The genius behind some of the world's most famous buildings | Renzo Piano

Tłumaczenie: Dagmara Platuska Korekta: Rysia Wand

Architecture is amazing, for sure.

Architektura jest niezwykła.

It's amazing because it's art.

Jest niezwykła, bo jest sztuką.

But you know, it's a very funny kind of art.

Ale to bardzo zabawna forma sztuki.

To sztuka na pograniczu sztuki i nauki.

It's an art at the frontier between art and science.

It's fed by ...

Karmi się

by real life, every day.

samym życiem, codziennie.

It's driven by force of necessity.

Jest napędzana siłą potrzeby.

Quite amazing, quite amazing.

To jest naprawdę niezwykłe.

And the life of the architect is also amazing.

Życie architekta także jest niezwykłe.

You know, as an architect, at 10 o’clock in the morning,

Jako architekt o 10:00 rano

you need to be a poet, for sure.

musisz być poetą, to pewne.

But at 11,

Ale o 11:00

you must become a humanist,

musisz stać się humanistą,

otherwise you'd lose your direction.

inaczej straciłbyś kierunek.

And at noon, you absolutely need to be a builder.

A w południe musisz absolutnie stać się budowlańcem.

You need to be able to make a building,

Musisz umieć stworzyć budynek.

because architecture, at the end, is the art of making buildings.

Bo, koniec końców, architektura jest sztuką tworzenia budynków.

Architecture is the art of making shelter for human beings.

Architektura jest sztuką tworzenia schronienia dla ludzkich istnień.

Period.

Kropka.

And this is not easy at all.

I to wcale nie jest takie proste.

To jest niezwykłe.

It's amazing.

Look at this.

Spójrzcie na to.

Here we are in London,

Jesteśmy w Londynie,

at the top of the Shard of Glass.

na szczycie wieżowca Shard of Glass.

This is a building we completed a few years ago.

Skończyliśmy ten budynek kilka lat temu.

Those people are well-trained workers,

Ci ludzie to wysoce wyszkoleni robotnicy,

and they are assembling the top piece of the tower.

którzy składają górną część wieży.

Well, they look like rock climbers.

Wyglądają jak wspinacze skałkowi.

They are.

Są nimi.

I mean, they are defying the force of gravity,

Przeciwstawiają się sile grawitacji,

like building does, by the way.

nawiasem mówiąc, jak ten budynek.

We got 30 of those people --

Mieliśmy 30 takich ludzi,

actually, on that site, we got more than 1,400 people,

właściwie na tej budowie pracuje ponad 1400 osób

coming from 60 different nationalities.

60 różnych narodowości.

You know, this is a miracle. It's a miracle.

To jest cud.

To put together 1,400 people,

Cudem jest zebrać razem 1400 osób,

coming from such different places, is a miracle.

z tak różnych miejsc.

Sites are miracles.

Place budowy to też cuda.

This is another one.

Oto kolejny.

Let's talk about construction.

Porozmawiajmy o konstrukcji.

Adventure, it's adventure in real life,

To przygoda dziejąca się naprawdę,

not adventure in spirit.

nie przygoda w znaczeniu duchowym.

This guy there is a deepwater diver.

Ten człowiek jest nurkiem głębinowym.

From rock climbers to deepwater divers.

Od wspinaczy skałkowych do nurków głębinowych.

This is in Berlin.

To Berlin.

After the fall of the Wall in '89,

Po upadku muru w 1989 roku

we built this building, connecting East Berlin to West Berlin,

powstał ten budynek, łączący Berlin Wschodni z Zachodnim

in Potsdamer Platz.

na Placu Poczdamskim.

We got on that project almost 5,000 people.

W projekt zaangażowano prawie 5000 ludzi.

Almost 5,000 people.

And this is another site in Japan,

A to inne miejsce, w Japonii,

building the Kansai Airport.

budowa lotniska Kansai.

Wspinacze, tym razem japońscy.

Again, all the rock climbers, Japanese ones.

You know, making buildings together

Budowa to najlepszy sposób

is the best way to create a sense of cooperation.

na tworzenie atmosfery współpracy,

The sense of pride -- pride is essential.

kluczowego poczucia dumy.

But, you know, construction, of course,

Naturalnie konstrukcja to jeden z powodów,

is one of the reasons why architecture is amazing.

dla których architektura jest niezwykła.

But there is another one, that is maybe even more amazing.

Jest też inny powód, może nawet bardziej zadziwiający.

Because architecture is the art

Architektura jest sztuką

of making shelter for communities,

tworzenia schronienia dla wspólnot,

not just for individuals --

nie tylko dla jednostek.

