Enric Sala: Glimpses of a pristine ocean

Tłumaczenie: Bartłomiej Szóstak Korekta: Rysia Wand

I'm going to tell you two things today:

Opowiem dzisiaj o dwóch rzeczach:

One is what we have lost,

Po pierwsze, że przegraliśmy,

and two, a way to bring it back.

a po drugie, jak to naprawić.

And let me start with this.

Zacznę od tego.

This is my baseline:

To mój punkt odniesienia:

This is the Mediterranean coast

śródziemnomorskie wybrzeże

with no fish, bare rock

bez ryb, gołe skały

and lots of sea urchins that like to eat the algae.

i dużo jeżowców morskich jedzących algi.

Something like this is what I first saw

Taki obraz ujrzałem,

when I jumped in the water for the first time

wskakując po raz pierwszy do wody

in the Mediterranean coast off Spain.

na śródziemnomorskim wybrzeżu Hiszpanii.

Now, if an alien came to earth --

Gdyby na Ziemię przybył kosmita,

let's call him Joe --

nazwijmy go Joe,

what would Joe see?

to co by zobaczył?

If Joe jumped in a coral reef,

Gdyby trafił na rafę koralową

there are many things the alien could see.

mógłby wiele zobaczyć.

Very unlikely, Joe would jump

Ale wątpię, żeby trafił

on a pristine coral reef,

na nieskalaną rafę koralową,

a virgin coral reef with lots of coral, sharks, crocodiles,

z mnóstwem koralowców, rekinów,

manatees, groupers,

krokodyli, manatów, grańców,

turtles, etc.

żółwi itd.

So, probably, what Joe would see

Joe zobaczyłby raczej

would be in this part, in the greenish part of the picture.

tę zielonkawą części ilustracji.

Here we have the extreme with dead corals,

To skrajność z martwymi koralami,

microbial soup and jellyfish.

zawiesiną bakteryjną i meduzami.

And where the diver is,

Nurek wskazuje miejsce

this is probably where most of the reefs of the world are now,

większości raf na świecie:

with very few corals, algae overgrowing the corals,

niewiele koralowców porosłych algami,

lots of bacteria,

dużo bakterii,

and where the large animals are gone.

gdzie nie ma większych zwierząt.

And this is what most marine scientists have seen too.

Taki obraz zna większość naukowców.

This is their baseline. This is what they think is natural

To uważają za naturalny punkt odniesienia,

because we started modern science

bo współczesna nauka i nurkowanie

with scuba diving long after

zaczęły się na długo po tym,

we started degrading marine ecosystems.

jak zdegradowalismy morskie ekosystemy.

So I'm going to get us all on a time machine,

Pojedziemy wehikułem czasu

and we're going to the left; we're going to go back to the past

na lewą stronę, do przeszłości,

to see what the ocean was like.

by zobaczyć, jak wyglądał ocean.

And let's start with this time machine, the Line Islands,

Zaczniemy od wysp Line,

where we have conducted a series

na które wyprawialiśmy się

of National Geographic expeditions.

z National Geographic.

This sea is an archipelago belonging to Kiribati

Ten archipelag należy do Kiribati,

that spans across the equator

rozciąga się w okolicach równika

and it has several uninhabited,

i liczy kilka bezludnych wysp,

unfished, pristine islands

na których nigdy nie łowiono ryb

and a few inhabited islands.

oraz kilka zamieszkanych wysp.

So let's start with the first one: Christmas Island, over 5,000 people.

Wyspa Bożego Narodzenia, 5100 mieszkańców.

Most of the reefs are dead,

Większość raf i koralowców

most of the corals are dead -- overgrown by algae --

jest martwa, porośnięta algami,

and most of the fish are smaller than

a większość ryb jest mniejsza

the pencils we use to count them.

niż ołówek, którym je liczymy.

We did 250 hours of diving here

Nurkowaliśmy tam przez 250 godzin

in 2005.

w 2005 roku.

We didn't see a single shark.

Nie widzieliśmy ani jednego rekina.

This is the place that Captain Cook discovered in 1777

Wyspę odkrył w 1777 r. kapitan Cook,

and he described a huge abundance of sharks

który opisywał obfitość rekinów

biting the rudders and the oars of their small boats

gryzących stery i wiosła mniejszych łodzi,

while they were going ashore.

kiedy dobijali do brzegu.

Let's move the dial a little bit to the past.

Ruszmy dalej w przeszłość.

Fanning Island, 2,500 people.

Wyspa Fanning, 2500 mieszkańców.

The corals are doing better here. Lots of small fish.

Zdrowsze koralowce. Dużo małych ryb.

