Hacking your memory -- with sleep | Sleeping with Science, a TED series

Transcriber: TED Translators admin Reviewer: Krystian Aparta

Whether you're cramming for an exam

Tłumaczenie: Agnieszka Chrzanowska Korekta: Rysia Wand

Kiedy wkuwamy do egzaminu,

or trying to learn a new musical instrument

uczymy się grać na instrumencie

or even trying to perfect a new sport,

albo trenujemy nowy sport,

sleep may actually be your secret memory weapon.

sen może być tajnym narzędziem wspomagania pamięci.

[Sleeping with Science]

[Nauka na dobranoc]

Studies have actually told us that sleep is critical for memory

Badania pokazują, że sen jest bardzo ważny dla pamięci

in at least three different ways.

z co najmniej trzech powodów.

First, we know that you need sleep before learning

Po pierwsze, potrzebujemy snu przed nauką,

to actually get your brain ready,

żeby przygotować mózg,

almost like a dry sponge,

który niczym sucha gąbka

ready to initially soak up new information.

będzie mógł chłonąć nowe informacje.

And without sleep, the memory circuits within the brain

Bez snu sieci mózgowe odpowiedzialne za pamięć

effectively become waterlogged, as it were,

niejako się przepełniają

and we can't absorb new information.

i nie ma miejsca na nowe informacje.

We can't effectively lay down those new memory traces.

Nie możemy budować nowych śladów pamięciowych.

But it's not only important that you sleep before learning,

Ale sen jest ważny nie tylko przed nauką.

because we also know that you need sleep after learning

Potrzebujemy go też po uczeniu się,

to essentially hit the save button on those new memories

żeby zapisać w pamięci nowy materiał

so that we don't forget.

i go nie zapomnieć.

In fact, sleep will actually future-proof that information

Sen właściwie zabezpiecza informacje w mózgu na przyszłość,

within the brain,

cementing those memories

wbudowując je w sieci mózgowe.

into the architecture of those neural networks.

And we've begun to discover

Zaczynamy rozumieć

exactly how sleep achieves this memory-consolidation benefit.

wpływ snu na konsolidację wspomnień.

The first mechanism is a file-transfer process.

Pierwszy mechanizm wiąże się z przenoszeniem plików.

And here, we can speak about two different structures

Znaczenie mają tu dwie struktury mózgowe.

within the brain.

The first is called the hippocampus

Pierwsza to hipokamp

and the hippocampus sits on the left and the right side

Znajduje się on w prawej i w lewej półkuli.

of your brain.

And you can think of the hippocampus

Można powiedzieć, że hipokamp jest skrzynką odbiorczą mózgu.

almost like the informational inbox of your brain.

It's very good at receiving new memory files

Świetnie sobie radzi z odbieraniem nowych plików pamięci

and holding onto them.

i przechowywaniem ich.

The second structure that we can speak about

Druga struktura to kora,

is called the cortex.

This wrinkled massive tissue that sits on top of your brain.

rozległa pofałdowana tkanka na powierzchni mózgu.

And during deep sleep,

W czasie snu głębokiego odbywa się przenoszenie plików.

there is this file-transfer mechanism.

Think of the hippocampus like a USB stick

Hipokamp działa jak pendrive,

and your cortex like the hard drive.

a kora mózgowa jak twardy dysk.

And during the day, we're going around

W ciągu dnia robimy wiele rzeczy

and we're gathering lots of files,

i gromadzimy dużo plików.

but then during deep sleep at night,

W nocy, podczas snu głębokiego,

because of that limited storage capacity,

ze względu na ograniczoną pojemność hipokampa

we have to transfer those files from the hippocampus

trzeba przenieść pliki z tej struktury

over to the hard drive of the brain, the cortex.

na twardy dysk, czyli do kory mózgowej.

And that's exactly one of the mechanisms

To jeden z mechanizmów związanych ze snem głębokim.

that deep sleep seems to provide.

But there's another mechanism that we've become aware of

Ale odkryliśmy jeszcze inny mechanizm,

that helps cement those memories into the brain.

który pomaga utrwalać wspomnienia w mózgu.

And it's called replay.

To odtwarzanie.

Several years ago,

Kilka lat temu naukowcy badali,

scientists were looking at how rats learned

jak szczury się uczą podczas biegania po labiryncie.

as they would run around a maze.

And they were recording the activity in the memory centers of these rats.

Zapisywano aktywność ich ośrodków pamięciowych.

And as the rat was running around the maze,

Kiedy szczur biegał po labiryncie,

different brain cells would code different parts of the maze.

różne komórki mózgowe kodowały różne części labiryntu.

And so if you added a tone to each one of the brain cells

Gdyby każdej z tych komórek przypisać dźwięk,

what you would hear as the rat was starting to learn the maze

to w miarę uczenia się labiryntu

was the signature of that memory.

powstawałaby melodia danego wspomnienia.

So it would sound a little bit like ...

Brzmiałoby to mniej więcej tak...

(Melodia)

(Bouncy piano music)

It was this signature of learning that we could hear.

To melodia uczenia się, którą byśmy usłyszeli.

But then they did something clever.

Potem naukowcy zrobili coś bardzo sprytnego.

They kept listening to the brain as these rats fell asleep,

Wsłuchiwali się w mózgi śpiących szczurów.

and what they heard was remarkable.

Usłyszeli coś niezwykłego.

The rat, as it was sleeping,

W czasie snu szczur odtwarzał tę samą melodię wspomnienia,

started to replay that same memory signature.

But now it started to replay it almost 10 times faster

tyle że prawie 10 razy szybciej

than it was doing when it was awake.

niż w stanie czuwania.

So now instead you would start to hear ...

Teraz usłyszelibyśmy...

(Fast bouncy piano music)

(Szybka melodia)

That seems to be the second way

To drugi sposób,

in which sleep can actually strengthen these memories.

w jaki sen wzmacnia wspomnienia.

Sleep is actually replaying and scoring those memories

Odtwarza je i zapisuje w nowych sieciach mózgowych,

into a new circuit within the brain,

strengthening that memory representation.

wzmacniając ich reprezentacje.

The final way in which sleep is beneficial for memory

Jest jeszcze trzeci sposób, w jaki sen wpływa na pamięć.

is integration and association.

To integrowanie i łączenie.

In fact, we're now learning that sleep

Okazuje się, że sen jest znacznie bardziej wyszukany, niż sądzono.

is much more intelligent than we ever imagined.

Sleep doesn't just simply strengthen individual memories,

Nie wzmacnia po prostu pojedynczych wspomnień,

sleep will actually cleverly interconnect new memories together.

ale sprytnie łączy nowe wspomnienia.

And as a consequence,

W efekcie budzimy się rano

you can wake up the next day

with a revised mind-wide web of associations,

ze zmienioną siecią powiązań umysłowych.

we can come up with solutions to previously impenetrable problems.

Możemy wpaść na rozwiązania problemów, które wydawały się nie do pokonania.

And this is probably the reason

Dlatego pewnie nikt nam nigdy nie radził,

that you've never been told to stay awake on a problem.

żeby głowić się nad problemem kosztem snu.

Instead, you're told to sleep on a problem,

Słyszymy za to, że trzeba przespać się z problemem.

and that's exactly what the science teaching us.

I dokładnie to samo podpowiada nauka.