Dla społeczności i społeczeństwa.

communities and society at large.

And society is never the same.

A społeczeństwo nigdy nie jest takie samo.

The world keeps changing.

Świat się zmienia.

And changes are difficult to swallow by people.

Ludziom trudno jest przełknąć zmiany.

And architecture is a mirror of those changes.

A architektura jest lustrem tych zmian.

Architektura jest wybudowaną ekspresją tych zmian.

Architecture is the built expression of those changes.

So, this is why it is so difficult,

Dlatego jest to takie trudne,

because those changes create adventure.

ponieważ te zmiany tworzą przygodę.

They create adventure, and architecture is adventure.

One tworzą przygodę i architektura jest przygodą.

This is the Centre Georges Pompidou in Paris,

To jest Centrum Georges Pompidou w Paryżu,

a long time ago.

wiele lat temu.

That was back in time, '77.

To zdjęcie z 1977.

This was a spaceship landing in the middle of Paris.

To było lądowanie statku kosmicznego w środku Paryża.

Together with my friend in adventure, Richard Rogers,

Z współuczestnikiem przygody, Richardem Rogersem,

we were, at the time, young bad boys.

byliśmy wtedy młodzi i gniewni.

Young, bad boys.

Młodzi i gniewni.

(Laughter)

(Śmiech)

It was really only a few years after May '68.

To było dosłownie kilka lat po wydarzeniach z maja '68.

So it was a rebellion, pure rebellion.

Więc to była prawdziwa rebelia.

The idea was to make

Chcieliśmy stworzyć dowód na to,

the proof that cultural buildings should not be intimidating.

że budynki instytucji kultury nie powinny przytłaczać.

They should create a sense of curiosity.

Powinny wzbudzać ciekawość.

This is the way to create a cultural place.

To jest sposób na stworzenie miejsca kultury.

Curiosity is the beginning of a cultural attitude.

Ciekawość jest początkiem kulturowego nastawienia.

And there's a piazza there, you can see that piazza.

Jest tam plac, można go zobaczyć.

And a piazza is the beginning of urban life.

Plac jest początkiem życia miejskiego.

A piazza is the place where people meet.

Jest miejscem spotkań ludzi.

And they mix experience.

Tu mieszają się doświadczenia.

And they mix ages.

Tu mieszają się ludzie w różnym wieku.

And, you know, in some way,

I w pewnym sensie, właśnie tutaj,

you create the essence of the city.

tworzymy esencję miasta.

And since then, we made, in the office, so many other places for people.

Od tamtego czasu, stworzyliśmy wiele innych miejsc dla ludzi.

Here, in Rome, is a concert hall.

W Rzymie jest sala koncertowa.

Another place for people.

Kolejne miejsce dla ludzi.

This building inside is actually designed by the sound, you can see.

Ten budynek jest właściwie zaprojektowany przez dźwięk.

It's flirting with sound.

Flirtuje z dźwiękiem.

And this is the Kansai Airport,

A to jest port lotniczy Kansai,

in Japan.

w Japonii.

To make a building, sometimes you need to make an island,

Czasami, żeby stworzyć budynek, trzeba stworzyć wyspę

and we made the island.

i stworzyliśmy wyspę.

The building is more than one mile long.

Budynek ma ponad 1,5 km długości.

It looks like an immense glider, landing on the ground.

Wygląda jak olbrzymi szybowiec, który wylądował na ziemi.

And this is in San Francisco.

A to jest w San Francisco.

Another place for people.

Kolejne miejsce dla ludzi.

This building is the California Academy of Sciences.

Ten budynek to Kalifornijska Akademia Nauk.

And we planted on that roof --

Na dachu budynku zasadziliśmy tysiące roślin,

thousands and thousands of plants that use the humidity of the air,

które wykorzystują wilgotność powietrza,

instead of pumping water from the water table.

zamiast pompowania wód gruntowych.

Ten dach jest żywym dachem.

The roof is a living roof, actually.

And this building was made Platinum LEED.

Ten budynek ma certyfikat LEED Platinum.

The LEED is the system to measure, of course,

LEED to system mierzenia

the sustainability of a building.

ekologiczności budynku.

So this was also a place for people

Jest to również miejsce dla ludzi,

that will stay a long time.

które pozostanie na długo.

And this is actually New York.

A to jest Nowy Jork.

Muzeum New Whitney,

This is the new Whitney,

in the Meatpacking District in New York.

w dzielnicy Meatpacking w Nowym Jorku.

Well, another flying vessel.

Kolejny latający statek.

Another place for people.

Kolejne miejsce dla ludzi.

Here we are in Athens, the Niarchos Foundation.

To są Ateny, Fundacja Niarchos.