This is what many divers would consider paradise.

Wielu nurków uznałoby to za raj.

This is where you can see most

Widać tu większość rezerwatu

of the Florida Keys National Marine Sanctuary.

Florida Keys National Marine Sanctuary.

And many people think this is really, really beautiful,

Uchodzi za przepiękne,

if this is your baseline.

jeśli to jest wasz punkt odniesienia.

If we go back to a place

W miejscach takich

like Palmyra Atoll,

jak atol Palmyra,

where I was with Jeremy Jackson a few years ago,

gdzie byłem raz z Jememym Jacksonem,

the corals are doing better and there are sharks.

koralowce mają się lepiej i są rekiny.

You can see sharks in every single dive.

Widać rekiny podczas każdego nurkowania.

And this is something that is very unusual in today's coral reefs.

To dziś rzadkość na rafach koralowych.

But then, if we shift the dial

Jeśli przeniesiemy się

200, 500 years back,

200 albo 500 lat wstecz,

then we get to the places where the corals

zobaczymy koralowce

are absolutely healthy and gorgeous,

w pełni zdrowia i urody,

forming spectacular structures,

tworzące niezwykłe struktury,

and where the predators

gdzie drapieżniki

are the most conspicuous thing,

najbardziej rzucają się w oczy,

where you see between 25 and 50 sharks per dive.

i widać do 50 rekinów przy każdym nurkowaniu.

What have we learned from these places?

Czego nas nauczyły te miejsca?

This is what we thought was natural.

Oto co uważaliśmy za naturalne.

This is what we call the biomass pyramid.

Nazywamy to piramidą biomasy.

If we get all of the fish of a coral reef together and weigh them,

Gdyby zważyć wszystkie ryby z raf koralowych,

this is what we would expect.

na dole łańcucha pokarmowego

Most of the biomass is low on the food chain, the herbivores,

znalazłaby się większość biomasy

the parrotfish, the surgeonfish that eat the algae.

jak roślinożerne papugoryby i jesiotry.

Then the plankton feeders, these little damselfish,

Następnie planktonożercy, małe garbiki,

the little animals floating in the water.

stworzenia dryfujące w wodzie.

And then we have a lower biomass of carnivores,

Później mamy niższą biomasę mięsożernych

and a lower biomass of top head,

i niższe osobniki ze szczytu piramidy:

or the sharks, the large snappers, the large groupers.

rekiny, duże lucjany i grańce.

But this is a consequence.

Ale to skrzywiony obraz.

This view of the world is a consequence

Postrzegamy tak świat,

of having studied degraded reefs.

bo badaliśmy zniszczone rafy.

When we went to pristine reefs,

Kiedy udaliśmy się na dziewicze rafy,

we realized that the natural world

zdaliśmy sobie sprawę, że naturalny świat

was upside down;

stanął na głowie;

this pyramid was inverted.

piramida została odwrócona.

The top head does account for most of the biomass,

Szczyt piramidy stanowi większość biomasy,

in some places up to 85 percent,

w niektórych miejscach nawet 85%,

like Kingman Reef, which is now protected.

np. rafa Kingmana, obecnie pod ochroną.

The good news is that, in addition to having more predators,

Na szczęście prócz drapieżników

there's more of everything.

rozmnożyło się też wszystko inne.

The size of these boxes is bigger.

Części piramidy są większe.

We have more sharks, more biomass of snappers,

Jest więcej rekinów, lucjanów,

more biomass of herbivores, too,

roślinożerców również,

like these parrot fish that are like marine goats.

np. papugoryb. To rodzaj morskich kóz.

They clean the reef; everything that grows enough to be seen,

Oczyszczają rafę z większych roślin

they eat, and they keep the reef clean

Oczyszczają rafę z większych roślin

and allow the corals to replenish.

co pozwala koralowcom odrosnąć.

Not only do these places --

W tych dziewiczych miejscach

these ancient, pristine places -- have lots of fish,

jest nie tylko wiele ryb,

but they also have other important components

ale też innych elementów ekosystemu,

of the ecosystem like the giant clams;

jak np. ogromne małże;

pavements of giant clams in the lagoons,

całe laguny wyłożone małżami,

up to 20, 25 per square meter.

od 20 do 25 na m².

These have disappeared from every inhabited reef in the world,

Małże zniknęły zamieszkanych raf,

and they filter the water;

a to one filtrują wodę;

they keep the water clean from

oczyszczają wodę

microbes and pathogens.

z mikrobów i patogenów.

But still, now we have global warming.

Teraz mamy globalne ocieplenie.

