah, you could say that.
60
245160
1000
Tak, można tak powiedzieć.
04:06
Marcus: So what do you talk about?
61
246160
2000
Więc o czym gadasz?
04:08
Boy: What's that supposed to mean?
62
248160
2000
Co to ma znaczyć?
04:10
Marcus: Simple. What do you rap about?
63
250160
2000
Proste. O czym rapujesz?
04:12
Boy: Reality, man.
64
252160
2000
O rzeczywistości, człowieku.
04:14
Marcus: Whose reality?
65
254160
1000
Czyjej rzeczywistości?
04:15
Boy: My fuckin' reality.
66
255160
2000
Mojej pierdolonej rzeczywistości.
04:17
Marcus: Tell me about your reality.
67
257160
2000
Opowiedz mi o twojej rzeczywistości.
04:19
Boy: Racism, oppression, people like me not getting a break in life.
68
259160
4000
O rasizmie, ucisku, o tym, że ludzie tacy jak ja nie mają lekko w życiu.
04:23
Marcus: So what solutions do you offer? I mean, the job of a poet is not just --
69
263160
3000
Więc jakie rozwiązania oferujesz? Wiesz, zadaniem poety nie jest tylko...
04:26
Boy: Man, fight the power! Simple: blow the motherfuckers out of the sky.
70
266160
3000
Człowieku, walcz z władzą. Proste. Rozwal skurwysynów.
04:29
Marcus: With an AK-47?
71
269160
1000
Kałasznikowem?
04:30
Boy: Man, if I had one, too fuckin' right.
72
270160
2000
Człowieku, gdybym miał jednego... zbyt prawdziwe.
04:32
Marcus: And how many soldiers have you recruited to fight this war with you?
73
272160
3000
A ilu żołnierzy zebrałeś już by walczyć w tej wojnie?
04:35
Boy: Oh, Marcus, you know what I mean.
74
275160
3000
Oj, Marcus, wiesz o co mi chodzi.
04:38
Marcus: When a man resorts to profanities,
75
278160
2000
Gdy człowiek sięga po wulgaryzmy,
04:40
it’s a sure sign of his inability to express himself.
76
280160
4000
jest to jasny znak, że nie potrafi się wyrazić.
04:44
Boy: See man, you’re just taking the piss out of me now.
77
284160
3000
Człowieku, czepiasz się.
04:47
Marcus: The Panthers.
78
287160
2000
Pantery.
04:49
Boy: Panthers?
79
289160
1000
Pantery?
04:50
Ass kickin' guys who were fed up with all that white supremacist, powers-that-be bullshit,
80
290160
4000
Ekipa twardzieli, którzy mieli dosyć białej supremacji, władzy,
04:54
and just went in there and kicked everybody's arse.
81
294160
3000
po prostu poszli i skopali wszystkim tyłki.
04:57
Fuckin’ wicked, man. I saw the movie. Bad! What?
82
297160
4000
Zajebiste, człowieku. Widziałem film. Masakra! Co?
05:01
Director 1: I saw his last film.
83
301160
4000
Widziałem jego ostatni film.
05:05
Épuise, right?
84
305160
2000
"Epuise", prawda?
05:07
Woman 1: Yes.
85
307160
1000
Tak.
05:08
D1: Not to make a bad joke, but it was really épuisé.
86
308160
7000
Nie chodzi o złą robotę, ale to było "epuise".
05:15
Epuisé -- tired, exhausted, fed up.
87
315160
7000
Epuise -- zmęczony, wykończony, mający dosyć.
05:22
Director 2: Can you not shut up?
88
322160
2000
Nie możesz się zamknąć?
05:24
Now, you talk straight to me, what’s wrong with my films?
89
324160
2000
Mów wprost, co jest nie tak z moimi filmami?
05:26
Let’s go.
90
326160
2000
Dawaj.
05:28
W1: They suck.
91
328160
1000
Są słabe.
05:29
Woman 2: They suck? What about yours?