It's a library,

Jest to biblioteka,

it's an open house, a concert hall

dom otwarty, sala koncertowa

and a big park.

i duży park.

This building is also a Platinum LEED building.

Ten budynek również posiada LEED Platinum.

This building actually captures the sun's energy with that roof.

Jego dach łapie energię słoneczną.

But, you know, making a building a place for people is good.

Tworzenie budynku,

który stanie się miejscem dla ludzi, jest dobre.

Making libraries, making concert halls,

Budowa bibliotek, sal koncertowych

making universities, making museums is good,

uniwersytetów, muzeów jest dobre,

because you create a place that's open, accessible.

ponieważ powstają miejsca otwarte, dostępne.

You create a building for a better world, for sure.

Powstają budynki dla lepszego świata.

But there is something else

Ale jeszcze coś zwiększa

that makes architecture amazing, even more.

niezwykłość architektury.

And this is the fact that

architecture doesn't just answer to need and necessity,

Architektura nie odpowiada tylko na potrzeby, konieczność,

but also to desires -- yes, desires -- dreams, aspirations.

ale także na pragnienia, marzenia oraz aspiracje.

This is what architecture does.

Tak właśnie działa architektura.

Even the most modest hut on earth

Nawet najskromniejszy szałas na Ziemi

is not just a roof.

to nie tylko dach.

It's more than a roof.

To więcej niż dach.

It's telling a story;

To opowieść.

it's telling a story about the identity of the people living in that hut.

To opowieść o tożsamości osób mieszkających w tym szałasie.

Individuals.

Jednostek.

Architecture is the art of telling stories.

Architektura jest sztuką opowiadania historii.

Like this one.

Takich jak ta.

In London: the Shard of Glass.

W Londynie: wieżowiec Shard of Glass. .

Well, this building is the tallest building in Western Europe.

To najwyższy budynek w Europie Zachodniej.

Wznosi się na ponad 300 m, żeby oddychać świeżym powietrzem.

It goes up more than 300 meters in the air, to breathe fresh air.

The facets of this building are inclined,

Przednie części budynku są pochylone

and they reflect the sky of London, that is never the same.

i odbijają londyńskie niebo, które nigdy nie jest takie samo.

After rain, everything becomes bluish.

Po deszczu wszystko jest niebieskawe.

In the sunny evening, everything is red.

W słoneczny wieczór wszystko jest czerwone.

It's something that is difficult to explain.

Trudno to wytłumaczyć.

It's what we call the soul of a building.

Nazywamy to duszą budynku.

On this picture on the left, you have the Menil Collection,

Na zdjęciu po lewej mamy kolekcję Menil,

used a long time ago.

używaną dawno temu.

It's a museum.

Jest to muzeum.

On the right is the Harvard Art Museum.

Na prawo jest Harvard Art Museum.

Both those two buildings flirt with light.

Oba te budynki flirtują ze światłem.

Light is probably one of the most essential materials in architecture.

Światło jest prawdopodobnie

jednym z z najbardziej niezbędnych elementów architektury.

And this is in Amsterdam.

A to jest w Amsterdamie.

This building is flirting with water.

Ten budynek flirtuje z wodą.

And this is my office, on the sea.

A to jest moje biuro na morzu.

Well, this is flirting with work.

To jest flirtowanie z pracą.

Actually, we enjoy working there.

Właściwie lubimy tam pracować.

And that cable car is the little cable car that goes up to there.

Ta mała kolejka linowa dowozi nas do biura.

That's "The New York Times" in New York.

To "The New York Times" w Nowym Jorku.

Well, this is playing with transparency.

To gra z przejrzystością.

Again, the sense of light, the sense of transparency.

Ponownie, poczucie światła, poczucie przejrzystości.

On the left here, you have the Magic Lantern in Japan,

Po lewej stronie mamy Magic Lantern w Japonii,

in Ginza, in Tokyo.

w dzielnicy Ginza wTokio.

And in the center is a monastery in the forest.

A w środku jest klasztor w lesie.

This monastery is playing with the silence and the forest.

Ten klasztor gra z ciszą i lasem.

And a museum, a science museum.

Jest tam też muzeum nauki.

This is about levitation.

Tu chodzi o lewitację.

And this is in the center of Paris,

A to jest w centrum Paryża,

in the belly of the whale.

w brzuchu wieloryba.

This is the Pathé Foundation in Paris.

To jest Fundacja Pathé w Paryżu.

All those buildings have something in common:

Wszystkie te budynki mają ze sobą coś wspólnego:

it's that something is searching for desire, for dreams.

poszukiwanie pragnień, marzeń.

And that's me.

A to ja.