If we don't have fishing because these reefs are protected by law

Nie odławia się ryb, bo rafy chroni prawo

or their remoteness, this is great.

albo odosobnienie. To świetnie.

But the water gets warmer for too long

Niestety, woda podgrzewa się już za długo

and the corals die.

i koralowce umierają.

So how are these fish,

W jaki sposób te ryby

these predators going to help?

i drapieżniki mogą pomóc?

Well, what we have seen is that

Widzieliśmy, że na tym obszarze

in this particular area

Widzieliśmy, że na tym obszarze

during El Nino, year '97, '98,

podczas El Nino w latach 97. i 98.

the water was too warm for too long,

woda za długo była zbyt ciepła

and many corals bleached

i wiele koralowców wyblakło

and many died.

a wiele zginęło.

In Christmas, where the food web is really trimmed down,

Na Wyspie Bożego Narodzenia,

where the large animals are gone,

brak dużych zwierząt w łańcuchu pokarmowym

the corals have not recovered.

i koralowce się nie zregenerowały.

In Fanning Island, the corals are not recovered.

Na Wyspie Fanning, koralowce nie wyzdrowiały.

But you see here

Możecie tu zobaczyć

a big table coral that died and collapsed.

dużego koralowca stołowego, który umarł i upadł.

And the fish have grazed the algae,

Ryby wyjadły algi,

so the turf of algae is a little lower.

więc poziom alg opadł.

Then you go to Palmyra Atoll

Na atolu Palmyra,

that has more biomass of herbivores,

jest większa biomasa roślinożerców

and the dead corals are clean,

i martwe koralowce są czyste,

and the corals are coming back.

a koralowce powracają.

And when you go to the pristine side,

Czy w dziewiczych zakątkach

did this ever bleach?

koralowce również wyblakły?

These places bleached too, but they recovered faster.

Tak, ale szybciej dochodziły do siebie.

The more intact, the more complete,

Im bardziej nienaruszony, kompletny,

[and] the more complex your food web,

i rozbudowany łańcuch pokarmowy,

the higher the resilience, [and] the more likely

tym większa odporność

that the system is going to recover

i prawdopodobieństwo regeneracji

from the short-term impacts of warming events.

po krótkotrwałych ociepleniach.

And that's good news, so we need to recover that structure.

To dobrze. Musimy odbudować tę strukturę.

We need to make sure that all of the pieces of the ecosystem are there

Jeśli wszystkie elementy ekosystemu będą na miejscu,

so the ecosystem can adapt

ekosystem będzie mógł przystosować się

to the effects of global warming.

do efektów globalnego ocieplenia.

So if we have to reset the baseline,

Musimy zresetować punkt odniesienia

if we have to push the ecosystem back to the left,

i przesunąć ekosystem z powrotem na lewo.

how can we do it?

Jak to zrobić?

Well, there are several ways.

Jest kilka sposobów.

One very clear way is the marine protected areas,

Potrzeba prawnie chronionych rezerwatów morskich,

especially no-take reserves

w szczególności tzw. stref "no-take areas,"

that we set aside

które tworzymy,

to allow for the recovery for marine life.

by wspomóc odnowę życia morskiego.

And let me go back to that image

Pozwólcie, że powrócę do tego zdjęcia

of the Mediterranean.

Morza Śródziemnego.

This was my baseline. This is what I saw when I was a kid.

To był mój fundament. To widziałem jak byłem dzieckiem.

And at the same time I was watching

I jednocześnie oglądałem

Jacques Cousteau's shows on TV,

programy Jacquesa Cousteau w telewizji,

with all this richness and abundance and diversity.

z tym bogactwem, obfitością i różnorodnością.

And I thought that this richness

I sądziłem, że ro bogactwo

belonged to tropical seas,

przypisywało się morzom tropikalnym,

and that the Mediterranean was a naturally poor sea.

a Morze Śródziemne było morzem naturalnie ubogim.

But, little did I know,

Ale, mało wtedy wiedziałem,

until I jumped for the first time in a marine reserve.

do czasu, gdy po raz pierwszy zanurkowałem w rezerwacie morskim.

And this is what I saw, lots of fish.

I oto, co zobaczyłem, ogromne ilości ryb.

After a few years, between five and seven years,

Po kilku latach, gdzieś ok. 5-7,

fish come back, they eat the urchins,

ryby powróciły, żywią się jeżowcami,

and then the algae grow again.

a algi znowu odrastają.