92
329160
2000
Są słabe? A twoje?
05:32
What, what, what, what about, what?
93
332160
3000
Co, co, co, co co?
05:35
What do you think about your movie?
94
335160
2000
Co myślisz o swoich filmach?
05:37
D1: My movies, they are OK, fine.
95
337160
2000
Moje filmy są OK, dobre.
05:39
They are better than making documentaries no one ever sees.
96
339160
3000
Są lepsze od dokumentów których nikt nie zobaczy.
05:42
What the fuck are you talking about?
97
342160
2000
O czym ty, kurwa, gadasz?
05:44
Did you ever move your fuckin' ass from Hollywood
98
344160
3000
Ruszyłeś kiedyś swój pierdolony tyłek z Hollywood
05:47
to go and film something real?
99
347160
2000
by sfilmować coś prawdziwego?
05:49
You make people fuckin' sleep.
100
349160
2000
Usypiasz ludzi.
05:51
Dream about bullshit.
101
351160
2000
Każesz im śnić o gównie.
05:53
(Applause)
102
353160
4000
(Aplauz)
05:57
Newton Aduaka: Thank you. The first clip, really, is
103
357160
5000
Newton Aduaka: Dziękuję. Pierwszy z tych klipów
06:02
totally trying to capture what cinema is for me,
104
362160
4000
naprawdę oddaje to czym dla mnie jest kino,
06:06
and where I'm coming from in terms of cinema.
105
366160
2000
i to skąd pochodzę jako filmowiec.
06:08
The first piece was, really, there's a young woman talking about Nigeria,
106
368160
5000
Pierwszy klip przedstawił młodą kobietę, mówiącą o Nigerii,
06:13
that she has a feeling she'll be happy there.
107
373160
3000
o tym, że czułaby się tam szczęśliwa.
06:16
These are the sentiments of someone that's been away from home.
108
376160
3000
To są odczucia osób będących z dala od domu,
06:19
And that was something that I went through, you know, and I'm still going through.
109
379160
3000
to jest coś przez co przechodziłem i, w zasadzie, wciąż przechodzę.
06:22
I've not been home for quite a while, for about five years now.
110
382160
3000
W domu nie było już mnie około 5 lat.
06:25
I've been away 20 years in total.
111
385160
2000
Ogólnie jestem za granicą już 20 lat.
06:29
And so it’s really --
112
389160
3000
I to jest naprawdę...
06:32
it's really how suddenly, you know, this was made in 1997,
113
392160
6000
wiecie, film powstał w 1997 roku,
06:38
which is the time of Abacha -- the military dictatorship,
114
398160
4000
w tym czasie rządził dyktator Abacha,
06:42
the worst part of Nigerian history, this post-colonial history.
115
402160
5000
jest to najgorszy okres w historii postkolonialnej Nigerii.
06:47
So, for this girl to have these dreams
116
407160
2000
Dla tej dziewczyny te marzenia
06:49
is simply how we preserve a sense of what home is.
117
409160
4000
są tym jak postrzegamy pojęcie domu.
06:53
How -- and it's sort of, perhaps romantic, but I think beautiful,
118
413160
6000
I to jest nieco romantyczne, myślę, że piękne,
06:59
because you just need something to hold on to,
119
419160
4000
ponieważ potrzebujemy czegoś, czego moglibyśmy się chwycić,
07:03
especially in a society where you feel alienated.
120
423160
3000
szczególnie w społeczeństwie, w którym czujemy się wyobcowani.
07:06
Which takes us to the next piece, where the young man
121
426160
3000
I to zabiera nas do drugiego klipu, w którym młody człowiek
07:09
talks about lack of opportunity: living as a black person in Europe,
122
429160
6000
rozmawia o braku perspektyw, żyjąc jako czarny w Europie.
07:15
the glass ceiling that we all know about, that we all talk about,
123
435160
4000
Szklany sufit, o którym wszyscy wiemy i rozmawiamy -
07:19
and his reality.
124
439160
4000
jego rzeczywistość.