(Laughter)

Well, it's me on my sailing boat.

(Śmiech)

To ja na moim jachcie,

Flirting with breeze.

flirtujący z wiatrem.

Well, there's not a very good reason to show you this picture.

Nie ma dobrego powodu, żeby pokazać wam to zdjęcie.

(Laughter)

(Śmiech)

I'm trying, I'm trying.

Staram się.

You know, one thing is clear: I love sailing, for sure.

Jedno jest pewne: kocham żeglarstwo.

I actually also love designing sailing boats.

Właściwie kocham też projektowanie łodzi żaglowych.

But I love sailing, because sailing is associated with slowness.

Uwielbiam żeglować, bo wiąże się to z powolnością.

And ...

and silence.

I ciszą.

And the sense of suspension.

I poczuciem zawieszenia.

And there is another thing that this picture says.

I jest jeszcze jedna rzecz, którą przedstawia to zdjęcie.

It says that I'm Italian.

To, że jestem Włochem.

(Laughter)

(Śmiech)

Well, there is very little I can do about that.

Niewiele mogę na to poradzić.

(Laughter)

(Śmiech)

I'm Italian, and I love beauty.

Jestem Włochem i kocham piękno.

I love beauty.

Kocham piękno.

Well, let's go sailing, I want to take you sailing here,

Pożeglujmy razem.

Chcę was zabrać

to this place,

do tego miejsca

in the middle of the Pacific Ocean.

na środku Oceanu Spokojnego.

To jest Centrum Jean-Marie Tjibaou

This is the Jean-Marie Tjibaou Center.

It's for the Kanaky ethnic group.

dla grupy etnicznej Kanaków

It's in Nouméa, New Caledonia.

w Numei, w Nowej Kaledonii.

This place is for art.

To miejsce sztuki.

Art and nature.

Sztuki i przyrody.

And those buildings actually flirt with the wind,

Te budynki flirtują z wiatrem,

with the trade winds.

z pasatami.

They have a sound, they have a voice, those buildings.

Te budynki mają dźwięk, głos.

I'm showing this because it's about beauty.

Pokazuję to, bo chodzi tu o piękno.

It's about pure beauty.

Chodzi o czyste piękno.

And let's talk about beauty for a moment.

Porozmawiajmy przez chwilę o pięknie.

Beauty is like the bird of paradise:

Piękno jest jak rajski ptak:

the very moment you try to catch it, it flies away.

gdy tylko próbujesz go złapać - odlatuje.

Your arm is too short.

Masz za krótkie ręce.

But beauty is not a frivolous idea.

Ale piękno to nie frywolna idea.

It's the opposite.

Przeciwnie.

In my native language, that is Italian,

W moim ojczystym języku, we włoskim,

"beautiful" is "bello."

"piękny" to "bello".

In Spanish, "beauty" is "belleza."

Po hiszpańsku "piękno" to "belleza".

In Greek, "beautiful" is "kalos."

W języku greckim "piękny" to "kalos".

When you add "agathos," that means "beautiful and good."

Po dodaniu "agathos" otrzymasz "piękne i dobre".

In no one of those languages, "beautiful" just means "beautiful."

W żadnym z tych języków, "piękno" nie oznacza tylko "piękna".

It also means "good."

Znaczy również "dobro".

Real beauty is when the invisible

Prawdziwe piękno jest wtedy,

gdy niewidzialne łączy się z widzialnym,

joins the visible, coming on surface.

wypływa na powierzchnię.

And this doesn't apply only to art or nature.

To nie dotyczy tylko sztuki czy przyrody.

This applies to science, human curiosity, solidarity --

Dotyczy to nauki, ludzkiej ciekawości, solidarności.

that's the reason why you may say,

To dlatego można powiedzieć:

"This is a beautiful person,"

"To piękna osoba",

"That's a beautiful mind."

"to piękny umysł".

This, this is the beauty that can change people

To jest piękno,

które może zmienić ludzi na lepsze

into better people,

by switching a special light in their eyes.

przez dodanie blasku ich oczom.

And making buildings for this beauty

Budowanie dla piękna

makes cities better places to live.

czyni z miast lepsze miejsce do życia.

And better cities

A lepsze miasta

make better citizens.

tworzą lepszych obywateli.

Well, this beauty --

To piękno,

this universal beauty, I should say --

powinienem powiedzieć uniwersalne piękno,

is one of the few things that can change the world.

jest jedną z niewielu rzeczy, które mogą zmienić świat.

Believe me, this beauty will save the world.

Uwierzcie mi, to piękno uratuje świat.

One person at a time, but it will do it.

Jedną osobę na raz, ale to zrobi.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)