So you have this little algal forest,

Więc wyrósł tam mały las alg,

and in the size of a laptop

a na obszarze o powierzchni laptopa,

you can find more than 100 species of algae,

można znaleźć ponad 100 gatunków alg,

mostly microscopic fit

w większości mikroskopijnej wielkości

hundreds of species of little animals

setki gatunków małych stworzeń

that then feed the fish,

będących pokarmem dla ryb,

so that the system recovers.

tak, że system się odradza.

And this particular place, the Medes Islands Marine Reserve,

A to szczególne miejsce, Rezerwat Morski na Wyspach Medes,

is only 94 hectares,

liczy sobie tylko 94 ha,

and it brings 6 million euros to the local economy,

i przynosi 6 mln euro dochodu lokalnemu budżetowi,

20 times more than fishing,

20 razy więcej niż rybołówstwo

and it represents 88 percent

i stanowi to 88%

of all the tourist revenue.

całkowitego dochodu z turystów.

So these places not only help the ecosystem

Więc te miejsca, nie tylko pomagają ekosystemowi,

but also help the people

ale również pomagają ludziom,

who can benefit from the ecosystem.

którzy mogą czerpać z niego korzyści.

So let me just give you a summary

Pozwólcie, że podsumuję,

of what no-take reserves do.

co dają nam tzw. strefy "no-take areas."

These places, when we protect them,

Miejsca te, jeśli je chronimy,

if we compare them to unprotected areas nearby, this is what happens.

jeśli porównamy je z sąsiadującymi obszarami niechronionymi, wygląda to tak.

The number of species increases 21 percent;

Liczba gatunków wzrasta o 21%;

so if you have 1,000 species

więc mając 1000 gatunków,

you would expect 200 more in a marine reserve.

w rezerwacie możemy spodziewać się 200 więcej.

This is very substantial.

Jest to bardzo istotne.

The size of organisms increases a third,

Rozmiary organizmów zwiększają się o ⅓,

so your fish are now this big.

więc wasze ryby są teraz takie duże.

The abundance, how many fish you have per square meter,

Obfitość organizmów - ilość ryb przypadających na m²,

increases almost 170 percent.

wzrasta o prawie 170%.

And the biomass -- this is the most spectacular change --

A biomasa - to najbardziej zadziwiająca zmiana -

4.5 times greater biomass

jest średnio 4,5 razy większa,

on average, just after five to seven years.

tylko w ciągu 5-7 lat.

In some places up to 10 times

W niektórych miejscach nawet 10-krotny

larger biomass inside the reserves.

wzrost biomasy w rezerwatach.

So we have all these things

Więc mamy te wszystkie rzeczy

inside the reserve that grow, and what do they do?

w rezerwatach, które wzrastają, i co robią?

They reproduce. That's population biology 101.

Rozmnażają się. To populacja BIO101.

If you don't kill the fish, they take a longer time to die,

Jeśli nie zabijesz ryb, minie więcej czasu zanim umrą,

they grow larger and they reproduce a lot.

rosną większe i się dużo rozmnażają.

And same thing for invertebrates. This is the example.

To samo ma miejsce u bezkręgowców. Oto przykład.

These are egg cases

To są kapsułki jajowe

laid by a snail off the coast of Chile,

złożone przez ślimaka z wybrzeża Chile,

and this is how many eggs they lay on the bottom.

a tyle jaj składają na dnie.

Outside the reserve,

Poza rezerwatem,

you cannot even detect this.

nawet ich nie widać.

One point three million eggs per square meter

1,3 mln jaj na m²

inside the marine reserve where these snails are very abundant.

w obfitym w ślimaki rezerwacie morskim.

So these organisms reproduce,

Organizmy rozmnażają się;

the little larvae juveniles spill over,

małe larwy wylewają się,

they all spill over,

wszystkie się wylewają,

and then people can benefit from them outside too.

a ludzie również z nich mogą mieć korzyści.

This is in the Bahamas: Nassau grouper.

To jest na Bahamach: granik siodlasty.

Huge abundance of groupers inside the reserve,

Ogromna obfitość grańców w rezerwacie,

and the closer you get to the reserve,

i im bliżej jesteście rezerwatu,

the more fish you have.

tym więcej jest ryb.

So the fishermen are catching more.

Wzrastają połowy.

You can see where the limits of the reserve are

Można poznać granice rezerwatu,

because you see the boats lined up.

bo widać jak ustawiły się łodzie.

So there is spill over;

A więc jest wylew;

there are benefits beyond the boundaries of these reserves

są korzyści dla obszarów leżących poza granicami rezerwatów,

that help people around them,

które pomagają ludziom wokół,

while at the same time

a jednocześnie

the reserve is protecting

rezerwat ochrania

the entire habitat. It is building resilience.

cały habitat. To budowanie odporności.