07:23
Again, this was my -- this was me talking about --
125
443160
2000
To było moje... to byłem ja mówiący o...
07:25
this was, again, the time of multiculturalism in the United Kingdom,
126
445160
4000
to były czasy wielokulturowości w Wielkiej Brytanii,
07:29
and there was this buzzword -- and it was trying to say,
127
449160
3000
i to hasło, które dla mnie było...
07:32
what exactly does this multiculturalism mean in the real lives of people?
128
452160
4000
co dokładnie oznacza wielokulturowość w codziennym życiu społeczeństwa?
07:36
And what would a child --
129
456160
3000
Co na to dziecko,
07:39
what does a child like Jamie -- the young boy -- think,
130
459160
3000
co ma sobie myśleć ktoś tak młody jak Jamie, mały chłopiec -
07:42
I mean, with all this anger that's built up inside of him?
131
462160
4000
chodzi mi o cały gniew który się w nim zbierał,
07:46
What happens with that?
132
466160
2000
i o to co się z tym stanie.
07:48
What, of course, happens with that is violence,
133
468160
2000
To co się stanie, to oczywiście przemoc, która jest...
07:50
which we see when we talk about the ghettos
134
470160
4000
którą widzimy rozmawiając o gettach
07:54
and we talk about, you know, South Central L.A. and this kind of stuff,
135
474160
4000
czy też o centrum południowego LA i tego typu rzeczach.
07:58
and which eventually, when channeled, becomes,
136
478160
3000
Przemoc która niekiedy przeradza się,
08:01
you know, evolves and manifests itself as riots --
137
481160
5000
ewoluuje w zamieszki,
08:06
like the one in France two years ago, where I live,
138
486160
4000
jak te dwa lata temu we Francji, gdzie żyję,
08:10
which shocked everybody, because everyone thought, "Oh well,
139
490160
2000
które wszystkich zszokowały, bo każdy myślał "No,
08:12
France is a liberal society."
140
492160
2000
Francja jest liberalnym społeczeństwem."
08:14
But I lived in England for 18 years.
141
494160
3000
Ja żyłem w Anglii przez 18 lat,
08:17
I've lived in France for about four, and I feel actually
142
497160
3000
we Francji około cztery i czuję
08:20
thrown back 20 years, living in France.
143
500160
5000
jakbym cofnął się o 20 lat żyjąc we Francji.
08:25
And then, the third piece. The third piece for me is the question:
144
505160
3000
A trzeci klip... trzeci klip przedstawia pytanie:
08:28
What is cinema to you? What do you do with cinema?
145
508160
3000
Czym jest dla ciebie kino, jak wykorzystujesz kino?
08:31
There's a young director, Hollywood director, with his friends --
146
511160
8000
Mamy młodego reżysera - hollywoodzkiego reżysera ze znajomymi,
08:39
fellow filmmakers -- talking about what cinema means.
147
519160
3000
filmowcami, rozmawiającymi o tym, czym jest kino.
08:42
I suppose that will take me to my last piece --
148
522160
4000
To nas zabierze do ostatniego klipu,
08:46
what cinema means for me.
149
526160
2000
czym dla mnie jest kino.
08:48
My life started as a -- I started life in 1966,
150
528160
4000
Moje życie zaczęło się w 1966 roku,
08:52
a few months before the Biafran, which lasted for three years
151
532160
3000
parę miesięcy przed wojną domową w Nigerii, która trwała 3 lata,
08:55
and it was three years of war.
152
535160
2000
to były 3 lata wojny.
08:57
So that whole thing,
153
537160
3000
Więc ogólnie,
09:00
that whole childhood echoes and takes me into the next piece.
154
540160
6000
całe dzieciństwo się odzywa i zabiera mnie do kolejnego klipu.
09:16
(Video) Voice: Onicha, off to school with your brother.
155
556160
3000
Video: Onicha, idź z bratem do szkoły.
09:19
Onicha: Yes, mama.