So what we have now --

Co mamy teraz,

or a world without reserves --

to świat bez rezerwatów,

is like a debit account

który jest trochę jak konto debetowe,

where we withdraw all the time

z którego ciągle pobieramy pieniądze,

and we never make any deposit.

nigdy nic nie wpłacając.

Reserves are like savings accounts.

Rezerwaty są jak konta oszczędnościowe.

We have this principal that we don't touch;

Mamy tę zasadę, że ich nie tykamy;

that produces returns,

to przynosi zyski,

social, economic and ecological.

społeczne, ekonomiczne i ekologiczne.

And if we think about the increase of biomass inside the reserves,

Jeśli rozpatrujemy wzrost biomasy w wewnątrz rezerwatów,

this is like compound interest.

to jest to jak zysk składany.

Two examples, again,

Dwa przykłady, kolejne

of how these reserves can benefit people.

na to, jakie te rezerwaty przynoszą ludziom korzyści.

This is how much fishermen get

Tyle zarabiają rybacy

everyday in Kenya, fishing

codziennie w Kenii, połowy

over a series of years,

na przestrzeni wielu lat,

in a place where

w miejscu, gdzie nie ma

there is no protection; it's a free-for-all.

żadnej ochrony; za darmo.

Once the most degrading fishing gear,

Jak tylko usunięto najbardziej degradujący sposób łowienia,

seine nets, were removed,

sieciami rybackimi z pływakami,

the fishermen were catching more.

rybacy łowili więcej.

If you fish less, you're actually catching more.

Mniej połowów, to więcej złapanych ryb.

But if we add the no-take reserve on top of that,

Jeśli dodamy do tego rezerwaty, tzw. strefy "no-take,"

the fishermen are still making more money

to rybacy i tak zarabiają więcej,

by fishing less around an area that is protected.

łowiąc mniej wokół stref chronionych.

Another example:

Kolejny przykład:

Nassau groupers in Belize in the Mesoamerican Reef.

Graniki siodlaste w Belize na Wielkiej Mezoamerykańskiej Rafie Koralowej.

This is grouper sex,

Tak graniki się rozmnażają,

and the groupers aggregate around the full moons

gromadzą się podczas pełni księżyca

of December and January for a week.

w grudniu i styczniu przez tydzień.

They used to aggregate up to the

Gromadzą się ich dziesiątki tysięcy,

tens of thousands, 30,000 groupers about this big

30 tys. graników takiej wielkości

in one hectare, in one aggregation.

na jednym hektarze, w jednej gromadzie.

Fishermen knew about these things; they caught them, and they depleted them.

Rybacy o tym wiedzieli; łapali je i wyplenili.

When I went there for the first time in 2000,

Kiedy pojechałem tam pierwszy raz w 2000 r.,

there were only 3,000 groupers left.

pozostało tylko 3000 graników.

And the fishermen were authorized to catch 30 percent

Rybacy mieli pozwolenie na odłów 30%

of the entire spawning population every year.

całej rozmnażającej się populacji rocznie.

So we did a simple analysis,

Zrobiliśmy prostą analizę,

and it doesn't take rocket science

niewiele trzeba by stwierdzić,

to figure out that, if you take 30 percent every year,

że przy odławianiu 30% rocznie,

your fishery is going to collapse very quickly.

łowisko bardzo szybko się wyczerpie.

And with the fishery, the entire reproductive ability

Wraz z łowiskiem zniknie też

of the species goes extinct.

zdolność reprodukcyjna gatunków.

It happened in many places around the Caribbean.

Stało się tak w wielu miejscach koło Karaibów.

And they would make 4,000 dollars per year,

Zarabiali po 4000 dolarów rocznie,

total, for the entire fishery,

z całego łowiska,

several fishing boats.

kilka łodzi rybackich.

Now, if you do an economic analysis

Po analizie finansowej

and project what would happen

projekcja wykazała,

if the fish were not cut,

że przy zaniechaniu połowów,

if we brought just 20 divers

przyjazd ledwie 20 nurków,

one month per year,

na mięsiąc w roku,

the revenue would be more than 20 times higher

przyniósłby ponad 20-krotnie wyższe zyski

and that would be sustainable over time.

które można utrzymać w przyszłości.

So how much of this do we have?

Ile mamy takich przedsięwzięć?

If this is so good, if this is such a no-brainer, how much of this do we have?

Skoro są tak dobre i łatwe, to ile ich jest?

And you already heard that

Już słyszeliście,

less than one percent of the ocean's protected.

że mniej niż 1% oceanu jest pod ochroną.

We're getting closer to one percent now,

Zbliżamy się do 1%,

thanks to the protections of the Chagos Archipelago,

dzięki ochronie archipelagu wysp Czagos,

and only a fraction of this is fully protected from fishing.

choć tylko ułamek chroni się przed połowami.

Scientific studies recommend that at least 20 percent

Badania naukowe zalecają ochronę

of the ocean should be protected.

co najmniej 20% oceanu.

The estimated range is between 20 and 50 percent

Potrzebaby od 20 do 50%,

for a series of goals of biodiversity

by zrealizować liczne cele bioróżnorodności,

and fishery enhancement and resilience.

wzmocnieniu i uodpornieniu łowisk.

Now, is this possible? People would ask: How much would that cost?

Czy to możliwe? Ile to będzie kosztować?

Well, let's think about

Pomyślmy,

how much we are paying now

ile płacimy teraz

to subsidize fishing:

na dopłaty do rybołówstwa:

35 billion dollars per year.

35 mld dolarów rocznie.

Many of these subsidies go to destructive fishing practices.

Wiele dopłat idzie na cele szkodliwe dla rybołówstwa.

Well, there are a couple estimates

Wg szacunkowych wyliczeń,

of how much it would cost to create

stworzenie sieci stref ochronnych,

a network of protected areas

stworzenie sieci stref ochronnych,

covering 20 percent of the ocean

pokrywających 20% oceanu,

that would be only a fraction

kosztowałoby tylko ułamek tego,

of what we are now paying;

co dziś wydajemy.

the government hands out to a fishery

rząd wspomaga rybołówstwo,

that is collapsing.

chylące się ku upadkowi.

People are losing their jobs because the fisheries are collapsing.

Rybacy tracą pracę.

A creation of a network of reserves

Stworzenie sieci rezerwatów

would provide direct employment for more than a million people

dałoby pracę ponad milionowi ludzi,

plus all the secondary jobs and all the secondary benefits.

plus dodatkowe zajęcia i korzyści.

So how can we do that?

Jak możemy to zrobić?

If it's so clear that these savings accounts

Skoro wiadomo, że konta oszczędnościowe

are good for the environment and for people,

sprzyjają środowisku i ludziom,

why don't we have 20, 50 percent of the ocean?

czemu nie chronimy 20% lub 50% oceanu?

And how can we reach that goal?

I jak możemy osiągnąć ten cel?

Well, there are two ways of getting there.

Są dwa sposoby.

The trivial solution is to create really large protected areas

Możnaby stworzyć olbrzymie strefy ochronne,

like the Chagos Archipelago.

jak archipelag wysp Czagos.

The problem is that we can create these large reserves

Niestety, ogromne rezerwaty można tworzyć tylko tam,

only in places where there are no people, where there is no social conflict,

gdzie nie ma ludzi ani konfliktu społecznego,

where the political cost is really low

gdzie koszty polityczne są naprawdę niskie

and the economic cost is also low.

i ekonomczne również.

And a few of us, a few organizations in this room and elsewhere

Kilka organizacji na tej sali i poza nią,

are working on this.

pracuje nad tym.

But what about the rest of the coast of the world,

Ale co z pozostałymi wybrzeżami,

where people live and make a living out of fishing?

gdzie ludzie żyją z połowów ryb?

Well, there are three main reasons why

Są trzy powody, dla których

we don't have tens of thousands of small reserves:

nie istnieją dziesiątki tysięcy małych rezerwatów:

The first one is that people have no idea

Po pierwsze, ludzie nie mają pojęcia,

what marine reserves do,

czym zajmują się rezerwaty morskie,

and fishermen tend to be really, really defensive

i rybacy zazwyczaj przyjmują postawę defensywną,

when it comes to regulating or closing

kiedy zaczyna się kontrolować

an area, even if it's small.

lub zamykać nawet mały obszar.

Second, the governance is not right

Po drugie, szwankuje zarządanie,

because most coastal communities around the world

bo większość społeczności rybackich

don't have the authority

nie sprawuje kontroli nad zasobami,

to monitor the resources to create the reserve and enforce it.

by tworzyć i wprowadzić w życie rezerwaty.

It's a top down hierarchical structure

To odgórna, hierarchiczna struktura,

where people wait for

gdzie ludzie czekają

government agents to come

na przyjazd urzędników. To nieskuteczne.

and this is not effective. And the government doesn't have enough resources.

Rząd natomiast nie ma wystarczających środków.

Which takes us to the third reason,

Co prowadzi nas do trzeciego powodu,

why we don't have many more reserves,

dla którego nie mamy wielu więcej rezerwatów:

is that the funding models have been wrong.

błędne modele finansowe.