156
559160
2000
Tak mamo.
10:09
Commander: Soldiers, you are going to fight a battle,
157
609160
7000
Żołnierze, czeka was walka,
10:16
so you must get ready and willing to die.
158
616160
3000
musicie się przygotować i być gotowym umrzeć.
10:19
You must get -- ?
159
619160
1000
Co musicie?
10:20
Child Soldiers: Ready and willing to die.
160
620160
3000
Przygotować się i być gotowym umrzeć.
10:23
C: Success, the change is only coming through the barrel of the gun.
161
623160
6000
Sukces, zmiana przychodzi tylko przez lufę broni.
10:29
CS: The barrel of the gun!
162
629160
2000
Lufę broni.
10:31
C: This is the gun.
163
631160
1000
To jest broń.
10:32
CS: This is the gun.
164
632160
4000
To jest broń.
10:36
C: This is an AK-47 rifle. This is your life.
165
636160
2000
To jest AK-47. To jest wasze życie.
10:38
This is your life. This is ... this is ... this is your life.
166
638160
6000
To jest wasze życie. To jest... to jest... to jest wasze życie.
10:44
Ezra: They give us the special drugs. We call it bubbles.
167
644160
3000
Dają nam specjalne prochy. Nazywamy je bąbelkami.
10:47
Amphetamines.
168
647160
2000
Amfetamina.
10:50
Soldiers: Rain come, sun come, soldier man dey go.
169
650160
3000
Przychodzi deszcz, słońce, przychodzi czas żołnierza.
10:53
I say rain come, sun come, soldier man dey go.
170
653160
3000
Mówię, że przychodzi deszcz, słońce, przychodzi czas żołnierza.
10:56
We went from one village to another -- three villages.
171
656160
2000
Szliśmy od wioski do wioski... trzy wioski.
10:58
I don’t remember how we got there.
172
658160
2000
Nie pamiętam jak się tam dostaliśmy.
11:00
Witness: We walked and walked for two days.
173
660160
3000
Szliśmy i szliśmy przez dwa dni.
11:03
We didn't eat.
174
663160
2000
Nie jedliśmy.
11:05
There was no food, just little rice.
175
665160
4000
Nie było jedzenia, tylko trochę ryżu.
11:09
Without food -- I was sick.
176
669160
2000
Bez jedzenia chorowałam.
11:11
The injection made us not to have mind.
177
671160
3000
Zastrzyk pozbawił nas umysłu.
11:14
God will forgive us.
178
674160
2000
Bóg nam przebaczy.
11:16
He knows we did not know. We did not know!
179
676160
3000
On wie, że nie wiedzieliśmy. Nie wiedzieliśmy!
11:35
Committee Chairman: Do you remember January 6th, 1999?
180
695160
3000
Pamiętasz 6. stycznia, 1999 roku?
11:40
Ezra: I don’t remember.
181
700160
2000
Nie.
11:42
Various Voices: You will die! You will die! (Screaming)
182
702160
3000
Umrzesz! Umrzesz! (Krzyki)
11:45
Onicha: Ezra! (Ezra: Onicha! Onicha!)
183
705160
2000
Onicha: Ezra! (Ezra: Onicha! Onicha!)
11:47
Various Voices: ♫ We don't need no more trouble ♫
184
707160
8000
♫ Nie potrzebujemy więcej problemów ♫
11:55
♫ No more trouble ♫
185
715160
2000
♫ Więcej problemów ♫
11:57
They killed my mother.
186
717160
2000
Oni zabili moją matkę.
11:59
The Mende sons of bastards.
187
719160
2000
Gnoje z Mende.
12:01
(Shouting)
188
721160
2000
(Okrzyki)
12:04
Who is she?
189
724160
2000
Kto to?
12:06
Me.
190
726160
1000
Ja.
12:07
Why you giving these to me?
191
727160
1000
Po co mi to dajesz?
12:08
So you can stop staring at me.
192
728160
2000
Żebyś przestał się na mnie gapić.