NGOs and governments

Organizacje pozarządowe i rządy

spend a lot of time and energy and resources

tracą mnóstwo czasu, energi i środków

in a few small areas, usually.

na kilka małych stref.

So marine conservation and coastal protection

Rewitalizacja obszarów morskich i ochrona wybrzeży

has become a sink for government or philanthropic money,

przeżera rządowe i prywatne fundusze,

and this is not sustainable.

czego nie da się utrzymać.

So the solutions are just

Należy zatem

fixing these three issues.

naprawić te trzy problemy.

First, we need to develop a global awareness campaign

Po pierwsze: przeprowadzić globalną kampanię informacyjną,

to inspire local communities and governments

by skłonić lokalne społeczności i rządy

to create no-take reserves

do stworzenia rezerwatów, tzw. stref "no-take,"

that are better than what we have now.

które są lepsze od tego, co mamy teraz.

It's the savings accounts

To konta oszczędnościowe

versus the debit accounts with no deposits.

vs. konta debetowe bez wpłat.

Second, we need to redesign our governance

Po drugie, zrestrukturyzować zarządzanie,

so conservation efforts can be decentralized,

by zdecentralizować ochronę przyrody tak,

so conservation efforts don't depend on

by prace nie zależały od zleceń

work from NGOs

organizacji pozarządowych

or from government agencies

lub agencji rządowych

and can be created by the local communities,

lecz były tworzone przez społeczności lokalne,

like it happens in the Philippines and a few other places.

jak ma to miejsce m.in. na Filipinach.

And third, and very important,

Po trzecie i bardzo ważne,

we need to develop new business models.

musimy rozwinąć nowe modele biznesowe.

The philanthropy sink as the only way to create reserves

Filantropia jako jedyny sposób tworzenia rezerwatów

is not sustainable.

to rozwiązanie chwilowe.

We really need to develop models, business models,

Musimy rozwinąć modele biznesowe,

where coastal conservation

w których ochrona wybrzeży

is an investment,

będzie inwestycją,

because we already know

ponieważ już teraz wiemy,

that these marine reserves provide

że rezerwaty morskie przynoszą zyski

social, ecological and economic benefits.

społeczne, ekologiczne i ekonomiczne.

And I'd like to finish with one thought,

Zakończę pewną myślą,

which is that no one

a mianowicie,

organization alone

że żadna organizacja

is going to save the ocean.

nie ocali w pojedynkę oceanu.

There has been a lot of competition in the past,

Dawniej była duża konkurencja

and we need to develop

i musimy rozwinąć

a new model of partnership,

nowy model współpracy,

truly collaborative,

prawdziwie partnerski,

where we are looking for complementing,

w którym się uzupełniamy,

not substituting.

a nie rywalizujemy.

The stakes are just too high

Stawka jest zbyt wysoka,

to continue the way we are going.

by było tak, jak jest teraz.

So let's do that. Thank you very much.

Więc zróbmy to. Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Oklaski)

Chris Anderson: Thank you Enric.

Chris Anderson: Dziękuję.

Enric Sala: Thank you.

Enric Sala: To ja dziękuję.

CA: That was a masterful job

CA: To było mistrzostwo,

of pulling things together.

zebranie tych wszystkich rzeczy razem.

First of all, your pyramid, your inverted pyramid,

Po pierwsze, twoja odwrócona piramida,

showing 85 percent biomass in the predators,

gdzie drapieżniki stanowią 85% biomasy,

that seems impossible.

co wydaje się niemożliwe.

How could 85 percent

Jak 85%

survive on 15 percent?

mogło przetrwać dzięki 15%?

ES: Well, imagine that you have two gears

ES: Wyobraź sobie dwa tryby w zegarku,

of a watch, a big one and a small one.

jeden duży, drugi mały.

The big one is moving very slowly, and the small one is moving fast.

Duży chodzi wolno, a mały szybko.

That's basically it.

I tyle.

The animals at the lower parts of the food chain,

Organizmy na dole łańcucha pokarmowego

they reproduce very fast; they grow really fast; they produce millions of eggs.

bardzo szybko rosną; składają miliony jaj.

Up there, you have sharks and large fish that live 25, 30 years.

Na górze są rekiny i duże ryby, żyjące po 25-30 lat.

They reproduce very slowly; they have a slow metabolism;

Rozmnażają się powoli i mają wolny metabolizm;

and, basically, they just maintain their biomass.

po prostu utrzymują swoją biomasę.

So, basically, the production surplus of these guys down there

Nadwyżka produkcji tych z dołu

is enough to maintain this biomass

wystarczy do zachowania tej biomasy,

that is not moving.

która jest stała.