12:11
My story is a little bit complicated.
193
731160
3000
Moja historia jest nieco skomplikowana.
12:14
I’m interested.
194
734160
2000
Jestem zainteresowany.
12:16
Mariam is pregnant.
195
736160
2000
Mariam jest w ciąży.
12:18
You know what you are? A crocodile.
196
738160
2000
Wiesz czym jesteś? Krokodylem.
12:20
Big mouth. Short legs.
197
740160
2000
Duża gęba, krótkie nogi.
12:25
In front of Rufus you are Ezra the coward.
198
745160
2000
Przed Rufusem jesteś Ezrą-tchórzem.
12:27
He’s not taking care of his troops.
199
747160
2000
On nie dba o swoje oddziały.
12:29
Troop, pay your last honor. Salute.
200
749160
5000
Oddział, oddajcie ostatni honor. Salut.
12:34
Open your eyes, Ezra.
201
754160
2000
Otwórz oczy, Ezra.
12:36
A blind man can see that the diamonds end up in his pocket.
202
756160
2000
Ślepiec potrafi zauważyć jak diamenty trafiają do jego kieszeni.
12:38
♫ We don't need no more trouble ♫
203
758160
8000
♫ Nie potrzebujemy więcej problemów ♫
12:47
Get that idiot out!
204
767160
2000
Wyciągnijcie tego idiotę!
12:50
I take you are preparing a major attack?
205
770160
3000
Rozumiem, że przygotowujesz wielki atak?
12:53
This must be the mine.
206
773160
1000
To musi być kopalnia.
12:55
Your girl is here.
207
775160
1000
Twoja dziewczyna jest tutaj.
12:56
Well done, well done.
208
776160
4000
Świetnie, świetnie.
13:01
That is what you are here for, no?
209
781160
2000
Po to tutaj jesteś, prawda?
13:03
You are planning to go back to fight are you?
210
783160
3000
Chcesz wrócić i walczyć, tak?
13:06
♫ We don't need no more trouble ♫
211
786160
7000
♫ Nie potrzebujemy więcej problemów ♫
13:13
♫ No more trouble ♫
212
793160
2000
♫ Więcej problemów ♫
13:15
♫ We don't need no more trouble ♫
213
795160
10000
♫ Nie potrzebujemy więcej problemów ♫
13:25
♫ No more trouble. ♫
214
805160
3000
♫ Więcej problemów ♫
13:28
Wake up! Everybody wake up. Road block!
215
808160
3000
Obudźcie się! Wszyscy wstawać. Blokada drogowa!
13:31
♫ We don't need no more ... ♫
216
811160
3000
♫ Nie potrzebujemy więcej... ♫
14:00
Committee Chairman: We hope that, with your help and the help of others, that this commission
217
840160
5000
Mamy nadzieję, że z twoją pomocą i z pomocą innych, ta komisja
14:05
will go a long way towards understanding the causes of the rebel war.
218
845160
5000
pójdzie w stronę zrozumienia przyczyn wojny rebelianckiej.
14:10
More than that, begin a healing process and finally to --
219
850160
2000
Mało tego, będzie procesem odbudowującym, aż w końcu...
14:12
as an act of closure to a terrible period in this country’s history.
220
852160
6000
aktem zamykającym okropny okres w historii tego kraju.
14:18
The beginning of hope.
221
858160
1000
Początkiem nadziei.
14:19
Mr. Ezra Gelehun, please stand.
222
859160
4000
Panie Ezra Gelehun, proszę wstać.
14:31
State your name and age for the commission.
223
871160
5000
Proszę podać komisji imię i nazwisko, oraz wiek.
14:36
Ezra: My name is Ezra Gelehun.
224
876160
2000
Nazywam się Ezra Gelehun.
14:38
I am 15 or 16. I don’t remember.
225
878160
4000
Mam 15 lub 16 lat. Nie pamiętam.
14:42
Ask my sister, she is the witch, she knows everything.
226
882160
5000
Zapytajcie moją siostrę, ona jest wiedźmą, ona wie wszystko.
14:47
(Sister: 16.)
227
887160
5000
16.
14:52
CC: Mr. Gelehun, I’d like to remind you you’re not on trial here
228
892160
3000
Panie Gelehun, chciałbym Panu przypomnieć, że to nie jest proces
14:55
for any crimes you committed.
229
895160
2000
za zbrodnie przez Pana popełnione.
14:57
E: We were fighting for our freedom.
230
897160
2000
Walczyliśmy o naszą wolność.
14:59
If killing in a war is a crime,
231
899160
3000
Jeśli zabijanie na wojnie jest przestępstwem,
15:02
then you have to charge every soldier in the world.
232
902160
4000
to musicie pozwać każdego żołnierza na świecie.
15:06
War is a crime, yes, but I did not start it.
233
906160
4000
Wojna to przestępstwo, owszem, ale ja tego nie zacząłem.
15:10
You too are a retired General, not so?
234
910160
4000
Ty też jesteś emerytowanym generałem, prawda?
15:14
CC: Yes, correct.
235
914160
2000
Tak, prawda.
15:16
E: So you too must stand trial then.
236
916160
2000
Więc ty też musisz stanąć przed sądem.
15:18
Our government was corrupt.
237
918160
4000
Nasz rząd był skorumpowany.
15:22
Lack of education was their way to control power.
238
922160
5000
Brak edukacji był ich sposobem kontrolowania władzy.
15:27
If I may ask, do you pay for school in your country?
239
927160
3000
Jeśli mogę zapytać, wy płacicie za edukację w swoim kraju?
15:30
CC: No, we don’t.
240
930160
5000
Nie.
15:35
E: You are richer than us.
241
935160
2000
Jesteście bogatsi od nas.
15:37
But we pay for school.
242
937160
3000
Ale my płacimy za szkołę.
15:41
Your country talks about democracy,
243
941160
2000
Wasz kraj mówi o demokracji,
15:43
but you support corrupt governments like my own.
244
943160
4000
ale wspieracie skorumpowane władze jak nasza.
15:47
Why? Because you want our diamond.
245
947160
3000
Czemu? Bo chcecie naszych diamentów.
15:50
Ask if anyone in this room have ever seen real diamond before?
246
950160
4000
Zapytaj czy ktokolwiek w tym pomieszczeniu widział diamenty.
15:54
No.
247
954160
2000
Nie.
15:56
CC: Mr. Gelehun, I'd like to remind you, you're not on trial here today.
248
956160
6000
Panie Gelehun, chciałbym Panu przypomnieć, to nie jest proces.
16:02
You are not on trial.
249
962160
1000
To nie jest proces.
16:03
E: Then let me go.
250
963160
3000
W takim razie wypuście mnie.
16:06
CC: I can't do that, son.
251
966160
3000
Nie mogę tego zrobić, synu.
16:09
E: So you are a liar.
252
969160
2000
Więc jesteś kłamcą.
16:11
(Applause)
253
971160
2000
(Aplauz)
16:13
NA: Thank you. Just very quickly to say that my point really here,
254
973160
3000
NA: Dziękuję. Chciałbym powiedzieć, że tutaj naprawdę chodzi mi o to,
16:16
is that while we’re making all these huge advancements,
255
976160
2000
że podczas gdy robimy wielkie postępy,
16:18
what we're doing, which for me, you know, I think we should --
256
978160
6000
które dla mnie są... wiecie... myślę że powinniśmy...
16:24
Africa should move forward, but we should remember,
257
984160
4000
Myślę że Afryka powinna iść na przód, ale pamiętajmy o tym,
16:28
so we do not go back here again.
258
988160
2000
żeby już do tego nie wracać.
16:30
Thank you.
259
990160
1000
Dziękuję.
16:31
Emeka Okafor: Thank you, Newton.
260
991160
2000
Emeka Okafor: Dziękuję Newton.