They are like capacitors of the system.

Są jak kondensatory systemu.

CA: That's very fascinating.

CA: To fascynujące.

So, really, our picture of a food pyramid

Nasze spojrzenie na piramidę żywieniową

is just -- we have to change that completely.

musimy uledz całkowitej zmianie.

ES: At least in the seas.

ES: Przynajmniej w morzach.

What we found in coral reefs is that the inverted pyramid

Gdyby porównać odwróconą piramidę

is the equivalent of the Serengeti,

raf koralowych do Serengeti,

with five lions per wildebeest.

na jedną antylopę przypadłoby pięć lwów.

And on land, this cannot work.

Na lądzie tak się nie da.

But at least on coral reefs are systems

Ale przynajmniej na rafach koralowych są systemy,

where there is a bottom component with structure.

gdzie znajdują się niższe elementy ze strukturami.

We think this is universal.

Sądzimy, że jest to powszechne zjawisko.

But we have started studying pristine reefs

Ale zaczęliśmy badać dziewicze rafy

only very recently.

stosunkowo niedawno.

CA: So the numbers you presented really are astonishing.

CA: Przedstawiłeś zadziwiające liczby.

You're saying we're spending 35 billion dollars

Twierdzisz, że 35 miliardów dolarów

now on subsidies.

wydajemy na dopłaty.

It would only cost 16 billion to set up

Za jedynie 16 miliardów

20 percent of the ocean as

przekształcić 20% oceanu

marine protected areas

na rezerwaty morskie,

that actually give new living choices

dające prawdziwe możliwości

to the fishermen as well.

również rybakom.

If the world was a smarter place,

Jeśli świat byłby mądrzejszy,

we could solve this problem for negative 19 billion dollars.

rozwiązalibyśmy problem i zaoszczędzili 19 mld dolarów,

We've got 19 billion to spend on health care or something.

które możnaby wydać np. na ochronę zdrowia.

ES: And then we have the under-performance of fisheries

ES: Do tego dochodzą straty łowisk

that is 50 billion dollars.

w wysokości 50 mld dolarów.

So again, one of the big solutions is

Czyli znowu warto by przeznaczyć

have the World Trade Organization shifting the subsidies

dopłaty Światowej organizacji handlu

to sustainable practices.

na działania mające przyszłość.

CA: Okay, so there's a lot of examples that I'm hearing out there

CA: Czyli wiele przemawia za tym,

about ending this subsidies madness.

żeby skończyć to szaleństwo z dopłatami.

So thank you for those numbers.

Dziękuję za te obliczenia.

The last one's a personal question.

Na koniec, osobiste pytanie.

A lot of the experience of people here

Jest tu wielu doświadczonych ludzi,

who've been in the oceans for a long time

którzy spędzili na oceanie wiele czasu

has just been seeing this degradation, the places they saw that were beautiful

i jak piękne miejsca

getting worse, depressing.

ulegają zniszczeniu i degradacji.

Talk to me about the feeling that you must have experienced

Opowiedz mi, co czułeś,

of going to these pristine areas

wracając do tych dziewiczych miejsc

and seeing things coming back.

i widząc, jak odżywają.

ES: It is a spiritual experience.

ES: To jest duchowe przeżycie.

We go there to try to understand the ecosystems,

Jedziemy tam, by zrozumieć ekosystemy,

to try to measure or count fish and sharks

pomierzyć lub policzyć ryby i rekiny,

and see how these places are different from the places we know.

zobaczyć, czym się różnią od innych miejsc.

But the best feeling

Najlepsze uczucie to biofilia,

is this biophilia that E.O. Wilson talks about,

o której mówił E.O. Wilson,

where humans have this sense of awe and wonder

gdzie ludzie odczuwaja respekt i zdumienie

in front of untamed nature, of raw nature.

w zetknięciu z nieokiełznaną naturą.

And there, only there,

I tam, tylko tam,

you really feel that you are part of a larger thing

można poczuć się częścią czegoś większego,

or of a larger global ecosystem.

większego, globalnego ekosystemu.

And if it were not for these places that show hope,

I gdyby nie właśnie te miejsca, które dają nadzieję,

I don't think I could continue doing this job.

nie sądzę, żebym mógł kontynuować tę pracę.

It would be just too depressing.

Byłoby to zbyt przygnębiające.

CA: Well, Enric, thank you so much for sharing

CA: Dziękuję, że podzieliłeś się z nami

some of that spiritual experience with us all. Thank you.

tym duchowym doświadczeniem. Dziękuję.

ES: Thank you very much.

ES: Bardzo dziękuję.