16:33
(Applause)
261
993160
3000
(Aplauz)
16:36
One of the themes that comes through very strongly
262
996160
4000
Jednym z tematów który mocno się uwidacznia
16:40
in the piece we just watched is this sense of the psychological trauma of the young
263
1000160
10000
w klipie, który przed chwilą widzieliśmy, jest uczucie psychologicznej traumy młodych
16:50
that have to play this role of being child soldiers.
264
1010160
5000
odgrywających rolę dzieci... dzieci będących żołnierzami.
16:55
And considering where you are coming from,
265
1015160
4000
Biorąc pod uwagę to skąd pochodzisz,
16:59
and when we consider the extent to which it’s not taken as seriously
266
1019160
6000
i gdy weźmiemy pod uwagę, że to nie jest brane na tyle poważnie
17:05
as it should be, what would you have to say about that?
267
1025160
4000
na ile powinno być, co byś na to odpowiedział?
17:09
NA: In the process of my research, I actually spent
268
1029160
3000
NA: Podczas moich badań, spędziłem
17:12
a bit of time in Sierra Leone researching this.
269
1032160
3000
trochę czasu w Sierra Leone badając to.
17:15
And I remember I met a lot of child soldiers --
270
1035160
5000
I spotkałem... pamiętam, że spotkałem wiele żołnierzy-dzieci
17:20
ex-combatants, as they like to be called.
271
1040160
4000
eks-kombatanci, jak lubili siebie nazywać.
17:26
I met psychosocial workers who worked with them.
272
1046160
5000
Spotkałem pracowników społecznych, psychologów, którzy z nimi pracowali.
17:31
I met psychiatrists who spent time with them,
273
1051160
3000
Spotkałem psychiatrów, którzy spędzali z nimi czas,
17:34
aid workers, NGOs, the whole lot.
274
1054160
3000
organizacje pozarządowe i wiele innych.
17:37
But I remember on the flight back on my last trip,
275
1057160
4000
Ale pamiętam w locie powrotnym z mojej ostatniej podróży,
17:41
I remember breaking down in tears and thinking to myself,
276
1061160
4000
pamiętam jak się rozpłakałem i myślałem sobie,
17:45
if any kid in the West, in the western world,
277
1065160
6000
jeśli te dzieci, jeśli jakiekolwiek dzieci na zachodzie,
17:51
went through a day of what any of those kids have gone through,
278
1071160
5000
przeżyły dzień taki jak te dzieci,
17:56
they will be in therapy for the rest of their natural lives.
279
1076160
6000
trafiłyby na terapię do końca swego życia.
18:02
So for me, the thought that we have all these children --
280
1082160
5000
Więc dla mnie, myśl, że mając te dzieci,
18:07
it’s a generation, we have a whole generation of children --
281
1087160
3000
to pokolenie, mamy całe pokolenie dzieci
18:10
who have been put through so much psychological trauma or damage,
282
1090160
7000
które przeszły przez tyle psychologicznej traumy,
18:17
and Africa has to live with that.
283
1097160
2000
a Afryka musi z tym żyć.
18:19
But I’m just saying to factor that in,
284
1099160
2000
Ale ja tylko chcę żeby brać to pod uwagę,
18:21
factor that in with all this great advancement,
285
1101160
3000
brać to pod uwagę przy tych wspaniałych postępach,
18:24
all this pronouncement of great achievement.
286
1104160
2000
tych opisach wspaniałych osiągnięć.
18:28
That’s really my thinking.
287
1108160
2000
Tak właśnie myślę.
18:30
EO: Well, we thank you again for coming to the TED stage.
288
1110160
3000
EO: Dziękuję ponownie za przybycie na scenę TED.
18:33
That was a very moving piece.
289
1113160
2000
To było bardzo poruszające.
18:35
NA: Thank you.
290
1115160
1000
NA: Dziękuję.
18:36
EO: Thank you.
291
1116160
1000
EO: Dziękuję.
18:37
(Applause)
292
1117160
1000
(Aplauz)
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7